Pagina 1 van 7. Archeologie West-Friesland Nieuwe Steen 1, 1625 HV Hoorn Postbus 603, 1620 AR Hoorn

Transcriptie

1 Document: Archeologisch Advies Plangebied: Witte Kool, Sint Maarten, gemeente Schagen Adviesnummer: Opsteller: drs. C.M. Soonius (senior archeoloog) Datum: Advies Vervolgtraject Geen. Vrijgeven Monitoring werkzaamheden door Archeologische Werkgroep Schagen Na realisatie van het bouwplan kan de dubbelbestemming Waarde- Archeologie 3 komen te vervallen Archeologisch Advies 1. Inleiding Op verzoek van de gemeente Schagen (dhr. W. Kruijer) is gekeken naar het aspect archeologie met betrekking tot het plangebied Witte Kool aan de Peperbus in Sint Maarten, gemeente Schagen. In het plangebied worden 14 woningen gerealiseerd (afb. 1). Vanwege de realisatie van twee woningbouwlocaties met parkeergelegenheid is In 2008 is in het plangebied een archeologisch onderzoek uitgevoerd 1. Dit onderzoek is beoordeeld en vergeleken met de stand van het archeologisch onderzoek in Oorspronkelijk zijn twee woningbouwlocaties onderzocht, te weten de locaties Dorpsstraat en Omloop. De locatie Dorpsstraat heet inmiddels plangebied Witte Kool en ligt aan weerszijden van de Peperbus. Het noordelijke deel van het plangebied is inmiddels bebouwd. De omvang van het plangebied is volgens rapportage ArcheoMedia 6540 m 2. 1 Van Weenen Pagina 1 van 7

2 Afbeelding 1. Ligging plangebied Peperbus op luchtfoto. 2. Beleidskaart archeologie en bestemmingsplan Sint Maarten De beleidskaart archeologie van de voormalige gemeente Harenkarspel is overgenomen in het bestemmingsplan Sint Maarten 2. Voor het grootste deel van het plangebied geldt een dubbelbestemming Waarde-Archeologie 3. De Dorpskern van Sint Maarten (afb. 2) heeft op basis van de aangetroffen archeologische sporen en hun goede conservering en/of hun herkenbaarheid in het huidige landschap een hoge archeologische waarde (. Gebaseerd op de geschiedenis en kennis van overige veengebieden in de omgeving, kunnen ter plaatse van de bewoningslint bewoningssporen vanaf de Vroege Middeleeuwen verwacht worden. Deze kunnen bestaan uit fundamenten van huizen, ophogingen, afvalkuilen, waterputten, beerputten, paalsporen van huizen, gebruiksvoorwerpen en gereedschappen. De historische dorpskern is begrensd op basis van de kadastrale minuut Het omringende gebied heeft een hoge tot middelhoge verwachting. Dit is vertaald in de beleidskaart en het bestemmingsplan naar een vrijstellingsgrens van 500 m 2 en een diepte van 0,5 m. 2 NL.IMRO.0441.BPSTM2010-OH01 (vastgesteld ). Pagina 2 van 7

3 Afbeelding 2. Nieuw bouwplan. Het noordelijke deel van het plangebied dat is onderzocht in 2008 is reeds bebouwd. Afbeelding 3. Plangebied (zwarte stippellijn) ten opzichte van de bekende archeologische waarden (rode vlakken) Pagina 3 van 7

4 3. Beoordeling rapportage Van belang voor een goede afweging is de gespecificeerde archeologische verwachting. Deze luidt volgens het rapport als volgt (pagina 11 van rapport en bijlage 1 aan dit document) Deze zeer uitgebreide archeologische verwachting is kort samen te vatten tot: Middelhoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit de Romeinse tijd tot de Late Middeleeuwen op het veen (indien aanwezig). De terp van Sint maarten ligt ten noordwesten van het plangebied. Op basis van historisch kaartmateriaal geldt een lage archeologische verwachting uit de Nieuwe Tijd. In het plangebied komen volgens de bodemkaart schaal 1: tuineerdgronden voor. Tuineeerdgronden zijn te beschouwen als oude cultuurgronden die zijn opgehoogd met materiaal van elders. Op het AHN is deze zone met opgehoogde gronden ook zichtbaar. De terpen van Sint Maarten zijn nog hoger. Het veldonderzoek bestond uit een karterend booronderzoek en een oppervlaktekartering. Er zijn vijf boringen gezet in het plangebied (boring 7 t/m 11, zie afb. 4). Boringen zijn tot minimaal 3 meter Maaiveld gezet. Van archeologisch interessante lagen zijn monsters genomen (afb. 5). Afbeelding 4. Uitsnede uit boorpuntenkaart uit 2008 (Van Weenen 2008). Pagina 4 van 7

