Reactie op het schrijven d.d. november 2010 van de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk te Zwijndrecht n.a.v. de brochure van broeder A. Velthuis.

Transcriptie

1 Reactie op het schrijven d.d. november 2010 van de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk te Zwijndrecht n.a.v. de brochure van broeder A. Velthuis. Deze reactie is opgesteld door: A. Admiraal lid van De Gereformeerde Kerk te Hasselt e.o. J.A. Bazuin lid van De Gereformeerde Kerk te Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek A. van Egmond lid van De Gereformeerde Kerk te Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek Joh. Houweling lid van De Gereformeerde Kerk te Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek L. Menninga lid van De Gereformeerde Kerk te Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek Hasselt/Bleiswijk/Zoetermeer/Zwijndrecht, 25 november 2010 Inleiding De kerkenraad van de Gereformeerde Kerk te Zwijndrecht heeft een publieke reactie gegeven op de brochure van broeder Velthuis omdat in deze brochure volgens de kerkenraad een aantal feitelijke onjuistheden met betrekking tot de gebeurtenissen in de kerk van Zwijndrecht en de Gereformeerde Kerken (hersteld) staan. Om dit recht te zetten gaat die kerkenraad de z.i. juiste feiten doorgeven. Volgens deze kerkenraad is dit o.a. van belang omdat de zogenaamde kwestie Zwijndrecht als een molensteen aan DGK is blijven hangen. Nu heeft de kwestie Zwijndrecht inderdaad veel moeite opgeleverd binnen (en buiten) DGK. Maar dat de kwestie Zwijndrecht als een molensteen aan DGK is blijven hangen is toch wat teveel gezegd. Eerder zouden we willen stellen dat de kwestie Zwijndrecht heeft blootgelegd, ook binnen DGK, wie nu werkelijk gereformeerd willen zijn en wie niet. Ongetwijfeld zal deze opmerking door voormalige DGK-leden niet in dank worden afgenomen. Toch laten we deze opmerking staan omdat naar onze overtuiging de kwestie Zwijndrecht een geest van independentisme heeft geopenbaard binnen DGK. Die geest van independentisme hebben we gezien bij het handelen van de meerderheid van de gemeente te Zwijndrecht; we hebben het gezien bij een deel van de gemeente te Bergentheim/Bruchterveld toen ze zich ongevraagd bemoeide met zaken die haar niet aangingen; we hebben het gezien in de gemeente te Zwolle waar ambtsdragers ook de kwestie Zwijndrecht meenden te moeten opvoeren als een typisch voorbeeld van hiërarchie binnen DGK. Inmiddels zien we dat ook van buiten DGK indringende vragen worden gesteld aan DGK en kritische opmerkingen worden gemaakt m.b.t. DGK over de kwestie Zwijndrecht. De brochure van broeder A. Velthuis is daar een duidelijke exponent van. Een brochure die gepromoot en gepubliceerd wordt door de redactie van de website Eeninwaarheid omdat in deze brochure allerlei kwesties binnen DGK op een integere manier zouden worden beschreven. Ook zijn er publiek vragen gesteld door anderen van buiten DGK over vermeend radicalisme binnen DGK, met name binnen de kerkregering. Gedoeld wordt dan o.a. op de gang van zaken m.b.t. Zwijndrecht. En het blijft niet alleen bij vragen maar ook zou dit vermeende radicalisme een verhindering zijn om zich bij DGK te voegen. Een bekende uitspraak is of men wel veilig is binnen DGK. 1

2 De kerkenraad van Zwijndrecht heeft nu gemeend dat het goed zou zijn om publiek in te gaan op de brochure van Velthuis. Hij hoopt ook met zijn bijdrage voldoende duidelijkheid verschaft te hebben om de weergave van de feiten in de brochure van Velthuis recht te zetten. Dit voldoende recht zetten houdt voor de kerkenraad tenslotte in dat Zwijndrecht de kerk is die van DGK de ambten niet mocht instellen. Opnieuw worden DGK dus publiek in diskrediet gebracht. En dat op grond van zogenaamde feiten. Het lijkt ons in dat kader belangrijk om de door de kerkenraad van Zwijndrecht genoemde feiten eens bij langs te lopen. Wij zullen op onze beurt dan ook de feiten opsommen, maar dan niet in suggestieve zin, zoals de kerkenraad van Zwijndrecht dat regelmatig doet, maar zoals ze werkelijk zijn. Op grond van die feiten kan de lezer dan beoordelen of er binnen DGK in de kerkregering m.b.t. Zwijndrecht sprake is geweest van niet te tolereren radicalisme of dat er misschien toch wat anders aan de hand blijkt te zijn. In verband daarmee zullen we de opgesomde punten door de kerkenraad van Zwijndrecht puntsgewijs onder de loupe nemen. We weten dat dit veel van de lezer zal vragen maar we nemen aan dat zij, die zich echt zorgen maken over DGK, ook graag de moeite willen nemen om van leden van DGK te vernemen hoe het een en ander zich nu werkelijk heeft afgespeeld. 