Hbo-ba Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) november NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hbo-ba Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) november 2008. NVAO Toets Nieuwe Opleiding"

Transcriptie

1 Hbo-ba Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) november 2008 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

2 Inhoud 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording Werkwijze panel Opbouw paneladvies 5 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 7 4 Beoordeling per onderwerp Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Continuïteit 27 5 Overzicht advies 29 Bijlage 1: Samenstelling panel 30 Bijlage 2: Programma site visits 31 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 33 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 34 pagina 2 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

3 1 Samenvattend advies De aanvraag toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Public ICT Management (PIM) van de Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo), sluit naar de mening van het panel aan bij de vraag van het werkveld. De aanvraag kan zeker gelden als een representatieve weergave van wat in de regio Apeldoorn speelt rond ict-vraagstukken. Maar niet alleen in de regio zullen afgestudeerden hun weg vinden naar overheidsinstellingen en bedrijfsleven, ook landelijk is de vraag naar ict-managers in de publieke sector groot. De participanten in Kenloo hebben vier aanvragen ingediend die als niche-opleidingen bestempeld kunnen worden, de opleiding Public ICT Management is één van die vier opleidingen. De doelstellingen van de opleiding PIM zijn, na raadpleging van het werkveld in de regio, zo veel mogelijk op maat gesneden voor de overheidsinstellingen die in en rond Apeldoorn zijn gehuisvest. Het werkveld stimuleert, evenals de gemeente Apeldoorn, al jaren de start van een ict-opleiding die in de behoefte aan dit type afgestudeerde hbo ers kan voorzien. De doelstellingen heeft PIM vertaald in beroepscompetenties en eindkwalificaties die hooggestemde verwachtingen bij het panel hebben opgeroepen. Het uitgewerkte programma van het eerste jaar geeft het panel voldoende vertrouwen dat de ambities van PIM ook in de postpropedeuse in detail worden uitgewerkt. Voor PIM is het van belang te laten zien waar de opleiding voor staat. Het aanstellen van een opleidingscoördinator met ruggengraat kan een oplossing zijn om de opleiding geen speelbal te laten worden van overheidsinstellingen die zeer diverse behoeften hebben. Dit geldt temeer omdat het beroepenveld op vele manieren in staat en bereid is PIM te ondersteunen. Het beoogde personeel is even enthousiast over de opleiding als het beroepenveld. Kenloo is in korte tijd in staat gebleken te komen tot gemeenschappelijke uitgangspunten op de terreinen personeel en kwaliteitszorg. Door gebruik te maken van de sterke kanten van de drie partners heeft Kenloo in ieder geval op papier een goede opzet geformuleerd die in de ogen van het panel realiteitswaarde heeft. Een probleem ziet het panel als het gaat om een eigen cultuur van Kenloo. De moederinstellingen houden een behoorlijke vinger in de pap. Dat geldt niet alleen de beleidbepaling van Kenloo, maar ook de inschakeling van lectoren en daarmee de uitgroei van Kenloo tot kenniscentrum en de omvang van de onderwijsinstelling. Niet alleen de colleges c.q. raad van bestuur van de participerende hogescholen hebben zich garant gesteld voor de continuïteit, ook de gemeente Apeldoorn wenst geen (financiële) twijfel te laten ontstaan over de haalbaarheid en duurzaamheid van Kenloo. De studiebegeleiding ligt bij de kerndocenten en niet bij gespecialiseerde functionarissen. Het panel vindt dit een goede aanpak vanwege de blijvende kleinschaligheid van Kenloo. Kenloo is gesitueerd naast het station in Apeldoorn bij het ROC Aventus. Kenloo zal hier een aparte en herkenbare plek als hbo-instelling innemen waarbij zij gebruik kan maken van de facilitaire ondersteuning van het ROC. pagina 3 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

4 Het panel adviseert de NVAO om positief te besluiten ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe opleiding hbo-bachelor Public ICT Management van de Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo), Den Haag, 17 november 2008, Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Public ICT Management van de Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo), prof. dr. T. Sminia (voorzitter) drs C. van de Meent (secretaris) pagina 4 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

5 2 Inleiding en verantwoording In dit hoofdstuk is informatie over de procedure van toetsing door de NVAO opgenomen. 2.1 Werkwijze panel Op 31 maart 2008 heeft de Christelijke Hogeschool Windesheim een aanvraag toets nieuwe opleiding (tno) voor een hbo-bachelor Public ICT Management (PIM) bij de NVAO ingediend. De aanvraag betrof een opleiding voor Kenloo. De NVAO heeft op 22 april 2008 een panel van deskundigen benoemd met de vraag een advies uit te brengen over de aanvraag. Het ingediende aanvraagdossier bevatte een hoofddocument onder de titel Opleiding Public ICT Management Aanvraag Toets Nieuwe Opleiding met 17 bijlagen. Het panel heeft het dossier digitaal en op papier ontvangen en daarna bestudeerd. Twee voorbereidende bijeenkomsten zijn belegd. Een bijeenkomst van voorzitter, coördinator en secretaris voor het algemene gedeelte en een bijeenkomst met deskundigen voor het specifieke ict-gedeelte van de aanvraag. Beide vergaderingen vonden plaats op 10 juni Tijdens die bijeenkomsten heeft het panel de positie van Apeldoorn besproken en de inhoud van de aanvraag. Eerste indrukken en beoordelingen werden uitgewisseld over de opleiding op grond van de bevindingen van de panelleden. Tevens zijn vragen geformuleerd die tijdens het bezoek aan de instelling ter sprake dienden te komen op 18 en 24 juni Op 18 juni 2008 vond aan de hand van een aantal vragen en een aangeleverd visiedocument een gesprek plaats met de colleges van de constituerende instellingen rond zaken die Apeldoorn in het algemeen aangaan als zelfstandigheid en eenheid van de in Apeldoorn te vestigen onderwijsinstelling. Alle overige vragen kwamen aan de orde bij de site visit van het totale panel aan Apeldoorn op 24 juni Op grond van de eerste verkenningen en de bevindingen tijdens de site visit heeft het panel het bestuur van de NVAO gevraagd een definitief advies te mogen opschorten om de opleiding in de gelegenheid te stellen de aanvraag te herzien. Dat verzoek heeft ertoe geleid dat een bijgestelde aanvraag is ingediend op 10 oktober De ingezonden aanvraag van 10 oktober 2008 is aan de panelleden toegestuurd, zowel digitaal als op papier. Een tweede locatiebezoek heeft plaats gevonden op 28 oktober 2008 na een voorbereidend overleg van voorzitter, coördinator en secretaris op 27 oktober Op grond van alle opgedane bevindingen heeft de secretaris een conceptadvies opgesteld en dat de panelleden voorgelegd voor commentaar. De opmerkingen van de panelleden zijn verwerkt in een tweede versie van het advies. Het tweede conceptadvies is uitsluitend afgestemd met de voorzitter. Dit met goedvinden van de panelleden, aangezien de gemaakte opmerkingen niet van wezenlijk belang waren voor een definitieve versie. Het definitieve advies is op 17 november 2008 naar de NVAO verstuurd. 2.2 Opbouw paneladvies Het advies begint met een samenvatting. De verantwoording en de werkwijze worden in het tweede hoofdstuk verwoord. De historie van de instelling en het ontstaan van de opleiding en de plaats die de hbo-bachelor inneemt, regionaal en landelijk, komen aan de orde in een beschrijving van de instelling en de opleiding. Met een beoordeling per facet en per onderwerp is het panel gekomen tot completering van het voorliggende advies. Informatie over de samenstelling van het panel, een overzicht van bestudeerde documenten en een lijst met afkortingen worden in de bijlagen gegeven. pagina 5 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