5 In de boringen is een humeus dek aangetroffen met een dikte variërend van 80 (boring 7) tot 150 cm (boring 8). Boring 9 is tot 145 cm verstoord (kiezels tot die diepte). In boring 7 en 10 is op een diepte van 1, 6 meter een dunne vegetatiehorizont waargenomen. Mogelijk is dit een restant van het oorspronkelijke veendek. Opvallend is dat in de ondergrond in het gehele plangebied een pakket matig fijn tot zeer fijn zwak siltig kalkrijk zand is aangetroffen. Het is onduidelijk of hier het Laagpakket van Wormer aanwezig is of dat het een middeleeuwse overstroming betreft. Dit wordt door de auteur van dit onderzoek niet aangegeven. Afbeelding 5. De monsters uit plangebied De Peperbus Afbeelding 6. Voorbeeld van een oeverwal in het Laagpakket van Wormer in Schagerbrug (foto F. Diederik). Pagina 5 van 7

6 4. Archeologische waarnemingen in de buurt sinds 2008 Op verschillende locaties in Sint Maartensbrug en Schagerbrug (zie Bronnen) zijn afgedekte prehistorische landschappen waargenomen (afb. 6). Deze landschappen zijn herkenbaar in de boor door de aanwezigheid van een vegetatiehorizont of zelfs een oude akkerlaag. In Schagerbrug zijn bij een archeologische waarneming van de Archeologische Werkgroep Schagen op deze oude afzettingen ploegsporen aangetoond die dateren uit de Bronstijd. 5. Conclusie & advies Op basis van het archeologisch onderzoek uit 2008 zijn in het plangebied geen archeologische waardevolle resten aangetoond. De beschreven akkerlagen komen overeen met de op de bodemkaart aanwezige tuineerdgronden en zullen gebruikt zijn door de inwoners van Sint Maarten. Op ca. 1,5 meter diepte is een dunne vegetatiehorizont aangetoond, die mogelijk behoort bij een potentieel bewoningsniveau uit het Laat Neolithicum of de Bronstijd. De meeste bodemingrepen reiken niet tot deze diepte. Nader archeologisch onderzoek in het kader van de Archeologische Monumentenzorg is niet noodzakelijk. Archeologie West-Friesland adviseert de voorgenomen ingrepen vrij te geven met betrekking tot het aspect archeologie. Het plangebied is vrijgesteld van archeologisch onderzoek. Ten behoeve van het doen van waarnemingen dient wel in de omgevingsvergunning te worden opgenomen dat de Archeologische Werkgroep Schagen toekomstige graafwerkzaamheden wil monitoren. Voor het monitoren van de graafwerkzaamheden worden geen kosten in rekening gebracht en dit zal niet tot noemenswaardige vertragingen leiden. Vondstmateriaal dat bij het uitvoeren van het werk wordt aangetroffen is (conform de Erfgoedwet, 5.4, artikel 5.10) eigendom van de Provincie Noord-Holland en zal door Archeologie West-Friesland worden aangeleverd aan het Provinciaal Depot van Bodemvondsten te Castricum. Na realisatie van het bouwplan kan de dubbelbestemming Waarde-Archeologie 3 komen te vervallen. 6. Bronnen Diederik, F., Schagen Schagerbrug. Nieuwe Waterberging. In: De Archeologische Kroniek van Noord-Holland Pagina Koning, J. de, Schagen Sint Maartensbrug. Grote Sloot 154. In: De Archeologische Kroniek van Noord-Holland Pagina Nyst, C.L., E.J. van Rooijen & J.M. van der Veen, Beleidsnota Cultuurhistorie Gemeente Harenkarspel. Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Haarlem. Weenen, R.D. van, Archeologisch onderzoek Dorpsstraat (Plan II) en De Omloop (Plan III) te Sint Maarten (gemeente Harenkarspel). Bureauonderzoek en inventariserend Pagina 6 van 7

