Archeologisch onderzoek zandwinning Poelkampen fase 1

Transcriptie

1 Archeologisch onderzoek zandwinning Poelkampen fase 1 Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 1216

2 Archeologisch onderzoek zandwinning Poelkampen fase 1 Inventariserend veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 1216 Definitief ISSN Opdrachtgever: Vos zand en grind BV Grontmij Nederland B.V. Assen, 13 september , revisie

3

4 Administratieve gegevens Datum opdracht : mei 212 concept : 21 juni 212 definitief : 13 september 212 Opdrachtgever : Vos Zand en Grind BV Uitvoerder : Grontmij Nederland B.V. mevr. drs. M. Osinga en mevr. drs. Y. Boekema Beheer documentatie en/of vondsten Grontmij Nederland B.V., Assen Bevoegde overheid Contactpersoon : Provincie Drenthe dhr. dr. W.A.B. van der Sanden (provinciaal-archeoloog) Locatie : gemeente : Borger-Odoorn plaats : Ellertshaar toponiem : Poelkampen RD-coördinaten : N x: / y: O x: / y: Z x: / y: W x: / y: kaartblad 17E Schoonoord afm. plangebied : 13,5 ha AMK : monumentnr. : n.v.t. Archis2 : CIS-code : , revisie Pagina 3 van 11

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Algemeen Aanleiding en doel Archeologische verwachting Laat-Paleolithicum en Mesolithicum Neolithicum tot en met IJzertijd Romeinse Tijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd Veldonderzoek Werkwijze Verkennende fase Bodemopbouw Reliëf Karterende fase Bodemopbouw Archeologie Waarderende fase Evaluatie Conclusies en samenvatting Advies... 1 Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Locatie plangebied Locatie boringen Boorprofielen , revisie Pagina 4 van 11

6 1 Inleiding 1.1 Algemeen In opdracht van Vos zand en grind BV heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor de eerste fase van de geplande zandwinning De Poelkampen te Ellertshaar. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een ontgrondingsvergunning. Voor het plangebied is reeds een bureauonderzoek uitgevoerd 1. Uit dit bureauonderzoek werd duidelijk dat binnen het plangebied landschappelijk gezien een tweedeling kan worden aangebracht. Het noordoostelijke deel wordt gekenmerkt door relatief hooggelegen zandgronden met podzolbodems. Het zuidwestelijke deel is lager gelegen en vertoont kenmerken van een beekdallandschap. Onderhavig booronderzoek heeft alleen plaatsgevonden op de zandgronden binnen fase 1. Ter plaatse van het beekdal zal in een later stadium een veldinspectie plaatsvinden. Het onderhavige onderzoek heeft bestaan uit een recapitulatie van de in het bureauonderzoek uitgesproken verwachting, het uitvoeren van een inventariserend veldonderzoek (IVO) door middel van boringen en de rapportage hierover. Er is een booronderzoek uitgevoerd met aandacht voor geomorfologie, bodemopbouw en de mate van bodemverstoring. Tevens is gelet op de aanwezigheid van eventuele archeologische resten. De totale oppervlakte van het te onderzoeken terrein bedraagt 13,5 ha. Het plangebied bestaat uit twee deellocaties, hierna te noemen locaties A en B. De exacte locatie van het plangebied wordt weergegeven in Bijlage 1. Het maaiveld ter plaatse van het plangebied ligt gemiddeld op 15,5 m NAP. Het onderzoek is uitgevoerd in 3 fasen. In de verkennende fase is het gehele deelgebied van de eerste fase onderzocht door middel van een booronderzoek met een dichtheid van 6 boringen per hectare. In zones met een intact podzolprofiel is na de verkennende fase een tweede, karterende fase uitgevoerd. Hierbij is het boorgrid lokaal verdicht tot 2 boringen per hectare. Vervolgens zijn ter plaatse van 2 boringen nogmaals 21 aanvullende megaboringen uitgevoerd (waarderende fase). De betreffende werkzaamheden zijn conform de richtlijnen van het handboek Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.2) uitgevoerd. Grontmij beschikt over een eigen opgravingsvergunning afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). 1.2 Aanleiding en doel Onderhavig onderzoek is uitgevoerd in het kader van de geplande uitbreiding van de bestaande zandwinning. De bodemingrepen die gepaard gaan met de geplande realisatie zullen eventueel aanwezige archeologische resten in de bodem verstoren en/of vernietigen. Derhalve dienen de archeologische waarden binnen het plangebied in kaart te worden gebracht. Op basis van de resultaten van het veldonderzoek wordt een nader advies gegeven met betrekking tot de noodzaak van eventueel archeologisch vervolgonderzoek en, indien dit het geval is, uit welke stappen dit zou moeten bestaan. Dit advies dient te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid. 1 Osinga, M., & B. Slootweg, 212. Archeologisch onderzoek Uitbreiding Zandwinning De Poelkampen. Bureauonderzoek; Grontmij Archeologische Rapporten Grontmij Nederland B.V., Assen , revisie Pagina 5 van 11