6 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Oriëntatie Locatie Variant Sector Nederland Christelijke Hogeschool Windesheim Public ICT Management bachelor hbo Apeldoorn voltijd techniek 3.2 Profiel instelling Sinds 2002 zijn Windesheim, de hogeschool van Arnhem en Nijmegen en Saxion Hogescholen - gezamenlijk aangeduid als de ANDEZ-partners - een samenwerkingsverband aangegaan met als doel het verzorgen van hbo-onderwijs in de gemeente Apeldoorn. Om daaraan uitvoering te geven hebben de partners bovendien het Hbo-Consortium Apeldoorn opgericht. Het bestuur van het Hbo-Consortium Apeldoorn en de gemeente Apeldoorn hebben op 19 februari 2004 een convenant gesloten. Het convenant is aangegaan voor de duur van 3 jaar. Benoemd zijn drie kansrijke domeinen: Pensioenen en verzekeringen, Informatica en techniek, en Openbaar bestuur en veiligheid. Daarbij spelen de volgende overwegingen een rol: - In en rond de gemeente Apeldoorn is sprake van enkele specifieke clusters van hoogwaardige werkgelegenheid. - In dat verband is van belang dat het opleidingsniveau van de beroepsbevolking in Apeldoorn tekort schiet. Kansrijke jongeren: zij die een hogere opleiding volgen, trekken voor hun studie weg en keren na afloop vaak niet terug. - Kennisintensieve bedrijfstakken zijn voor hun ontwikkeling gebaat bij de fysieke nabijheid van bedrijven, onderzoekscentra en opleidingen. - De behoefte aan hbo-opgeleiden bij de bedrijven in de regio is groot. - Voor de hogescholen is aantrekkelijk dat de bedrijvigheid in en rond Apeldoorn deels een specifiek karakter heeft. Deze aanvraag toets nieuwe opleiding (tno) Public ICT Management (PIM) van de Christelijke Hogeschool Windesheim betreft één van de vier opleidingen die in Apeldoorn, onder de naam Kenloo, in september 2009 van start willen gaan. Kenloo krijgt een eigen karakter. Het opleidingenaanbod bestaat uit hoogwaardige nichegerichte opleidingen, die door hun focus uniek zijn binnen het hbo. De organisatie is kleinschalig. Het onderwijs is intensief; er zijn relatief veel colleges/contacturen. Studenten maken een volle werkweek. Van hen wordt ambitie en discipline verwacht. Een intakegesprek maakt daarom deel uit van de aanmeldingsprocedure. Studieloopbaanbegeleiding wordt zoveel mogelijk embedded in oriënterende en praktijkgerichte programmaonderdelen. Studieloopbaanbegeleiding is daarom binnen Kenloo een taak voor kerndocenten. pagina 6 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

7 Veel aandacht besteedt Kenloo aan het leggen van een kennisbasis: de body of knowledge staat in Apeldoorn (weer) centraal. Maar het gaat niet alleen om kennis: alle opleidingen werken nauw samen met het bedrijfsleven en met maatschappelijke organisaties. Onderwijs, toepassing en onderzoek gaan hand in hand. Alle opleidingen hanteren een minorruimte van 30 studiepunten; er zullen gemeenschappelijke raakvlakminoren worden aangeboden. 3.3 Profiel opleiding De aanvraag heeft betrekking op een opleiding Public ICT Management (PIM). De behoefte bij zowel de dienstverlenende sector als de publieke sector aan een toegespitste opleiding, is groot. De opleiding PIM is een snijvlakopleiding over bestaande ict-opleidingen heen met een sterke relatie met het regionale werkveld. Kenmerkende elementen zijn: - Een opleiding voor de publieke sector vraagt aandacht voor onder meer: extra nadruk op privacygevoeligheid en security van informatie, de Europese richtlijnen rond het gebruik van open standaarden, de grote diversiteit en het grote aantal gebruikers van de systemen, een geschiedenis die zich kenmerkt door een groot aantal losse systemen dat moet worden geïntegreerd (complexiteitsreductie) en ten slotte de verplichte aanbesteding. - Daarnaast leidt de opleiding ict ers op die kunnen bijdragen aan de specifieke vormen van alignment tussen beleidsvorming en ict-gebruik. - Het Apeldoornse werkveld heeft een groot tekort aan dit specifieke soort hoogopgeleiden; in de stichting Apeldoorn-IT werken samen Kadaster, Gemeente Apeldoorn, Getronics, Wegener en Belastingdienst ICT. Het werkveld heeft zich gecommitteerd aan de opleiding door het willen verzorgen van thema-invullingen en specialistische minoren. - De opleiding leidt op tot een technische ict consultant. Bij consultant passen de rollen: tester, software developer, requirements engineer en business intelligence consultant. De opleiding kent vijf thema s die belangrijk zijn voor het werkveld. Deze thema s zijn: geo en administratieve informatievoorziening, de digitale overheid, sourcing, informatiebeveiliging en systeemintegratie / complexiteitsreductie. Het onderwijsmodel sluit aan bij het Apeldoornse model: kennisintensief en praktijkgericht. Als onderwijsmodel is aangesloten bij het leerlijnenmodel van De Bie en de Kleijn. Nieuwe opleiding voor Nederland De opleiding is nieuw voor Nederland door de uitdrukkelijke keuze voor public ict management. Wel zijn er vele verwante opleidingen in Nederland die een aantal van de vijf genoemde thema s, inclusief de public aspecten ervan onderwijzen. Nieuwe opleiding voor de instelling Kenloo is nieuw, de opleiding is daarom voor de instelling ook nieuw. Studieomvang 240 studiepunten in vier jaar. pagina 7 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

8 4 Beoordeling per onderwerp In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zes onderwerpen en negentien facetten uit het toetsingskader. Per facet is telkens de letterlijke omschrijving ervan uit het toetsingskader overgenomen. Daarna volgen eveneens per facet een summiere samenvatting van de informatie verstrekt door de instelling, en de overwegingen en het oordeel van het panel. Tot slot geeft het panel per onderwerp een samenvattend oordeel. 4.1 Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De opleiding positioneert zich als een ict-opleiding met een sterke technische basis. Het ictdomein wordt gekoppeld aan het bestuurskundige domein. De kwaliteit van de koppeling tussen beide domeinen is in hoge mate bepalend voor zowel de invulling van de gekozen niche als de totale kwaliteit van de opleiding. PIM richt zich specifiek op de publieke sector en hanteert daarbij de volgende uitgangspunten. De publieke sector is verantwoordelijk voor de uitvoering van en controle op het door de overheden geformuleerde beleid. Agenda s met betrekking tot besluitvorming over dit beleid zijn vaak onvoorspelbaar en tijdschema s notoir ambitieus. Dit hoge ambitieniveau is in 2007 door de Algemene Rekenkamer benoemd als de hoofdoorzaak van het mislukken van veel ict-projecten bij de overheid. Naast het spel tussen de partijen is het publieke domein ook op zichzelf een complex domein. De overheid beheert een zeer omvangrijke verzameling informatie met een lange levensduur. Van elke individuele burger bijvoorbeeld legt de overheid tussen geboorte en overlijden een omvangrijk dossier aan dat voor langere tijd wordt gearchiveerd. Het is daarbij niet zo dat dossiervorming beperkt is tot één centrale registratie. De publieke sector bestaat uit vele spelers: ministeries, gemeenten, provincies, waterschappen, politie, justitie en diensten, zoals de belastingdienst en het kadaster waarvan de ict-afdelingen in Apeldoorn gevestigd zijn. De uitdaging waar de publieke sector voor staat is de samenleving zekerheid en bestendigheid te bieden en tegelijkertijd flexibiliteit. Een holistische benadering van de informatievoorziening en een naadloze aansluiting van informatiebronnen zijn vereist om overzicht te houden. Het architectuurdenken met betrekking tot haar ict is in de publieke sector een belangrijke pijler. Daarnaast is betrouwbaarheid een belangrijk uitgangspunt. Falende informatievoorziening leidt tot vertrouwensverlies van de burger, zonder dat de burger een alternatieve keuze heeft. Hier levert met name business intelligence (bi) een oplossing. Het bi-vakgebied reikt methoden en technologieën aan om informatie uit diverse bronnen te destilleren, te combineren, te filteren, te wassen en aan doelgroepen op maat ter beschikking te stellen. Bi is dan ook de tweede belangrijke pijler in de informatievoorziening van de overheid. pagina 8 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

9 In Nederland zijn ongeveer 1600 overheidsorganisaties. In waren bij de overheid en het onderwijs personen werkzaam. In de ict-sector Dit aantal zal de komende jaren met 2,8% per jaar toenemen. Apeldoorn kent in relatie tot haar inwoneraantal de grootste ict-populatie in Nederland. De ict-sector in Apeldoorn omvat zo n 8000 werkenden. Het overgrote deel van deze werknemers is actief binnen de publieke sector (Belastingdienst, Gemeente, Kadaster,TNO) of werkt in opdrachten voor de publieke sector (Getronics, Ordina, Be-Value ). Uiteraard is ook de private sector vertegenwoordigd (Achmea en Wegener). Sinds 1999 heeft een vijftal bedrijven een initiatief genaamd Apeldoorn-IT opgericht met als doel het realiseren van een hbo-ict-opleiding in Apeldoorn. De behoefte van de bedrijven bedraagt jaarlijks 500 hoger opgeleiden binnen de ict. Ict en overheid is een belangrijk thema in de Nederlandse politiek. In 2004 formuleerde het kabinet Balkenende I het beleid ten aanzien van de elektronische overheid. Vereenvoudiging en in elkaar schuiven van systemen en het intensiveren van het gebruik van internet werden onder meer als speerpunten van beleid genoemd. Ook het coalitieakkoord van het huidige kabinet heeft veel aandacht voor verbetering van de dienstverlening en de vermindering van de regeldruk met behulp van ict. Aangenomen mag worden dat dit beleid, ingezet vóór 1994, zijn uitwerking de komende jaren niet zal missen. In Apeldoorn is met het werkveld gedurende een aantal maandelijkse bijeenkomsten gediscussieerd over de thematieken: - de ontwikkeling van een elektronisch systeem waarmee burgers en bedrijven zich eenduidig bekend kunnen maken bij de overheid; dit betekent dat bestaande systemen gekoppeld zullen worden; - geografische informatiesystemen worden gekoppeld met administratieve systemen om virtualisatie van data en analyse van geografische informatie mogelijk te maken; - voor haar communicatie gaat de overheid open standaarden gebruiken; - kwantiteit en gevoeligheid van informatie en dataverkeer vragen om informatiebeveiliging; - de publieke sector kent een groot aantal legacysystemen; deze oude systemen dienen gereduceerd te worden. Kenloo start met een voltijdse opleiding PIM. Het werkveld geeft aan ook behoefte te hebben aan een deeltijdtraject om bestaand personeel op te scholen. De opleiding sluit met haar eindkwalificaties aan bij de door het hbo-i opgestelde beroepsen opleidingsprofiel bachelor of ict. Dit profiel is gevalideerd door de hbo-raad en bevat vijftien bouwstenen voor competenties. Bestaande ict-opleidingen zijn door het hbo-i beschreven in een aantal beroepsprofielen. De bestaande opleidingen missen de de aandacht voor en de specifieke invulling van de onderwerpen architectuur, business intelligence, sourcing, security en strategische afstemming zoals deze spelen binnen het publieke domein.. Binnen het geschetste kader zijn de vijf beroepsspecifieke kwalificaties : - Analyseren. - Adviseren. - Ontwerpen. - Realiseren. - Beheren. pagina 9 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

