Archeologisch onderzoek Trambaan Winkel fase 1C

Transcriptie

1 Archeologisch onderzoek Trambaan Winkel fase Inventariserend veldonderzoek GRONTMIJ ARHEOLOGISHE RAPPORTEN

2 Archeologisch onderzoek Trambaan Winkel fase Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARHEOLOGISHE RAPPORTEN Definitief ISSN - Opdrachtgever: ouwfonds MA Ontwikkeling Grontmij Nederland bv Assen, juni

3

4 Administratieve gegevens Datum opdracht : maaart oncept : april Definitief juni Opdrachtgever : ouwfonds MA Ontwikkeling Uitvoerder : Grontmij Nederland bv Mevr. drs. L. Soetens evoegd gezag : Gemeente Niedorp Overkoepelend bevoegd gezag Provincie Noord-Holland ontactpersoon Locatie : gemeente : Niedorp plaats : Winkel toponiem : Trambaan fase RD-coördinaten : N / O / Z / W / kaartblad G afm. plangebied : ha AMK : monumentnr. : nvt Archis II : IS-code : Pagina van

5 Inhoudsopgave Inleiding.... Algemeen.... Doel en aanleiding... Samenvatting bureauonderzoek.... Algemeen.... Historische en huidige situatie.... odem en geomorfologie.... Archeologie.... Archeologische verwachting..... ewoning..... Verwachting... Veldwerk.... Methode.... odem.... Archeologie... Evaluatie.... Samenvatting en conclusie.... Aanbeveling... ijlage Locatie plangebied ijlage Locatie boringen ijlage oorprofielen ijlage Literatuur Pagina van

6 Inleiding. Algemeen ouwfonds MA Ontwikkeling heeft Grontmij Nederland bv opdracht verleend voor het uitvoeren van een archeologisch Inventariserend Veldonderzoek IVO) ten behoeve van plangebied Trambaan fase te Nieuwe Niedorp. Het plangebied ligt ten zuidoosten van Nieuwe Niedorp en heeft een oppervlakte van circa hectare. De locatie van het plangebied wordt weergegeven in bijlage.. Doel en aanleiding In het plangebied is woningbouw gepland. Het archeologisch onderzoek dient te worden uitgevoerd, omdat de bij de woningbouw uit te voeren bodemingrepen eventuele archeologische resten in de bodem zullen verstoren. In heeft Grontmij reeds archeologisch onderzoek gedaan in gedeelten A en van het plangebied Van eek en Fijma ). Doel van het onderzoek is het opsporen en in kaart brengen van eventueel aanwezige archeologische resten in het plangebied. Het IVO bestaat uit een samenvatting van de bureaustudie uit, het uitvoeren van grondboringen en een rapportage. Pagina van

7 Samenvatting bureauonderzoek. Algemeen Om inzicht te krijgen in het voorkomen van archeologische vindplaatsen in op nabij het plangebied zijn het Archeologisch Informatiesysteem ARHIS), de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden IKAW) en de Archeologische Monumentenkaart AMK), alsmede de ultuurhistorische Waardenkaart van de Provincie Noord-Holland geraadpleegd. Tevens zijn de bodemkundige en geologische aspecten van het gebied beschreven.. Historische en huidige situatie Winkel ligt op een getij-inversierug. Het dorp heeft zich ontwikkeld in de lengterichting van deze rug tot een zogenaamd wegdorp lintdorp). Vanuit het dorp werden de landen aan weerszijde van de inversierug ontgonnen. West-Friesland kent vele van dergelijke dorpen. In en direct om het dorp bevinden zich de oude cultuurgronden. Op de bodemkaart vertalen deze gronden zich als tuineerdgronden. Deze gronden hebben een humusrijk bovendek dat is ontstaan door het vermengen van de bovengrond met opgebaggerde grond uit sloten en greppels. In het plangebied komen deze gronden niet voor. Voor de inpoldering van de Wieringermeer en de Groetpolder lag Winkel aan de Zuiderzee. In kreeg Winkel het Stederecht. Op de historische kaart van - Wolters-Noordhoff, ) wordt het plangebied aangeduid als grasland. Op dit moment is het gebied in gebruik als akker.. odem en geomorfologie Volgens de Geomorfologische kaart van Nederland blad Oost) bevindt het plangebied zich op een getij-inversierug. Volgens de odemkaart van Nederland blad Oost) bestaat de bodem in het plangebied uit kalkrijke poldervaaggronden van lichte zavel MnA). Deze gronden hebben een homogene profielopbouw van kalkrijke licht zavel en worden voornamelijk aangetroffen op de hogere kreek)ruggen. Dit is in overeenstemming met de geomorfologische kaart. De gronden in de omgeving van Winkel zijn tijdens de ruilverkavelingen geëgaliseerd, het plangebied ook. Dergelijke egalisaties hebben bodemverstoringen tot gevolg die negatieve effecten hebben op de archeologische resten in het plangebied.. Archeologie Archeologische Monumenten Kaart AMK) Op de AMK staan geen monumenten in het plangebied weergegeven. Uit de directe nabijheid van het plangebied zijn twee terreinen van hoge archeologische waarde bekend. Het betreffen de oude kernen van Winkel en Nieuwe Niedorp. Pagina van

