Archeologisch onderzoek Parkeerplaats Hospitaalcomplex Veenhuizen

Transcriptie

1 Archeologisch onderzoek Parkeerplaats Hospitaalcomplex Veenhuizen Inventariserend veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 799

2 Archeologisch onderzoek Parkeerplaats Hospitaalcomplex Veenhuizen Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 799 Definitief ISSN Opdrachtgever: Rijksgebouwendienst Grontmij Nederland bv Assen, 26 juni 29

3

4 Administratieve gegevens Datum opdracht : 8 april 29 concept : - definitief : 26 juni 29 Opdrachtgever : Rijksgebouwendienst Uitvoerder : Grontmij Nederland B.V. Dhr. J.B. Veenstra, MA, mevr. drs. M. Osinga & mevr. H. Boon Beheer documentatie en/of vondsten Grontmij Nederland B.V., Assen Bevoegd gezag : Gemeente Noordenveld Contactpersoon Locatie : gemeente : Noordenveld plaats : Veenhuizen toponiem : Hospitaalcomplex Veenhuizen RD-coördinaten : N x: / y: O x: / y: Z x: / y: W x: / y: kaartblad 12C Smilde afm. plangebied :,3ha AMK : monumentnr. : - Archis2 : CIS-code : Pagina 3 van 12

5 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Algemeen Aanleiding en doel Bureauonderzoek Werkwijze... 6 Geologie Geomorfologie... 7 Bodem Historische, huidige en toekomstige situatie... 7 Bewoningsgeschiedenis Archeologie... 8 AMK Archis IKAW KICH Archeologische verwachting Veldonderzoek Werkwijze Resultaten veldonderzoek Bodemopbouw Archeologie Evaluatie Conclusies Advies Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Locatie plangebied Archeologische basiskaart Locatie boringen Boorprofielen Pagina 4 van 12

6 1 Inleiding 1.1 Algemeen In opdracht van de Rijksgebouwendienst heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd in de bebouwde kom te Veenhuizen, nabij het hospitaalcomplex. Het onderzoek heeft bestaan uit een bureaustudie, het uitvoeren van een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B) en de rapportage hierover. Het onderzoek is uitgevoerd conform de provinciale richtlijnen. Er is een booronderzoek uitgevoerd met aandacht voor geomorfologie, bodemopbouw en de mate van bodemverstoring. Tevens is gelet op de aanwezigheid van eventuele archeologische resten. De totale oppervlakte van het te onderzoeken terrein bedraagt circa,3 ha. De exacte locatie van het plangebied wordt weergegeven in Bijlage 1. Het maaiveld ter plaatse van het plangebied ligt gemiddeld op 7,7 m NAP. 1 De betreffende werkzaamheden zijn conform de richtlijnen van het handboek Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.1) uitgevoerd. Grontmij beschikt over een eigen opgravingsvergunning afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). 1.2 Aanleiding en doel Onderhavig onderzoek is uitgevoerd in het kader van de herontwikkeling van het Hospitaalcomplex Veenhuizen. De opdrachtgever is van plan in het plangebied een parkeerplaats aan te leggen. De bodemingrepen die gepaard gaan met de geplande realisatie zullen eventueel aanwezige archeologische resten in de bodem verstoren en/of vernietigen. Derhalve dienen de archeologische waarden binnen het plangebied in kaart te worden gebracht. Allereerst is een bureauonderzoek uitgevoerd, waarbij een specifiek verwachtingsmodel is opgesteld. Op basis van dit verwachtingsmodel is binnen het plangebied een Inventariserend Veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B) uitgevoerd, waarbij de archeologische verwachting uit het bureauonderzoek in het veld is getoetst. Op basis van de resultaten van het onderzoek zal een nader advies worden gegeven met betrekking tot de noodzaak van eventueel archeologisch vervolgonderzoek en, indien dit het geval is, uit welke stappen dit zou moeten bestaan. Dit advies dient te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid. 1 bron: Pagina 5 van 12