1. De status van Zwijndrecht Volgens de kerkenraad was de status van Zwijndrecht vanaf die van een zelfstandige, geïnstitueerde kerk zonder ambtsdragers. Hieronder verstond een meerderheid binnen Zwijndrecht een dusdanige zelfstandigheid dat Zwijndrecht ook bv. recht had om middels een afvaardiging op dezelfde wijze deel uit te maken van de classis als een kerk met kerkenraad. Zwijndrecht was, volgens deze meerderheid ook kerkrechtelijk gezien, al sinds 1346 een zelfstandige kerk.,. Vanaf medio 2004 tot begin 2005 is deze zienswijze bestreden door een aantal leden van de gemeente, waarvan er één tevens lid was van het voorlopig bestuur te Zwijndrecht dat uit drie broeders bestond. Deze broeder was van mening dat de gemeente van Zwijndrecht naar zijn wezen een gemeente van Christus was maar nog geen zelfstandige, geïnstitueerde kerk met dezelfde rechten als een kerk met een kerkenraad. Hij beriep zich hiervoor o.a. op dr. H. Bouwman die schrijft in Gereformeerd Kerkrecht deel 2, bladzijde 104:.Zonder een kerkeraad kan een kerk haar rechte gestalte niet openbaren. Eerst wanneer de ambten zijn ingesteld en de kerkeraad is geformeerd, krijgt een vergadering van geloovigen haar openbaring en gestalte. Een kerkeraad is voor de rechte institutie der kerk beslist noodig.omdat een kerk zich niet in hare rechte gestalte kan openbaren zonder de leiding van een kerkeraad, hebben de Gereformeerde synoden er steeds op aangedrongen om daar, waar een aantal geloovigen woont, zoo spoedig mogelijk de rechte vorm van kerk in te stellen, en een kerkeraad op te richten. Deze instelling der ambten kan op onderscheidene wijze plaats grijpen. In gewone tijden is de leiding van de genabuurde kerken noodig voor de eerste verzameling en institueering van een kerk,. Ook beriep hij zich op Joh. Jansen die schrijft in zijn Korte verklaring van de kerkenordening, editie 1923, bij artikel 1: De woorden gemeente en kerk zijn in de K. O. wel onderscheiden. Gemeente beteekent steeds de schare der geloovigen, of, zooals Voetius zou zeggen: het kerkelijk volk (populus ecclesiasticus), 't zij dan over heel het land, zooals in art. 1, 't zij dan op een bepaalde plaats, zooals in de artt. 16, 23, 28, enz., waar gemeente niet de kerk, maar de schare der geloovigen in de kerk en dat wel in 2

3 onderscheiding van en in tegenstelling met den kerkeraad aanduidt. Kerk beteekent er constant de plaatselijk geïnstitueerde kerk. Het geheel der geïnstitueerde kerken over het land noemt men dan de kerken.". Volgens deze broeder zou je wel kunnen spreken over een kerk in wording (met beroep op het Kerkelijk handboekje 1882) of, zoals in de begintijd van DGK, spreken over een kerk in oprichting, dus kerk i.o. Als deze laatste aanduiding, i.o., achter de naam van De Gereformeerde Kerk te Zwijndrecht zou komen te staan dan was dat, aldus deze broeder, voor de voorzitter van het voorlopig bestuur toen de reden geweest om zich weer af te splitsen van die gemeente. Tot zover iets over ontwikkelingen binnen de gemeente te Zwijndrecht vanaf 2003 en in reactie op de vanzelfsprekendheid waarmee de kerkenraad stelt dat de status van Zwijndrecht die van een zelfstandige, geïnstitueerde kerk was zonder ambtsdragers vanaf Zo snel mogelijk de ambten instellen De broeder die als minderheid lid was van het voorlopig bestuur binnen Zwijndrecht vertelt met betrekking tot dit onderwerp het volgende: In 2004 werd beslist niet unaniem besloten om als zelfstandige gemeente verder te gaan en zo snel mogelijk te institueren. Ruim voor de eerste classisvergadering van december, t.w. in juli 2004, begonnen zich de eerste tekenen te vertonen van een independentistisch denken van een paar broeders. Het huwelijk van een broeder en zuster ging niet goed, en ik wilde als lid van het voorlopig bestuur die zaak, inmiddels september/oktober 2004 geworden, onder de ambten brengen van de naburige kerk t.w. Berkel & Rodenrijs/ Bergschenhoek, maar dat werd door de beide andere broeders van het voorlopig bestuur tegen gehouden. Ze wilden het in eigen hand houden. De kerkenraad van Zwijndrecht schrijft m.b.t. de eerste classisvergadering: Aan de eerste classis (december 2004) zou naar art. 38 van de kerkorde verzocht worden om de ambten opnieuw in te stellen. Echter, vlak voor die classis bleek dat dit besluit niet meer door allen werden gedragen. Toen is besloten om dit nogmaals in een gemeentevergadering aan de orde te stellen. Dat lukte niet meer voor die eerste classisvergadering. Op de classis is dit alles meegedeeld, met de opmerking dat aan een volgende classis om deze instemming gevraagd zou worden. De classis heeft hier kennis van genomen, en heeft zich over deze plannen niet afkeurend uitgelaten. Nu waren de broeders Admiraal en Van Egmond als afgevaardigden aanwezig tijdens deze eerste classisvergadering. Zij ontkennen pertinent dat op de eerste classisvergadering door de afgevaardigden uit Zwijndrecht is opgemerkt dat tijdens een volgende vergadering de classis om instemming zou worden gevraagd met de instelling van de ambten in Zwijndrecht. Hier is ook niets over terug te vinden in de notulen. En ook de andere afgevaardigde van Zwijndrecht naar die eerste classisvergadering ontkent ten stelligste dat deze voorstelling van zaken door de kerkenraad van Zwijndrecht juist zou zijn. Tijdens de eerste classisvergadering zijn wel uitgebreid de moeiten die er bleken te zijn in Zwijndrecht aan de orde gekomen. Moeiten m.b.t. de vraag hoe de gemeente van Zwijndrecht zonder ambtsdragers beschouwd zou moeten worden; moeiten m.b.t. het stemrecht van de zusters en moeiten m.b.t. de zgn. zegenende voorganger. Over al deze zaken werd verschillend gedacht binnen de gemeente van Zwijndrecht, wat al bleek uit het verschil van inzicht van de beide afgevaardigden. Na bespreking hiervan werd besloten om de gemeente van Zwijndrecht naar artikel 39 van de kerkorde onder de zorg van de naburige kerkenraad te stellen. Daarop werd door de afgevaardigden uit Zwijndrecht meegedeeld dat zij dit besluit van de classis tijdens een gemeentevergadering zouden meedelen. 3