10 Deze beroepskwalificaties zijn op zich niet verschillend van die in het bedrijfsleven, wel is de context en aansturing speciefiek voor de publieke sector en de opleiding. Op grond van voorgaande domeinbeschrijving heeft PIM de beroepskwalificaties uitgewerkt in eindkwalificaties. De student die binnen de publieke sector werkt, kan binnen de geschetste context min of meer zelfstandig: 1. Een analyse uitvoeren van bedrijfsprocessen. 2. Een analyse uitvoeren van de bij de processen behorende informatiestromen. 3. Een risicoanalyse uitvoeren en veiligheidsaspecten beschrijven. 4. Functionele specificaties opstellen voor een complex informatiesysteem. 5. De kaders voor kwaliteit, testen, beveiliging, doorlooptijd, budget, exploitatie en beheer voor een complex project bepalen. 6. Een balanced score card opstellen om kritische succesfactoren te kunnen bepalen. 7. Processen en/of informatiestromen herinrichten en afbeelden in de vorm van een domeinarchitectuur voor een nieuw te ontwikkelen of aan te schaffen ict-systeem binnen de publieke sector. 8. Een onderbouwd advies formuleren op mondelinge en schriftelijke wijze. 9 Financiële aspecten betrekken in een complex advies. 10.Tijdsaspecten betrekken in een advies (plannen). 11. Mogelijkheden voor outsourcing betrekken in een complex advies binnen een internationale omgeving. 12. Aanbestedingstrajecten begeleiden. 13. Een risico- en haalbaarheidsanalyse betrekken in een advies. 14. Een ict-systeem ontwerpen op basis van een architectuurbeschrijving. 15. Een planstructuur ontwerpen opstellen binnen kaders voor kwaliteit, testen, beveiliging, doorlooptijd, budget, exploitatie en beheer. 16. Een ontwerp maken voor een ict-systeem gebaseerd op open standaarden. 17. Een ontwerp maken voor een ict-systeem aansluitend op bestaande systemen 18. Een ontwerp maken voor een user interface aansluitend op bedrijfsprocessen 19. Een ontwerp maken voor een business intelligence omgeving. 20. Een complexe business intelligence omgeving inrichten. 21. Een eenvoudig ict-systeem bouwen op basis van gangbare ontwikkelomgevingen en referentiearchitecturen. 22. Een meerjarig migratietraject vormgeven en begeleiden. 23. Processen, exploitatie en beheer van ict-systemen inrichten. 24. De overdracht van een ict-systeem begeleiden van een publieke organisatie en haar partners. 25. Een ict-systeem op gestructureerde wijze testen en accepteren. 26. Een SLA opstellen. 27. Een business intelligence omgeving beheren. Naast de genoemde beroepscompetenties: analyseren, adviseren, ontwerpen, realiseren en beheren en de uitwerking daarvan in eindkwalificaties heeft PIM via het HBO-I ook een invulling gegeven aan de tien generieke hbo-kwalificaties. In de aanvraag wordt aangegeven dat Venkatraman in zijn model voor strategische afstemming 1 stelt dat afstemming op verschillende manieren kan plaatsvinden: vanuit de strategie van overheidsorganisaties, vanuit het potentieel van de techniek, vanuit het concurrentiepotentieel en vanuit het dienstverleningsperspectief. PIM leidt studenten op om vanuit de verschillende perspectieven de afstemming tussen ict en Government / Public 1 Henderson, JC, Venkatraman, N, Strategic alignment: leveraging information technology for transforming organizations, IBM Systems Journal, March pagina 10 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

11 Services te verbeteren. Zonder sterk in te grijpen in de staande organisatie worden systemen op een betere manier ontsloten waardoor belangrijke strategische informatie vrij komt. PIM is naast de ruime aandacht voor business intelligence en architectuur ook uniek in die zin dat zij haar studenten leert te denken vanuit een holistisch perspectief, gerepresenteerd door het model van Venkatraman. In het gesprek op 28 oktober 2008 heeft het panel uitgebreid gesproken over de behoefte van de publieke sector. Daarbij kwam naar voren dat de overheid geen eenheid vormt in de vraag naar ict ers. Per overheid verschillen de ict-systemen, politieke besluitvorming verandert dagelijks de vraag, de belangen zijn niet hetzelfde. Een voorbeeld: de belastingdienst is prima in staat om belastinggelden te innen, maar wist tot voor kort niets over het uitbetalen van bedragen in het kader van bijvoorbeeld kinderopvang. De politiek heeft die vraag wel bij de belastingdienst neergelegd. De opleiding dient op dergelijke veranderingen in te kunnen spelen. Overwegingen Het panel onderschrijft de domeinspecificiteit en de noodzaak tot het adequaat verbinden van bestuurskundige en ICT-aspecten die de rode draad vormt in de opleiding. Op deze gronden tracht PIM zich naar de mening van het panel te onderscheiden van andere ictopleidingen, maar zij slaagt daar nog maar ten dele in. Met name de business intelligence wordt voorgesteld als het middel om de verschillende bestuursvormen en het ICT-gebruik naadloos te koppelen, maar de invulling ervan is meer gebaseerd op cases dan op deugdelijke theorieën. Voor het panel is dat verder geen bezwaar omdat de opleiding sterk verbonden is met het domein en daardoor desgewenst de eindkwalificaties geleidelijk kan aanpassen en verder specificeren. Het panel vindt verder dat de uitgebreide omschrijvingen in de aanvraag van beroepscompetenties én eindkwalificaties enigszins verwarrend werken om de vraag van het werkveld snel op te kunnen pakken. Het panel beoordeelt het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende Bachelor (facet 1.2) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. In een uitgebreid schema verbindt de opleiding de eindkwalificaties, de Dublin descriptoren en de kennisgebieden. Daarnaast geeft de aanvraag een onderbouwing van de Dublin descriptoren. Dublin descriptoren Kennis en inzicht Toepassen kennis Onderbouwing bachelorniveau De opleiding heeft een sterke oriëntatie op de vakdisciplines die voor de functieoefening van belang zijn (bestuurskunde, bedrijfskunde, informatica). Bij de literatuurkeuze wordt een plaats ingeruimd voor (deels Engelstalige) handboeken. Er is ruim aandacht voor toepassing van kennis en inzicht. Wel is het pagina 11 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

