Archeologisch onderzoek begraafplaats Buitenpost

Transcriptie

1 Archeologisch onderzoek begraafplaats Buitenpost Inventariserend veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 1211

2 Archeologisch onderzoek begraafplaats Buitenpost Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 1211 Definitief ISSN Opdrachtgever: Stichting Begraafplaatsen Buitenpost Grontmij Nederland B.V. Assen, 24 januari , revisie

3

4 Administratieve gegevens Datum opdracht : Mei 212 concept : 2 juni 212 definitief : 24 januari 213 Opdrachtgever : Stichting Begraafplaatsen Buitenpost Uitvoerder : Grontmij Nederland B.V. Beheer documentatie en/of vondsten Grontmij Nederland B.V., Assen Bevoegde overheid : Gemeente Achtkarspelen Locatie : gemeente : Achtkarspelen plaats : Buitenpost toponiem : begraafplaats RD-coördinaten : N x: / y: O x: / y: Z x: / y: W x: / y: kaartblad 6G Surhuisterveen afm. plangebied : Circa 1,5 ha AMK : monumentnr. : n.v.t. Archis2 : CIS-code : , revisie Pagina 3 van 13

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemeen Aanleiding en doel Bureauonderzoek Werkwijze Geologie Geomorfologie Bodem Historische, huidige en toekomstige situatie Bewoningsgeschiedenis Archeologie AMK Archis FAMKE CHW Bouwhistorie Archeologische verwachting Veldonderzoek Werkwijze Resultaten veldonderzoek Bodemopbouw Archeologie Evaluatie Conclusies en samenvatting Advies Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Locatie plangebied Archeologische Basiskaart Locatie boringen Boorprofielen , revisie Pagina 4 van 13

6 1 Inleiding 1.1 Algemeen In opdracht van Stichting Begraafplaatsen Buitenpost heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor een uitbreiding van de begraafplaats gelegen langs de Jeltingalaan aan de noordzijde van Buitenpost. Het onderzoek heeft bestaan uit een bureaustudie, het uitvoeren van een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B) en de rapportage hierover. Er is een booronderzoek uitgevoerd met aandacht voor geomorfologie, bodemopbouw en de mate van bodemverstoring. Tevens is gelet op de aanwezigheid van eventuele archeologische resten. De totale oppervlakte van het te onderzoeken terrein bedraagt circa 1,5 ha. De exacte locatie van het plangebied wordt weergegeven in Bijlage 1. De betreffende werkzaamheden zijn conform de richtlijnen van het handboek Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.2) uitgevoerd. Grontmij beschikt over een eigen opgravingsvergunning afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). 1.2 Aanleiding en doel Onderhavig onderzoek is uitgevoerd in het kader van de geplande uitbreiding van de reeds aanwezige begraafplaats. De bodemingrepen die gepaard gaan met de geplande realisatie zullen eventueel aanwezige archeologische resten in de bodem verstoren en/of vernietigen. Derhalve dienen de archeologische waarden binnen het plangebied in kaart te worden gebracht. Allereerst is een bureauonderzoek uitgevoerd, waarbij een specifiek verwachtingsmodel is opgesteld. Op basis van dit verwachtingsmodel is binnen het plangebied een Inventariserend Veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B) uitgevoerd, waarbij de archeologische verwachting uit het bureauonderzoek in het veld is getoetst. Op basis van de resultaten van het onderzoek zal een nader advies worden gegeven met betrekking tot de noodzaak van eventueel archeologisch vervolgonderzoek en, indien dit het geval is, uit welke stappen dit zou moeten bestaan. Dit advies dient te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid , revisie Pagina 5 van 13