7 Inleiding 1.3 Archeologische verwachting Het onderhavige plangebied bevindt zich ter plaatse van hooggelegen zandgronden welke grenzen aan een lager gelegen beekdal. Uit de resultaten van het bureauonderzoek is de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren hoog. De geomorfologische en bodemkundige omstandigheden waren in alle archeologische perioden gunstig voor bewoning. Binnen het plangebied kunnen archeologische resten worden aangetroffen vanaf het Paleolithicum t/m de Nieuwe Tijd. De resten worden in de top van het pleistocene zand en in eventuele resten van het veen verwacht Laat-Paleolithicum en Mesolithicum In het laat-paleolithicum en Mesolithicum werd het gebied mogelijk bezocht door nomadische jagers/verzamelaars. Deze trokken door het gebied en sloegen tijdelijke kampen op de relatief hogere delen van het landschap zoals dekzandopduikingen (koppen, ruggen). Archeologische indicatoren uit deze periode bestaan uit bewerkte en/of verbrande (vuur)stenen afslagen, houtskool en sporen van haarden of andere ingegraven grondsporen. De kans op het aantreffen van resten uit deze periodes is groot, omdat er eerder in het plangebied en omgeving resten van vuursteen aangetroffen zijn. Dit gebied was zeer gunstig voor de jacht en visserij, het lag op de overgang van een hooggebied naar een beekdal Neolithicum tot en met IJzertijd Vanaf de periode van het Neolithicum gingen mensen op vaste plaatsen wonen waar ze nederzettingen bouwden. Verder deed men vanaf deze periode aan akkerbouw en veeteelt. Archeologische indicatoren uit het Neolithicum kunnen onder andere bestaan uit sporen (paalkuilen, waterputten, greppels), verbrande leem of klei, voor de betreffende periode kenmerkend aardewerk en houtskool. Het is niet onwaarschijnlijk dat de neolithische mens in het plangebied actief is geweest, omdat dit een relatief hoger gelegen gebied is. Dit geldt hetzelfde voor de Bronstijd en IJzertijd Romeinse Tijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd Archeologische indicatoren uit de periode Middeleeuwen - Nieuwe Tijd kunnen bestaan uit onder andere sporen (paalkuilen, waterputten, greppels, afvalkuilen), funderingsresten, aardewerk, houtskool, metaal, glas en bot. Daarnaast moet rekening worden gehouden met ontginningsresten en depotvondsten. De kans op het aantreffen van nederzettingresten uit deze periode is echter laag. Bestudering van historische kaarten geeft aan dat in de periode Middeleeuwen/Nieuwe Tijd in het gebied geen nederzettingen bekend zijn. Het gebied was in deze periode grotendeels woeste grond en werd in ontginning gebracht , revisie

8 2 Veldonderzoek 2.1 Werkwijze Het veldwerk voor het inventariserend veldonderzoek is verricht op 22 en 23 mei 212 (verkennende fase) en 7 juni en 24 augustus 212 (karterende fase) door een senior KNA-prospector, een senior KNA-archeoloog en een veldbodemkundig karteerder. In de verkennende fase zijn 81 handmatige grondboringen verricht met behulp van een Edelmanboor met een diameter van 1 cm. 2 Boringen 1 t/m 67 bevinden zich ter plaatse van deelgebied A, de boringen 68 t/m 82 ter plaatse van deelgebied B. De boringen zijn uitgevoerd tot,25 m in de C-horizont. Rondom boringen met een intact podzolprofiel is het boorgrid lokaal verdicht tot 2 boringen per hectare (karterend onderzoek). Hierbij zijn 23 megaboringen verricht. Vervolgens zijn in de waarderende fase 21 aanvullende megaboringen uitgevoerd ter plaats van twee boringen uit de karterende fase waar aanwijzingen aangetroffen waren voor een mogelijke archeologische vindplaats. De boorprofielen zijn beschreven conform NEN514 en de STIBOKA legenda. De boorpunten zijn ingemeten met behulp van DGPS. De opgeboorde grond is onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals verbrand of bewerkt vuursteen, houtskool, verbrand bot, aardewerk. Verder is gekeken naar bodemverkleuringen die zouden kunnen wijzen op mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen. Relevante lagen zijn gezeefd op een 4 mm zeef. 2.2 Verkennende fase De locaties van de boringen worden weergegeven in Bijlage 2. De boorprofielen zijn opgenomen in Bijlage Bodemopbouw Tijdens het veldonderzoek is gebleken dat de bodem in het grootste deel van het plangebied bestaat uit zeer leemarm tot sterk lemig zand. In het merendeel van de boringen is de bodem verstoord aangetroffen (zie Tabel 2.1). In circa 8% van de boringen bestaat het bodemprofiel van boven naar beneden uit een,15 tot,45 m dikke bouwvoor, al dan niet op een,1 tot,65 m dikke, verstoorde tussenlaag en BC-horizont, met daaronder het gele dekzand, de C- horizont. In twee boringen, boringen 1 en 2, is in de ondergrond, op een diepte van,45 m mv lichtgrijs keizand aangetroffen. In een zone rondom boringen 4, 5, 26, 27, 28, 34 en 35, alle ter plaatse van deelgebied A, is onder een dunne bouwvoor geen dekzand aangetroffen. De bodem bestond hier uit matig grof tot zeer grof zand. Het betreft hier fluvioglaciale afzettingen. Aan de oppervlakte zijn in deze zone veel (opgeploegd) grind en stenen waargenomen, met name vuursteen. In 8 boringen is nog een restant van een podzol, in de vorm van een (restant van een) B- horizont, waargenomen. In een viertal boringen, boringen 5, 7, 8 en 59, is een intacte podzol waargenomen. De boringen 5, 7 en 8 bevinden zich aan de oostzijde van deelgebied A. Boring 59 bevindt zich aan de westzijde van deelgebied A. In boringen 5 en 8 is de aangetroffen E- horizont slechts 5 tot 1 cm dik. In boringen 7 en 59 is sprake van een AE-horizont onder de bouwvoor. 2 Geplande boring 8 is niet uitgevoerd in verband met de aanwezigheid van ondoordringbare begroeiing op het betreffende perceel , revisie Pagina 7 van 11