4 3. Uitnodiging voor eerste classisvergadering en geloofsbrieven We komen nu bij een cruciaal punt in heel de kwestie Zwijndrecht. De kerkenraad stelt immers dat de geloofsbrieven van hun afgevaardigden werden aanvaard en door de classis in orde bevonden. De kerkenraad brengt dit naar voren om Velthuis te bestrijden waar die schrijft dat Zwijndrecht als kerk geen deel nam aan het kerkverband, maar dat zij als broeders en zusters als leden gewoon hoorden bij DGK. De kerkenraad van Zwijndrecht wil hiermee dus aantonen dat het aanvaarden van de geloofsbrieven door de classis duidelijk heeft gemaakt dat de classis Zwijndrecht als zelfstandige, geïnstitueerde kerk aanvaardde binnen het kerkverband. Dat het hierom gaat wordt door die kerkenraad ook verduidelijkt in noot 3 waar hij spreekt over de juridische aanvechtbaarheid m.b.t. besluiten waarover je zelf niet mee hebt mogen stemmen. En ook in het volgende punt wordt dit door die kerkenraad onderstreept waar hij schrijft: Feit is, dat een afgevaardigde van Zwijndrecht als afgevaardigde naar en lid van de classis.. Het volgende hierover, waarbij we eerst aandacht schenken aan de voorgeschiedenis: Op 15 mei 2004 werd de eerste landelijke vergadering gehouden van geïnstitueerde kerken en gemeenten in oprichting. Aanwezig waren ook twee afgevaardigden uit Zwijndrecht. Daar werd m.b.t. het karakter, samenstelling en doel van dit kerkverbandoverleg gesteld, we citeren uit het vastgestelde verslag van die vergadering: Gesproken wordt over de status van dit kerkverbandoverleg en over de mogelijkheid van een op termijn te houden Generale Synode. De doelstelling van de huidige vergadering is om er voor te zorgen dat de geïnstitueerde kerken en gemeenten in wording samen eenzelfde koers volgen en blijven volgen. Besluiten die op deze vergadering genomen worden hebben een voorlopig karakter. Pas op een eerste synode kunnen besluiten een definitief karakter krijgen waaraan de kerken gebonden zijn in overeenstemming met art. 31 KO. Na advies van dr. P. van Gurp wordt afgesproken om zo spoedig mogelijk te komen tot het vormen van classes (een classis bestaat uit tenminste drie kerken) en het organiseren van een synode zodra er voldoende geïnstitueerde kerken zijn. Op deze synode kunnen dan afgevaardigden van gemeenten in wording als waarnemers aanwezig zijn. Mochten er nog geen classes gevormd kunnen worden dan blijft de mogelijkheid open om toch een generale synode te houden die rechtsgeldige besluiten kan nemen. In dat geval stellen de geïnstitueerde kerken de agenda samen en ook dan kunnen de afgevaardigden van de gemeenten in oprichting als waarnemers deze synode bijwonen. Drie kernzaken hieruit: 1. Doel was om samen eenzelfde koers te volgen en blijven volgen; 2. De te nemen besluiten zouden een voorlopig karakter hebben omdat het nog geen kerkelijke vergadering was zoals de kerkorde die kent, zie artikel 28 van de kerkorde; 3. Als er een kerkordelijk bepaalde vergadering, een synode, zou komen dan zouden afgevaardigden van gemeenten in wording als waarnemers aanwezig kunnen zijn. 4

5 Hier werd dus in alle gezamenlijkheid en in alle eensgezindheid afgesproken hoe we het een en ander in de toekomst zouden gaan doen met elkaar. Er werden geen besluiten genomen in de zin van artikel 31 van de kerkorde maar wel afspraken gemaakt waarbij onder broeders uiteraard Matteüs 5: 37 geldt: Laat het ja, dat gij zegt, ja zijn, en het neen, neen; wat daar bovenuit gaat, is uit de boze. De tweede landelijke vergadering van geïnstitueerde kerken en gemeenten in oprichting werd gehouden op 18 september Ook daar waren twee afgevaardigden uit Zwijndrecht aanwezig. Niemand van de aanwezigen heeft enige kritiek uitgebracht op de afspraken die gemaakt werden m.b.t. de hierboven geciteerde passage uit het verslag van de eerste landelijke vergadering. Tijdens deze tweede landelijke vergadering werd het volgende besproken, we citeren uit het persverslag van deze vergadering dat in november 2004 is gestuurd naar alle kerkenraden en afvaardigingen van de gemeenten in oprichting: Waarschijnlijk zal binnenkort de kerk van Hasselt geïnstitueerd worden. Daarna vormen we twee classes. De kerk van Bergentheim/Bruchterveld e.o. is samenroepende kerk van de classis Noord-Oost. (Waaronder ook Mariënberg en Midwolde.) De kerk van Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek is samenroepende kerk van de classis Zuid-West. (Waaronder ook Zwolle en Hasselt.) De classis Noord-Oost heeft ook de taak gekregen de komende synode voor te bereiden. De voorzitter merkt op dat dit belangrijke beslissingen zijn in het kerkverband. Het zal ook een steun in de rug zijn voor die gemeenten die zich willen institueren. Opgemerkt wordt nog dat kerken in oprichting op de classis geen stemrecht, maar wel spreekrecht hebben. Hieruit blijkt dus dat de beide classes gevormd zouden worden door de geïnstitueerde kerken want alleen die worden genoemd. De kerken in oprichting zouden, als logisch gevolg van de afspraak op 15 mei 2004, wel als waarnemer tijdens de classisvergadering aanwezig kunnen zijn. Ze zouden dan, zo werd opgemerkt, geen stemrecht maar wel spreekrecht hebben. Na deze tweede landelijke vergadering werd de eerste vergadering voor de classis Zuid-West voorbereid. De vooraankondiging van deze eerste vergadering werd door de kerkenraad van Berkel & Rodenrijs / Bergschenhoek verstuurd naar de andere twee kerkenraden (Hasselt en