12 Dublin descriptoren en inzicht Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden Onderbouwing bachelorniveau uitgangspunt dat kennisverwerving daar (veelal) aan vooraf hoort te gaan. Er wordt veel gebruik gemaakt van fictieve en aan reële bedrijfscontexten gerelateerde casuïstiek met het oog op toepassing. De opleiding besteedt expliciet aandacht aan methoden en technieken voor onderzoek, strategie- / beleids- en softwareontwikkeling. De sterke gerichtheid op strategie-, beleids- en softwareontwikkeling impliceert per definitie het belang van oordeelsvorming. De opleiding bevordert de ontwikkeling van dit vermogen door methodieken aan te reiken en door de student te trainen in oordeelsvorming (bij behandeling casuïstiek en bij het uitvoeren van opdrachten. De opleiding besteedt veel aandacht aan onderzoekvaardigheden en de opleiding wordt afgesloten met een afstudeeropdracht waarvan onderzoek deel uit maakt. Gelet op het internationale karakter van het domein (Europese regelgeving, in/outsourcing) wordt er aandacht besteed aan globalisering en internationalisering. De aard van de opleiding impliceert dat een groot beroep gedaan wordt op communicatieve vaardigheden.de opleiding besteedt daar aandacht aan. Onder meer door de vakgebieden Engels, Communicatie (Nederlands: schriftelijke rapportage, mondelinge presentatie) en Consultancy (gesprekstechnieken). Bij opdrachten zal mede de taal- en communicatievaardigheid getoetst worden. Het geregeld verzorgen van presentaties maakt eveneens deel uit van het curriculum. De accentuering in de opleiding op vakdisciplinaire kennis en het gebruik van handboeken en Engelstalige literatuur rust de student in het algemeen toe voor vervolgopleidingen op een hoger niveau. Het stellige voornemen is (maar concrete afspraken zijn nog niet gemaakt) om te voorzien in een premastertraject (minor) naar een of meer branchespecifieke masteropleidingen. Overwegingen Het panel heeft geconstateerd dat de opleiding bij de onderbouwing van het niveau aansluit bij het programma en niet zozeer bij de eindkwalificaties. Op grond van bestudering van de eindkwalificaties acht het panel de beoogde bachelorniveau vrij ambitieus. Zo wordt van de student op grond van de eindkwalificaties veel zelfsturing gevraagd en ligt het kennisniveau hoog. Het panel beoordeelt het facet 1.2 Bachelor als voldoende. pagina 12 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

13 4.1.3 Oriëntatie hbo (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor in hbo: De beoogde eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepencompetenties. Een hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen, waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het werkveld heeft zelf het initiatief genomen voor de totstandkoming van een nieuwe opleiding in Apeldoorn. De thema s en contextspecifieke elementen alsmede de eindtermen zijn aangedragen door het werkveld en in grote mate overgenomen door de ontwikkelgroep waarin ook het werkveld betrokken was. De gekozen thematieken en het hierdoor ontstane opleidingsprofiel maakten het noodzakelijk aan de bestaande hbo-ict-opleidingsprofielen een nieuw profiel toe te voegen dat dwars over de bestaande profielen heen gaat met een specialisatie richting publieke sector. De voorliggende opleidingsplannen zijn, inclusief leerlijnen en eindtermen, voorgelegd aan en geadopteerd door het werkveld. Via het volgen van de doorlopende leerlijnen richting business intelligence en architectuur worden studenten opgeleid tot functies als consultant of beginnend architect met een gedegen kennis van de publieke sector en de hier binnen gebruikte standaarden. Overwegingen De beroepscompetenties en eindkwalificaties zijn zeker in lijn met de beroepspraktijk in binnen- en buitenland. Het panel heeft vertrouwen dat de doelstellingen inderdaad worden gehaald. Het panel beoordeelt het facet 1.3 Oriëntatie hbo als voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 1 Doelstellingen opleiding Het panel acht onderwerp 1 Doelstellingen opleiding voldoende gezien de voldoendes voor de onderliggende facetten. pagina 13 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

14 4.2 Programma Voor de beschrijving van het programma wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk Eisen hbo (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een hboopleiding. Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het beoogde programma legt een relatief sterk accent op kennisontwikkeling. De conceptuele leerlijn, gebaseerd op kennis, is de meest dominante leerlijn. Binnen de integrale lijn levert het werkveld bijdragen aan het programma in de vorm van thema s en gastdocenten, het adoptieprincipe genoemd. De vakliteratuur die gebruikt wordt is actueel en zowel Nederlandstalig als Engelstalig. Het werkveld beoordeelt de vakliteratuur op actualiteit en geschiktheid. Toegepast onderzoek neemt een belangrijke plaats in. Het thema over informatiebeveiliging plaatst de student in de rol van onderzoeker / analist. De student leert gedurende dit thema onderzoeksvaardigheden en voert ook daadwerkelijk een aantal onderzoeken uit. Ook tijdens de afstudeeropdracht komt onderzoek nadrukkelijk terug. De thema s zijn in samenspraak met het werkveld benoemd: geografische- en administratieve informatievoorziening, de digitale overheid, sourcing, informatiebeveiliging en systeemintegratie en complexiteitsreductie. Op het gebied van vaardigheden krijgen aandacht: sociale vaardigheden, communicatieve vaardigheden (de Engelse taalvaardigheid betreft zowel mondelinge presentaties als schriftelijke producten), (multidisciplinair) samenwerken in een projectmatige setting, onderzoeksvaardigheden, managementvaardigheden en studievaardigheden. Het werkveld is betrokken bij de opzet van de opleiding en zal vanaf het eerste semester tot en met de laatste periode van de studie bij het programma betrokken blijven. De student kan uit een aantal specialisaties kiezen bij de afronding van zijn studie. Deze specialisaties vinden altijd in de praktijk plaats rond een bepaald thema of leerlijn. De stages bieden de mogelijkheid nieuwe kennis en vaardigheden op te doen door het volgen van cursussen en certificeringstrajecten in de praktijkomgeving dan wel op de onderwijslocatie. Apeldoorn wil als hogeschool een ontmoetingscentrum zijn voor bedrijfsleven en onderwijs. PIM is van plan actief te participeren in gesprekken met het werkveld door drie maal per jaar een ontmoeting te organiseren waar het werkveld kan meepraten over het onderwijs en over de toekomst van de ict binnen de publieke sector. Om kennis te genereren wordt een lectoraat ict in de publieke sector door de opleiding als wenselijk gezien. De opleiding stelt eisen aan de kwaliteit van externe praktijk- of afstudeerprojecten. Het gaat daarbij om de volgende criteria: - opdrachten moeten voldoende rijk zijn; pagina 14 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

15 - de onderzoeksvraagstelling moet altijd een theoretische component bevatten; - de vraagstelling moet passen binnen één van de thema s van PIM en daarmee een verdieping op het reeds geleerde realiseren; - voorts stelt de opleiding eisen aan de rapportage of verslaglegging met betrekking tot onder meer methodologische verantwoording en leesbaarheid en toegankelijkheid; - studenten moeten kunnen beschikken over de bedrijfsgegevens die noodzakelijk zijn om de opdracht uit te kunnen voeren. Een en ander betekent niet dat de beroepspraktijk leidend is. De opleiding blijft de nodige eisen stellen aan de kwaliteit van de externe praktijk en de afstudeeronderzoeken. Zo moeten afstudeeropdrachten onder meer voldoende rijk zijn, verbreding en/of verdieping mogelijk maken, een theoretische component bevatten en leiden tot verantwoording en discussie met vakgenoten. De vertegenwoordigers van de beroepspraktijk die aanwezig waren tijdens het gesprek op 28 oktober 2008, maakten het panel duidelijk dat de regio Apeldoorn behoefte heeft aan ict ers op hbo-niveau en dat de opleiding in die behoefte voorziet. Onder meer de gemeente Apeldoorn en de belastingdienst zijn bereid docenten te leveren, stageplaatsen te bieden en gastcolleges te geven. Overwegingen Het panel is van mening dat PIM een goede relatie met de beroepspraktijk heeft ontwikkeld. Het panel geeft PIM de raad een enigszins constante factor te blijven in de steeds wisselende behoeften van de overheid en het aanbod van het bedrijfsleven te binden aan eigen criteria. Het panel beoordeelt het facet 2.1 Eisen hbo als voldoende Relatie tussen doelstelling en programma (facet 2.2) Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Geschetst wordt het reguliere vierjarige curriculum. Het onderwijs wordt aangeboden in twee semesters per jaar van elk 20 weken. Elk semester is opgedeeld in 2 kwartielen van elk 10 weken. PIM kent een vast programma van 3 jaar (inclusief een verdiepingsdeel), en daarnaast een verdiepend/verrijkend keuzedeel van een half jaar en een afstudeeropdracht van een half jaar. 6 semesters samen met het afstuderen vormen de major (in totaal dus 210 studiepunten). In semester 7 is een verdiepende/verrijkende minor van 30 studiepunten opgenomen. Week 1 t/m 8 van elk semester wordt gebruikt voor het aanbieden van onderwijs; week 9 en 10 voor de afronding van de integrale themaopdrachten en de toetsing. Per periode is de geplande studielast 15 studiepunten. De aanvraag geeft een nauwkeurige lessentabel met de daaraan gekoppelde studiepunten. Het eerste jaar is in detail uitgewerkt naar doelstellingen, inhouden, literatuur en toetsen. De overige jaren zijn globaal uitgewerkt. pagina 15 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