9 Veldonderzoek In twee boringen, boringen 71 en 72, aan de rand van het beekdal, in deelgebied B, is onder de bouwvoor een respectievelijk 1,15 en,3 m dik veenpakket aangetroffen. In boring 71 is de top van het veen half veraard. In het veen zijn tevens laagjes slib en bezinkselresten waargenomen. Onder het veen is, op een diepte van respectievelijk 1,35 en,55 m mv, grijsbruin dekzand waargenomen. In de boringen 73 en 79, aan de rand van het beekdal, zijn verstoorde beekafzettingen bestaande uit sterk lemig en matig leemarm bruinblauw/bruingeel zand aangetroffen. Onder de beekafzettingen is, op een diepte van,55 en,7 m mv, grijsgeel dekzand waargenomen. In boring 62 is een zwartbruine smeerlaag aangetroffen. Naar alle waarschijnlijkheid betreft dit een slootdemping. Onder de smeerlaag, op een diepte van,7 m mv, is bruine, humusrijke beekleem aangetroffen. Tabel 2.1 Aangetroffen bodemtypen Bodemtype Boornummer BV, (BC,) C 1, 5c, 5e, 5f, 6, 7a, 7b,12, 13, 14, 15, 16, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 3, 31, 32, 33, 41, 45, 46, 47, 48, 49, 52, 58, 59d, 59e, 59f, 6, 61, 63, 64, 65, 68, 69, 7, 74, 76, 77, 81, 82 BV, verstoord, (BC,) C 2, 3, 4, 5d, 8d, 8e, 9, 1, 18, 19, 2, 21, 22, 35, 36, 38, 39, 4, 42, 43, 44, 51, 53, 54, 55, 56, 59a, 59c, 75 BV, (A)E, B, (BC), C 5, 7, 7e, 8, 8b, 8f, 59 BV, (verstoord,) B(-rest), (BC), C 5a, 5b, 7c, 7d, 7f, 8c, 11, 34, 37, 5, 57, 59b, 66, 67, 78, BV, beekafzetting 62, 73, 79 BV, veen, C 71, Reliëf Op het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) is te zien dat het reliëf in het plangebied een gradiënt vertoont in zuidwestelijke richting. Het noordoostelijke deel is hoger gelegen en loopt geleidelijk af. Het hoger gelegen deel is niet vlak, maar vertoont enige hoogteverschillen. Het lager gelegen deel sluit aan op de laagte die zich ten zuidoosten van het plangebied bevindt ter plaatse van de uitlopers van de Hunze. In het veld was het hoogteverschil heel duidelijk zichtbaar. Vooral het verloop van de hoge zandgronden naar het beekdal was duidelijk waarneembaar. De intacte podzols zijn aangetroffen in de hoger gelegen delen van deelgebied A. De zone met fluvioglaciaal zand vormt een geringe laagte binnen het relatief hooggelegen deel van deelgebied A. De boringen waarin beekafzettingen en veen zijn aangetroffen, bevinden zich in een relatief laaggelegen zone binnen deelgebied B. 2.3 Karterende fase Bodemopbouw Naar aanleiding van het verkennend veldonderzoek zijn rondom de boringen waar intacte podzols zijn aangetroffen 23 aanvullende boringen uitgevoerd in deelgebied A. In 13 van de aanvullende boringen is de bodem helemaal verstoord aangetroffen, waarbij het bodemprofiel van boven naar beneden bestond uit bouwvoor, al dan niet op een verstoorde laag met daaronder het gele dekzand (de C-horizont). In 7 boringen is een deel van een podzol, in de vorm van een (restant van een) B-horizont, met daaronder de C-horizont aangetroffen. In drie boringen, te weten 7e, 8b en 8f, is een intacte podzol waargenomen. Deze boringen bevinden zich alle drie aan de oostzijde van het plangebied. In de boringen 5a t/m 5f, is fluvioglaciaal zand aangetroffen Archeologie In boring 5B, aan de oostelijke rand van deelgebied A, is in de bouwvoor een mogelijke afslag van een vuursteen aangetroffen (vondstmelding ). Het afslagje zal zich, gezien het feit dat het uit de bouwvoor afkomstig is en de onderliggende laag ook verstoord was, niet meer in zijn originele context bevinden en is mogelijk opgeploegd. In boring 5, circa 2 m ten zuiden van boring 5b, is wel een intacte podzol aanwezig. Boring 5 en 5b bevinden zich in een zone waar , revisie