Zwolle), het voorlopig bestuur te Zwijndrecht en de commissie in Veenendaal. Voor deze eerste vergadering werd ook deze laatste commissie uitgenodigd omdat het de bedoeling was dat Veenendaal in januari 2005 tot zelfstandige gemeente geïnstitueerd zou worden. Als dan leden van deze commissie ook tot ambtsdrager zouden worden verkozen dan konden die gelijk ervaring opdoen. En door het voorlopig bestuur van Zwijndrecht en de commissie uit Veenendaal uit te nodigen voor de eerste classisvergadering wilde de samenroepende kerk een zo groot mogelijk draagvlak creëren voor de bespreking van de te nemen besluiten. De andere kerken waren het hiermee eens. In de vooraankondiging werd de volgende zinsnede opgenomen: "Op de gezamenlijke vergadering van 18 september jl. is afgesproken dat afgevaardigden van de gemeenten in oprichting als waarnemers aanwezig kunnen zijn op de classisvergadering(en). Zij hebben op die vergadering(en) geen stemrecht maar wel spreekrecht". 5

6 Naar aanleiding van deze zinsnede werd door één van de leden van het voorlopig bestuur van Zwijndrecht per d.d. 22 november 2004 aan de scriba van de samenroepende kerk gevraagd of dit inderdaad zo was afgesproken want hij kon zich dit niet herinneren. De scriba heeft hem dezelfde dag per gewezen op het persverslag van de tweede landelijke vergadering. De volgende dag de dit voorlopig bestuurslid terug dat het inderdaad in het persverslag stond. Hij kon zich dat echter zelf niet meer herinneren. Omdat het hier om de eerste classisvergadering ging waarbij zaken van te voren moesten worden afgesproken werden er een aantal prealabele zaken door de samenroepende kerk opgevoerd op de conceptagenda. Deze prealabele zaken zouden besproken worden voor de constituering van de classis. Constituering wil zeggen dat vanaf dat moment de classis een wettige kerkelijke vergadering is. Dat moment is er normaal gesproken als de geloofsbrieven in orde zijn bevonden en het moderamen verkozen/benoemd is. Bij deze eerste classisvergadering ging dat dus anders vanwege de eerder genoemde prealabele zaken. De conceptagenda die voor de eerste classisvergadering werd opgesteld laten we hieronder (gedeeltelijk) volgen. U vindt daar bij de prealabele zaken niets over het wel of niet stemrecht hebben van de afgevaardigden uit Veenendaal en Zwijndrecht omdat de samenroepende kerk ervan uitging dat dit al voldoende duidelijk was door wat hierover afgesproken was tijdens de beide landelijke vergaderingen. Conceptagenda classisvergadering in de regio Zuid-West op Opening door de samenroepende kerk (Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek). 2. Onderzoek van de geloofsbrieven. 3. Rapport over het onderzoek van de geloofsbrieven. 4. Prealabele zaken: Toegankelijkheid van de classisvergaderingen. Wanneer in comité vergaderen en wie mogen daarbij aanwezig zijn. Bespreking van de gang van zaken zoals vastgelegd in voorbeeldagenda. Afspreken op welke wijze het moderamen aantreedt. Via verkiezing of bij toerbeurt. De kerkenraad van Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek doet in verband hiermee het volgende voorstel: Op alfabetische volgorde wordt de samenroepende kerk voor een volgende classicale vergadering aangewezen. De samenroepende kerk levert de preses. De kerk die alfabetisch volgt op de samenroepende kerk levert de scriba. De kerk die daar alfabetisch op volgt levert de assessor. Dit zou voor de eerste vergadering van 17 december het volgende betekenen: B &B levert de preses. Hasselt de scriba. Zwolle de assesor. Bij uitbreiding van het aantal classiskerken worden de nieuwe kerken ingevoegd in de bestaande werkwijze. 6

7 Moderamen voor vergadering verkiezen/benoemen. 5. Constituering van de vergadering. 6. Vaststelling van de agenda. Zoals te zien is staat bij punt 5 van de agenda pas Constituering van de vergadering. Het moment dat van een wettige kerkelijke vergadering gesproken kon worden volgde dus nadat eerst de prealabele zaken, met als laatste de verkiezing/benoeming moderamen, zouden zijn afgehandeld. We komen daar straks op terug. Bij het inleveren en onderzoeken van de geloofsbrieven bleek dat de afgevaardigden uit Zwijndrecht ook een officiële geloofsbrief bij zich hadden. Door de andere afgevaardigden werd dit op dat moment niet als heel bijzonder gezien omdat op de tweede landelijke vergadering hier al over was gesproken in deze zin, we citeren uit het verslag van deze vergadering: De deelnemers aan deze vergadering hebben geen geloofsbrieven overgelegd. Formeel was dat ook niet nodig, gezien de status van de bijeenkomst; maar misschien was het wel beter geweest. Wanneer er straks een synode bijeenkomt, gebeurt dat uiteraard wel. De andere afgevaardigden bestempelden de geloofsbrief van de broeders uit Zwijndrecht dan ook te goeder trouw als een bewijs dat deze afgevaardigden wettig door het voorlopig bestuur waren afgevaardigd en niet meer. Ze waren immers gevraagd om als waarnemer aanwezig te zijn met spreekrecht en niet met stemrecht. Vandaar ook dat de geloofsbrief van de afgevaardigden uit Zwijndrecht in orde werd bevonden. Later bleek echter welke lading twee leden van het voorlopig bestuur, in tegenstelling tot het derde lid van dit bestuur, aan het in orde bevinden van deze geloofsbrief hebben gegeven. Dit was nl. voor hen het ultieme bewijs dat zij als zelfstandige, geïnstitueerde kerk door de