7 2 Bureauonderzoek 2.1 Werkwijze Het doel van het bureauonderzoek is om de bekende en potentiële archeologische waarden van het plangebied in kaart te brengen. Hierbij is gebruik gemaakt van bodemkaarten en van geologische, topografische en historische kaarten, het Archeologisch Informatiesysteem (Archis2) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de Archeologische Monumentenkaart (AMK), de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW) en overige relevante literatuur. Aan de hand van deze gegevens is een specifieke archeologische verwachting opgesteld. 2.2 Geologie De afzettingen die in het plangebied aan de oppervlakte voorkomen, dateren uit het Pleistoceen (zie Tabel 2.1). De basis van de afzettingen in het plangebied wordt gevormd gedurende het Midden Pleistoceen. Gedurende het Saalien was het noordelijk deel van Nederland bedekt met landijs. Aan de onderzijde van dit ijspakket werd een grondmorene afgezet, bestaande uit grindhoudend, sterk lemig matig fijn zand met stenen en brokken. Deze grondmorene staat bekend als keileem. Deze formatie wordt gerekend tot het Laagpakket van Gieten binnen de Formatie van Drente. Gedurende het Weichselien in het Laat Pleistoceen werd Nederland niet overdekt met landijs. Wel heerste er overwegend een koud en droog klimaat, waardoor er grote schaal winderosie plaatsvond. Op lokale schaal traden verstuivingen op die het oppervlakte bedekten met een laag zand. Dit zand staat bekend als dekzand en valt onder het Laagpakket van Wierden binnen de Formatie van Boxtel. Het dekzand in het plangebied heeft een dikte van minder dan 2 meter. 2 Tabel 2.1 Indeling van het Kwartair chronostratigrafie jaren geleden Kwartair Holoceen Subatlanticum 3. - heden Subboreaal Atlanticum Boreaal Preboreaal Pleistoceen Laat Weichselien (ijstijd) Eemien Midden Saalien (ijstijd) Elsterien (ijstijd) Vroeg Als gevolg van temperatuurstijging en vernatting van het klimaat gedurende het Holoceen, kon veengroei tot stand komen. Vooral gedurende het Atlanticum en het Subboreaal breidde het veen zich uit in het gebied. Het veen dat zich ontwikkelde in het plangebied staat bekend als 2 Bosch, J.H.A., 199. Geologische kaart van Nederland 1:5., blad Assen West (12W) en Oost (12O). Rijks Geologische Dienst, Haarlem. Pagina 6 van 12

8 Bureauonderzoek hoogveen (Laagpakket van Griendtsveen, behorende tot de Formatie van Nieuwkoop). Het hoogveen in het plangebied is tijdens ontginningen afgegraven. 2.3 Geomorfologie De Geomorfologische kaart 3 geeft de mate van reliëf en de vormen die in het landschap te onderscheiden zijn aan. Het plangebied ligt in een gebied dat wordt aangeduid als hooggelegen veenkoloniale ontginningsvlakte (eenheid 2M45). Het reliëf in dergelijke terreinen is gering. De geomorfologische kaart geeft geen informatie over het reliëf dat in het onderliggende dekzand voorkomt. Dit is echter van belang voor de bewoningsmogelijkheden in de steentijden, waarbij de hoger gelegen delen geschikte locaties vormden voor bewoning. 2.4 Bodem De bodems in het plangebied worden op de Bodemkaart 4 getypeerd als laarpodzolgronden, gevormd in lemig fijn zand, met keileem beginnend tussen 4 en 12 cm en ten minste 2 cm dik (eenheid chn23x). Op de bodemkaart is eveneens aangegeven dat het gebied zich bevindt in een veenkoloniaal gebied. Daarnaast wordt het gebied als vergraven aangeduid. Mogelijk is door het regelmatig diep ploegen (dieper dan circa,3 m) weer een tamelijk homogene bovengrond ontstaan, waarbij een deel van de B horizont door de bovengrond is verwerkt. Mogelijk is ook een deel van het dek opgebracht door gebruik van stadscompost. 2.5 Historische, huidige en toekomstige situatie De oudst bekende kaart waarop Veenhuizen is weergegeven dateert uit Deze kaart, op perkament vervaardigd, bevindt zich thans in het Drents Archief en is nauwelijks leesbaar. Wel bestaat er een in 1794 door Buwana Aardenburg gekopieerde versie van deze kaart. 5 Op deze kaart is zichtbaar dat Veenhuizen bestond uit enkele erven. Het gebied was in gebruik als heide, akkerbouw en hooiland. 6 In de tweede helft van de 16 e en in de tweede helft van de 17 e eeuw, werden pogingen ondernomen tot vervening, die echter vrij snel weer werden gestaakt. Pas vanaf 1823 kwam de vervening van het gebied goed op gang. Het doel van de vervening was niet zozeer de winning van veen, maar meer het creëren van geschikte landbouwgrond. 6 Op een kaart uit 1852/ is het land dan ook in gebruik als landbouwgrond. Vandaag de dag is het plangebied deels in gebruik als landbouwgrond en deels in gebruik als bos. In het kader van de herontwikkeling van het hospitaalcomplex Veenhuizen is men van plan ter plaatse een parkeerterrein aan te leggen, voorzien van 1 parkeerplekken. 2.6 Bewoningsgeschiedenis De naam Veenhuizen wordt in 1381 voor het eerst genoemd. 8 Gedurende deze tijd vonden de eerste prille ontginningen van het hoogveen plaats. Het laatmiddeleeuwse Veenhuizen lag ten opzichte van het huidige dorp iets noordelijker. Gedurende de bloeitijd zal deze nederzetting circa 7 tot 8 woningen hebben geteld. In de 17 e eeuw was de nederzetting voor een groot deel verlaten. 9 Dit is zichtbaar op de eerder genoemde kaart van Buwana Aardenburg, waar Veenhuizen staat afgebeeld als bestaande uit een aantal erven, waarvan één nog op de huidige topografische kaart terug komt: het Groninger Erf. Verder worden er twee kerkhoven weerge- 3 geraadpleegd via Archis2. 4 Stiboka, Bodemkaart van Nederland 1:5.; Blad 12 West Assen. DLO-Staring Centrum, Wageningen. 5 Versfelt, H.J., 24. Kaarten van Drenthe, Heveskes uitgevers, Groningen/ Veendam, kaart Gerding, M.A.W., Vier eeuwen turfwinning: de verveningen in Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel tussen 155 en 195. Hes uitgevers, t Goy Houten, pp Geudeke, P.W., L. Balk, Grote Historische Atlas van Nederland 1:5., deel 2 Noord- Nederland , Wolters Noordhoff Atlasproducties, Groningen Archis2 Pagina 7 van 12