10 Veldonderzoek goed ontwaterde fluvioglaciale afzettingen voorkomen. Vuursteenvindplaatsen bevinden zich vaak op dergelijke overgangsgebieden van hoge (dekzand)gronden naar lager gelegen (beekdal)gronden. De landschappelijke setting binnen het plangebied was optimaal voor Steentijd (jacht)kampjes. Een vuursteenvindplaats is in de regel slechts circa 25 m in doorsnede en is daardoor moeilijk te traceren. Eén klein afslagje in een boring, kan al duiden op een vuursteenvindplaats. 2.4 Waarderende fase Om de bovengenoemde eventuele steentijdvindplaats op te sporen en te karteren zijn aanvullende boringen verricht in de zone rond boringen 5 en 5B. 3 In totaal zijn 21 extra boringen uitgevoerd. Voor de locatie van deze boringen zie Bijlage 2. De boringen zijn in een regelmatig patroon rond boringen 5 en 5B uitgevoerd met een onderlinge afstand van circa 5 m. Doel was het vaststellen of er in de directe omgeving van boring 5 en 5B in de nieuwe boringen eveneens een intacte podzol aanwezig is en/of er sprake is van een vuursteenvindplaats. De boorprofielen van de boringen zijn weergegeven in Bijlage 3. Het merendeel van de boringen bestaat uit een bouwvoor van donkerbruin/zwart, matig fijn, humeus zand met een dikte van,2 tot,4 m, soms met daaronder een,2 m dikke verstoorde laag bestaande uit zandbrokken. Daaronder bevindt zich lichtbruin tot geel, matig fijn zand (dekzand), soms zwak grindig. In enkele boringen is een restant van bodemvorming waargenomen in de top van het dekzand (boringen A9, A1, A13 en A17) bestaande uit een BChorizont. In twee andere boringen (boringen A11 en A14) is op een diepte van,6 m beneden maaiveld keileem aangetroffen met daarop een,2 m dikke laag zand en een bouwvoor. In de boringen zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen in de vorm van bewerkt of verbrand vuursteen. De vuurstenen afslag die in boring 5B in de bouwvoor is aangetroffen, moet op basis van de resultaten van het waarderende booronderzoek geïnterpreteerd worden als een toevalsvondst en is waarschijnlijk vanuit een andere locatie hier in de bouwvoor terecht gekomen. Er is geen duidelijk bewijs aangetroffen voor de aanwezigheid van een vuursteenvindplaats ter plaatse van deze aanvullende boringen. 3 Deze aanvullende boringen zijn uitgevoerd op 24 augustus 212 door een senior KNA-archeoloog en een veldassistent. De boringen zijn genummerd A1 t/m A , revisie

11 3 Evaluatie 3.1 Conclusies en samenvatting In opdracht van Vos zand en grind BV heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor de 1 e fase van de geplande zandwinning De Poelkampen te Ellertshaar. In een eerder stadium is voor het plangebied reeds een bureauonderzoek uitgevoerd. Het onderhavige onderzoek heeft bestaan uit een herhaling van de in het bureauonderzoek uitgesproken verwachting, het uitvoeren van een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen en de rapportage hierover. Het onderhavige plangebied bevindt zich ter plaatse van relatief hooggelegen zandgronden welke grenzen aan een lager gelegen beekdal. Uit de resultaten van het bureauonderzoek is de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren hoog. De geomorfologische en bodemkundige omstandigheden waren in alle archeologische perioden gunstig voor bewoning. Binnen het plangebied kunnen archeologische resten worden aangetroffen vanaf het Paleolithicum t/m de Nieuwe Tijd. Uit de resultaten van het veldonderzoek is gebleken dat de bodem in het grootste deel van het plangebied sterk verstoord is. Tijdens de verkennende fase van het booronderzoek zijn in eerste instantie vier boringen met een intacte podzol waargenomen, het betreft de boringen 5, 7, 8 en 59. In een tweede, karterende fase zijn rondom deze vier boringen aanvullende boringen uitgevoerd, waarbij nog eens drie intacte podzols (in de boringen 7E, 8B en 8F) zijn aangetroffen. Vrijwel alle boringen met een intacte podzol, met uitzondering van boring 59, bevinden zich aan de oostrand van het plangebied. In de zone rondom boring 5 bestaat de bodem (deels) uit fluvio-glaciaal zand. In een drietal boringen, boringen 62, 73 en 79, zijn beekdalafzettingen aangetroffen. In boringen 71 en 72, aan de rand van het beekdal, is veen aangetroffen. In boring 5b, aan de oostzijde van het plangebied, in de zone van de fluvioglaciale afzettingen, is een vuurstenen afslagje aangetroffen. Het afslagje is afkomstig uit de bouwvoor. Aanvullende booronderzoek rond boringen 5 en 5B heeft geen aanwijzingen of bewijzen opgeleverd voor de aanwezigheid van een vuursteenvindplaats ter plaatse. De herkomst van de in de bouwvoor van boring 5B aangetroffen vuursteenafslag, is onduidelijk. Er is geen aanwijzing dat de vuursteenafslag in de bouwvoor afkomstig is van een Steentijdvindplaats daar ter plaatse. 3.2 Advies Voor het gehele onderzochte deel van het plangebied geldt dat er geen aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen in de bodem. Ter plaatse van de zandgronden binnen fase 1 wordt archeologisch vervolgonderzoek niet noodzakelijk geacht. De voorgenomen bodemingrepen kunnen hier zonder archeologisch voorbehoud worden uitgevoerd. Het onderzoek is gebaseerd op een steekproef. Indien tijdens de uitvoering van graafwerkzaamheden in de delen van het plangebied die niet voor vervolgonderzoek in aanmerking komen alsnog archeologische resten worden aangetroffen, dient direct contact opgenomen te worden met de bevoegde overheid , revisie Pagina 1 van 11