16 Het curriculum van de opleiding PIM is opgebouwd volgens de leerlijnen van de Bie en de Kleijn. Zij onderscheiden 5 leerlijnen: de integrale leerlijn, gericht op het ontwikkelen van een beroepsproduct; de ervaringsleerlijn, gericht op het professioneler leren functioneren in de praktijk; de vaardighedenleerlijn gericht op het beter worden in een professionele vaardigheid; de conceptuele leerlijn, gericht op het leren denken en redeneren als een professional en de studieloopbaanbegeleiding, gericht op het betekenis geven aan de studie. Per leerlijn werkt de aanvraag uit wat daarbij aan de orde komt. De integrale lijn (en de studie) wordt afgesloten met de afstudeeropdracht. Hierbij moet altijd sprake zijn van een opdracht uit de praktijk. De opleiding stelt eisen aan het (hbo-)niveau van de vraagstelling en de te hanteren onderzoeksmethodologie. In principe acquireert de student zelf deze opdracht. Een afstudeeropdracht wordt individueel uitgevoerd en gaat altijd in op de verdieping (business intelligence of architectuur) die de student gevolgd heeft. Op deze manier kan de opdracht gezien worden als een meesterproef. Binnen de integrale lijn bevindt zich de ervaringsleerlijn. Hoe verder men in de studie komt hoe realistischer de casussen worden en hoe intensiever de praktijk betrokken is bij het onderwijs. In de verdieping is het bedrijf vier dagen in de week betrokken bij het onderwijs en bij het afstuderen zelfs de hele week. Er is voor gekozen dat een student gedurende de studie verschillende rollen zal aannemen. Per rol is een aantal vaardigheden noodzakelijk. Deze zijn terug te vinden in de onderzoekslijn en de managementlijn. De integrale lijn neemt toe in grootte. De kennislijn blijft de gehele major dominant. Dit sluit aan bij de kennisintensiviteit van Kenloo. De student moet zich na het succesvol doorlopen van de 5 themasemesters verder verdiepen gedurende een half jaar op ofwel het gebied van Business Intelligence ofwel op het gebied van architectuur. Gedurende dit halve jaar wordt de student 1 dag in de week bijgespijkerd op het betreffende vakgebied. De behandelde theorie wordt afzonderlijk getoetst. Voor de invulling van de minor kan de student kiezen uit: eigen minoren van andere Kenloo-opleidingen, een doorstroomminor naar een masteropleiding in het WO, een minor uit het aanbod van één van de drie samenwerkende hogescholen of de student kan een traditionele stage volgen in het buitenland of studeren aan een hogeschool of universiteit aan het buitenland. Een examencommissie moet hier wel toestemming voor geven. Binnen de opleiding komen de volgende toetsvormen voor: individuele schriftelijke toetsen, individuele vaardigheidstoetsen, individueel of in groepsverband uitwerken van casuïstieken, praktijkopdrachten en afstudeerproject. Elke onderwijseenheid wordt afgesloten met tenminste één toets. Indien er sprake is van groepstoetsing, is er ook altijd sprake van een individuele beoordeling. Per vak, praktijkopdracht en afstudeerproject heeft de opleiding de toetsing omschreven in de aanvraag, voor het eerste jaar inclusief de criteria die daarvoor randvoorwaardelijk gelden. De onderzoeksrapportage en de verdediging worden beoordeeld door de afstudeerbegeleider, een tweede beoordelaar en praktijkbegeleider (uit het bedrijf waar het onderzoek is verricht). De beoordeling van de praktijkbegeleider heeft een adviserende status. De opleiding kent een examencommissie. Deze stelt de toetsmatrijzen vast en houdt toezicht op de kwaliteit van de toetsing. De beroepenveldcommissie beoordeelt steekproefsgewijs de toetsen, de uitwerking van de praktijkopdrachten en de afstudeeronderzoeken en is aanwezig bij de mondelinge presentatie en verdediging van het afstudeerproject. pagina 16 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

17 De aanvraag geeft een vertaling van de leerdoelen naar eindkwalificaties. Overwegingen Het panel is van mening dat de hele buitenwereld te divers en te weerbarstig is en nauwelijks stuurbaar om daarop flexibel op te kunnen reageren. Naast de constante factor dient de opleiding wel zo plooibaar te zijn dat het bedrijfsleven niet teleurgesteld raakt over het aanbod. Het vormgeven aan het programma vanuit theoretische uitgangspunten is gewenst, omdat anders de casuïstiek de opleiding gaat sturen en bepalen. In het programma is te weinig een rode draad te ontdekken, maar deze kan naar de mening van het panel ook nauwelijks aanwezig zijn, gezien de wisselende en diverse behoeften van het werkveld. Het panel vindt het uitgewerkte eerste jaar een goede aanzet om te komen tot een verantwoord totaalprogramma. De vakinhouden die te maken hebben met de publieke sector als bestuurskunde en staatsinrichting verdienen nog een gedetailleerde uitwerking in de postpropedeutische fase. Het panel vindt dat de opleiding nog meer authenticiteit kan krijgen naar inhoud, maar ook naar een meer dominante sturende en leidende persoon (zie facet 3.3). De lessentabel geeft het panel houvast voor wat betreft de inhoud van het curriculum. Dat houvast werd versterkt tijdens het gesprek gedurende het locatiebezoek. Het panel is overigens wel van mening dat business intelligence als pijler onder de opleiding wordt overschat. Een student dient geleerd te worden zijn gezonde verstand te gebruiken, niet meer en niet minder. Dit om ict-problemen intelligent te kunnen aanpakken Het panel beoordeelt het facet 2.2 Relatie tussen doelstelling en programma als voldoende Samenhang programma (facet 2.3) Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. Het onderwijs kent horizontale en verticale samenhang. Ieder semester staat in het teken van een thema. Binnen het thema wordt een integrale opdracht uit het werkveld geformuleerd. In de conceptuele en vaardighedenlijn worden kennis en vaardigheden gedoceerd die direct in relatie staan tot de opdracht uit de integrale lijn. Hierdoor wordt het belang van theorie en vaardigheden direct duidelijk voor de student. Tevens krijgt de student een duidelijk beeld van het werkveld dat betrokken is binnen alle thema s. De samenhang tussen de semesters wordt bewaakt in de verschillende vakinhoudelijke leerlijnen als architectuur, overheid, business intelligence en softwareontwikkeling. Studenten worden gedurende de studiejaren steeds zelfsturender en wendbaarder binnen steeds complexere thematieken. De volgorde van de thema s met als laatste thema de systeemintegratie en complexiteitsreductie is bewust gekozen vanuit het gezichtspunt van deze leerlijnen. Tenslotte zorgt de werkwijze met adoptie door het werkveld voor een sterke samenhang tussen theorie en praktijk. Overwegingen Het panel is van mening dat de samenhang in het programma voldoende uit de verf komt door te werken met leerlijnen en door de hechte samenwerking tussen opleiding en pagina 17 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

18 beroepspraktijk. De inhoudelijke samenhang tussen de diverse vakken dient nog verder aangebracht te worden. Het panel beoordeelt het facet 2.3 Samenhang programma als voldoende Studielast (facet 2.4) Het beoogde programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De studielast begint, naar de mening van de opleiding, bij de studievoorlichting. Dat is noodzakelijk omdat studenten die aan het eind van de propedeuse tot de ontdekking komen dat de opleiding voor hen minder geschikt is, binnen Apeldoorn niet kunnen switchen. Ook is het nodig het relatief intensieve programma bij de voorlichting te benadrukken. Bevorderlijk voor de studielast is dat de belasting gelijkmatig verdeeld is en dat de opleiding de studietijd expliciet organiseert. Het aantal toetsen, cases en praktijkopdrachten is daarom evenwichtig verdeeld over de jaren. Verder is gekozen voor een stevige norm van het bindend negatief studieadvies, de student moet in het eerste jaar minimaal 45 studiepunten halen, om de studielast voor de student overzichtelijk te houden tijdens de opleiding. Overwegingen Het panel vindt de studielast, als eerder gesteld, vrij zwaar maar zeker verantwoord voor een student die het hoogste uit de opleiding wil halen. Het panel beoordeelt het facet 2.4 Studielast als voldoende Instroom (facet 2.5) Het beoogde programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: hbo-bachelor: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. De opleiding richt zich op schoolverlaters havo en vwo en mbo ers met een verwante opleiding niveau 4. Met het mbo zal onderhandeld worden over de mogelijkheden van een prebachelor. Voor havo/vwo worden geen aanvullende eisen gesteld, maar in de intake wordt voor iedere student duidelijk aangegeven dat analytische vaardigheden en enige affiniteit met wiskunde van belang zijn gezien de zwaarte van de opleiding. Studenten van 21 jaar en ouder die niet voldoen aan de vooropleidingseis kunnen worden toegelaten op grond van de 21+-toets. De opleiding stelt relatief hoge eisen aan inzet en motivatie. Daarbij speelt mee dat het om een nicheopleiding gaat en dat er in Apeldoorn geen domeinverwante opleidingen worden aangeboden. Een persoonlijk intakegesprek voorafgaand aan inschrijving maakt deel uit van de procedure. Daarin wordt gekeken naar de cijferlijst en naar de motivatie. pagina 18 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