9 Bureauonderzoek geven, waarvan de meest noordelijke mogelijk overeenkomt met het de benaming Spaansche Kerkhof als toponiem op de huidige topografische kaart. De venen in het gebied waren rond 1639 nog niet ontgonnen. De veenontginningen kwamen in Veenhuizen aanvankelijk slecht op gang. Een eerste poging in de tweede helft van de 16 e eeuw strandde al snel. Een tweede poging, ondernomen vanaf 164, strandde in De Staten van Stad en Lande (Groningen) en het Aduarderzijlvest vreesden last te krijgen van het overvloedige veenwater dat via het Peizerdiep zou worden afgevoerd. Zij ondernamen sancties waardoor de ontginningen noodgedwongen gestaakt werden. Het gebied werd uiteindelijk echt ontgonnen vanaf 1853, toen de Maatschappij van Weldadigheid het gebied in zijn geheel opkocht om er een kolonie te stichten. Het doel van deze ontginning was vooral het beschikbaar maken van landbouwgrond voor de nieuwe bewoners. 1 Het doel van de Maatschappij van Weldadigheid was heropvoeden van armen uit de grote steden doormiddel van arbeid. Omdat de te bereiken doelgroep er moeite mee had deze keuze vrijwillig te maken, werden er te Veenhuizen vier grote dwanginrichtingen opgericht. Hierin werden voornamelijk bedelaars, landlopers en wezen opgevangen. In 1859 werden de inrichtingen overgenomen door de rijksoverheid, die er in de zeventiger jaren van de 19 e eeuw een rijkswerkinrichting van maakten. Vanaf 197 zijn de inrichtingen Esserheem, Norgerhaven en Blankenbosch te Veenhuizen in gebruik als gevangenis. Tot 1981 was Veenhuizen een gesloten dorp, dat alleen bewoond werd door personeel van de strafinrichtingen. Vanaf 1981 is het dorp vrij toegankelijk. 11 Tabel 2.2 Overzicht van archeologische perioden 12 Periode Laat-Paleolithicum (Oude Steentijd) tot 9. v.chr. Mesolithicum (Midden Steentijd) 9. v.chr v.chr. Neolithicum (Nieuwe Steentijd) v.chr v.chr. Bronstijd 1.9 v.chr. - 8 v.chr. IJzertijd 8 v.chr v.chr. Romeinse Tijd 12 v.chr n.chr. Vroege Middeleeuwen n.chr. Late Middeleeuwen n.chr. Nieuwe Tijd heden Tijd 2.7 Archeologie AMK De Archeologische Monumentenkaart (AMK) bevat een overzicht van belangrijke archeologische terreinen in Nederland. De terreinen zijn beoordeeld op verschillende criteria (kwaliteit, zeldzaamheid, representativiteit, ensemblewaarde en belevingswaarde). Op grond daarvan zijn de terreinen ingedeeld in categorieën met archeologische waarde, hoge archeologische waarde en zeer hoge archeologische waarde (o.a. de beschermde monumenten). De AMK is in samenwerking met de betreffende provincie en gemeentelijk archeologen ontwikkeld. 1 Gerding, M.A.W., Vier eeuwen turfwinning: de verveningen in Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel tussen 155 en 195. Hes uitgevers, t Goy Houten, pp nl.wikipedia.org/wiki/veenhuizen_(noordenveld) 12 Voor de dateringen is gebruik gemaakt van: Lanting, J.N. & J. van der Plicht, De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, I: Laat-Paleolithicum. In: Palaeohistoria 37/38 ( ), pp Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, II: Mesolithicum. In: Palaeohistoria 39/4 ( ), pp Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 22. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, III: Neolithicum. In: Palaeohistoria 41/42 (1999-2), pp Pagina 8 van 12