12 Evaluatie Wanneer bij de uitvoering onverhoopt grondsporen en/of vondsten worden aangetroffen, dient hiervan direct melding gemaakt te worden bij de provinciaal archeoloog, dr. W.A.B. van der Sanden, (tel , mobiel , Er wordt geadviseerd met betrekking tot de resultaten van het onderzoek en deze aanbeveling contact op te nemen met de bevoegde overheid (Provincie Drenthe) , revisie

13 Bijlage 1 Locatie plangebied , revisie

14 A 546 B Legenda Projectnummer Datum Bij lage begrenzing plangebied 96 Meter Formaat A3 GAR-nummer 1188 CIS-code 5111 Get ekend MO Controle MO A kkoord YB Schaal 1:15. Archeologisch onderzoek Zandwinning De Poelkampen Project Vos Zand en Grind BV Opdrachtgever Onderdeel 545 Locatie plangebied Noord Postbus 29, 94 AA Assen, T , F Bron: TDN/ Kadaster, 29 Grontmi j Nederland B.V.

15 Bijlage 2 Locatie boringen , revisie

16 A 5B 5 5C 27 5F 5E 5D 7B A 7C 7 8B 25 7F 7E 8C F E B 59A 59C F 59D 59E Meter Legenda Projectnummer Datum Bij lage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle A kkoord Schaal begrenzing plangebied zone fluvioglaciaal zand boring verkennende fase boring karterende fase intact podzolprofiel vuurstenen afslag 1: A MO MO YB Project Archeologisch onderzoek Zandwinning De Poelkampen Opdrachtgever Vos Zand en Grind BV Onderdeel Locatie boringen en advies Noord Postbus 29, 94 AA Assen, T , F Bron: GBK N Grontmi j Nederland B.V.

17 Meter 11 Projectnummer Datum Bij lage Formaat GAR-nummer CIS-code Getekend Controle A kkoord Schaal A MO MO YB Project 5E B boring waarderende fase 5D 1:25 Archeologisch onderzoek Zandwinning De Poelkampen Opdrachtgever Vos Zand en Grind BV Onderdeel Locatie boringen waarderende fase Noord Postbus 29, 94 AA Assen, T , F Legenda begrenzing plangebied boring verkennende fase boring karterende fase intact podzolprofiel vuurstenen afslag 5C Bron: GBK N Grontmi j Nederland B.V.

18 Bijlage 3 Boorprofielen , revisie

19 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 1 Boring MF,H2, donkerbruin, bouwvoor MF,, zwak grindhoudend, sporen roest, geelgrijs MF,, zwak roesthoudend, resten keileem, lichtgrijs, keizand 5-8 ZF,H3, grijszwart, bouwvoor ZF,H1, licht bruingrijs, verstoord ZF,, zwak roesthoudend, brokken keileem, lichtgrijs, keizand Boring 3 Boring MF,H2, donkerbruin, bouwvoor MF,H1, zwak roesthoudend, lichtbruin, verstoord MF,, zwak roesthoudend, licht geelgrijs MF,H2, sterk grindhoudend, donkerbruin, bouwvoor MG,H1, sterk grindhoudend, zwak roesthoudend, lichtbruin, verstoord MG,, zwak roesthoudend, matig grindhoudend, licht bruingeel Boring MF,H2, resten grind, donkerbruin, bouwvoor MG,H1, grijs, E-horizont MG,H1, donkerbruin, B-horizont MG,, zwak grindhoudend, lichtbruin, C-horizont Boring 5A MG,H2, donker bruingrijs, bouwvoor MG,H1, bruin, B-rest 5 MG,, sporen roest, geel, C-horizont -65 Boring 5B MF,H3, donkerbruin, vuursteenresten Boring 5C MG,H2, donker bruingrijs, bouwvoor MG,H2, grijsbruin, verstoord, E-, B- en C-resten MG,H1, bruin, B-rest MF,, brokken keileem, grijswit, keizand 5-8 MG,H1, resten roest, bruin, BC-rest MG,, geel, C-horizont Boring 5D MG,H2, grijsbruin, bouwvoor MG,H1, bruingeel, verstoord, B- en C-resten MG,H1, bruin, fluviozand Boring 5E MG,H3, donker bruingrijs, bouwvoor MG,H1, sporen roest, bruin, BC-horizont 5 MG,H1, licht bruingeel, C-horizont -75 Boring 5F MG,H3, donker bruingrijs, bouwvoor MG,, bruin, fluviozand 5 MG,H1, grijsbruin, fluviozand Boring MF,H2, bruingrijs, Ap-horizont MF,, geel, C2-horizont MG,H1, lichtgeel, fluviozand MF,, brokken keileem, lichtgrijs, keizand Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 1 van 1