7 2 Bureauonderzoek 2.1 Werkwijze Het doel van het bureauonderzoek is om de bekende en potentiële archeologische waarden van het plangebied in kaart te brengen. Hierbij is gebruik gemaakt van bodemkaarten en van geologische, topografische en historische kaarten, het Archeologisch Informatiesysteem (Archis2) van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de Archeologische Monumentenkaart (AMK), de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE) en overige relevante literatuur. Aan de hand van deze gegevens is een specifieke archeologische verwachting opgesteld. 2.2 Geologie De afzettingen die in het plangebied aan de oppervlakte voorkomen, dateren uit het Pleistoceen (zie Tabel 2.1). Tabel 2.1 Indeling van het Kwartair chronostratigrafie jaren geleden Kwartair Holoceen Subatlanticum 3. - heden Subboreaal Atlanticum Boreaal Preboreaal Pleistoceen Laat Weichselien (ijstijd) Eemien Midden Saalien (ijstijd) Elsterien (ijstijd) Vroeg De basis van de afzettingen in het plangebied wordt gevormd door materiaal dat is afgezet in het Elsterien. Door smeltwater werden diepe dalen ingesneden in de ondergrond, die na het terugtrekken van het ijsfront werden opgevuld met glimmerhoudende zanden met een vuilgrijsbruine kleur. Deze glaciofluviale afzettingen worden gerekend tot de Formatie van Peelo. In het Saalien was het noordelijke deel van Nederland bedekt met landijs. Aan de onderzijde van het ijspakket werd een grondmorene afgezet, die doorgaans wordt aangeduid als keileem. Deze afzettingen worden gerekend tot het Laagpakket van Gieten binnen de Formatie van Drente. Het betreft zandige leem of lemig zand met grind, stenen en blokken. Het klimaat in het Weichselien wordt gekenmerkt door droogte en kou. In deze periode wisselden koude en minder koude perioden elkaar af. In koude perioden speelden met name eolische processen een rol. In minder koude perioden was er tevens sprake van processen die onder fluvioperiglaciale omstandigheden optraden. Door smeltwater, afkomstig van sneeuw en uit de ontdooide bovenlaag van de permafrost, werden zandige sedimenten afgezet. Deze fluvioperiglaciale afzettingen behoren tot de Formatie van Boxtel. In koude perioden gedurende het Weichselien trad op grote schaal winderosie op. Op lokale schaal traden verstuivingen op die het oppervlak bedekt hebben met een laag zand, die doorgaans aangeduid wordt als dekzand. Deze afzettingen worden gerekend tot het Laagpakket van Wierden binnen de Formatie van Boxtel , revisie Pagina 6 van 13

8 Bureauonderzoek In het Weichselien zijn ook de pingo s ontstaan. Op bepaalde plekken vormden zich onder de permanent bevroren bovengrond ijslenzen die door toestromend kwelwater steeds dikker werden zodat de ijskern snel aangroeide. De afdekkende laag werd omhoog gedrukt en zo ontstond uiteindelijk een ronde of ovale heuvel met een ijskern, de pingo. Wanneer de deklaag barstte, smolt bij stijgende temperatuur het ijs en spoelde de deklaag af. Het afgespoelde materiaal kwam vervolgens als een wal aan de voet van de pingo te liggen. Binnen de ringwal bevond zich een diepe depressie waarin zich water verzamelde en een meertje ontstond, de pingoruïne. Vanaf het begin van het Holoceen zorgt een stijgende zeespiegel voor een stijging van de grondwaterstand. In een koel en vochtig klimaat ontstaan vanaf het Atlanticum gunstige condities voor grootschalige veengroei. Het onderliggende pleistocene zand werd afgedekt met een pakket veen, dat gerekend wordt tot de Formatie van Nieuwkoop. Met name de laaggelegen pingoruïne vormde een geschikte locatie voor veenvorming, maar uiteindelijk werd ook het omringende dekzandlandschap bedekt met een veenpakket. Veel van het veen is tegenwoordig geoxideerd of verdwenen als gevolg van ontginning. Circa 4 m ten oosten van het plangebied komt klei voor. Het betreft klei die is afgezet door water afkomstig uit de Lauwerszee. Deze is tijdens een watersnood in 128 ontstaan, maar de eerste zeetong ontstond al rond het jaar 8. Vanuit de Lauwerszee is het achterliggende land meermaals overstroomd. Het materiaal dat hierbij is afgezet wordt gerekend tot de Formatie van Naaldwijk. 2.3 Geomorfologie De Geomorfologische kaart 1 geeft de mate van reliëf en de vormen aan die in het landschap te onderscheiden zijn. Het plangebied bevindt zich ter plaatse van zwak golvende grondmorenewelvingen, bedekt met dekzand (eenheid 3L2). De westzijde van het plangebied grenst aan een moerassige laagte zonder randwal (inclusief uitblazingsbekken) (eenheid 4N4). Het betreft een pingoruïne. Op Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) 2 is zichtbaar dat zich aan de westzijde van het plangebied een laagte bevindt, het betreft de rand van een pingoruïne (zie ook en Bijlage 3). In het noordoostelijk deel van het plangebied is een hoge dekzandkop aanwezig. 2.4 Bodem De bodems in het plangebied worden op de Bodemkaart 3 getypeerd als laarpodzolgronden bestaande uit lemig, fijn zand (eenheid chn23). Laarpodzolgronden zijn gevormd onder sterke invloed van (grond)water. Een intacte podzolbodem bestaat van boven naar beneden uit een A- horizont (strooisellaag/humushoudende bovengrond; doorgaans niet meer herkenbaar of aanwezig), een E-horizont (uitspoelingslaag), een B-horizont (inspoelingslaag) en/of een BChorizont (overgangslaag) en een C-horizont (het moedermateriaal). Podzolering ontstaat in relatief hoge en droge zandgronden. Dit waren in de Steentijd bij uitstek de locaties voor nederzettingen. Circa 23 m ten noorden van het plangebied komen hoge, zwarte Enkeerdgronden voor (eenheid zez23). Enkeerdgronden zijn met plaggenmest opgehoogde gronden, het betreft zogeheten essen. 2.5 Historische, huidige en toekomstige situatie Op een schematische kaart uit 1664 is zichtbaar dat Buitenpost zelf en de plaatsen rondom destijds kleine kerkdorpjes waren (zie Afbeelding 2.1). Er liep een met bomen omzoomde weg van Drogeham naar Buitenpost. Tegenwoordig bevindt zich hier nog steeds een weg. Op een historische kaart van rond 185 is zichtbaar dat het plangebied in gebruik is als grasland of akker (zie Afbeelding 2.2). Ter plaatse is geen bebouwing aanwezig. De Jeltingalaan is wel al aanwezig. Opvallend is dat de huidige percelering nog hetzelfde is als die van destijds. 1 Te raadplegen via Stiboka, Bodemkaart van Nederland 1:5., blad 6 West en Oost Leeuwarden, blad 2 West en Oost (vaste land). Stichting voor Bodemkartering, Wageningen , revisie