10 Bureauonderzoek In het plangebied zijn geen AMK-terreinen geregistreerd. In de directe omgeving van het plangebied zijn drie AMK-terreinen geregistreerd (zie Tabel 2.3 en Bijlage 2). De drie terreinen hebben te maken met de laatmiddeleeuwse ontginningsnederzetting iets ten noorden van het huidige Veenhuizen. Van deze nederzetting zijn sporen aangetroffen van de nederzetting zelf, van de kerk en het daartoe behorende kerkhof. De sporen van de nederzetting zelf zijn voor een groot deel verstoord door de ontginningswerkzaamheden vanaf Verder is bij monumentnummer 1443 aardewerk aangetroffen daterend van de Late IJzertijd tot de Midden Romeinse tijd, wat een indicatie is voor bewoning in deze periode. Tabel 2.3 Monumenten in het plangebied en in de directe omgeving van het plangebied. mon.nr complex datering waarde 145 Kerk en kerkhof Late Middeleeuwen Zeer hoog 141 Nederzetting Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd Archeologische waarde 1443 Onbekend Huisplaats, onverhoogd Late IJzertijd tot Midden Romeinse tijd Nieuwe Tijd Archeologische waarde Archis2 In Archis2 van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) staan alle bekende archeologische waarnemingen geregistreerd. In het plangebied zijn geen waarnemingen geregistreerd. In de directe omgeving, binnen een straal van 1 m, zijn 12 waarnemingen geregistreerd (zie Tabel 2.4 en Bijlage 2). Tabel 2.4 Waarnemingen in het plangebied en in de directe omgeving van het plangebied. waarn.nr complex aard datering 546 onbekend Bronzen draadfilbula Midden IJzertijd 3441 Kerk en kerkhof Onbekend Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd Kerk Kerkhof Baksteen (kloostermop) Menselijk bot Late Middeleeuwen Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd Kerkhof Onbekend Kerk Menselijk bot Stenen vloer Onbekend Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd Onbekend Onbekend Keramiek Vuursteen Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd Onbekend Onbekend Keramiek (w.o. kogelpotaardewerk) Late Middeleeuwen Onbekend Kogelpotaardewerk Late Middeleeuwen Onbekend Eikenhouten pin met brede kop onbekend Onbekend Stenen bijl Neolithicum tot Bronstijd Onbekend Stenen hamerbijl Neolithicum tot Midden IJzertijd Onbekend Handgevormd aardewerk IJzertijd Huisplaats, onverhoogd IJzer, waterput en keramiek (tegel) Nieuwe Tijd B Uit de verrichte waarnemingen rondom het plangebied blijkt dat er vanaf het Neolithicum sprake is van menselijke activiteiten rondom Veenhuizen. In het Neolithicum zal het plangebied een te nat karakter hebben gehad om permanente bewoning mogelijk te maken. De vondst van een stenen bijl en een stenen hamerbijl (waarnemingsnummer en ) houden mogelijk verband met deposities in het veen. (Hoog)veengebieden hadden een zekere aantrekkingskracht op de (pre)historische bevolking, welke in verband kan worden gebracht met hun spirituele belevingswereld. Het deponeren van voorwerpen in het veen wordt dan ook geïnterpreteerd als een handeling met een rituele aard. Permanente bewoning was uitsluitend mogelijk op de hogere zandgronden langs de randen van het veen. De nadruk van de archeologische waarnemingen ligt in de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd. Vanaf de Late Middeleeuwen werd een voorzichtig begin gemaakt met het bewoonbaar maken van deze van oudsher natte streek. Pagina 9 van 12