classis waren aanvaard. Weliswaar zonder stemrecht, maar toch! Dit alles overziende kunnen we maar één conclusie trekken en dat is deze; dat toen al bleek dat er broeders in Zwijndrecht waren die zich blijkbaar niets aantrokken van wat in alle gezamenlijkheid door de geïnstitueerde kerken en gemeenten in oprichting was afgesproken tijdens de twee landelijke vergaderingen. Terwijl Zwijndrecht als waarnemer werd uitgenodigd probeerden ze, m.u.v. enkelen van hen, op slinkse wijze hun eigen zin te doen. Maar betekende dit alles nu ook dat die gemeente van Zwijndrecht als zelfstandige geïnstitueerde kerk deelnam aan de classis en haar afgevaardigden wettige leden waren van deze classis? Het antwoord daarop is nee, want uit de opgestelde Conceptagenda blijkt dat eerst nog de prealabele zaken behandeld moesten worden voordat de constituering van de classis een feit was. Tijdens de behandeling van deze prealabele zaken deed één van de afgevaardigden uit Zwijndrecht het voorstel om ook de afgevaardigden uit Veenendaal en Zwijndrecht stemrecht te geven. Dit voorstel werd door de andere afgevaardigden inclusief de andere afgevaardigde van Zwijndrecht heel bijzonder gevonden omdat in de vooraankondiging van de classisvergadering had gestaan wat afgesproken was daaromtrent. 7

8 In die zin wordt er ook verhullend geschreven door de kerkenraad van Zwijndrecht als hij schrijft: Omdat de status van Zwijndrecht zo uitzonderlijk was (zie onder 1), is door het voorlopig bestuur vooraf besloten om zich inschikkelijk op te stellen, als deze status van Zwijndrecht binnen de classisvergadering tot verschil van mening zou leiden als het ging om stemrecht. Toen de classis van mening was dat de afgevaardigden van Zwijndrecht geen stemrecht toekwam, hebben de afgevaardigden van Zwijndrecht zich daar direct bij neergelegd, met behoud van gevoelen. Hier wordt verhullend geschreven omdat er duidelijke afspraken waren gemaakt over de status van afgevaardigden van gemeenten in oprichting bij officiële kerkelijke vergaderingen. De nu voorgewende inschikkelijkheid hebben wij in ieder geval toen niet geproefd. Het is ook gewoon niet waar want hier werd een voorstel gelanceerd dat direct inging tegen gemaakte afspraken. Na bespreking bleek dat alle andere afgevaardigden dit voorstel unaniem afwezen en werd besloten om de afgevaardigden uit Veenendaal en Zwijndrecht alleen spreekrecht te geven en dat zij als adviseurs de comité gedeelten mochten bijwonen. De aparte status van deze afgevaardigden bleek daarnaast ook uit het feit dat zij, vanwege hun spreekrecht, uitdrukkelijk hun instemming met de Drie Formulieren van Eenheid moesten betuigen. Na de behandeling van deze prealabele zaken werd vervolgens de classis geconstitueerd waarbij dus alleen de afgevaardigden van de kerken met een kerkenraad stemrecht hadden en als zodanig dus de classisvergadering vormden. De voorstelling van zaken die de kerkenraad van Zwijndrecht geeft bij dit onderdeel is dus niet alleen onjuist maar is, in het licht van de werkelijke gang van zaken, ook een bedroevend staaltje van independentistisch handelen. Het onjuiste van zijn voorstelling van zaken blijkt ook uit het feit dat hij aangeeft dat beide afgevaardigden zich bij het niet mogen stemmen hebben neergelegd, terwijl het duidelijk was dat één van beiden wel degelijk wist dat het stemmen aan hen niet toekwam. 4. Onder zorgstelling van Zwijndrecht De kerkenraad van Zwijndrecht schrijft hier dat een afgevaardigde uit Zwijndrecht als afgevaardigde naar en lid van de classis de classis heeft gewezen op naleving van art. 39 van de kerkorde. Gezien het gestelde in punt 3 behoeft het verder geen betoog dat deze afgevaardigde geen lid van de classis was zoals de kerkenraad wil doen geloven. Ook is het niet waar dat deze afgevaardigde de classis heeft gewezen op naleving van art. 39 van de kerkorde. Dit werd door de afgevaardigden van de samenroepende kerk naar voren gebracht. Tijdens een vergadering van de kerkenraad van Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek was in verband met de conceptagenda van de eerste classisvergadering namelijk gesproken over de gemeente i.o. te Zwijndrecht. We citeren uit de notulen van 15 december 2004: De classis heeft de plicht zich erover te buigen wat er met de gemeente i.o. te Zwijndrecht moet gaan gebeuren: institueren met instemming van de classis of onder de zorg van een naburige kerk stellen. Dit in overeenstemming met de artikelen 38 en 39 van de kerkorde. Toen tijdens de classisvergadering bleek dat er veel verdeeldheid was binnen de gemeente van Zwijndrecht en er géén instemming gevraagd werd voor de instelling van de ambten, is op voorstel van de afgevaardigden uit Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek deze gemeente door de classis gesteld onder de zorg van de naburige kerkenraad. Vervolgens is uitgebreid doorgesproken over wat de zorg van artikel 39 van de kerkorde inhoudt. Één van de afgevaardigden uit Zwijndrecht was van mening dat deze zorg betekent 8