9 Bureauonderzoek Afbeelding 2.1 Uitsnede Atlas Schotanus 1664 (bron: Afbeelding 2.2 Uitsnede Atlas Eekhoff , het plangebied is roodomkaderd (bron: Bewoningsgeschiedenis In het verleden was de mens sterker afhankelijk van de mogelijkheden die het landschap bood voor het ontplooien van haar (economische) activiteiten dan tegenwoordig. Men was veel minder in staat het landschap aan te passen aan haar wensen, zoals nu het geval is. De keuze van mensen om zich op een bepaalde locatie te vestigen, was voor een belangrijk deel afhankelijk van de specifieke lokale landschappelijke omstandigheden. De factoren die bij deze keuze een rol hebben gespeeld noemen we locatiekeuzefactoren. Hierbij moet worden gedacht aan hoge, droge delen van het landschap voor bewoning, vruchtbare gronden voor de akkerbouw, de beschikbaarheid van water en bouwmaterialen, natuurlijke voedselbronnen enzovoorts. Op basis van de bodemkundige en geomorfologische gegevens lijkt het plangebied in alle archeologische perioden (zie Tabel 2.2) geschikt te zijn geweest voor bewoning. In het zandgebied waartoe het plangebied behoort, zijn verspreid sporen van mesolithische en neolithische bewoning aangetroffen. Het oudst bewoonde deel van het zandgebied lijkt het gebied ten oosten van het Bergumermeer, waaronder Oostermeer, te zijn. Het zandgebied is pas , revisie

