Reinout Pfeiffer Kenniscentrum Alcohol en Gezondheid
|
|
- Frans de clercq
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Reinout Pfeiffer Kenniscentrum Alcohol en Gezondheid Activiteiten 2013
2 2
3 Reinout Pfeiffer Kenniscentrum Alcohol en Gezondheid Activiteiten 2013 Colofon Auteurs: N.Y. van der Wulp, MSc Wim van Dalen, MSc Reinout Pfeiffer Fonds Postbus GT Utrecht Goeman Borgesiuslaan ET Utrecht April 2014 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 3
4 4
5 Inhoudsopgave 1. Inleiding Alcohol en Zwangerschap Brochure van Trimbos en STAP FAS-project FAS-symposium Delft Alcohol en zwangerschap in de Tweede Kamer Wetenschappelijke artikelen Erkenning internetinterventie door de Erkenningscommissie van het RIVM ESADD diploma Alcohol en Hersenen Alcohol en Kanker KWF Kankerbestrijding WCRF NL Themapagina Alcohol & Kanker op de STAP website
6 6
7 1. Inleiding In dit rapport worden de activiteiten van het Reinout Pfeiffer Kenniscentrum Alcohol en Gezondheid,uitgevoerd namens het Reinout Pfeiffer Fonds, over het jaar 2013 en begin 2014 beschreven. Het Kenniscentrum heeft als doel om bestaande en nieuwe kennis over alcohol en gezondheid systematisch te verzamelen, te analyseren en te communiceren, om zowel gezondheidsprofessionals als het Nederlandse publiek beter te informeren over de gevolgen van schadelijk alcoholgebruik. Een belangrijk deel van het werk wordt uitgevoerd door het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP. Eén van de adviseurs daarbij is Professor Peter Anderson, hoogleraar Alcohol en Gezondheid van de Universiteit Maastricht. 2. Alcohol en Zwangerschap Het eerste thema van het Reinout Pfeiffer Kenniscentrum Alcohol en Gezondheid is Alcohol en Zwangerschap. Het Nederlandse publiek wordt ingelicht over de schadelijkheid van alcohol tijdens de zwangerschap via de website Bezoekersaantallen en andere activiteiten die in 2013 binnen het Kenniscentrum op dit thema zijn uitgevoerd, worden hieronder beschreven Het kenniscentrum biedt het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP de gelegenheid de website te onderhouden. Op deze site worden regelmatig nieuwsberichten geplaatst (bijvoorbeeld over Kamervragen die gesteld worden over dit onderwerp of over internationaal onderzoek over het foetaal alcohol syndroom). Ook staat op deze website informatie over de schadelijkheid van alcohol tijdens de zwangerschap, goed leesbaar en begrijpelijk voor zwangere vrouwen, hun partners en professionals die te maken hebben met zwangere vrouwen (verloskundigen, gynaecologen en huisartsen). Er is grote interesse voor deze website. Iedere maand wordt de website bijna 8000 keer bezocht door in totaal bijna 6000 verschillende mensen. 2.2 Brochure van Trimbos en STAP In juni 2013 is de gezamenlijke brochure van STAP en het Trimbos-instituut over dit thema verschenen, met de titel: Wat je moet weten over alcohol en roken vóór, tijdens en na de zwangerschap. De brochure is gefinancierd door het Pfeiffer Fonds. 7
8 Figuur 1. Voorkant van gezamenlijke folder van STAP en het Trimbos-instituut over alcohol en zwangerschap Deze folder heeft aandacht gekregen op en de nieuwssite van het Trimbos-instituut. De folder kan gratis gedownload worden of voor 0,95 euro besteld worden bij het Trimbos-instituut. 2.3 FAS-project STAP is namens het Pfeiffer Fonds betrokken bij het FAS-project, een initiatief van fotograaf Allard de Witte en journalist Joost Bos. FAS staat voor Foetaal Alcohol Syndroom, wat een gevolg is van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Het project omvat een aantal onderdelen die elkaar onderling aanvullen en versterken: een (foto)boekpublicatie, website, participatie- en maatjesproject, landelijk rondreizende fototentoonstelling en multimediapresentatie, informatie- en publiciteitsmaterialen en een mediacampagne. Het doel van het project is door meer en gerichte aandacht zorgen voor landelijk erkenning en herkenning van de FAS. De flyer die STAP gratis verspreidt onder verloskundigen is in het kader van het FAS-project aangepast voor een eenmalige mailing onder alle verloskundigen (3300 stuks). De mailing zal in mei 2014 plaatsvinden. 2.4 FAS-symposium Delft Namens het fonds heeft Nickie van der Wulp een presentatie gegeven over de voorlichting van verloskundigen over alcoholgebruik tijdens de zwangerschap aan hun cliënten tijdens het FASsymposium in het Reinier de Graaf ziekenhuis in Delft. De titel van de presentatie van Nickie was Interventies ter voorkoming van alcohol gebruik tijdens de zwangerschap. Het symposium was goed bezocht door met name verloskundigen, waarvan sommigen in opleiding (ongeveer 50 in totaal), en andere belangstellenden uit het ziekenhuis. 8