19 Overwegingen Aan de instroom worden naast een goede voorlichting vrij hoge eisen gesteld. Het panel vindt dat een goede zaak. Het organiseren van prebachelor activiteiten voor mbo ers vindt het panel een goede greep en prijzenswaardig. Het panel beoordeelt het facet 2.5 Instroom als voldoende Duur (facet 2.6) De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: hbo-bachelor met in de regel 240 studiepunten. De opleiding kent een opleidingsduur van 240 studiepunten, 60 studiepunten per studiejaar. Ieder studiejaar is onderverdeeld in vier perioden van 10 weken. Per onderwijsperiode staan gemiddeld 15 studiepunten geprogrammeerd. Het verplichte deel telt 210 studiepunten, het keuzegedeelte 30. Voor vwo ers wordt nagedacht over een turbotraject waardoor de opleiding in 3 jaar kan worden gevolgd. Dit zal niet direct in september 2009 worden aangeboden. Overwegingen De opleiding voldoet aan de wettelijke norm. Een versnellingstraject voor vwo ers kan, naar de mening van het panel, beter benut worden om een voorlijke student een verdiepingsslag te laten maken. Het panel beoordeelt het facet 2.6 Duur als voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 2 Programma Het panel acht onderwerp 2 Programma voldoende gezien de voldoendes voor de onderliggende facetten. pagina 19 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

20 4.3 Inzet personeel Eisen hbo (facet 3.1) De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een hboopleiding: Het onderwijs zal voor een belangrijk deel worden verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Kenloo streeft naar een vast en dedicated team in een autonome organisatie met een eigen identiteit. Dit team zal bestaan uit een aantal vaste werknemers die in dienstbetrekking zijn bij Kenloo en goede banden hebben met de beroepspraktijk. Daarnaast bestaat het team uit een groot aantal docenten dat vanuit het bedrijfsleven een deel van het onderwijs verzorgt. Dit laatste om het nieuw-nieuw karakter van de opleiding vorm te geven en te behouden. Tenslotte wordt er een aantal specialisten ingehuurd van de drie achterliggende hogescholen. Om tot bovenstaande invulling te komen zal er de eerste jaren sprake zijn van een overgangssituatie, waarbij er relatief meer gebruik gemaakt zal worden van de expertise van de drie moederinstellingen. Maar ook in deze overgangssituatie zal het autonome karakter van Kenloo op uitvoeringsniveau worden nagestreefd. Dit zal zich in praktische zin vertalen in een goede communicatie tussen de directeuren van de moederinstellingen en de directeur van Kenloo. Voor het vakdisciplinaire gedeelte ligt de nadruk op academisch geschoolde docenten. De vakdocenten van de drie betrokken hogescholen zorgen voor de vakinhoud, maar ook voor de continuïteit en de samenhang en voor de begeleiding van studenten. Ook de verwerking van de inbreng van gastdocenten en de incorporatie van die inbreng in de toetsing behoort tot de taken van de vakdocenten. De inzet van gastdocenten zal vooral kort cyclisch zijn, zowel bij de onderwijsontwikkeling als bij de onderwijsuitvoering. Met verschillende organisaties is gesproken over de inzet van gastdocenten. Uit de gevoerde gesprekken met het werkveld is gebleken dat het besef leeft dat men moet investeren in deze opleiding in de concurrentiestrijd om de hoger opgeleide studenten. Overwegingen Het panel heeft de cv s ingezien en geconstateerd dat de vaste docenten in staat zijn de relatie met de beroepspraktijk te leggen c.q. te continueren. Het panel vindt de inzet van het werkveld om het programma te realiseren goed als de opleiding maar wel de verantwoordelijkheid houdt over de kwaliteit van de mensen die rechtstreeks uit de praktijk afkomstig zijn. Het panel constateert dat PIM gebruik kan maken van de deskundigheid van docenten die werken in Arnhem bij de HAN en in Enschede bij Saxion. Het panel beoordeelt het facet 3.1 Eisen hbo als voldoende. pagina 20 NVAO Hbo-balor Public ICT Management Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) 2 december 2008

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

Bachelor of Business Administration (MER opleiding)

Bachelor of Business Administration (MER opleiding) Bachelor of Business Administration (MER opleiding) voor decentrale overheden Het Onderwijs De Bachelor of Business Administration voor decentrale overheden (Management, Economie & Recht, MER) wordt aangeboden

Nadere informatie

Hbo-ba Integraal ontwerpen Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) november 2008. NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Hbo-ba Integraal ontwerpen Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) november 2008. NVAO Toets Nieuwe Opleiding Hbo-ba Integraal ontwerpen Christelijke Hogeschool Windesheim (Kenloo) november 2008 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies Inhoud 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording 5 2.1 Werkwijze

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag

Samenvatting aanvraag Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool datum 29 december

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Saxion Hogeschool

luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Saxion Hogeschool m a o v nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Saxion Hogeschool datum 31

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling:

De NVAO heeft voor de beoordeling van de aanvraag op 27 oktober 2005 een panel van deskundigen ingesteld. Het panel kende de volgende samenstelling: College van bestuur Universiteit Utrecht Postbus 80125 3508 TC UTRECHT Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Selective Utrecht Medical Master

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte opleidingsbeoordeling van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791). m ao * nederiands-viaam se accreditatie organisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Nadere informatie

BOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS

BOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS BOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS INHOUD Body of knowledge and skills (BoKS) HBO-i domeinbeschrijving Curriculumontwikkeling 3 BODY OF KNOWLEDGE AND SKILLS verantwoording veel hogescholen

Nadere informatie

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland 17 december 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wanneer een Toets Nieuwe Opleiding? 4 3 Werkwijze Toets Nieuwe Opleiding 5 4 Aanvraagdossier ten behoeve van

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

BACHELOROPLEIDING DEELTIJD

BACHELOROPLEIDING DEELTIJD HBO-ICT INFORMATICA BACHELOROPLEIDING DEELTIJD 2015-2016 2014-2015 LEERROUTES: BUSINESS IT & MANAGEMENT, SOFTWARE ENGINEERING, SYSTEM AND NETWORK ENGINEERING CREATING TOMORROW HBO-ICT DE VIERJARIGE DEELTIJDOPLEIDING

Nadere informatie

Beoordelingskader Kader voor de beperkte toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832).

Beoordelingskader Kader voor de beperkte toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832). nvao w nederlands -vlaa m se accreditatieorganisatie sluit Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Juridisch medewerker van de Hogeschool van

Nadere informatie

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 4 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 3 Procedure 6 pagina 2 1 Inleiding Instellingsbesturen kunnen voor opleidingen met kleinschalig,

Nadere informatie

Teamscan op accreditatiewaardigheid

Teamscan op accreditatiewaardigheid Teamscan op accreditatiewaardigheid De Teamscan accreditatiewaardigheid (in vervolg: scan) geeft inzicht in hoe het opleidingsteam ervoor staat met betrekking tot de opleidingsaccreditatie. De scan bestaat

Nadere informatie

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor , nvao v nederlands - viaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Pedagogisch Management Kinderopvang van de Christelijke Hogeschool

Nadere informatie

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 J uni 2016 SAMENVATTING Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma

Nadere informatie

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 S AMENVATTI NG Ok t ober2015 Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma

Nadere informatie

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek.

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. In de BEROEPSCOMPETENTIES CIVIELE TECHNIEK 1 2, zijn de specifieke beroepscompetenties geformuleerd overeenkomstig de indeling van het beroepenveld.

Nadere informatie

Deeltijd voor professionals

Deeltijd voor professionals Deeltijd voor professionals Presentatie informatiedossier 13-04-2016 Aanvraag Vooraf Gemeenschappelijk onderwijsmodel Informatiedossier Bijlagen Onze vraag voor NVAO Voldoet opzet en uitwerking 2 Inleiding

Nadere informatie

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige

Nadere informatie

Bijlage A Competenties van de opleiding

Bijlage A Competenties van de opleiding Bijlage A Competenties van de opleiding A.1 Curriculum opleiding Werktuigbouwkunde Bouwstenen Stenden Hogeschool heeft de strategische keuze gemaakt om al haar opleidingen op te bouwen met behulp van (deels

Nadere informatie

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur De sjabloon van het aanvraagdossier

Nadere informatie

Bijlage 2. Protocol toetsing Associatedegreeprogramma. 15 december 2009

Bijlage 2. Protocol toetsing Associatedegreeprogramma. 15 december 2009 Bi Bijlage 2 Protocol toetsing Associatedegreeprogramma door de NVAO 15 december 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Toets Associate-degreeprogramma in de hbo-bachelor 4 2.1 2.2 Criteria De status van de bacheloropleiding

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Ruitenberglaan 27, 6826 CC Arnhem. n.v.t. n.v.t. n.v.t. bachelor

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Ruitenberglaan 27, 6826 CC Arnhem. n.v.t. n.v.t. n.v.t. bachelor Naam instelling Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Contactgegevens Ruitenberglaan 27, 6826 CC Arnhem Naam opleiding Internationale naam opleiding Taal In geval dat de opleiding in een andere taal

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor. Christelijke Hogeschool Ede

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor. Christelijke Hogeschool Ede swqo r nederlands - Vlaamse accreditatieorganisatie luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Human Resource Management van de Christelijke Hogeschool Ede

Nadere informatie

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies

Toetsplan Masteropleiding Midden-Oosten Studies Toetsplan Masteropleiding Studies 2017-2018 JAAR 1 semester 1 Blok 1 Blok 2 vaktitel vakcode week 1-7 colleges week 8/9/10 (her)toetsing week 11-17 colleges week 18/19/20 (her)toetsing Conflicten in het

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool NAO nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool Datum: 1 oktober

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE

Besluit. College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus GB ZWOLLE College van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Windesheim Postbus 10090 8000 B ZWOLLE Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V.