20 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring MF,H2, grijsbruin, Ap-horizont MF,H2, bruingrijs, AE-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, lichtbruin, B-horizont MF,, donkergeel, BC-horizont Boring 7A MF,H2, donkerbruin, bouwvoor MG,, resten roest, geel, C-horizont 5-6 Boring 7B MF,H2, donkerbruin, bouwvoor MF,, resten roest, geel, C-horizont 5-6 Boring 7C MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H1, grijsbruin, E-horizont, verstoord met B 5-6 MF,H1, zwak roesthoudend, bruin, B-rest MF,H1, bruin, BC-horizont MF,, resten roest, geel, C-horizont -1 1 Boring 7D MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H1, bruingeel, verstoord MF,H1, zwak roesthoudend, bruinrood, B-rest 1-11 Boring 7E MF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor -3 MF,H1, geelbruin, verstoord/opgebracht MF,H3, grijszwart, AE-horizont MF,H2, donkerbruin, B-horizont MF,, resten roest, geel, C-horizont Boring 7F -5-8 MF,H2, donker grijsbruin, bouwvoor MF,H2, bruingeel, verstoord/opgebracht, E- en C-resten MF,H1, zwak roesthoudend, donkerbruin, B-rest MF,, sporen roest, licht bruingeel, C-horizont Boring MF,H2, donkergrijs, bouwvoor MF,, lichtgrijs, E-horizont MF,H1, matig roesthoudend, donkerbruin, B-horizont MF,, matig roesthoudend, bruinoranje, BC-horizont Boring 8B MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H1, grijs, E-horizont 5-55 MF,H2, donkerbruin, B-horizont MF,H1, bruin, BC-horizont 1-1 Boring 8C -15 MF,H2, sporen puin, donkerbruin, bouwvoor MF,H1, bruinrood, B-rest -4 MF,H1, bruin, BC-horizont 5 MG,, geel, C-horizont -7 Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 2 van 1

21 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 8D Boring 8E MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H2, grijsbruin, bouwvoor 5-75 MF,H1, bruingeel, verstoord, B- en C-resten MF,, sporen roest, geel, C-horizont MF,H1, bruingeel, verstoord, C-resten MF,, sporen roest, lichtgeel, C-horizont Boring 8F Boring MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H1, bruingeel, verstoord/opgebracht MF,H1, grijs, E-horizont MF,H2, donkerbruin, Bh-horizont 5-3 MF,H2, grijszwart, bouwvoor MF,H1, sporen roest, geelgrijs, verstoord 1-11 MF,H1, zwak roesthoudend, licht, BC-horizont MF,, licht bruingeel, C-horizont Boring 1 Boring MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, bruin, verstoorde B-rest MF,H2, donker grijszwart, bouwvoor MF,H1, zwak roesthoudend, donkerbruin, B-rest MF,, zwak roesthoudend, lichtbruin, BC-horizont MF,, licht geelbruin, C-horizont Boring 12 Boring 13 MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,H2, sporen veen, grijszwart, E-resten verstoord 5-6 MF,, donkergeel, C-horizont 5 MF,, licht bruingeel, C-horizont -7 Boring 14 Boring MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,H1, resten leem, geel, C-horizont 5-4 MF,H3, resten wortels, grijszwart MF,, bruin, BC-rest MF,, zwak roesthoudend, geel, C-horizont -7 Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 3 van 1

22 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 16 Boring 17-2 MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont -2 MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont -3 MF,, sporen roest, geel, Cg-horizont MF,, zwak roesthoudend, geel, Cg-horizont MF,, brokken leem, zwak roesthoudend, licht geelbruin, C2-horizont 1 MF,, geel, C3-horizont -12 Boring 18 Boring MF,H2, bruinzwart, Ap-horizont MF,H1, resten roest, brokken leem, lichtgeel, verwerkt, C-resten MF,, sporen leem, lichtbruin, BC-horizont 5-2 MF,H3, donker grijszwart, bouwvoor MF,H1, bruin, B-horizont, verstoord -9-9 Boring 2 Boring MF,H3, grijszwart, bouwvoor MF,H1, grijsbruin, verstoord, B-resten MF,, licht bruingeel, C-horizont 5-6 MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,H1, grijsbruin, verstoorde B-horizont MF,, resten leem, geel, C-horizont 1-1 Boring 22 Boring MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, bruin, verstoorde BC-horizont MF,H2, donker grijsbruin, bouwvoor MF,, roest, geel, C-horizont Boring 24 Boring 25 MF,H2, donkergrijs, bouwvoor, E- en B-resten -2 MF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor MF,, matig roesthoudend, bruingeel, BC-rest MF,, donkergeel, C-horizont 5-7 MF,, matig roesthoudend, donkergeel, BC-rest MF,, zwak roesthoudend, geel, C-horizont Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 4 van 1

23 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 26 Boring MF,H2, sporen grind, grijsbruin, Ap-horizont MF,, sporen roest, resten grind, geel, C-horizont ZG,H1, zwak roesthoudend, bruin, 2C1-horizont ZG,H1, sporen grind, witbeige, 2C2-horizont MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,, donkergeel, C1-horizont MG,, lichtgrijs, C2-horizont MF,H1, sporen grind, bruingeel, C3-horizont ZG,, lichtgrijs, C4-horizont Boring 28 Boring MG,H2, grijsbruin, Ap-horizont MG,H1, licht bruingrijs, C1-horizont MF,, sporen roest, bruinbeige, C2-horizont ZG,, lichtgrijs, C3-horizont ZF,H3, bruinzwart, bouwvoor MF,, resten grind, sporen roest, lichtgrijs Boring 3 Boring MF,H2, grijsbruin, Ap-horizont MF,H1, resten roest, beigegeel, Cg-horizont MF,, licht beigegrijs, C-horizont MF,H2, donker grijsbruin, Ap-hoizont MF,, sporen roest, lichtbruin, C-horizont MF,, zwak grindhoudend, sporen grind, lichtbruin, C-horizont ZF,, witbeige, C2-horizont, glimmerhoudend Boring 32 Boring MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,H1, bruingeel, C1-horizont MF,, geel, C2-horizont ZF,, zwak grindhoudend, zwak roesthoudend, lichtgrijs, C3-horizont, glimmerhoudend 5-6 MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont ZF,, geelbeige, C-horizont Boring 34 Boring MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MG,H1, matig roesthoudend, bruin, B-horizont ZG,, donkergeel, C1-horizont ZG,H1, geelbruin, C2-horizont MF,H3, donkerbruin, bouwvoor MF,, matig roesthoudend, licht bruingeel, verstoord MG,, matig grindhoudend, zwak roesthoudend, geelwit -12 Boring 36 Boring MF,H2, grijsbruin, Ap-horizont MF,H1, geelbruin, verwerkt, C-resten ZF,, licht witgrijs, 2C-horizont MF,H2, grijsbruin, Ap-horizont MF,H1, sporen roest, bruin, B-horizont MF,, geel, C2-horizont Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 5 van 1