10 Bureauonderzoek grotendeels in de 1 e eeuw ontgonnen. Rondom het Bergumermeer komen esdorpen voor waarbij het bouwland bij elkaar op een es ligt. Het betreft onder meer Eestrum en Oostermeer. Circa 25 m ten noorden van het plangebied komt ook een es voor. Essen zijn met plaggenmest opgehoogde akkercomplexen. In het grootste deel van het zandgebied komen langgerekte, van hoog naar laag lopende kavels voor. De kavels waren op de drogere delen vaak gescheiden door houtwallen, op de nattere door sloten. Tabel 2.2 Overzicht van archeologische perioden 4 Periode Laat-Paleolithicum (Oude Steentijd) tot 9. v.chr. Mesolithicum (Midden Steentijd) 9. v.chr v.chr. Neolithicum (Nieuwe Steentijd) v.chr v.chr. Bronstijd 1.9 v.chr. - 8 v.chr. IJzertijd 8 v.chr v.chr. Romeinse Tijd 12 v.chr n.chr. Vroege Middeleeuwen n.chr. Late Middeleeuwen n.chr. Nieuwe Tijd heden Tijd 2.7 Archeologie AMK De Archeologische Monumentenkaart (AMK) bevat een overzicht van belangrijke archeologische terreinen in Nederland. De terreinen zijn beoordeeld op verschillende criteria (kwaliteit, zeldzaamheid, representativiteit, ensemblewaarde en belevingswaarde). Op grond daarvan zijn de terreinen ingedeeld in categorieën met archeologische waarde, hoge archeologische waarde en zeer hoge archeologische waarde (o.a. de beschermde monumenten). De AMK is in samenwerking met de betreffende provincie en gemeentelijk archeologen ontwikkeld. In het plangebied zijn geen AMK-terreinen geregistreerd. In de directe omgeving van het plangebied, binnen een straal van 1 km, is één AMK-terrein geregistreerd (AMK-monumentnummer 1599) Het betreft de dorpskern van Buitenpost daterend uit de Late Middeleeuwen-Nieuwe Tijd (zie Bijlage 2) Archis2 In Archis2 van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) staan alle bekende archeologische waarnemingen geregistreerd. In het plangebied zijn geen waarnemingen geregistreerd. In de directe omgeving, binnen een straal van 1 km, zijn twee waarnemingen geregistreerd (zie Tabel 2.3 en Bijlage 2). Het betreft een fragment kogelpot aardewerk en een zodenput daterend uit de Late Middeleeuwen en een (onderdeel van een) vuurstenen werktuig/gereedschap daterend uit een niet nader gespecificeerde Steentijd. 4 Voor de dateringen is gebruik gemaakt van: Lanting, J.N. & J. van der Plicht, De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, I: Laat- Paleolithicum. In: Palaeohistoria 37/38 ( ), pp Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, II: Mesolithicum. In: Palaeohistoria 39/4 ( ), pp Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 22. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, III: Neolithicum. In: Palaeohistoria 41/42 (1999-2), pp , revisie

11 Bureauonderzoek Tabel 2.3 Waarnemingen in het plangebied en in de directe omgeving van het plangebied. waarnemingsnummer complex aard datering Nederzetting, onbepaald Kogelpot aardewerk en Late Middeleeuwen zodenput Onbekend Vuurstenen werktuig/gereedschap Steentijd FAMKE De provincie Fryslân heeft de Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE) opgesteld, waarop wordt aangegeven welk type onderzoek nodig is om op een verantwoorde wijze om te gaan met het bodemarchief bij grondwerkzaamheden. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen twee groepen perioden. Op FAMKE is zichtbaar dat het plangebied zich bevindt op de rand van twee verschillende dobben (pingoruïnes) en een vuursteenvindplaats. Op basis hiervan zou, voor de periode Steentijd-Bronstijd, een waarderend onderzoek nodig zijn d.m.v. kruisraaien. In het zuid(oost)elijk deel van het terrein zou geen onderzoek nodig zijn. Voor de periode IJzertijd-Middeleeuwen zou binnen het plangebied een historische en karterend onderzoek uitgevoerd moeten worden. Op aanwijzen van dhr. De Langen (provinciaal archeoloog) is de onderzoeksstrategie aangepast. Binnen het plangebied dienen 6 boringen per hectare uitgevoerd te worden. Daar waar een intact podzolprofiel wordt aangetroffen, dient het boorgrid verdicht te worden naar 12 megaboringen per hectare CHW In aanvulling op de landelijke verwachtingskaarten hebben veel provincies eigen verwachtingskaarten vervaardigd, waarin veel lokale gebiedskennis is opgenomen. Deze kaarten hebben over het algemeen een hoger detailniveau dan de landelijke kaarten. De Cultuurhistorische Waardenkaart van de provincie Friesland 5 geeft inzicht in de archeologische, historischstedenbouwkundige en de historisch-geografische waarden van de regio. Volgens de CHW komt in en rondom het plangebied zogeheten opstrekkende verkaveling voor. Dit is een type verkaveling waarbij de lengterichting dominant is in de percelering en bovendien sprake is van een grote lengte-breedte verhouding Bouwhistorie Ondergrondse bouwhistorische waarden kunnen aangetast worden bij de sloop van bouwwerken, de bouw van kelders of souterrains, de vervanging van vloeren, het aanbrengen van nutsvoorzieningen en bij funderingsonderzoek in het kader van restauraties van gebouwde monumenten. Op een dergelijke locatie, dienen deze bouwhistorische waarden gedocumenteerd en zo mogelijk veiliggesteld te worden. Archeologische resten/sporen, ouder dan vijftig jaar die de restanten zijn van gebouwen, waarvan een huidige variant of (directe) opvolger er vandaag de dag nog staat, zijn te beschouwen als ondergrondse bouwhistorische resten. Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie heeft alle bekende archeologische en bouwkundige monumenten en historisch-geografische informatie samengebracht in een digitale kaart. Via deze kaart zijn cultuurhistorische waarden eenvoudig per gebied te bekijken. Het raadplegen van KICH heeft voor het plangebied geen aanvullende informatie opgeleverd. 2.8 Archeologische verwachting Op basis van de resultaten van het bureauonderzoek is de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren middelhoog. De geomorfologische en bodemkundige omstandigheden waren in alle archeologische perioden gunstig voor bewoning. De kans is echter aanwezig dat de top van het dekzand verstoord is als gevolg van landbewerking. 5 Te raadplegen via , revisie