9 2.5 Alcohol en zwangerschap in de Tweede Kamer In reactie op Kamervragen van Kamerlid Uitslag (CDA) in 2012 heeft de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport toegezegd om de mogelijkheid te inventariseren een zwangerschapslogo op verpakkingen van alcoholhoudende dranken in te voeren. De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport meldde in juli 2013 in antwoord op Kamervragen van leden Bruins Slot (CDA), Dik-Faber (CU) en Van der Staaij (SGP), waarin ook het onderzoek van STAP is aangehaald, dat hij in overleg is met de sectoren gedistilleerd, wijn en bier om met hen overeenstemming te bereiken over hoe de sector de invoering van een zwangerschapslogo op alcoholhoudende dranken gaat realiseren. STAP heeft namens het Pfeiffer Fonds in een brief aan de Vaste Commissie van VWS geschreven dat dit overleg heeft geleid tot het teleurstellende resultaat dat het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voorlopig heeft ingestemd met de invoering van dit logo op basis van zelfregulering door de alcoholbranche. STAP stelt dat deze vorm van zelfregulering nadelig is omdat de overheid daarmee geen sancties kan opleggen als de branche zich niet houdt aan haar eigen afspraken. Bovendien gaat het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (voorlopig) akkoord met de voorstellen van de branche dat niet alle alcoholproducenten en -importeurs hun alcoholhoudende producten zullen voorzien van een zwangerschapslogo en dat er geen specifieke regels zijn opgesteld voor het zwangerschapslogo ten aanzien van grootte of kleur. In de brief stelt STAP verder dat de invoering van de zwangerschapslogo s alleen kan leiden tot een optimale verhoging van de bewustwording van de gevaren van alcohol tijdens de zwangerschap als alle alcoholhoudende dranken die in Nederland aan particulieren verkocht worden een zwangerschapslogo hebben (1), als deze logo s duidelijk zichtbaar zijn en een bepaalde minimale grootte hebben (bijvoorbeeld een doorsnee hebben van minimaal 2,5 centimeter of een bepaald percentage uitmaken van het merklogo) (2) en van kleuren zijn voorzien die contrasteren met de dominante kleur van het etiket. Verder zal het effect van het zwangerschapslogo op alcoholgebruik tijdens de zwangerschap groter zijn als de invoering daarvan gekoppeld wordt aan een campagne voor het publiek en voor zorgverleners. Om zekerheid te krijgen dat aan bovenstaande drie voorwaarden voor succesvolle implementatie wordt voldaan, heeft STAP de Kamerleden gevraagd middels een motie de regering op te roepen te komen met een wettelijke regeling voor alle in Nederland te koop aangeboden alcoholhoudende dranken. Alleen dan kan gegarandeerd worden dat alle alcoholhoudende dranken die in Nederland te koop worden aangeboden voorzien zijn van een goed zichtbare waarschuwing tegen de risico s van alcoholgebruik bij zwangerschap. Mede op basis van deze brief heeft Nickie van der Wulp in 2014 een gesprek gehad met Kamerleden Wolbert en Rebel van de PvdA. De Kamerleden waren niet enthousiast om zich in te zetten om zelfregulering om te zetten in een wettelijke regeling. Wel waren ze bereid om een motie in te dienen dat het waarschuwingslogo bovendien verplicht gesteld zou worden op anticonceptiva. 9
10 2.6 Wetenschappelijke artikelen Op basis van het promotieonderzoek van Nickie van der Wulp over alcohol en zwangerschap zijn er in 2013 twee wetenschappelijke artikelen geaccepteerd. Het eerste artikel is: A qualitative investigation of alcohol use advice during pregnancy: Experiences of Dutch midwives, pregnant women and their partners, gepubliceerd in Midwifery (hierover is ook in het activiteitenrapport van 2012 over geschreven). Het tweede artikel is: Dutch midwives experiences with implementing health counselling to prevent prenatal alcohol use, gepubliceerd in Journal of Clinical Nursing. In dit laatste artikel staan de ervaringen beschreven van 14 verloskundigenpraktijken die in het kader van het voornoemde promotieonderzoek extra voorlichting hebben gegeven aan hun cliënten over alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Het artikel laat zien dat verloskundigen een positieve waardering hadden voor de training de ze gekregen hadden en de handleiding. Ze vonden het fijn om hun kennis over dit onderwerp op te frissen. De meerderheid van de verloskundigen had alleen tijdens het intakegesprek uitgebreid over alcohol en zwangerschap gepraat, en niet meer tijdens de consulten 6 en 12 weken na dit intakegesprek, wat wel de bedoeling was van het protocol. Als reden hiervoor werd vaak aangegeven dat de verloskundigen dachten dat hun cliënten het niet nodig hadden om nog een keer informatie te krijgen over alcohol en zwangerschap. Verloskundigen zagen als belangrijk nadeel van de voorlichting dat ze gebruik moesten maken van een papieren interventiekaart. Liever hadden ze gezien dat de interventiekaart geïntegreerd was in hun softwareprogramma. Ook gaven ze aan dat ze het lastig vonden om het uitgebreide voorlichtingsprotocol toe te passen in de beperkte tijd die ze per consult hebben. Tot slot gaf de meerderheid van de verloskundigen aan dat ze twijfelden over het belang van de extra voorlichting over alcohol en zwangerschap. Redenen hiervoor waren dat verloskundigen niet geloofden dat hun cliënten alcohol gebruikten, ze vonden het de verantwoordelijkheid van de cliënt zelf om wel of niet te drinken, of ze vonden roken tijdens de zwangerschap schadelijker en daarmee een belangrijker thema. Het artikel concludeert dat verloskundigen graag beschikken over een uitgebreid voorlichtingsprotocol om cliënten te kunnen voorlichten over alcohol en zwangerschap. Echter, voordat verloskundigen hier optimaal gebruik van maken, zullen ze eerst overtuigd moeten worden van het belang van uitgebreid alcoholadvies tijdens de zwangerschap. Immers, twijfels over dit belang leidt tot onvoldoende implementatie van het protocol. 