24 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 38 Boring MF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor MF,H1, matig roesthoudend, geelbruin, verstoord MF,, lichtgeel, C-horizont , E- en B-resten MF,H1, zwak roesthoudend, geelbruin, B-horizont, verstoord 1-1 Boring 4 Boring 41 MF,H3, grijszwart, E-resten, verstoord -15 MF,H2, donkerbruin, bouwvoor MF,, sporen roest, geel, C-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, donkerbruin, B-horizont, verstoord MF,, lichtbruin, BC-horizont Boring 42 Boring ZF,H3, zwart, bouwvoor ZF,H1, zwak roesthoudend, bruin, B-horizont, verstoord MF,H2, resten veen, grijsbruin, Ap-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, bruingeel, verwerkt, C-resten MF,, lichtbruin, BC-horizont MF,, resten hout, donkergeel, C-horizont Boring 44 Boring MF,H2, donker grijszwart, bouwvoor MF,H1, zwak roesthoudend, geelbruin, B- en C-resten, verstoord MF,, zwak roesthoudend, lichtbruin, BC-horizont MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,, zwak roesthoudend, geel, Cg-horizont Boring 46 Boring 47 MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont -2 MF,H2, donker grijszwart, bouwvoor MF,H1, geelbruin, B- en C-resten, verstoord MF,, matig roesthoudend, geel, Cg-horizont MF,, sterk roesthoudend, bruin, BC-horizont, verkit Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 6 van 1

25 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 48 Boring MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont MF,H2, resten veen, donker grijsbruin, Ap2-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, lichtbruin, BC-horizont 5-8 MF,H2, donkergrijs, bouwvoor, E- en B-resten H1, zwak roesthoudend, bruin, BC-rest MF,, licht bruingeel, C-horizont Boring 5 Boring MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, bruin, B-horizont MF,, zwak roesthoudend, bruingeel, C1-horizont MF,, geel, C2-horizont MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont MF,H2, matig roesthoudend, bruin, verstoorde B-rest Boring 52 Boring 53 MF,H3, donker grijsbruin, bouwvoor MF,H2, donker grijsbruin, bouwvoor MF,, bruin, BC-horizont MF,, licht bruingeel, C-horizont MF,H1, matig roesthoudend, donkerbruin, B-horizont, verstoord, E-resten MF,, bruin, BC-horizont Boring 54 Boring MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H2, grijsbruin, E- en B-resten, verstoord MF,H1, bruin, BC-horizont MF,, lichtgeel, C-horizont MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H1, zwak roesthoudend, licht bruingeel, verstoord MF,, lichtgeel Boring 56 Boring MF,H2, bruinzwart, bouwvoor MF,H1, matig roesthoudend, bruin, B-rest, verstoord MF,, zwak roesthoudend, geel, C-horizont MF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor MF,H1, matig roesthoudend, donkerbruin, B-rest MF,, lichtbruin, BC-horizont MF,, licht bruingeel, C-horizont Boring 58 Boring 59 MF,H2, grijsbruin, Ap-horizont MF,H2, grijsbruin, Ap-horizont MF,H2, resten veen, grijsbruin, Ap2-horizont MF,H1, resten roest, lichtbruin, BC-horizont MF,H2, sporen roest, bruingrijs, AE-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, lichtbruin, B-horizont MF,, donkergeel, C-horizont Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 7 van 1

26 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 59A MF,H2, grijsbruin, bouwvoor, E- en B-resten Boring 59B -4-8 MF,H2, grijsbruin, bouwvoor MF,H1, bruingeel, verstoord/opgebracht, E-, B- en C-resten MF,H1, zwak roesthoudend, bruin, B-rest MF,, sporen roest, geel, C-horizont 5 1 Boring 59C MF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor MF,H1, bruingeel, verstoord/opgebracht, BC- en C-resten MF,H2, grijsbruin, E-horizont, verstoord MF,H1, zwak roesthoudend, bruin, B-horizont, verstoord MF,, sporen roest, geel, C-horizont Boring 59D MF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor -4 MF,H1, zwak roesthoudend, bruin, BC-horizont 5 MF,, resten roest, licht bruingeel, C-horizont -7 Boring 59E MF,H2, donker grijsbruin, bouwvoor 5-6 Boring 59F MF,H2, donker bruingrijs, bouwvoor MF,, sporen roest, geel, C-horizont 5-6 Boring 6 Boring MF,H2, grijsbruin, Ap-horizont MF,, zwak roesthoudend, donkergeel, Cg-horizont 5-8 MF,H2, donker grijszwart, bouwvoor MF,, matig roesthoudend, bruin, BC-rest MF,, zwak roesthoudend, geel, C-horizont Boring 62 Boring 63 MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont MF,H2, sporen veen, grijsbruin, Ap-horizont V, resten zand, donker zwartbruin, smeerlaag H4, sterk plantenhoudend, bruin, beekleem MF,, matig roesthoudend, geel, Cg-horizont , beekleem Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 8 van 1