{nvao. Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. {nvao w nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Uit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Technische Informatica van de Hogeschool Dirksen B.V. datum 29

Nadere informatie

HBO-ICT BACHELOROPLEIDING DEELTIJD 2015-2016

HBO-ICT BACHELOROPLEIDING DEELTIJD 2015-2016 HBO-ICT BACHELOROPLEIDING DEELTIJD 2015-2016 LEERROUTES: BUSINESS IT & MANAGEMENT, SOFTWARE ENGINEERING EN SYSTEM AND NETWORK ENGINEERING CREATING TOMORROW HBO-ICT DEELTIJD NAAST JE WERK LEG JE MET EEN

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool ,nvao r nederlands-vlaam se accreditatie organisatie S uif Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de NHL Hogeschool datum

Nadere informatie

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs!

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht ,nvao v nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie es Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Engineering van de Hogeschool Utrecht datum 30 november 2017 onderwerp

Nadere informatie

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Versie juli 2013 Concept Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders April 2012 0 Inhoud Gebruikte begrippen en afkortingen... 2 Inleiding... 5 Opbouw

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor nuao nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Logistics Engineering van de NHTV internationale hogeschool Breda datum

Nadere informatie

Management & Organisatie

Management & Organisatie Management & Organisatie Algemeen De opleiding Bedrijfskunde MER (deeltijd) wordt verzorgd door het Instituut voor Bedrijfskunde, Hanzehogeschool Groningen. Steeds meer krijgen organisaties te maken met

Nadere informatie

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC (www.nioc.nl) stelt zich conform zijn statuten tot doel: het realiseren van congressen over informatica onderwijs en voorts al hetgeen

Nadere informatie

Vanuit de NVAO werd het panel ondersteund door lic. Rik Belmans, beleidsmedewerker.

Vanuit de NVAO werd het panel ondersteund door lic. Rik Belmans, beleidsmedewerker. College van bestuur Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van de aanvraag Toets nieuwe opleiding wo-master Master in International

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de Avans Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de Avans Hogeschool ?nvao r nederlands-vlaam se accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de Avans Hogeschool datum 31

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor nvao nederlands-vlaam se accreditatieorganisatie Bes fluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor International Business and Languages van de Hogeschool van

Nadere informatie

MINOR SOFTWARE KWALITEIT EN TESTEN. 15 mei 2019 Maurice van Haperen

MINOR SOFTWARE KWALITEIT EN TESTEN. 15 mei 2019 Maurice van Haperen MINOR SOFTWARE KWALITEIT EN TESTEN 15 mei 2019 Maurice van Haperen Agenda Introductie Aanleiding, ontwikkeltraject Programma en toetsing Ervaringen Hoe verder Discussie / vragen en (eventueel) een bijdrage

Nadere informatie

: 120 : 25 april 2016 : 2 mei : 13 mei 2016 : 28 mei 2016

: 120 : 25 april 2016 : 2 mei : 13 mei 2016 : 28 mei 2016 ,nvao r nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Pedagogisch Professional Kind en Educatie van de

Nadere informatie

BASISGGEVENS. Naam Functie

BASISGGEVENS. Naam Functie 1 BASISGGEVENS Soort aanvraag:: Nieuwe opleiding De startdatum van de Ad opleiding is gepland per 1 september 2018. Hiermee is te verwachten dat deze nieuwe opleiding valt onder de nieuwe wetgeving rond

Nadere informatie

mastertrack Governance & Law in Digital Society

mastertrack Governance & Law in Digital Society Bijlage 2 Samenvatting aanvraag nevenvestiging mastertrack Governance & Law in Digital Society Faculteit Rechtsgeleerdheid Campus Fryslân 1 Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking

Nadere informatie

Jan des Bouvrie Academie, interior design & styling - hbo bachelor

Jan des Bouvrie Academie, interior design & styling - hbo bachelor Jan des Bouvrie Academie, interior design & styling - hbo bachelor De opleiding interior design & Styling - hbo bachelor Mensen zien hun omgeving steeds meer als een verlengstuk van hun persoonlijkheid.

Nadere informatie

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5 DAG VAN DE BEROEPSKOLOM MBO-HBO 9 O K TO B E R 20 1 5 Doelen Kijken wat al goed werkt Nagaan of iets bijdraagt aan de kwaliteit van de aansluiting en doorstroom Aangeven wat kan verder worden uitgewerkt

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool ,nuao r nederlands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Communicatie van de NHL Hogeschool datum 29 september 2017 onderwerp

Nadere informatie

Op weg naar de (academische) opleidingsschool

Op weg naar de (academische) opleidingsschool Discussienota Nationalgeographic.nl Adviescommissie ADEF OidS Mei 2014 1 Inhoudsopgave Inleiding 1. Uitgangspunten Samen Opleiden 2. Ambities van (academische) opleidingsscholen 3. Concept Samen Opleiden

Nadere informatie

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Situering van de Kwaliteitscode Afstemming op Europese referentiekaders De regie-pilots De uitgebreide instellingsreview In de periode 2015-2017 krijgen de universiteiten

Nadere informatie

OPSTELLEN EINDKWALIFICATIES OPLEIDING

OPSTELLEN EINDKWALIFICATIES OPLEIDING OPSTELLEN EINDKWALIFICATIES OPLEIDING MARIANNE KOK/HERBERT WOLDBERG/HVA Toelichting bij opt opstelellen van eindkwalificaties van een opleiding bij de HvA 1 Het opleidingsprofiel: De beroepspraktijk draagt

Nadere informatie

Ontwerpkaders: Leeruitkomsten. Versie 1.0/ november Ontwerpkaders: Leeruitkomsten/versie 1.0/november

Ontwerpkaders: Leeruitkomsten. Versie 1.0/ november Ontwerpkaders: Leeruitkomsten/versie 1.0/november Ontwerpkaders: Leeruitkomsten Versie 1.0/ november 2016 1 Flexibel onderwijs Flexibel Onderwijs kenmerkt zich door tijd, plaats en tempo-onafhankelijk studeren. De route is individueel en past bij de uitgangssituatie

Nadere informatie

10 oktober november april 2017 ja, positief besluit van 28 juni 2012

10 oktober november april 2017 ja, positief besluit van 28 juni 2012 ,nuao y nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bestuurskunde/Overheidsmanagement van de Saxion Hogeschool

Nadere informatie

Beoordelingskader Kader voor de beperkte toets nieuw associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832).

Beoordelingskader Kader voor de beperkte toets nieuw associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832). nvao r nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit datum 28 april 2017 onderwerp Besluit TN Ad-programma Online Marketing en Sales van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (005058) uw kenmerk

Nadere informatie

Trends en Ontwikkelingen in HBO Onderwijs

Trends en Ontwikkelingen in HBO Onderwijs Trends en Ontwikkelingen in HBO Onderwijs Saxion Security Management Apeldoorn Rob van Nuland MSec Ontwerp, kwaliteit, continuïteit Waarom Security? De overheid trekt zich steeds meer terug. Bedrijven

Nadere informatie

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Maritiem Officier van de Hogeschool Rotterdam

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Maritiem Officier van de Hogeschool Rotterdam nvao w nederiands - vlaamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Maritiem Officier van de Hogeschool Rotterdam datum 31 augustus

Nadere informatie

Protocol voor Nederlandse aanvragen Toets Nieuwe Opleiding leidend tot een Joint degree. 7 juni 2010

Protocol voor Nederlandse aanvragen Toets Nieuwe Opleiding leidend tot een Joint degree. 7 juni 2010 Protocol voor Nederlandse aanvragen Toets Nieuwe Opleiding leidend tot een Joint degree 7 juni 2010 versie februari 2011 Inhoud Voorwoord 3 1 Inleiding 3 2 Wanneer kan een toets nieuwe opleiding leidend

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw ,nvao r nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Software Development van de Christelijke

Nadere informatie

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832).