12 Bureauonderzoek Binnen het plangebied kunnen archeologische resten worden aangetroffen vanaf het Paleolithicum t/m de Nieuwe Tijd. De resten worden in de top van het pleistocene zand verwacht. In het onderstaande wordt per periode aangegeven welke vondsten kunnen worden verwacht. Paleolithicum en Mesolithicum In het Paleolithicum en Mesolithicum werd het gebied mogelijk bezocht door nomadische jagers/ verzamelaars. Deze trokken door het gebied en sloegen tijdelijke kampen op. Archeologische indicatoren uit deze periode bestaan uit verbrande of bewerkte vuurstenen afslagen, houtskool en sporen van haarden. Neolithicum, Bronstijd en IJzertijd Vanaf het Neolithicum gingen mensen op vaste plaatsen wonen waar ze nederzettingen bouwden. Verder deed men vanaf deze periode aan akkerbouw en veeteelt. Archeologische indicatoren uit het Neolithicum, de Bronstijd en de IJzertijd kunnen onder andere bestaan uit sporen (paalkuilen, waterputten, greppels), huttenleem, houtskool en voor de betreffende periode kenmerkend aardewerk. Romeinse Tijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd Archeologische indicatoren uit de periode Romeinse Tijd tot Nieuwe Tijd kunnen bestaan uit onder andere sporen (paalkuilen, waterputten, greppels, afvalkuilen), funderingsresten, aardewerk, houtskool, metaal, glas en bot , revisie

13 3 Veldonderzoek 3.1 Werkwijze Het veldwerk voor het inventariserende veldonderzoek is verricht op 6 juni 212 door een senior KNA-archeoloog en een veldbodemkundig karteerder. Het booronderzoek is in twee fasen uitgevoerd. In een eerste, verkennende fase zijn 6 boringen per hectare uitgevoerd. In totaal zijn binnen het plangebied 11 verkennende boringen uitgevoerd. In een tweede fase is de zone rondom intacte boringen plaatselijk verdicht tot 12 (mega)boringen per hectare. In totaal zijn 3 aanvullende boringen uitgevoerd. 6 De boringen zijn uitgevoerd met behulp van een Edelmanboor met een diameter van 1 cm. Ter plaatse van intacte podzols zijn zogeheten tandemboringen uitgevoerd, waarbij direct naast het eerste boorgat een tweede boring is verricht met als doel om een groter monstervolume te verkrijgen. De boringen zijn uitgevoerd tot minimaal,3 m in de C-horizont en tot een maximale diepte van 1,25 m beneden maaiveld. De opgeboorde grond is onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals verbrand of bewerkt vuursteen, houtskool, verbrand bot, aardewerk. Verder is gekeken naar bodemverkleuringen die zouden kunnen wijzen op mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen. Relevante lagen zijn gezeefd op een 4 mm zeef. De boorprofielen zijn beschreven conform NEN514 en de STIBOKA legenda. De boorpunten zijn ingemeten met behulp van DGPS. 3.2 Resultaten veldonderzoek De locaties van de boringen worden weergegeven in Bijlage 3. De boorprofielen zijn opgenomen in Bijlage Bodemopbouw De bodem binnen het plangebied bestaat uit matig leemarm tot sterk lemig zand. Onder de,2 tot,4 (puinhoudende) grijsbruine bouwvoor is de bodem in vrijwel alle boringen verstoord aangetroffen. De verstoring reikt vrijwel overal tot in de C-horizont en varieert in diepte van,3 tot,95 m -mv. In het verstoorde pakket zijn podzol- en/of puinresten waargenomen. In boring 12 is de bodem iets minder verstoord. Hier reikt de verstoring tot in de top van de B-horizont. In de boringen 3 en 4, op de flank van de pingoruïne aan de westzijde van het plangebied, is wel een intact podzolprofiel aangetroffen Archeologie In boring 4 is, in de E-horizont, een verbrand stukje vuursteen aangetroffen (vondstmeldingsnummer ). Een verbrand stukje steen dat bovendien in een intacte podzol, op de rand van een pingoruïne is aangetroffen zou kunnen duiden op een archeologische vindplaats. 6 De gehanteerde boorstrategie wijkt, op aangeven van de heer De Langen (provinciaal archeoloog) af van de FAMKE (zie 2.7.3) , revisie Pagina 12 van 13