11 Bureauonderzoek IKAW De IKAW geeft voor heel Nederland de trefkans aan op de aanwezigheid van archeologische resten. Die trefkans is aangegeven in vier categorieën: een hoge, middelhoge, lage en zeer lage trefkans. De kaart is voornamelijk gebaseerd op de bodemkaart. Op de IKAW kaart is te zien dat het plangebied binnen de bebouwde kom ligt, waarvan geen verwachting is weergegeven. Het plangebied ligt echter aan de rand van de bebouwde kom: aan de hand van het aangrenzende gebied kan afgeleid worden dat het plangebied een middelhoge trefkans heeft op het aantreffen van archeologische resten. Mogelijk heeft het meest zuidelijke deel van het plangebied een lage trefkan (zie bijlage 2) KICH Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie heeft alle bekende archeologische en bouwkundige monumenten en historisch-geografische informatie samengebracht in een digitale kaart. Via deze kaart zijn cultuurhistorische waarden eenvoudig per gebied te bekijken. Het raadplegen van KICH heeft voor het plangebied geen aanvullende informatie opgeleverd met betrekking tot archeologie. Wel wordt het gebied aangeduid als waardevol met de betrekking tot de ontginningsgeschiedenis. 2.8 Archeologische verwachting Op basis van de geraadpleegde bronnen kunnen theoretisch archeologische restanten verwacht worden van vanaf het Paleolithicum tot en met de Nieuwe Tijd. De trefkans voor het aantreffen van archeologische resten is overwegend middelhoog, met uitzondering van het zuidelijk deel van het plangebied waar de trefkans laag is. Toegespitst op de verschillende perioden is de archeologische verwachting als volgt: Steentijd Archeologische resten uit deze periode kunnen worden verwacht in de top van de Pleistocene afzettingen. Vanaf het Holoceen begint het gebied overdekt te raken door een hoogveenpakket, dat vooral vanaf het Atlanticum (ca. 8 v. Chr.) relatief sterk begint te groeien. Vanaf deze periode zal bewoning steeds minder goed mogelijk zijn geweest. Wel kunnen er jagerverzamelaarkampementen uit het Mesolithicum verwacht worden. Uit het Neolithicum kunnen depositievondsten verwacht worden. Hierbij dient vermeldt te worden dat in het plangebied geen veenrestanten meer aanwezig zijn; samen met het veen zullen ook eventuele deposities verdwenen zijn. De vondst van een stenen bijl en hamerbijl (datering Neolithicum tot Bronstijd/ Midden IJzertijd) in de omgeving van het plangebied geeft aan dat Neolithische vondsten niet uitgesloten kunnen worden. Bronstijd tot en met Vroege Middeleeuwen De kans op het aantreffen van vondsten uit deze periode is laag, gezien het natte karakter van het plangebied gedurende deze periode. Ook uit deze periode kunnen echter deposities verwacht worden. Late Middeleeuwen tot en met Nieuwe Tijd De eerste aanzet om het gebied te ontginnen, begon in de Late Middeleeuwen. Vanaf deze tijd is er sprake van een permanent bewoonde nederzetting. De trefkans op het aantreffen van nederzettingsresten uit deze periode is middelhoog. Dergelijke resten kunnen in grondboringen zichtbaar worden door het aantreffen van puin, aardewerk of houtskool in de opgeboorde grond. Pagina 1 van 12