27 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 64 Boring MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont MF,H1, sporen roest, donkergeel, Cg-horizont MF,H3, donker grijszwart, bouwvoor MF,, zwak roesthoudend, lichtbruin, BC-horizont Boring 66 Boring MF,H3, grijszwart, bouwvoor MF,H1, matig roesthoudend, donkerbruin, B-rest MF,, bruin, BC-horizont MF,, lichtbruin, C-horizont 5-7 MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,H1, zwak roesthoudend, geel, verstoord MF,H1, matig roesthoudend, bruin, B-horizont 1-1 Boring 68 Boring MF,H2, sporen grind, donkerbruin, Ap-horizont MF,H2, resten zand, sporen leem, geelbruin, verwerkt, C-resten MF,, geelbeige, C-horizont 5-6 MF,H2, bruinzwart, bouwvoor MF,, donkergeel, C-horizont Boring 7 Boring MF,H2, resten veen, donker grijsbruin, Ap-horizont MF,H1, resten planten, geelbruin MF,, resten hout, bruingeel, C-horizont 5-2 MF,H3, sterk wortelhoudend, bruinzwart, bouwvoor Zwart, half veraard Resten hout, laagjes slib, bruin, bezinkselresten MF,H1, resten planten, beigebruin MF,, resten planten, lichtgrijs Boring 72 Boring MF,H2, grijsbruin MF,H2, resten veen, donker grijsbruin ZF,, bruin Resten hout, zwak plantenhoudend, licht geelbruin ZF,, resten hout, lichtgrijs MF,H3, zwartbruin, bouwvoor MF,H2, brokken leem, bruinblauw, verstoord, beekafzettibg MF,, zwak grindhoudend, lichtgrijs, C-horizont Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 9 van 1

28 Projectnummer: Projectnaam: PW Ellertshaar Boring 74 Boring MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont ZF,H4, resten zand, bruin, verwerkt, C-resten, smeerlaagresten MF,, witbeige, C-horizont MF,H3, grijszwart, bouwvoor MF,H1, zwak roesthoudend, licht geelbruin, verstoord MF,, zwak roesthoudend, geel, C-horizont Boring 76 Boring 77 MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont 5-6 MF,, bruingeel, BC-horizont 5-5 Boring 78 Boring MF,H3, bruinzwart, bouwvoor MF,H1, matig roesthoudend, bruinrood, B-horizont MF,, donker grijsgeel, C-horizont MF,H3, grijszwart, bouwvoor MF,H1, matig roesthoudend, bruingeel, verstoord, beekgrond MF,, zwak roesthoudend, grijsgeel, C-horizont 1-1 Boring 81 Boring MF,H2, donker grijsbruin, Ap-horizont 5-3 MF,H2, donkerbruin, Ap-horizont MF,, licht grijsgeel, C-horizont -7 Schaal (A4): 1: 5 Pagina: 1 van 1

29 Projectnummer: Projectnaam: _ARCH_AANV Poelkampen arch A1 A MG,H1, bruingeel, C-horizont 5-7 MG,, geel A3 A4 MF,H2, zwartbruin, bouwvoor MF,, zwak grindhoudend, lichtbruin -7-9 MF,, zwak grindhoudend, geel, C-horizont A5 A MF,H1, grijsbruin, verstoord -9 A7 A A9 A MF,, bruin, BC-horizont MG,, geel, C-horizont MF,, lichtgeel 5-6 MF,, zwak grindhoudend, lichtbruin, BC-horizont MG,, geel, C-horizont A11 A MF,, bruingeel, C-horizont UF,, zwak roesthoudend, zwak grindhoudend, licht geelgrijs, keileem Schaal (A4): 1: 6 Pagina: 1 van 2

30 Projectnummer: Projectnaam: _ARCH_AANV Poelkampen arch A13 A MF,, lichtbruin, BC-horizont MF,, bruingrijs MF,, zwak roesthoudend, zwak grindhoudend, licht grijsgeel, keileem A15 A MG,, zwak roesthoudend, geelbruin MG,, licht bruingeel MF,, bruin, gevlekt, zandbrokken, verstoord MG,, geel, C-horizont A17 A MF,, bruin, gevlekt, zandbrokken, verstoord MG,, lichtbruin, BC-horizont MF,, geel MF,, licht bruingeel MF,, zwak grindhoudend, geel, C-horizont A19 A MF,, lichtbruin -4 MF,, zwak grindhoudend, geelbruin 5-7 MF,, zwak grindhoudend, geel MG,, licht bruingeel MF,, geel 5 A MG,, bruingrijs, verstoord -5 MF,, licht bruingrijs -8 MF,, geel Schaal (A4): 1: 6 Pagina: 2 van 2

31

32