9 hulp op afroep. Hulp als de gemeente van Zwijndrecht daarom vroeg. Initiatieven vanuit die naburige kerkenraad zelf ten behoeve van de nog niet geïnstitueerde kerk waren z.i. ongewenst Alle andere deelnemers aan de vergadering, inclusief de andere afgevaardigde uit Zwijndrecht, waren van mening dat met de zorg van artikel 39 bedoeld wordt ambtelijke verantwoordelijkheid. Volgens de kerkenraad van Zwijndrecht heeft de gemeente van Zwijndrecht met blijdschap kennis genomen van het besluit van de classis om haar onder de zorg van een naburige kerkenraad te stellen. Door het zo te stellen wekt de kerkenraad de indruk alsof er binnen de gemeente van Zwijndrecht niets aan de hand was met betrekking tot die onder de zorgstelling. Er zou zelfs met blijdschap kennis van zijn genomen. Ook hiermee wordt de waarheid helaas weer geweld aangedaan. In werkelijkheid was dit nl. heel anders. Tijdens de gemeentevergadering op 10 februari 2005 in Zwijndrecht is uitgebreid doorgesproken over wat die zorg nu inhoudt. Toen bleek dat de meerderheid zich wel met blijdschap wilde stellen onder die zorg van de naburige kerkenraad als het maar geen ambtelijke verantwoordelijkheid inhield. Dat was nl. wat de minderheid daaronder nu juist wel verstond. En die minderheid wilde ook graag dat de hele gemeente van Zwijndrecht zich zou stellen onder die ambtelijke verantwoordelijkheid van de naburige kerkenraad omdat dan de zonde in de gemeente (eindelijk) ook ambtelijk bearbeid kon worden. Uiteindelijk werd daarom besloten om de naburige kerkenraad te vragen wat verstaan moest worden onder het woord zorg van artikel Uitnodiging tweede classis In dit onderdeel probeert de kerkenraad van Zwijndrecht opnieuw om te laten voorkomen dat Zwijndrecht van de eerste classis deel heeft uitgemaakt als zelfstandige, geïnstitueerde kerk die deel heeft genomen aan de besluitvorming als zodanig. Hij schrijft immers over het feit dat hij niet is uitgenodigd voor de tweede classisvergadering en daarom zijn credentiebrief niet kon neerleggen. De gevolgen daarvan worden ook beschreven. Een duidelijk blijk van het feit dat deze kerkenraad van oordeel is dat hij toen niet binnen het kerkverband van DGK verbleef. Want voor allen die binnen het kerkverband zijn geldt artikel 31, tweede lid, van de kerkorde. Dat Zwijndrecht niet werd uitgenodigd voor de tweede classisvergadering had heel eenvoudig te maken met het feit dat Zwijndrecht was gesteld onder de zorg van de naburige kerkenraad en uit dien hoofde door deze kerkenraad werd vertegenwoordigd op de classis. Dit gold overigens ook voor Veenendaal. Toen bleek dat daar de instituering tot zelfstandige kerk nog niet kon doorgaan werden er ook van deze gemeente geen vertegenwoordigers meer uitgenodigd voor de tweede classisvergadering omdat zij vertegenwoordigd werden door de kerkenraad onder wiens opzicht en tucht zij stonden. 6. Andere interpretatie van de tweede classis? De kerkenraad van Zwijndrecht stelt hier dat de tweede classis, anders dan de eerste classis, de zorg naar art. 39 van de kerkorde interpreteerde als opzicht en tucht. Onder punt 4 hebben we al geschreven hoe alle andere afgevaardigden naar de eerste classisvergadering het woord zorg van artikel 39 van de kerkorde interpreteerden. In de brief d.d. 28 maart 2005 van de classis aan de Gereformeerde Kerk te Zwijndrecht staat ook: 9

10 De classis verstaat onder het begrip zorg van artikel 39 van de K.O.: verantwoordelijkheid, zoals reeds uitgesproken door de classis De kerkenraad van Zwijndrecht verdraait hier dan ook bewust de waarheid. De kerkenraad van Zwijndrecht schrijft als slotzin bij dit punt dat de tweede classis artikel 83 van de kerkorde niet van toepassing verklaarde voor de kerk van Zwijndrecht. Ter aanvulling onzerzijds hierop citeren we het volgende uit de brief van de classis d.d. 28 maart 2005 aan de Gereformeerde Kerk te Zwijndrecht: De classis verstaat onder een zelfstandige kerk binnen het kerkverband een plaatselijke kerk onder de leiding van ambtdragers. Artikel 36 van de K.O. bepaalt dan ook: In alle kerken zal een kerkenraad zijn. Plaatsen waar nog geen kerkenraad kan zijn worden door de classis onder de zorg van een naburige kerkenraad gesteld volgens artikel 39 van de K.O.. Volgens de classis blijkt daarmee duidelijk dat de kerkorde geen ruimte biedt aan de mogelijkheid om zelfstandig kerk te zijn zonder kerkenraad. Uw beroep op artikel 83 van de kerkorde is wat ons betreft dan ook niet ter zake. Geen kerk zal over een andere kerk heersen, betekent in het licht van artikel 36, 38 en 39 van de kerkorde dan ook dat in artikel 83 van de kerkorde bedoeld wordt dat de ene kerk, die staat onder leiding van eigen ambtsdragers, niet mag heersen over een andere kerk die ook staat onder de leiding van eigen ambtsdragers. Toen de classis Zuid-West Nederland in haar vergadering van 7 januari 2005 Zwijndrecht stelde onder de zorg van de kerkenraad van Berkel en Rodenrijs/Bergschenhoek gaf zij deze kerkenraad de verantwoordelijkheid over de leden uit Zwijndrecht. Met betrekking tot de opmerking van de kerkenraad van Zwijndrecht; Helaas bleef de zorg zonder inhoud, verwijzen we naar het artikel d.d. 19 november 2010 van A. van Egmond welke gepubliceerd is op de website Werkenaaneenheid.nl. 7. Geen tegenargumenten genoemd? De kerkenraad van Zwijndrecht beklaagt zich hier over het feit dat er zogenaamd geen tegenargumenten zijn aangevoerd, noch door de classis, noch door de synode, noch door de minderheid binnen de gemeente. Wij realiseren ons terdege dat niemand de meerderheid in Zwijndrecht heeft kunnen overtuigen, maar dat lag niet aan het feit dat er geen tegenargumenten werden aangevoerd maar dat men zich niet wilde laten overtuigen. Maar dat zegt nog niets over