2.7 Erkenning internetinterventie door de Erkenningscommissie van het RIVM Onderdeel van het promotieonderzoek was de ontwikkeling van een internetprogramma om zwangere vrouwen te helpen bij het terugdringen van hun alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Aangezien onderzoek van STAP liet zien dat dit programma effectief was in het terugdringen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, heeft STAP deze interventie in 2013 ingediend bij de Erkenningscommissie van het RIVM. De commissie heeft deze interventie Negen Maanden Niet getoetst en de erkenning gegeven Onder voorbehoud effectief (met goede aanwijzingen). Volgens de commissie zijn er voldoende studies die een goede aanwijzing geven voor de effectiviteit van de interventie. 10
11 2.8 ESADD diploma Vanuit STAP en mede namens het Pfeiffer Fonds heeft Nickie van der Wulp meegedaan aan de tweejarige Europese postdoctorale onderzoeksschool voor verslaving, ESADD (European Graduate School in Addiction Research). In mei 2013 heeft zij hiervoor aan de Technische Universiteit Dresden haar diploma behaald. In een periode van twee jaar, heeft Nickie zes weken lang onderwijs gehad op het gebied van etiologie, neurobiologie, epidemiologie, preventie, behandeling en beleidsmatige aspecten van verslaving. Door deze opleiding te volgen heeft Nickie haar onderzoeksvaardigheden verder kunnen ontwikkelen en een netwerk opgebouwd met andere Europese verslavingsonderzoekers. 11
12 3. Alcohol en Hersenen Er zijn in 2013/2014 twee onderzoeksprojecten op het gebied van Alcohol en Hersenen uitgevoerd. Ten eerste is er het ALICE-RAP project, een Europees project naar determinanten van verslaving en hoe verslavingsbeleid kan worden verbeterd. In het kader van dit project heeft STAP twee experimenten uitgevoerd. In een eerste experiment hebben we onderzocht hoe blootstelling aan alcoholreclame het gedrag beïnvloedt van lichte en zware drinkers. Hierbij kijken we in hoeverre alcoholreclame via bewuste en onbewuste (impliciete) wegen gedrag beïnvloedt. Het experiment zou ons dus inzicht kunnen geven in hoe reclame drinkgedrag beïnvloedt en of deze invloed verschilt tussen mensen die nauwelijks drinken en mensen die veel drinken. In samenwerking met de Universiteit Maastricht kijken we aan de hand van neuroimaging bovendien hoe de hersenen van zware en lichte drinkers reageren op alcoholreclame. Kennis van hoe alcoholreclame invloed heeft op hersenen en gedrag is wetenschappelijk gezien interessant maar de kennis zou ook ingezet kunnen worden om beleid te beïnvloeden: als we kunnen laten zien dat alcoholreclame de kans vergroot dat jong volwassenen meer gaan drinken, kunnen we deze resultaten gebruiken als argument om alcoholreclame te beperken. In een tweede experiment worden alcohol afhankelijke patiënten die zich aanmelden voor detoxificatie behandeling gedurende 5 weken na ontslag gevolgd met een alcoholreclame dagboekje. Na vijf weken wordt vastgesteld of patiënten zijn teruggevallen in drinken of dat men abstinent is gebleven. We kunnen dan kijken of naarmate patiënten meer alcoholreclame rapporteren zij eerder terugvallen. Als we inderdaad dergelijke aanwijzingen vinden dat blootstelling aan alcoholreclame de terugval kans bevordert, dan zou deze kennis ingezet kunnen worden om de politiek te overtuigen alcoholreclame verder te beperken. De data analyses van deze experimenten zijn momenteel in volle gang en de eindrapportage is naar verwachting in augustus klaar. Ten tweede is er een voortdurende samenwerking tussen STAP en De Hersenstichting op het gebied van Alcohol en Hersenen. Zo is de in ALICE-RAP opgebouwde expertise op het gebied van hersenen en verslaving ingezet om een folder voor de Hersenstichting te ontwikkelen over dit thema (folder Hersenen en verslaving ). Voorts is er onlangs in opdracht van De Hersenstichting een uitgebreide literatuurstudie voltooid naar de vraag of regelmatig binge drinken de hersenontwikkeling verstoort. De nieuwe literatuurstudie is getiteld De invloed van binge drinken op de hersenen van jongeren en is is besproken en gepresenteerd tijdens twee bijeenkomsten. De eerste bijeenkomst werd bijgewoond door een exclusief gezelschap van 8 Nederlandse wetenschappers en door niet minder dan prof. Susan Tapert uit de VS, één van de belangrijkste alcohol en hersendeskundigen. Deze bijeenkomst was o.a. bedoeld om het literatuuroverzicht te laten beoordelen door de aanwezige deskundigen. Voor de tweede bijeenkomst was een vijftigtal mensen uitgenodigd die o.a. betrokken zijn bij de voorlichting over alcohol en hersenen aan ouders. Tijdens deze bijeenkomst heeft Susan Tapert ook een presentatie verzorg evenals Jurriaan Witteman. Het doel van deze bijeenkomst was om de nieuwe 12