12 3 Veldonderzoek 3.1 Werkwijze Het veldwerk voor het inventariserende veldonderzoek is verricht op 16 juni 29. Hierbij zijn 6 handmatige grondboringen verricht met behulp van een Edelmanboor met een diameter van 1 cm. De boringen zijn uitgevoerd tot,3 m in de C-horizont van het dekzand of tot in de keileem en tot een maximale diepte van 1,5 m beneden maaiveld. De opgeboorde grond is onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals verbrand of bewerkt vuursteen, houtskool, verbrand bot, aardewerk. Verder is gekeken naar bodemverkleuringen die zouden kunnen wijzen op mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen. Relevante lagen zijn gezeefd op een 4 mm zeef. De boorprofielen zijn beschreven conform NEN514 en de STIBOKA legenda. 3.2 Resultaten veldonderzoek De locaties van de boringen worden weergegeven in Bijlage 3. De boorprofielen zijn opgenomen in Bijlage Bodemopbouw In de top van de boringen bevindt zich in alle gevallen een bouwvoor, bestaande uit matig fijn, humeus zand. Deze bouwvoor is, met uitzondering van boring 5,,3 tot,4 m dik. In boring 5 is deze bouwvoor,8 m dik. Vervolgens komt er in alle boringen een voornamelijk zwak lemige zandlaag voor en vervolgens, met uitzondering van boring 3, keileem beginnend op een diepte van,8 m beneden het maaiveld in boring 1, tot 1,3 m beneden het maaiveld in boring 4. De bodem in het plangebied heeft een gemiddelde verstoring van circa,65 m. Boring 1 en 3 zijn het minst diep verstoord (tot,3 m) en boring 4 is het meest verstoord (tot 1 m). Er zijn tijdens het booronderzoek geen intacte podzolbodems aangetroffen. 13 Wel is in boring 1 en 2 nog een restant van een B-horizont aangetroffen, met daaronder een BC-horizont. In boring 5 is een restant van een BC-horizont aangetroffen. Podzolering heeft in het plangebied dus wel plaatsgevonden, maar de bodem is sterk verstoord. In boring 4 is van 1 tot 13 m een laag aangetroffen waarin veenresten zijn waargenomen. Deze laag bevindt zich onder een,7 m dikke verstoorde laag, waardoor het moeilijk te zeggen is of de onderliggende laag intact is. Er zijn ook sporen van houtskool, of mogelijk ingekoold hout waargenomen in deze laag. Het betreft waarschijnlijk een restant van het oude veenkoloniale dek, dat vermengd is met onderliggende dekzandlagen, aangezien onder deze laag direct keileem voorkomt Archeologie In boring 5 is op circa,6 m een klein scherfje roodbakkend, geglazuurd aardewerk aangetroffen, dat een mogelijke datering heeft in de Nieuwe Tijd. Omdat de laag waarin het aardewerk is aangetroffen sterk verstoord is, heeft deze vondst geen aanvullende archeologische waarde. 13 Een intacte podzolbodem bestaat van boven naar beneden uit een A-horizont (strooisellaag/humushoudende bovengrond; doorgaans niet meer herkenbaar of aanwezig), een E- horizont (uitspoelingslaag), een B-horizont (inspoelingslaag) en/of een BC-horizont (overgangslaag) en een C-horizont (het moedermateriaal). Podzolering ontstaat in relatief hoge en droge zandgronden. Dit waren in de Steentijd bij uitstek de locaties voor nederzettingen. Pagina 11 van 12