8 Samenvatting bureauonderzoek Tabel : overzicht van archeologische perioden Periode Tijd Laat-Paleolithicum Oude Steentijd) tot voor hristus Mesolithicum Midden Steentijd) voor hristus Neolithicum Nieuwe Steentijd) voor hristus ronstijd voor hristus IJzertijd voor hristus Romeinse Tijd voor hristus - na hristus Vroege Middeleeuwen na hristus Late Middeleeuwen na hristus Nieuwe Tijd na hristus - heden ARHeologisch Informatie Systeem ARHIS) In ARHIS staat geen archeologische vindplaats geregistreerd uit het plangebied. Uit de directe nabijheid van het plangebied zijn twee waarnemingen uit de Middeleeuwen ARHISwaarnemingsnummer en ) bekend. Indicatieve Kaart Archeologische Waarden IKAW) Volgens de IKAW RO, ) geldt er voor het noordelijk deel van het plangebied een hoge trefkans voor het aantreffen van archeologische waarden en voor het resterende deel een middelhoge trefkans.. Archeologische verwachting.. ewoning Op basis van bovenstaande gegevens kan gesteld worden dat pre-)historische bewoning te verwachten is op de getij-inversierug en de bijbehorende oeverwallen. Op dergelijke ruggen en oeverwallen is bewoning bekend daterend vanaf het Neolithicum. In de omgeving van het plangebied zijn diverse vindplaatsen uit het Neolithicum bekend. De dichtstbijzijnde liggen in de Groetpolder en de Wieringermeer. Het einde van bewoningsmogelijkheden op de inversierug moet geplaatst worden in de Late ronstijd. Het gebied werd toen te nat en bewoning was niet meer mogelijk. De mens keert vanaf de Middeleeuwen weer terug in het gebied... Verwachting Op grond van de hoge en middelhoge trefkans die het plangebied op de IKAW heeft, en mede op grond van de ligging van het plangebied op een getij-inversierug goede geschiktheid voor bewoning) lijkt een hoge kans op het aantreffen van archeologische waarden terecht. Echter vanwege het feit dat het plangebied volgens de bodemkaart is geëgaliseerd, is deze verwachting bijgesteld. Er geldt bij aanvang van het veldonderzoek voor het plangebied een middelhoge archeologische verwachting voor het aantreffen van archeologische waarden uit op zijn vroegst) het Neolithicum tot en met de Late ronstijd. Tevens kunnen resten daterend vanaf de Middeleeuwen verwacht worden. De archeologische resten uit het Neolithicum-ronstijd manifesteren zich door de aanwezigheid van een zogenaamde vuile laag, of cultuurlaag. Deze cultuurlaag, een afvalpakket vol met organische resten, is als een zwarte, humeuze amorfe band herkenbaar in de bodem. Onder de cultuurlaag bevinden zich mogelijk de sporen van ingravingen van greppels, kuilen, palen enzovoorts. Pagina van

9 Veldwerk. Methode Het veldonderzoek is uitgevoerd op maart door een archeoloog en een veldbodemkundige. De boringen zijn verricht met een Edelmanboor met een diameter van cm. De boringen zijn uitgevoerd tot een diepte van maximaal, m onder het maaiveld. De boorprofielen zijn bodemkundig en archeologisch beschreven en relevante lagen zijn gezeefd op een -mm zeef. Tevens is aandacht besteed aan de aanwezigheid en mate van bodemverstoring. De vrijkomende grond uit de boringen is geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indicatoren. Tijdens de uitvoering van het veldwerk lag het plangebied braak en was het licht begroeid. De locaties van de boringen staan in bijlage, de boorprofielen in bijlage.. odem De bodem in het plangebied bestaat uit zavelige lagen. In enkele boringen is kleiig zand aangetroffen. De bouwvoor bestaat uit matig zware tot zware zavel en is licht humeus. Daaronder zit bij de meeste boringen een laag lichte zavel, die in boringen,,, en overgaat in kleiig zand. ij boring zijn tot een diepte van, m beneden maaiveld rietresten aangetroffen. Waarschijnlijk is de boring uitgevoerd in een gedempte sloot. Verder zijn geen bodemverstoringen waargenomen. Het plangebied is niet geëgaliseerd.. Archeologie Tijdens het veldonderzoek zijn geen archeologische resten of cultuurlagen aangetroffen. Pagina van