13 kennis over alcohol en hersenen te communiceren naar de gezondheidsexperts. De resultaten van beide bijeenkomsten zijn breed onder de aandacht gebracht via de media. 4. Alcohol en Kanker 4.1 KWF Kankerbestrijding Een eerste serie van vier factsheets over Alcohol & Kanker in opdracht van KWF Kankerbestrijding is bijna afgerond. Deze vier factsheets hadden als thema: - Alcohol Metabolisme & Kanker - Alcohol & Borstkanker - Alcohol tijdens en na de behandeling van borstkanker - Een algemene Publiek Factsheet over Alcohol & Kanker De factsheets zijn van feedback voorzien door KWF, het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF), enkele borstkanker overlevers, prof. Ellen Kampman en oncoloog Sander de Hosson. Door expertise bij verschillende groepen te halen willen we de kwaliteit van de factsheets zo veel mogelijk optimaliseren. Ze zullen worden ingezet voor de interne kennisbank van KWF, en deels als informatiebron naar buiten toe. Het is opmerkelijk dat het thema kankerpreventie erg gevoelig ligt onder kanker overlevers alsof er met een vingertje naar ze gewezen wordt eigen schuld, dikke bult, had je maar niet moeten drinken. Volgens het World Cancer Report 2014 van de WHO is kankerpreventie echter dé richting voor de toekomst: ongeveer de helft van alle kanker kan worden voorkomen als mensen gezonder gaan leven. Op het thema kankerpreventie is dus nog erg veel winst te behalen, waarbij heel goed moet worden gekeken naar de manier van aanpak. In een vervolg opdracht voor KWF zal het volgende worden uitgezocht: - de invloed van het drinkpatroon op het risico op de 8 verschillende alcoholgerelateerde vormen van kanker - het effect van stoppen met drinken op een verminderd risico op kanker - de relatie tussen alcohol, overgewicht en kanker - de relatie tussen alcohol, roken en kanker - de relatie tussen alcohol, zonnen en huidkanker - ook worden enkele diepte-interviews gehouden onder experts op het gebied van alcohol en kanker KWF zal de factsheets deels gebruiken voor hun interne kennisbank en deels om het publiek te informeren over de nog relatief onbekende relatie tussen alcohol en kanker. 13
14 4.2 WCRF NL We hebben een kort projectvoorstel uitgewerkt dat we hopen in opdracht van/in samenwerking met het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) uit te kunnen gaan voeren in Het betreft een pilot studie naar het inzetten van mhealth (mobile Health) voor het creëren van meer kennis, bewustwording en handvatten bij de preventie van kanker. Het blijkt dat meer dan 30% van alle gevallen van kanker kan worden voorkómen door een gezondere leefstijl. Na een behoeftepeiling willen we bij een aantal huisartsen- en diëtistenpraktijken een smartphone-app uitrollen met de Alcohol Calorieën Calculator en de Leef ik Gezond? Test van WCRF NL. Op deze manier kunnen we zowel onder de intermediairs als onder hun patiënten de kennis over de relatie tussen Alcohol, Overgewicht en Kanker vergroten en ze middels mhealth handvatten bieden tot gezonder gedrag. Hiermee wordt de kans op kanker verlaagd. 4.3 Themapagina Alcohol & Kanker op de STAP website Op basis van de informatie die we naar aanleiding van de eerste vier factsheets voor KWF hebben verzameld is er een thema-pagina Alcohol & Kanker op de STAP website gelanceerd. Dit is work in progress aangezien er steeds meer kennis bijkomt (o.a. over de relatie tussen alcohol en andere leefstijlfactoren (overgewicht, roken, zonnen) en kanker. Het streven is de themapagina zo veel mogelijk up to date te houden. 14
. Preventie van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Nickie van der Wulp
. Preventie van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap Nickie van der Wulp 7-02-2014 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieExpertmeeting Alcohol en Zwangerschap 6 december 2012
Expertmeeting Alcohol en Zwangerschap 6 december 2012 Onderzoek Alcohol en Zwangerschap 2008-2012 Nickie van der Wulp, MSc 12, Ciska Hoving, PhD 2, Wim van Dalen, MSc 1, & Hein de Vries, PhD 2 1 Nederlands
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 9 oktober 2014 Betreft beantwoording Kamervragen
> Retouradres: Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieOnderzoek Alcohol en Zwangerschap
Pagina 1 Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Juni 2011 - Nieuwsbrief Nr 3 Beste verloskundige en assistente, Dit is de derde nieuwsbrief over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap van het Nederlands Instituut
Nadere informatieVan Alcoholmanifest naar Alcoholpreventie Alliantie. Conferentie Alcohol Toezicht 2018 Utrecht 4 oktober 2018 Wim van Dalen
Van Alcoholmanifest naar Alcoholpreventie Alliantie Conferentie Alcohol Toezicht 2018 Utrecht 4 oktober 2018 Wim van Dalen Ir. Wim van Dalen Nu: Directeur Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP Voorzitter
Nadere informatieOnderzoek Alcohol en Zwangerschap
Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Mei 2011 - Nieuwsbrief Nr 2 Beste verloskundige en assistente, Dit is de tweede nieuwsbrief over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap van het Nederlands Instituut voor
Nadere informatieSamenvatting Aanvalsplan Alcohol & Jongeren
Samenvatting Aanvalsplan Alcohol & Jongeren Sabine Uitslag Juni 2012 Voorwoord Voor u ligt de samenvatting van het Aanvalsplan Alcohol & Jongeren. Met dit integrale aanvalsplan wil de CDA Tweede Kamerfractie,
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 22 894 Preventiebeleid voor de volksgezondheid Nr. 114 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieLessons Learned bij de Pilot Verbinden Erkenningstraject Interventies en Serious Games.