Beoordelingskader Beoordelingskader voor de beperkte toets nieuw Associate-degree (Ad-)programma van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 9832). nvao r nederlands-vlaamse accreditatieorganisatie Gewijzigd besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Bouwkunde van de Christelijke Hogeschool

Nadere informatie

Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen

Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen 22 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordeling van het bijzonder kenmerk ondernemen 5 2.1 Uitgangspunten voor de beoordeling van het bijzonder

Nadere informatie

Wanneer is onderzoek goed: de kwaliteitscriteria

Wanneer is onderzoek goed: de kwaliteitscriteria Management, finance en recht Wanneer is onderzoek goed: de kwaliteitscriteria De verwarring voorbij Naar hernieuwd zelfvertrouwen Congres Praktijkgericht onderzoek in het HBO Amersfoort, 11 december 2012

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Elektrotechniek van de Fontys Hogescholen

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Elektrotechniek van de Fontys Hogescholen ,nvao w nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Elektrotechniek van de Fontys Hogescholen datum

Nadere informatie

Besluit. Fontys Hogescholen. Raad van bestuur Postbus AH EINDHOVEN

Besluit. Fontys Hogescholen. Raad van bestuur Postbus AH EINDHOVEN Fontys Hogescholen Raad van bestuur Postbus 347 5600 AH EINDHOVEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Circus & Performance

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Rechten van de Stichting Hogeschool NHA

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Rechten van de Stichting Hogeschool NHA nvao n e d e rla n d s- vlaam se a ccre d ita tie o rg a n is a tie Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Rechten van de Stichting Hogeschool

Nadere informatie

WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS. Inspirators voor de toekomst

WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS. Inspirators voor de toekomst WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS 90 Tweedegraads docenten en hbo-bachelors met een pedagogisch-didactisch getuigschrift die lesgeven in een beroepsgericht vak, kunnen bij

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs OCW Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs 22 mei 2003/Nr. WO/BS-2003/24136-I Nederlandse Accreditatie Organisatie 1 Opbouw toetsingskader Het toetsingskader voor nieuwe opleidingen in het hoger

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool College van bestuur Haagse Hogeschool Postbus 13336 2501 EH DEN HAAG Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van

Nadere informatie

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van Bestuur van de Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit datum 19 januari 2005 onderwerp Definitief besluit accreditatie hbo-bachelor Bouwkunde ons kenmerk NVAO/20050113/CT

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw. Gegevens : Christelijke Hogeschool Windesheim : Commerciële Economie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw. Gegevens : Christelijke Hogeschool Windesheim : Commerciële Economie nuao * nederlands - Vlaamse accreditatieorganisatie B i luit datum 31 mei 2017 onderwerp Besluit Toets nieuw Associate-degreeprogramma Commerciële Economie van de Christelijke Hogeschool Windesheim (005233)

Nadere informatie

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte

Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Curriculumevaluatie BA Wijsbegeerte Beste student, U heeft onlangs alle onderdelen van uw bacheloropleiding Wijsbegeerte afgerond en kunt nu het BA-diploma aanvragen. Het bestuur van het Instituut voor

Nadere informatie

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Toegepaste Wiskunde van de Hogeschool van Amsterdam

es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Toegepaste Wiskunde van de Hogeschool van Amsterdam m a o r nederlands - v/aamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Toegepaste Wiskunde van de Hogeschool van Amsterdam datum

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuw Associatedegreeprogramma. : Sales en Accountmanagement

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuw Associatedegreeprogramma. : Sales en Accountmanagement nuao r nederlands - Vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuw Associatedegreeprogramma Sales en Accountmanagement van de Hogeschool Rotterdam

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor International Business and Languages van de Christelijke Hogeschool

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Logistiek Management van de Hogeschool Rotterdam

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Logistiek Management van de Hogeschool Rotterdam swao r nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Logistiek Management van de Hogeschool Rotterdam

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskundige Informatica van de Stichting LOI Hoger Onderwijs

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskundige Informatica van de Stichting LOI Hoger Onderwijs ,nvao r nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie es luit Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-bachelor Bedrijfskundige Informatica van de Stichting LOI Hoger Onderwijs

Nadere informatie

CONVENANT ASSOCIATE DEGREE

CONVENANT ASSOCIATE DEGREE CONVENANT ASSOCIATE DEGREE 3 juli 2018 Partijen: 1. de vereniging MBO Raad, statutair gevestigd en kantoorhoudend te (3447 GM) Woerden aan het adres Houttuinlaan 6, rechtsgeldig vertegenwoordigd door de

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Mededelingen OCenW Bestemd voor: instellingen voor hoger onderwijs Voorlichting Datum: 12 juni 2003 Kenmerk: WO/BS-2003/24136-I Datum inwerkingtreding: n.v.t. Geldigheidsduur beleidsregel: n.v.t. Juridische

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Werktuigbouwkunde van de Fontys Hogescholen

Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Werktuigbouwkunde van de Fontys Hogescholen ,nvao w n e d e rla n d s- ulaamse a ccre d ita tie o rg a n is a tie Besluit strekkende tot een oordeel voldoende van een aanvraag toets nieuw Associate-degreeprogramma Werktuigbouwkunde van de Fontys

Nadere informatie

: 6 december 2016 : 5 maart Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Start. 2014, nr 36791).

: 6 december 2016 : 5 maart Beoordelingskader Beoordelingskader voor de uitgebreide toets nieuwe opleiding van de NVAO (Start. 2014, nr 36791). ,nvao r nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie it Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs

Nadere informatie

31 oktober t/m 12 januari 2017 maart 2017

31 oktober t/m 12 januari 2017 maart 2017 sw ao r nederlands- vlaamse accreditatieorganisatie Positief oordeel over de kwaliteit van de opleidingen hbo-bachelor Tweedegraads Lerarenopleidingen Papiamentu, Engels, Nederlands en Spaans van de University

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuw Associatedegreeprogramma

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuw Associatedegreeprogramma ,wao w nederlands - vlaam se accreditatieorganisatie Besluit Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuw Associatedegreeprogramma ICT van Zuyd Hogeschool datum 31 augustus

Nadere informatie

: 25 mei 2016 : 25 juli 2016

: 25 mei 2016 : 25 juli 2016 ,nuao v n e d e rla n d s- vlaam se a ccre d ita tie o rg a n is a tie es luit Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Bedrijfskunde MER

Nadere informatie

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten PR 180724 V1 Beroepscompetentie- profiel Afgeleid van de niveaubepaling NLQF, niveau 6 heeft RBCZ kerncompetenties benoemd voor de complementair/alternatief therapeut. Als uitgangspunt zijn de algemene

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen ,nvao F nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen datum 31 juli

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam nuao w nederlands -vlaam se accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Biologie van de Vrije Universiteit Amsterdam datum 29 juli 2016 Onderwerp

Nadere informatie

18 september 2014. voltijd Groningen 28 november 2014. 15 februari 2015. Beoordelingskaders bijzonder kenmerk ondernemen d.d.

18 september 2014. voltijd Groningen 28 november 2014. 15 februari 2015. Beoordelingskaders bijzonder kenmerk ondernemen d.d. se a ccr editat eor ga ní sat e Besluit Besluit strekkende tot het toekennen van het bijzonder kenmerk Ondernemen aan de minor Sport Business lnnovatie van de hbo-bacheloropleiding Sport, Gezondheid en

Nadere informatie

Advies van het visitatiepanel Samenvatting bevindingen en overwegingen van het panel.

Advies van het visitatiepanel Samenvatting bevindingen en overwegingen van het panel. nvao 7 nederiands-aiaam se accreditatie organisatie datum 31 juli 2017 onderwerp Besluit accreditatie hbo-bachelor Creatieve Therapie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (005584) uw kenmerk UITCVB17/20969

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM

Besluit. College van bestuur. Hogeschool van Amsterdam. Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM College van bestuur Hogeschool van Amsterdam Postbus 931 1000 AX AMSTERDAM Besluit Besluit strekkende tot positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-master Integraal Leiderschap

Nadere informatie

Datum locatiebezoek : 29 februari 2016 Datum paneladvies : 18 april 2016 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 18 februari 2014

Datum locatiebezoek : 29 februari 2016 Datum paneladvies : 18 april 2016 Instellingstoets kwaliteitszorg : ja, positief besluit van 18 februari 2014 ,mmo r n e d e rla n d s- vlaam se a c c re d ita tie o rg a n is a tie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor Opleiding tot Verpleegkundige

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2017 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Russische studies Deze onderwijs- en examenregeling is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs

Nadere informatie

Fontys Kwaliteitsagenda Groei door aandacht en uitdaging

Fontys Kwaliteitsagenda Groei door aandacht en uitdaging Fontys Kwaliteitsagenda Groei door aandacht en uitdaging Met grote passie en betrokkenheid wordt bij Fontys elke dag hard gewerkt aan de kwaliteit waar wij trots op zijn. Tegelijkertijd vinden wij dat

Nadere informatie