het feit of er wel of niet tegenargumenten zijn aangevoerd. Laten wij eens zien wat voor tegenargumenten o.a. zijn aangevoerd als het gaat om de interpretatie van het woord zorg van artikel 39 van de kerkorde. Allereerst het commentaar van H. Bouwman op artikel 39 van de kerkorde in zijn boek Kerkrecht deel 2 uit Daar staat: De wijze, waarop de classis haar taak verricht, wordt aan de omstandigheden overgelaten. In 1905 is door de synode van Utrecht Art. 39 aldus gewijzigd :,,Plaatsen, waar nog geen kerkeraad zijn kan, zullen door de classis onder de zorg van een genabuurden kerkeraad gesteld worden." De genabuurde kerk kan het best beoordeelen op welke wijze zulk eene plaats kan worden bewerkt. Als er nog geen kerkeraad in eene plaats geinstituëerd is, kan de genabuurde kerk twee wegen volgen. Zij kan òf de groep van geloovigen als een beginsel der 10

11 kerk beschouwen, en dus ook daarvoor een zelfstandige ledenlijst aanleggen, om mede daardoor de instituëering van de groep geloovigen als kerk te bevorderen òf zij kan, zoo er slechts weinige leden zijn, en de afstand naar de genabuurde kerken gering is, deze geloovigen beschouwen als leden van eigen kerk. In beide gevallen zijn de leden van bedoelde plaats leden der genabuurde kerk in volle rechten. H. Bouwman gaat in dit commentaar dus uit van de situatie van na 1905 toen de redactie van artikel 39 van de kerkorde een wijziging onderging. Hij wijst dan twee wegen aan die bewandeld kunnen worden bij plaatsen waar nog geen kerkenraad is en dan komt hij tot de conclusie dat in beide gevallen de leden van die plaats zonder kerkenraad onder opzicht en tucht staan van de naburige kerkenraad. Een tweede tegenargument is van Joh. Jansen in zijn Korte verklaring van de kerkenordening, 1923, waar hij schrijft als verklaring bij artikel 39 van de kerkorde: Toen de volgende synode te s-gravenhage, 1586, samenkwam, was de reformatie al zoover gevorderd, dat er op vele plaatsen reeds kerken en classen waren. Aangaande de overige plaatsen bepaalde zij: In die plaatsen, waar nog geen Kerkeraad is, zal middelerwijl bij de Classe gedaan worden, 't gene anders den kerkeraad naar uitwijzen dezer kerkenordening opgelegd is te doen". De bedoeling was dan niet, dat de classe daar in de plaats van den kerkeraad zou optreden, want die was er nog niet, maar dat er zoo spoedig mogelijk een kerkeraad kwam, en dat zij tot zoolang voor de geestelijke belangen dezer geloovigen had te zorgen, door er bijv. een predikant heen te zenden. Zoo was het in Roomsche landen, waar maar enkele Gereformeerden woonden, bijv. in het land van Nijmegen, in Brabant en in Limburg. De synode van Utrecht, 1905, bracht echter een kleine wijziging aan, waardoor de bedoeling nog duidelijker uitkwam Plaatsen, waar nog geen Kerkeraad zijn kan, zullen door de Classe onder de zorg van een genabuurden Kerkeraad gesteld worden. Hier komt nog duidelijker uit, dat deze toestand slechts voorloopig is. Waar het kan moet onverwijld een kerkeraad ingesteld worden, maar waar nog geen kerkeraad zijn kan, moet een naburige kerkeraad zoolang voor den geestelijken welstand der geloovigen zorgen Ook hieruit blijkt duidelijk dat onder de zorg van artikel 39 van de kerkorde opzicht en tucht begrepen wordt. Want een naburige kerkenraad moet, zolang er nog geen kerkenraad zijn kan in een bepaalde plaats, zorgen voor den geestelijken welstand der geloovigen. Een derde tegenargument is van dominee H. Bouma die in 1988 een boekje heeft geschreven in de serie Woord en Wereld getiteld de Kerkorde, regel voor vrede in de kerk. Op pag. 46 schrijft hij dan in verband met artikel 39 van de kerkorde: Het kan ook gebeuren dat, in een bepaalde plaats nog geen kerkenraad kan worden gevormd, of dat een gemeente te klein is geworden, zodat geen ambtsdragers kunnen worden gekozen. Dan zal de classis het betreffende gebied onder de zorg van de naburige kerk plaatsen (K.O. art. 39) en de gemeenteleden behoren dientengevolge tot bedoelde naburige kerk als inwonende leden. Zo gauw het weer mogelijk is, dat in hun plaats opnieuw een kerkenraad kan worden gevormd, zal het tot herinstituering komen. Hieruit blijkt wel dat de classis Zuid-West niet iets nieuws heeft uitgevonden door onder zorg, opzicht en tucht te verstaan. De classis Zuid-West heeft ook duidelijk gemaakt dat de zorg van artikel 39 van de kerkorde een verrijking betekent voor een gemeente zonder ambtsdragers. Omdat dan de sacramenten 11

12 kunnen worden bediend en de ouderlingen en diakenen kunnen worden ingeschakeld bij pastorale nood. Zo werd dat indertijd ook toegepast in een andere gemeente zonder ambtsdragers toen die door een conflict binnen de gemeente nog niet tot zelfstandige instituering kon overgaan. Dat is naar onze overtuiging ook de zegen van het kerkverband. Maar wij vermoeden, dat het punt in geding dat is, dat in Zwijndrecht over deze ambtelijke verantwoordelijkheid op negatieve wijze werd gesproken. Zo werd er door een lid van het voorlopig bestuur opgemerkt dat als deze gemeente onder de ambtelijke verantwoordelijkheid van de naburige kerkenraad kwam te staan deze naburige kerkenraad de touwtjes te Zwijndrecht in handen zou nemen. Daarmee werd een negatieve lading gegeven aan een kerkordelijke bepaling die volstrekt positief bedoeld is. Als laatste willen wij bij dit onderwerp nog het volgende aangeven: In de brief d.d. 19 mei 2005 van