Lessons Learned bij de Pilot Verbinden Erkenningstraject Interventies en Serious Games. 2015 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel
Nadere informatieAlcohol en hersenontwikkeling bij jongeren. Nr. 2018/23, Den Haag, 17 december Samenvatting
Alcohol en hersenontwikkeling bij jongeren Nr. 2018/23, Den Haag, 17 december 2018 Samenvatting Alcohol en hersenontwikkeling bij jongeren pagina 2 van 5 Alcoholconsumptie brengt risico s met zich mee.
Nadere informatiePreventie van Alcoholgebruik. Ina Koning
Van wetenschap naar praktijk: Preventie van Alcoholgebruik Ina Koning Drinkt onze jeugd? Een impressie... i.koning@uu.nl We weten dat De feiten... Vroegtijdig drinken (Verdurmen et al., 2012): 13 jaar
Nadere informatieImplementatie van de VMIS in de verloskundigenpraktijk
Implementatie van de VMIS in de verloskundigenpraktijk van 1994 tot nu Martijntje Bakker Waarom? Roken tijdens de zwangerschap is schadelijk Lager geboortegewicht Groeiachterstand Verhoogd risico op een
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Wolbert (PvdA) over kinderen van allochtone afkomst die overgewicht hebben (2014Z07817).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatiePreventieoverzicht alcohol Gezondheidswinst voor Interventie en werkwijze/producten
< 0 ar Voorlichting over de risico's van Zwangeren Voorkomen van alcoholgebruik bij STAP alcoholgebruik rondom de zwangerschap door middel van de brochure 'Zwanger?...en Alcohol?' en website www.alcoholenzwangerschap.nl
Nadere informatieSamen. voor een. gezonder Nederland
Samen voor een gezonder Nederland Deze publicatie geeft een indruk van wat in het Nationaal Preventieakkoord staat. Het hele document lezen? Ga naar nationaalpreventieakkoord.nl Inleiding De urgentie
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 21 oktober 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres: Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl 157617-111785-VGP
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Rebel (PvdA) over het bericht 'Gamen tot je niet meer kunt stoppen' (2015Z00316).
> Retouradres: Postbus, 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78 34
Nadere informatieMonitor CGL-producten 2016
Monitor CGL-producten Jaarlijks monitort RIVM Centrum Gezond Leven (CGL) hoe professionals CGL-producten gebruiken. Op basis van deze kwantitatieve monitorresultaten schatten we in welke producten, hoe
Nadere informatiematige alcohol consumptie gezondheid
matige alcohol consumptie positief voor gezondheid R e s u l t a t e n v a n 3 j a a r w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k Matige en regelmatige alcoholconsumptie heeft overall een positief
Nadere informatieGuus Smit Moleculaire & Cellulaire Neurobiologie. Vrije Universiteit Amsterdam
Guus Smit Moleculaire & Cellulaire Neurobiologie Vrije Universiteit Amsterdam Hersenen op sterk water ONDERWEPEN: 1. Jonge drinkers 2. Hersenen 3. Wat te doen? Percentage 15-16 jarige jongeren dat! 10
Nadere informatieAlcohol en drugs. Wat zien we binnen de huisartsenvoorziening? Hersenschade 21-11-2013. Verbinding maken. met datgene wat onbesproken blijft
Verbinding maken. met datgene wat onbesproken blijft Alcohol en drugs Waar denken we aan? Nadine Mouchart, MSc Medewerker Verslavingspreventie Wat zien we binnen de huisartsenvoorziening? En wat missen
Nadere informatieCommunicating about Concerns in Oncology K. Brandes
Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale
Nadere informatieOnderzoeksopzet. Marktonderzoek Klantbeleving
Onderzoeksopzet Marktonderzoek Klantbeleving Utrecht, september 2009 1. Inleiding De beleving van de klant ten opzichte van dienstverlening wordt een steeds belangrijker onderwerp in het ontwikkelen van
Nadere informatieInterventieoverzicht alcohol Doelgroep Doelstelling Intermediair Organisatie die (nadere informatie over) de interventie aanbiedt
en overzicht alcohol < 0 jaar Voorlichting over de risico's van alcoholgebruik rondom de zwangerschap door middel van de brochure 'Zwanger?...en Alcohol?' en website www.alcoholenzwangerschap.nl < 0 jaar
Nadere informatieBrief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
27565 Alcoholbeleid Nr. 133 Herdruk 1 Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 6 mei 2015 Vanuit de Drank-
Nadere informatieAlcoholmarketing in Europa en Nederland
Alcoholmarketing in Europa en Nederland Presentatie van onderzoek naar de effecten van alcoholreclame op het drinkgedrag van Europese jongeren en met name in de Nederlandse situatie. Dominique Lenssen,