10 Evaluatie. Samenvatting en conclusie Op basis van het bureauonderzoek wordt in het plangebied een getij-inversierug of kreekrug verwacht. ewoning in het gebied was mogelijk vanaf het Neolithicum tot in de Late ronstijd en vanaf de Middeleeuwen. ewoningssporen uit het Neolithicum en de ronstijd manifesteren zich in een zogenaamde cultuurlaag, een zwarte humeuze laag. In de omgeving van het plangebied zijn twee waarnemingen bekend. De waarnemingen betreffen fragmenten aardewerk die gedateerd worden in de Middeleeuwen. Uit het veldonderzoek blijkt dat de bodem in het plangebied voornamelijk bestaat uit zavel en zand. Hierdoor kan worden gesteld dat het hele plangebied waarschijnlijk deel uitmaakt van een kreekrug. In de boorprofielen zijn geen cultuurlagen waargenomen. Daarnaast zijn er tevens geen archeologische vondsten aangetroffen. Uit het booronderzoek blijkt dat de bodem in het plangebied niet is verstoord.. Aanbeveling Naar aanleiding van het archeologisch onderzoek kan worden geconcludeerd dat er geen aanleiding is om te veronderstellen dat er zich binnen het plangebied archeologische waarden bevinden. Archeologisch vervolgonderzoek wordt dan ook niet noodzakelijk geacht. Hoewel bij het onderzoek geen archeologische resten zijn aangetroffen, moet erop gewezen worden dat het onderzoek overeenkomstig de richtlijnen) is gebaseerd op een steekproef. Indien tijdens de uitvoering onverhoopt archeologische resten worden aangetroffen, dient direct contact te worden opgenomen met het bevoegd gezag. Over deze aanbevelingen dient overleg plaats te vinden met het overkoepelend bevoegd gezag, de Provincie Noord-Holland. Pagina van

11 ijlage Locatie plangebied

12 a b randweer Kanaal Alkmaar - Kolhorn a a a t/m A t/m t/m ejaardenhuis Gemeentehuis t/m A P.T.T. Politie ibliotheek a b c TR A M A AN OR SOL AA N TRA M AA N A A H A A a a A NOT AR IS A PP EL D GEMAAL camping NOT AR IS A PP EL NOT AR IS A PP EL D a a A a Kanaal Alkmaar - Kolhorn t/m t/m Kanaal Alkm aar - Kolhorn Winkel t/m t/m TUL PA PP E L TUL PA PP EL Kanaal Alkmaar - KolhornKanaal Alkm aar - Kolhorn SE N IO RE N O M PLE X STA RTE R SW O NIN GEN ST A RTER SW O NI N GEN O O M GAA RD WEG O O M GA A RD W EG N GE ZON D HEID SENTRU M E N AU L A WO ON /W E RKWO NIN GE N Kanaal Alkmaar - Kolhorn t/m t/m Nieuwe Niedorp A Archeologisch Onderzoek Trambaan fase te Winkel Locatie Grontmij projectnummer: DR Opdrachtgever: ouwfonds MA versie datum: -- Schaal: :. getekend gecontroleerd ron: Grontmij maart LS PF Meter

13 ijlage Locatie boringen

14 STARTERSWONINGEN A A TULPAPPEL TULPAPPEL D NOTARISAPPEL H A NOTARISAPPEL SENIORENOMPLEX STARTERSWONINGEN D OOMGAARDWEG OOMGAARDWEG NOTARISAPPEL GEMAAL GEZONDHEIDSENTRUM EN AULA a Archeologisch Onderzoek Trambaan fase te Winkel Locatie Grontmij projectnummer: DR Opdrachtgever: ouwfonds MA versie datum: -- Schaal: :. getekend gecontroleerd ron: Grontmij maart LS PF Meter

15 ijlage oorprofielen

16 @ Grontmij Project: IVO TRAMAAN Projectnummer: boring boring boring boring boring boring H H H H H H H ZF, boring boring boring boring boring boring H H H H H H ZF, ZF, ZF, boring boring boring boring boring boring H H H H H H H ZF, ZF, ZF,

17

18 ijlage Literatuur

19 ijlage Literatuur eek, J. van en P. Fijma,. Archeologisch onderzoek fase plangebied de Trambaan te Winkel. Inventariserend Veldonderzoek. Grontmij Archeologische Rapporten.

20