13 4 Evaluatie 4.1 Conclusies In opdracht van de Rijksgebouwendienst heeft Grontmij een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor de locatie van een nieuw aan te leggen parkeerplaats nabij het hospitaalcomplex te Veenhuizen. Het onderzoek heeft bestaan uit een beknopt bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat het plangebied ligt in een veenkoloniale ontginningsvlakte, met daaronder dekzand. Er kunnen archeologische resten verwacht worden die dateren uit het Paleolithicum en het Mesolithicum, en vanaf de Late Middeleeuwen. Depotvondsten, voorwerpen die vaak met een rituele achtergrond opzettelijk in het veen zijn gedumpt, kunnen verwacht worden uit het Neolithicum tot en met de Vroege Middeleeuwen. Uit het veldonderzoek is gebleken dat de bodem in het plangebied bestaat uit dekzand op keileem. In boring 4 zijn veenresten aangetroffen, in een mogelijk verstoorde laag. Tevens zijn resten van podzolbodems aangetroffen, in de vorm van restanten van B- en BC-horizonten. Intacte podzolbodems zijn niet aangetroffen. Ook zijn er tijdens het booronderzoek geen archeologische indicatoren waargenomen. 4.2 Advies Op basis van de resultaten van het inventariserend veldonderzoek wordt voor het plangebied geen vervolgonderzoek aanbevolen. Gezien het formaat van het plangebied (36 m²) en de hoeveelheid boringen, staat het aantal boringen gelijk aan circa 16 boringen per hectare, bijna de hoeveelheid boringen die tijdens een eventueel aanvullend waarderend onderzoek zouden worden uitgevoerd. De voorgenomen bodemingrepen kunnen zonder archeologisch voorbehoud worden uitgevoerd. Het onderzoek is overeenkomstig de provinciale richtlijnen gebaseerd op een steekproef. Wanneer bij de uitvoering onverhoopt grondsporen en/of vondsten worden aangetroffen, dient hiervan direct melding gemaakt te worden bij de provinciaal archeoloog, dr. W.A.B. van der Sanden, Drents Plateau, Stationsstraat 11, 941 KV Assen (tel , mobiel , w.sanden@drentsplateau.nl). Er wordt geadviseerd met betrekking tot de resultaten van het onderzoek en deze aanbeveling contact op te nemen met de bevoegde overheid. Pagina 12 van 12

14 Bijlage 1 Locatie plangebied

15 Projectnummer Datum Bijlage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle Accoord Schaal DR A HV MO JJH Project Archeologisch Onderzoek Hospitaalcomplex Veenhuizen Opdrachtgever Rijksgebouwendienst Onderdeel Locatie plangebied Noord Postbus 29, 94 AA Assen, T , F bron:

16 Bijlage 2 Archeologische basiskaart

17 Archeologisch Onderzoek Hospitaalcomplex Veenhuizen Archeologische basiskaart / Legenda ONDERZOEKSMELDINGEN WAARNEMINGEN TOP1 ((c)tdn) HUIZEN PLAATSNAMEN PROVINCIES MONUMENTEN archeologische betekenis archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde zeer hoge arch waarde, beschermd 546 IKAW zeer lage trefkans lage trefkans middelhoge trefkans hoge trefkans lage trefkans (water) middelhoge trefkans (water) hoge trefkans (water) water niet gekarteerd Veenhuizen 1 km N Archis / 56353

18 Bijlage 3 Locatie boringen

19 Projectnummer Datum Bijlage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle Accoord Schaal DR A MO HB JJH Project Archeologisch onderzoek Hospitaalcomplex Veenhuizen Opdrachtgever Rijksgebouwendienst Onderdeel Locatie boringen Meter Legenda begrenzing plangebied boring met nummer 1:1. Noord Postbus 29, 94 AA Assen, T , F

20 Bijlage 4 Boorprofielen

21 @ Grontmij Project: IVO hospitaalcomplex Veenhuizen Projectnummer: Boring 1 Boring MF,H2, sporen puin, donker zwartbruin, bouwvoor, enige E-resten MF,, bruin, B-rest MF,, lichtbruin, BC-horizont MF,, licht geelbruin, C-horizont lichtgrijs MF,H2, resten puin, brokken leem, donker zwartbruin, bouwvoor MF,, resten leem, donker grijsbruin, verwerkt met B-resten MF,, bruin, B-rest MF,, lichtbruin, BC-horizont MF,, geel, C-horizont lichtgrijs Boring 3 Boring MF,H1, grijsbruin, Bouwvoor, verstoord met E- en B-resten MF,, donkergeel, C-horizont 5 3 MF,H1, donker grijsbruin, bouwvoor/bosgrond MF,, grijsbruin, verstoord, B- en C-resten ZF,H2, resten veen, resten planten, sporen houtskool, donker bruingrijs grijs Boring 5 Boring 6 MF,H2, grijszwart, bouwvoor, verstoord MF,H1, zwartgrijs, bouwvoor, verstoord MF,, lichtbruin, BC-rest lichtgrijs MF,, sporen puin, donker grijsbruin, verstoord, B- en C-resten MF,, donkergeel zwak roesthoudend, lichtgrijs

22

23