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Arib (PvdA) over onnodige babysterfte (2009Z19436).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatiePROGRAMMABEGROTING 2015-2018
PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van
Nadere informatieSAMENVATTING Schadelijk gebruik van alcohol staat wereldwijd in de top vijf van risicofactoren die tot ziekte, arbeidsongeschiktheid of overlijden kunnen leiden. Het alcoholgebruik is stabiel of neemt
Nadere informatieFactsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u
Factsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u Een globaal overzicht uit de perinatale registratie In Nederland worden gegevens over de perinatale zorg
Nadere informatieOnderzoek Kooppogingen alcohol door jongeren
CO LO F O N St. I NTRAVAL Postadres Postbus 1781 971 BT Groningen E-mail info@intraval.nl www.intraval.nl Kantoor Groningen: St. Jansstraat 2C Telefoon - 313 4 2 Fax - 312 7 26 Kantoor Rotterdam: Goudsesingel
Nadere informatieInhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9
Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9 2 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2012
Nadere informatieJaarbeeld Klik hier voor het Financieel Jaarverslag 2017.
Jaarbeeld 2017 In dit Jaarbeeld worden een aantal projecten uitgelicht, die elk op hun eigen manier representatief zijn voor het Trimbos-instituut in 2017. Klik hier voor het Financieel Jaarverslag 2017.
Nadere informatie2 Emoties in de spreekkamer
Welkom! Welkom bij de zesde PanelCom nieuwsbrief. Als lid van PanelCom houden wij u op de hoogte van onderzoeken waar u aan kunt meewerken én de onderzoeken waar u mogelijk aan hebt meegewerkt. Wij waarderen
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EH Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl CZ-EKZ
Nadere informatieHoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011
Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieOnderwerp Bijlage(n) Uw brief Kamervragen 19 februari 2008
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 0018 00 EA Den Haag Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Kamervragen 19 februari 008 Hierbij
Nadere informatieProgramma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID
Programma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID Groeien in gezondheid door kennis Onze gezondheid is ons belangrijkste bezit. Daarom is het goed dat we ons er steeds meer van bewust worden dat
Nadere informatieAlcoholverstrekking aan jongeren onder de 16 jaar Nalevingsonderzoek gemeente Katwijk 4 e effectmeting. Fieke Franken Ellen Selten
Alcoholverstrekking aan jongeren onder de 16 jaar Nalevingsonderzoek gemeente Katwijk 4 e effectmeting Fieke Franken Ellen Selten Titel: Alcoholverstrekking aan jongeren onder de 16 jaar Ondertitel: Nalevingsonderzoek
Nadere informatieAlcohol en jongeren: gemeenten aan zet!?
Alcohol en jongeren: gemeenten aan zet!? Wim van Dalen, 1 april 2015 www.stap.nl Alcoholconsumptie in Nederland is na een explosieve stijging tussen 1960 en 1975 noch afgenomen, noch gestegen 2 1 Alcohol
Nadere informatieDatum 1 april 2019 Betreft Kamervragen over kindermishandeling (ingezonden 5 februari 2019)
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 20018 2500 EA DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatieVoor een alcoholvrije zwangerschap. Negen Maanden Niet. Folder voor zwangere vrouwen Informatie over alcohol en zwangerschap
Voor een alcoholvrije zwangerschap Negen Maanden Niet Folder voor zwangere vrouwen Informatie over alcohol en zwangerschap U bent zwanger en doet er alles aan om een gezonde baby te krijgen. Eén van de
Nadere informatieWBO: onderzoek naar online leefstijladvies om het risico op dementie te verlagen. Nr. 2018, Den Haag 12 juni Samenvatting
WBO: onderzoek naar online leefstijladvies om het risico op dementie te verlagen Nr. 2018, Den Haag 12 juni 2018 WBO: onderzoek naar online leefstijladvies om het risico op dementie te verlagen pagina
Nadere informatieBetere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden
Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute
Nadere informatie> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78
Nadere informatieOpleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud
Opleiden voor Public Health Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Public Health = alles wat we doen om de volksgezondheid te verbeteren Cellen > individuen -> maatschappij Preventie Effectiviteit
Nadere informatieDat scheelt een slok op een borrel?