14 4 Evaluatie 4.1 Conclusies en samenvatting In opdracht van Stichting Begraafplaatsen Buitenpost heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor een uitbreiding van de begraafplaats gelegen langs de Jeltingalaan aan de noordzijde van Buitenpost. Het onderzoek heeft bestaan uit een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat ter plaatse van het plangebied grondmorenewelvingen, bedekt met dekzand voorkomen. De westzijde van het plangebied grenst aan een pingoruine. Binnen het plangebied komen laarpodzolgronden voor. Er kunnen archeologische resten verwacht worden die dateren vanaf het Paleolithicum. Uit het veldonderzoek is gebleken dat de bodem in het grootste deel van het plangebied verstoord is tot in de C-horizont. In een tweetal boringen, boringen 3 en 4, is een intacte podzol waargenomen. In boring 4 is in de E-horizont een stuk verbrand vuursteen aangetroffen. 4.2 Advies In boring 4 is, in de E-horizont, een verbrand stukje vuursteen aangetroffen. Een verbrande vuursteen dat bovendien in een intacte podzol op de flank van een pingoruïne is aangetroffen zou kunnen duiden op een archeologische vindplaats. Geadviseerd wordt om ter plaatse van deze boringen en een bijbehorende bufferzone geen graafwerkzaamheden uit te voeren en deze zone in te passen in het ontwerp. De in te passen zone wordt weergegeven in Bijlage 3. Indien inpassing niet mogelijk is en graven in deze zone onontkoombaar is, wordt geadviseerd ter plaatse een proefsleuvenonderzoek uit te voeren. Voorafgaand aan het proefsleuvenonderzoek dient een door een gecertificeerd bedrijf geschreven en door de bevoegde overheid goedgekeurd Programma van Eisen (PvE) geschreven te worden. Voor het overige deel van het plangebied geldt dat er geen reden om aan te nemen dat zich ter plaatse archeologische resten in de bodem bevinden. Archeologisch vervolgonderzoek wordt hier niet noodzakelijk geacht. De voorgenomen bodemingrepen kunnen ter plaatse zonder archeologisch voorbehoud worden uitgevoerd. Het onderzoek is gebaseerd op een steekproef. Indien tijdens de uitvoering van graafwerkzaamheden in de delen van het plangebied die niet voor vervolgonderzoek in aanmerking komen alsnog archeologische resten worden aangetroffen, dient direct contact opgenomen te worden met de bevoegde overheid. Er wordt geadviseerd met betrekking tot de resultaten van het onderzoek en deze aanbeveling contact op te nemen met de bevoegde overheid, de gemeente Achtkarspelen , revisie Pagina 13 van 13

15 Bijlage 1 Locatie plangebied , revisie

16 Legenda Projectnummer Datum Bij lage begrenzing plangebied 64 Meter Formaat A4 GAR-nummer 1211 CIS-code Get ekend MO Controle YB A kkoord YB Schaal Archeologisch onderzoek begraafplaats Buitenpost Project 1:1. Stichting Begraafplaatsen Buitenpost Opdrachtgever Onderdeel Locatie plangebied Noord Postbus 29, 94 AA Assen, T , F Bron: TDN/ Kadaster, 29 Grontmi j Nederland B.V.