de Gereformeerde Kerk van Zwijndrecht aan de classis Zuid- West werd gesteld dat het verschil van mening over de artikelen 39 en 83 van de kerkorde tussen de classis en de kerk van Zwijndrecht geen verhindering hoefde te zijn om samen verder te gaan. Een bezwaar om samen verder te gaan was volgens deze brief wel dat in een ingediend bezwaarschrift door vijf broeders gesproken werd over ongereformeerde standpunten en een ingeslagen ongereformeerde weg door leden van de gemeente te Zwijndrecht. In verband met het feit dat geschreven werd dat het verschil van mening tussen de classis en de kerk van Zwijndrecht geen verhindering hoefde te zijn om samen verder te gaan heeft de classis per brief d.d. 10 juni 2005 de broeders en zusters in Zwijndrecht indringend gevraagd om zich dan te conformeren aan de besluiten van de classis m.b.t. deze artikelen, ook al was dit met behoud van gevoelen. (Ze voegde aan de brief haar interpretatie van de artikelen 39 en 83 van de kerkorde als bijlage aan toe. Een interpretatie die niet anders was als voorheen). Als dat zou gebeuren wilde de classis een gesprek hebben met het bestuur te Zwijndrecht en de bezwaarde broeders en zusters om een begin te maken met het herstellen van de vrede in het midden van de gemeente te Zwijndrecht. Als datum werd 24 juni 2005 voorgesteld. Per brief d.d. 19 augustus 2005 antwoordde de gemeente te Zwijndrecht dat de uitspraken van de classis over de artikelen 39 en 83 van de kerkorde ingingen tegen de kerkorde en dat zij zich derhalve om s Heeren wil en naar artikel 31 van de kerkorde niet mocht conformeren met deze uitspraken en daarom in beroep ging bij de komende generale synode. Eerst werd dus gesteld dat het verschil van mening geen verhindering hoefde te betekenen om samen verder te gaan. Drie maanden later was dat samen verder gaan om hetzelfde verschil van mening om s Heeren wil ineens niet meer mogelijk. Wie het vatte kan, die vatte het! 8. Zwijndrecht mocht de ambten niet instellen? De kerkenraad van Zwijndrecht stelt hier dat er altijd wel verschil van mening over allerlei zaken binnen de kerken zal blijven bestaan. Daarmee wordt de voorstelling gegeven dat de classis haar instemming met de instelling van de ambten voorlopig onthield om zomaar wat verschil van mening. Een kwalijke voorstelling van zaken. Want het ging de classis niet om het feit dat er wat verschil van mening was over allerlei zaken maar dat ten tijde dat, m.b.t. de instelling van de ambten haar instemming gevraagd 12

13 werd, de gemeente te Zwijndrecht al daadwerkelijk verscheurd was. En aan het helen van die verschrikkelijke situatie binnen een gemeente van Christus wilde de classis eerst werken. Haar bijdrage leveren. Dat was ook in het licht van de recente gebeurtenissen in een andere gemeente zonder ambtsdragers niet vreemd. Toen er in die andere gemeente een conflict tussen broeders steeds verder dreigde te escaleren riep die gemeente de hulp in van de naburige kerkenraad. Zij stelde zich geheel vrijwillig onder zijn opzicht en tucht opdat die kerkenraad eerst het conflict uit de weg kon ruimen. En haar wens was dat eerst dat conflict opgelost zou worden voordat er overgegaan kon worden tot zelfstandige instituering. Is dat ook niet de zegen van een gereformeerd kerkverband? Dat er juist bij ernstige moeilijkheden een beroep gedaan kan worden op de hulp van anderen? De vraag stellen is haar beantwoorden denken wij. 9. Uitspraken GS Mariënberg 2005 De kerkenraad van Zwijndrecht zou niet weten tegen welke uitspraken van GS Mariënberg 2005 hij in beroep zou moeten gaan want ook deze synode is niet inhoudelijk ingegaan op de argumenten van Zwijndrecht. Nu, een ieder kan lezen in de Acta van GS Mariënberg 2005, artikel 41, waarom de generale synode de bezwaren van Zwijndrecht tegen de classis Zuid-West heeft afgewezen. Daarbij is het dan nog maar de vraag of het door de kerkenraad van Zwijndrecht aangevoerde bezwaar om niet in beroep te gaan wel het echte bezwaar is geweest. In een brief van één van de leden van het voorlopig bestuur te Zwijndrecht aan derden werd geschreven dat er door de kerkelijke vergaderingen en de kerkelijke leiders te kwader trouw was gehandeld. Wie dat verondersteld heeft inderdaad geen reden meer om in beroep te gaan. De vraag is alleen of zo n veronderstelling met enig recht kon worden gedaan. De kerkenraad van Zwijndrecht schrijft tot slot dat het voor een buitenstaander moeilijk te begrijpen zal zijn hoe moeilijk deze periode is geweest voor Zwijndrecht. Nu waren de meesten van ons in zekere zin ook buitenstaanders, maar daarnaast ook direct betrokkenen. Als direct betrokkenen hebben wij de periode waar die kerkenraad het over heeft ook als moeilijk ervaren. En ook tijdrovend! Maar het meest van alles hebben wij deze periode vol onbegrip ervaren. Onbegrip over het feit dat zulk een eenvoudige zaak als de toepassing van artikel 39 van de kerkorde in een concrete situatie op zo n berg bezwaren stuitte. Het zou goed zijn als de kerkenraad van Zwijndrecht zich in dezen ook eens heel nuchter zou willen beproeven op het handelen van met name de eigen voorlopige bestuursleden in heel deze periode. Te beginnen bij hun eigenzinnig handelen ten aanzien van gemaakte afspraken over het als waarnemer aanwezig zijn bij de eerste classisvergadering. Misschien komt er dan onder de zegen van de HERE nog iets goeds op gang! 13