7 veldonderzoek met boringen. ArcheoMedia-rapport A I. ArcheoMedia, Nieuwekerk aan de IJssel. SAB, Toelichting Bestemmingsplan Sint Maarten, Gemeente Harenkarspel. NL.IMRO.0441.BPSTM2010-OH01 (vastgesteld ). Westfries Archief Bijlage 1. Specifieke archeologische verwachting (pagina 11 uit Van Weenen 2008) De geologisch-geomorfologische ondergrond van de onderzoekslocatie bestaat uit mariene afzettingen van de Formatie van Naaldwijk in een hooggelegen vlakte van getij-afzettingen. Op basis van de geologische en archeologische gegevens geldt voor de onderzoekslocatie een middelhoge archeologische verwachting. Aan de beide onderzoekslocaties kan, op basis van in de omgeving bekende archeologische sporen en vondsten, voor de periode Paleolithicum t/m ijzertijd een zeer lage archeologische trefkans worden toegekend. Voor de periode Romeinse tijd tot de vroege middeleeuwen geldt een lage trefkans op nederzettingsresten. Vanaf de vroege middeleeuwen t/m de late middeleeuwen kan, op basis van reeds bekende waarnemingen uit de omgeving, aan de onderzoekslocaties een middelhoge trefkans worden toegekend met betrekking tot nederzettingresten en/of infrastructuur. Eventuele grondsporen uit deze periode kunnen bestaan uit ophogingslagen, resten van houten (paalsporen en/of funderingsgreppels) en/of (deels) stenen gebouwen, waterputten, beerputten, erfafscheidingen, spiekers, perceelsgreppels, kades, beschoeiingen, mogelijke infrastructuur (wegen, dijken) en dergelijke. Het vondstenspectrum zal voornamelijk bestaan uit hetgeen voor een landelijke agrarische nederzetting gebruikelijk is: (fragmenten van) vaatwerk van aardewerk (handgevormd en gedraaid), glas en evt. metaal, (delen) van kleding accessoires en sieraden (sieraden ook glas en evt. natuursteen), gereedschappen en overige gebruiksvoorwerpen van metaal, hout, been, aardewerk (bijv. spinklosjes, weefgewichten) en natuursteen (bijv. maalsteen), evt. ook keramisch (baksteen, dakpannen) en/of natuurstenen (leisteen, grind) bouwmateriaal. Naast nederzettingsafval kunnen evt. resten worden aangetroffen die te maken hebben met kleinschalige ambachtelijke activiteiten. Ook kunnen houtskool, verbrande leem, organische en ecologische resten (hout, verbrande en onverbrande pollen en zaden) en fosfaat worden verwacht. Op basis van de resultaten van de historisch-geografische analyse geldt voor de beide onderzoekslocaties een zeer lage trefkans op bebouwing van voor de 20e eeuw en een hoge trefkans op bouwland (perceelsgreppels, ploegsporen en akkerlagen). De kans op het aantreffen van vondsten van organisch materiaal en van paleo ecologische resten is sterk afhankelijk van de bodemgesteldheid ter plaatse. Onverbrande vondsten van organisch materiaal en paleo ecologische resten zullen over het algemeen slechts beneden de grondwaterspiegel kunnen worden aangetroffen, in dit geval op de locatie Dorpsstraat, vanwege grondwatertrap VII, vooral vanaf 1,20 m mv en op de onderzoekslocatie De Omloop, vanwege grondwatertrap IV (noordoostelijke deel), vooral vanaf 1,20 m mv. Verbrande vondsten van organisch materiaal en paleo ecologische resten kunnen daarnaast ook in grondsporen worden aangetroffen. Algemeen is een kalkrijke bodem gunstig voor aantreffen van vondsten van organisch materiaal en van paleo ecologische resten. Pagina 7 van 7