Dat scheelt een slok op een borrel? Alcoholpoli voor MDL-patiënten Tamara van Lieshout Verpleegkundig Specialist GGZ Onze Lieve Vrouwe Gasthuis 550 bedden Toonaangevend Gastvrij Businessunits PBU Psychiatrie
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 31 mei 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieALCOHOL. Minder is beter. Informatie over de doelen en het werk
ALCOHOL Minder is beter Informatie over de doelen en het werk van STAP Introductie Belangrijkste feiten en trends alcohol 2016 Uitkomsten onderzoeken in het kader van de evaluatie van de Drank- en Horecawet
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Leijten (SP) over het bericht Toename overgewicht in achterstandswijken (2015Z08832).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78
Nadere informatieTrimbos-instituut Binge drinken bij jeugd. Prof dr. Rutger Engels. Improving Mental Health by Sharing Knowledge
Trimbos-instituut 2015 Binge drinken bij jeugd Prof dr. Rutger Engels Improving Mental Health by Sharing Knowledge 1. Verandering in maatschappelijke normen over alcohol 2. Stijging in startleeftijd 3.
Nadere informatieToepassen van Sociale Marketing op ontwikkeling van alcoholmatigingsinterventies
Toepassen van Sociale Marketing op ontwikkeling van alcoholmatigingsinterventies A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11
Nadere informatieInformatieprospectus voor bedrijven. Fitkompas. Wijzer op weg naar bedrijfsgezondheid
Informatieprospectus voor bedrijven Fitkompas Wijzer op weg naar bedrijfsgezondheid Fitkompas: wijzer op weg naar bedrijfsgezondheid Fitkompas is een wetenschappelijk ontwikkeld onderzoeksinstrument waarmee
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 27 565 Alcoholbeleid Nr. 164 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieHeerlijk Helder Heineken Alcoholgebruik in de Media. Rutger Engels, Behavioural Science Institute Radboud Universiteit Nijmegen
Heerlijk Helder Heineken Alcoholgebruik in de Media Rutger Engels, Behavioural Science Institute Radboud Universiteit Nijmegen 1.Herkennen van brand logos bij kinderen (Dalton et al., 2003) 2.Herkennen
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 10 december 2012 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 27 april 2012 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieAlcoholbeleid van sportverenigingen in de Food Valley regio
FrisValley Factsheet Alcoholbeleid van sportverenigingen in de Food Valley regio Onderzoek naar de schenktijden en andere alcoholmaatregelen in de sportsector Drinken is geen sport van: Suzanne Aarts,
Nadere informatieInhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9
Jaarverslag 2013 Inhoudsopgave INLEIDING 3 ONDERZOEK 4 COMMUNICATIE 5 ORGANISATIE 7 CONCLUSIES & AANBEVELINGEN 8 BIJLAGE 1: TOELICHTING KENNISINSTITUUT BIER 9 2 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van
Nadere informatieMonitor CGL-producten 2014
Monitor CGL-producten Jaarlijks monitort RIVM Centrum Gezond Leven (CGL) hoe professionals CGLproducten gebruiken. Op basis van deze kwantitatieve monitorresultaten schatten we in welke producten, hoe
Nadere informatieDe ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s. Nr. 2018/11, Den Haag, 22 mei Samenvatting
De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s Nr. 2018/11, Den Haag, 22 mei 2018 De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s pagina 2 van 6 Bij kinderen met traumatische ervaringen (ernstige negatieve jeugdervaringen),
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Arib (PvdA) over het nut van de griepprik (2011Z20885).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 30 79 11 F 070 30
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 23 augustus 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieDOORDRINKEN DOORDRINGEN. Effectevaluatie Halt-straf Alcohol Samenvatting. Jos Kuppens Henk Ferwerda
DOORDRINGEN of Effectevaluatie Halt-straf Alcohol Samenvatting DOORDRINKEN Jos Kuppens Henk Ferwerda In opdracht van Ministerie van Veiligheid en Justitie, Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum,
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 16 september 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatiePROGRAMMABEGROTING
PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 27 augustus 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatie> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieWat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving?
Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving? Dag van de verslaving 12 oktober 2007 Gerard M. Schippers Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam Tijdschrift sinds 2005 Bohn Stafleu Van Loghum
Nadere informatieMatig alcoholgebruik en gezondheid
1 Matig alcoholgebruik en gezondheid Martijn B. Katan Vrije Universiteit Amsterdam Afdeling Gezondheidswetenschappen @martijnkatan KNAW-symposium Ad Fundum, Tolhuistuin, Amsterdam, 5 april 2017 2 Agenda
Nadere informatieDatum 13 oktober 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht 'Aantal vechtscheidingen groeit explosief'
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Volp (PvdA) over het stijgende aantal jonge comazuipers (2016Z05066).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 18 april 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 30 november 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties Schedeldoekshaven
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezondere leefstijl blijkt voor velen moeilijk haalbaar
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-017 16 maart 2010 9.30 uur Gezondere leefstijl blijkt voor velen moeilijk haalbaar Bijna een op de twee beweegt onvoldoende Ruim een op de tien heeft
Nadere informatieAlcohol en jongeren in de gemeente Noordoostpolder Wat is er al en waar liggen kansen?