17 Bijlage 2 Archeologische Basiskaart , revisie

18 Archeologisch onderzoek begraafplaats Buitenpost Archeologische basiskaart / Legenda VONDSTMELDINGEN WAARNEMINGEN MONUMENTEN archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde zeer hoge arch waarde, beschermd TOP1 ((c)tdn) ESSEN ONDERZOEKSMELDINGEN PLAATSNAMEN Buitenpost Schaal 1:1 5 m N Archis / 58554

19 Bijlage 3 Locatie boringen , revisie

20 Legenda 7 begrenzing plangebied streven naar behoud boring met nummer intacte podzol 5 boring met verbrande vuursteen maaiveldhoogte (cm NAP) Meter Projectnummer Datum Bij lage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle A kkoord Schaal A MO YB YB Project Archeologisch onderzoek begraafplaats Buitenpost Opdrachtgever Stichting Begraafplaatsen Buitenpost Onderdeel Locatie boringen, resultaten en advieskaart 1:1.5 Noord Postbus 29, 94 AA Assen, T , F Bron: TDN/Kadaster, 29, A HN Grontmi j Nederland B.V.

21 Bijlage 4 Boorprofielen , revisie

22 Projectnummer: Projectnaam: _ARCHEOLOGIE Uitbreiding begraafplaats Buitenpost Boring 1 Boring 2 MF,H2, donker grijsbruin, bouwvoor -25 ZF,H3, sporen puin, donker grijsbruin, bouwvoor MF,H3, bruinzwart, verstoord,b- en BC-resten MF,, zwak roesthoudend, geel, C-horizont ZF,H4, resten veen, bruinzwart, verstoord ZF,H1, lichtbruin, BC-rest MF,, lichtgeel, C-horizont Boring 3 Boring 4-2 ZF,H2, donker grijsbruin, bouwvoor ZF,H3, donker bruingrijs, bouwvoor ZF,H4, bruinzwart, AE-horizont ZF,H2, zwak roesthoudend, bruin, Bh-horizont ZF,H2, matig roesthoudend, bruin, Bs-horizont MF,, zwak roesthoudend, licht bruingeel, C-horizont ZF,H2, resten stenen, bruingrijs, lichte E-horizont, verbrande steen MF,H2, donkerbruin, B-horizont MF,H1, brokken ijzer, bruin, BC-horizont MF,, geel, C-horizont Boring 5 Boring 6 ZF,H2, resten puin, donker bruingrijs, bouwvoor ZF,H2, sporen puin, grijsbruin, verstoord MF,H1, lichtbruin, BC-rest, verstoord MF,, zwak roesthoudend, lichtgeel, C-horizont MF,, zwak roesthoudend, lichtgeel, C-horizont -12 Boring 7 Boring 8 ZF,H2, grijsbruin, verstoord MF,H2, sporen puin, grijsbruin, bouwvoor MF,H1, bruingeel, verstoord, BV met C -7 MF,, sterk roesthoudend, geeloranje, C-horizont -9 MF,, sporen roest, lichtgeel, C-horizont 1-1 Boring 9 Boring 1 ZF,H2, sporen puin, donker grijsbruin, bouwvoor ZF,H2, donkerbruin, bouwvoor 5-35 ZF,H1, sporen puin, bruin, verstoord 5-3 MF,, geel, C-horizont ZF,, lichtgeel, C-horizont -125 Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 1 van 2

23 Projectnummer: Projectnaam: _ARCHEOLOGIE Uitbreiding begraafplaats Buitenpost Boring 11 Boring ZF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor ZF,H1, resten puin, bruin, BC-rest, verstoord MF,, lichtgeel, C-horizont ZF,H2, sporen puin, bruingrijs, bouwvoor ZF,H2, bruingrijs, verstoord, E-resten MF,H2, donkerbruin, B-rest MF,H1, brokken ijzer, bruin, BC-horizont MF,, matig roesthoudend, geeloranje, C-horizont Boring 13 Boring 14 ZF,H2, resten puin, donker grijsbruin, verstoord ZF,H3, donker grijsbruin, bouwvoor MF,H1, matig roesthoudend, bruinrood, B-rest, verstoord MF,H1, matig roesthoudend, bruin, BC-horizont, verstoord MF,, resten roest, geel, C-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, donkerbruin, B-rest, verstoord MF,H1, zwak roesthoudend, lichtbruin, BC-horizont, verstoord MF,, lichtgeel, C-horizont Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 2 van 2

24

25