Alcohol en jongeren in de gemeente Noordoostpolder Wat is er al en waar liggen kansen? Door: GGD Flevoland Aanleiding Alcoholgebruik onder jongeren is al enige jaren een belangrijk thema binnen de gemeente
Nadere informatieBeantwoording rondvragen 18R.00833
Beantwoording rondvragen 18R.00833 Van : Wethouder W.J.P. Kok Portefeuille(s) : Volksgezondheid Datum : 11-12-2018 Contactpersoon : E. van den Born Tel.nr. : 8245 E-mailadres : born.e@woerden.nl Onderwerp:
Nadere informatieWie bent u en wat verwacht u van deze workshop? Verwachtingen managen rond genetisch testen. Hoe verloopt intake gesprek? Waar bent u werkzaam?
Wie bent u en wat verwacht u van deze workshop? Verwachtingen managen rond genetisch testen Akke Albada Margreet Ausems Afd. Medische Genetica UMC Utrecht Waar bent u werkzaam? Hebben uw patiënten onrealistische
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 2343 Vragen van de leden
Nadere informatieFactsheet Hospital Elderly Life Program (HELP) Kwetsbare. ouderen
Factsheet Hospital Elderly Life Program (HELP) Kwetsbare ouderen Inhoudsopgave Factsheet Hospital Elderly Life Program (HELP) Gevolgen van een delier 3 Preventieve maatregelen 4 Inzet van geschoolde vrijwilligers
Nadere informatieTips voor Ouders van niet-drinkende pubers
Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf
Nadere informatiestoppen zware drinkers minder vaak met het drinken van alcoholhoudende drank dan vrouwen met een lager alcoholgebruik.
Samenvatting In Nederland gebruikt ongeveer 80% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd alcoholhoudende drank. Veel vrouwen staken het alcoholgebruik zodra ze zwanger zijn of eerder al, als ze zwanger
Nadere informatieOnderzoeksrapport. Hou vol! Geen alcohol. Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders.
Onderzoeksrapport Hou vol! Geen alcohol Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders. Suzanne Mares, MSc Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Prof. Dr. Rutger Engels Inleiding
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 27 januari 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieDatum 29 november 2017 Betreft Alcoholmarketing, verkoop op afstand, opleidingseisen sociale hygiëne en IkPas
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieOverzicht lopende/ uitgevoerde activiteiten in in het kader van Tabaksontmoedigingsbeleid gemeente Amsterdam
Overzicht lopende/ uitgevoerde activiteiten in 2016-2017 in het kader van Tabaksontmoedigingsbeleid gemeente Amsterdam Speerpunt 1: Voorkomen dat jongeren beginnen met roken Rookvrije start Vroege groepsvoorlichting
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 33 897 Burgerinitiatief «Ziekte van Lyme» Nr. 9 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 5 september 2017 De vaste commissie voor Volksgezondheid,
Nadere informatieProefpersoneninformatie
Proefpersoneninformatie Titel van het onderzoek: Implementatie van de keuzehulp bestraling bij borstkanker en DCIS: een pre- en post-interventie studie. Geachte mevrouw, Uw behandelend arts heeft met u
Nadere informatieRole of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention. Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen
Role of nutrition in carcinogenesis and cancer prevention Prof. dr. ir. Ellen Kampman Wageningen Universiteit & Academisch Medisch Centrum Nijmegen Rol van voeding in de carcinogenese en kankerpreventie
Nadere informatie5 Alcohol- en tabaksbeleid
5 Aan de orde is het VAO (d.d. 15/02). Voorzitter. Op zich hebben we een goed overleg gehad met de staatssecretaris over het alcoholmatigingsbeleid. Ik ben ook blij dat hij de ambitie heeft uitgesproken
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Voordewind (CU) over een toename van het aantal comazuipers (2016Z05078).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieTitel interventie. Werkblad beschrijving interventie. Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad. Werkblad, versie mei 2015
Titel interventie Werkblad beschrijving interventie Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Werkblad, versie mei 2015 Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten: Colofon Ontwikkelaar
Nadere informatieTrendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar
- Factsheet - Trendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar NIGZ, Project Alcohol Voorlichting en Preventie 3 juli 2003 Inleiding Het NIGZ voert elk jaar, als onderdeel van het Alcohol
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 29 september 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres: Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieInterventie Grip op Agressie
Interventie Grip op Agressie 1 Erkenning Erkend door deelcommissie Justitiële interventies Datum: december 2012 Oordeel: Goed onderbouwd De referentie naar dit document is: Hilde Niehoff (2012). Justitieleinterventies.nl:
Nadere informatieSleutels tot interventiesucces: welke combinaties van methodieken zorgen voor gezond beweeg- en voedingsgedrag?
TNO-rapport TNO/LS 2012 R10218 Sleutels tot interventiesucces: welke combinaties van methodieken zorgen voor gezond beweeg- en voedingsgedrag? Behavioural and Societal Sciences Wassenaarseweg 56 2333 AL
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Leefstijl Nederlander niet verbeterd. Weer meer mensen met overgewicht
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-021 20 maart 2007 9.30 uur Leefstijl Nederlander niet verbeterd In 2006 zijn Nederlanders niet gezonder gaan leven. Het aandeel volwassen Nederlanders
Nadere informatie