0;J~ QuA ~a~lb~df. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging. afdeling Deventer. 13e Jaargang, nr. 1. Winter 1999.

Transcriptie

1 QuA ~a~lb~df 0;J~.> Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging afdeling Deventer 13e Jaargang, nr. 1. Winter Mededelingen van het bestuur Van de voorzitter Met deze convo gaan we het laatste (volgens anderen het één na laatste) jaar van deze eeuw in. Natuurlijk is dit een jaar als alle voorgaande, maar toch heb je er onwillekeurig een ander gevoel bij. Zou het misschien een extra mooi jaar worden met veel zon, zodat deze eeuw nog even eè~ goede indruk achter zal laten? We houden het op deze optimistische kijk, want zo zijn we, nietwaar! Hoe de natuur ook gemaltraiteerd wordt, ze ziet praktisch altijd weer kans om te overleven; zoals Ida Gerhardt in een van haar gedichten zegt: "Het onkruid wint het laatste gevecht". Met goede moed het nieuwe jaar in dus, houdt ogen en oren open en geniet van alles wat de natuur om ons heen te bieden heeft. Aan kale takken komen gegarandeerd nieuwe knoppen en vogels blijven vliegen, wat voor weer het ook is. Het bestuur wenst u allemaal in ieder geval goede kerstdagen, een rustige jaarwisseling en een voorspoedig nieuwjaar! Contributie 1999 Aan het begin van het nieuwe jaar houden wij de hand weer op voor de jaarlijkse contributie. Daarom is er een acceptgirokaart voor het jaar 1999 bij deze convo gevoegd. De contributie bedraagt, evenals vorig jaar, voor leden f 38 en voor huisgenootleden f De vrijwillige bijdrage voor Natuur en Milieu Overijssel is slechts f 2,.:50.De overkoepelende organisatie, waar wij als KNNV afdeling ook bij zijn aangesloten, doet zeer veel goed werk voor natuur en milieu in Overijssel. Uw bijdrage wordt zeer op prijs gesteld..wilt u uw contributie zo spoedig mogelijk voldoen? Vooraanmelding excursies Voor alle excursies is vooraanmelding noodzakelijk. Dit kan geschieden bij Margreet Tegeler, tel , of bij Jan Ossebaard, tel K Bericht van de ledenadministratie Adreswijzigingen e.d. aan de afdelingsledenadministratie doorgeven: Mieke Geerlink-van der Gang, Klembergerweg 15, 7214 BK Epse, tel Nieuwe leden Wij heten de volgende nieuwe leden van harte welkom: Mevrouw W. Fortuin, De Him 29,8701 LK Bolsward (over van Leeuwarden) Mevrouw A. Gjaltema, Sanatoriumstraat 7, 7413 RC Deventer De heer H.M. Jonker, Bloemstraat 99, 7419 BV Deventer 1

2 Lezingenzaal De lezingen vinden plaats in dorpshuis "De Pompe", Kerkstraat 25 te Wilp. De mogelijkheid bestaat om gehaald en thuisgebracht te worden, wanneer u niet over eigen vervoer beschikt. U kunt tot uiterlijk de dinsdagavond voorafgaand aan de donderdag waarop de lezing gehouden wordt contact opnemen met degenen die ook de opgave voor de excursies regelen. Vooriaarskamp in Limburg Het is ons gelukt gedurende de periode van 24 april tot 1 mei 1999 drie huisjes (onder één kap) te huren in het plaatsje Camerig, bij Epen in Zuid-Limburg. Het is dezelfde lokatie als vorige keer. We hopen op een mooie voorjaarsflora, die zeker in bossen als het Savelsbos en het Bunderbos te vinden zal zijn. Of de weersomstandigheden net zo fantastisch mooi zullen zijn als in mei 1998 kunnen we natuurlijk niet garanderen, maar we hopen er het beste van. Opgave vóór 8 januari 1999 bij Corrie en Jan Ossebaard (tel ). Nadere bijzonderheden worden t.z.t. aan de deelnemers rechtstreeks toegezonden. De plannen van de overheid. wat moeten we ermee Het zal niemand ontgaan zijn dat er in onze omgeving, evenals in de rest van Nederland, volop gespit, getimmerd en gebouwd wordt. Wegen, nieuwe woonwijken, bedrijfsterreinen, recreatiegebieden, maar ook nieuwe natuurgebieden verschijnen op plekken die tot dat moment nog het domein van de boer waren. Al deze activiteiten zijn gebaseerd op plannen, waar de overheid op een of andere wijze mee te maken heeft. Het kan zijn dat de plannen door een overheid zelf worden gemaakt. Zo wordt een bestemmingsplan door de gemeente gemaakt. Maar het kan ook zijn dat de overheidsinvloed indirect is doordat plannen van anderen de goedkeuring behoeven of een vergunning nodig hebben van de overheid. Het is zelfs zo dat een plan vaak meerdere vergunningen nodig heeft, veelal ook nog van meer dan één overheidsinstantie. Met overheid bedoel ik de rijksoverheid, een provincie, een gemeente, maar ook een waterschap. Al deze overheden hebben ieder op hun eigen terrein verschillende bevoegdheden voor verschillende plannen en op zeer uiteenlopende beleidsterreinen. Tevens hebben zij verschillende bevoegdheden voor het verlenen van vergunningen. U voelt al wel aankomen dat dit voor buitenstaanders leidt tot een ondoorzichtige situatie; je ziet door de bomen het bos niet meer. Zelfs ingewijden raken het spoor wel eens bijster! Waar dient dat nu allemaal voor; is dat hele plannen- en vergunningencircus wel echt nodig? In een dichtbevolkt land als Nederland is de ruimte schaars. Iedere activiteit kost ruimte en de meeste activiteiten laten zich slecht combineren met andere activiteiten. Dat wil zeggen: veel functies gaan niet samen op eenzelfde stuk grond. Als je huizen bouwt, kun je daar geen landbouw meer bedrijven of natuur ontwikkelen. Recreatie en natuur kunnen nog wel samen gaan en sommige mensen denken dat landbouw en natuur ook samen kunnen gaan. Het komt erop neer dat op iedere vierkante meter grond in Nederland meerdere claims liggen om daar "iets te doen". Dat kan variëren van het huidige gebruik voortzetten tot een volledige functiewijziging ten behoeve van woningbouw of natuurontwikkeling. Om al deze claims aan hun trekken te laten komen moet er op democratische wijze worden beslist waar een bepaalde activiteit plaats kan vinden of omgekeerd: welke activiteiten op welke plek zijn uitgesloten. Om dit proces in goede banen te leiden is het uitgebreide stelsel van plannen en vergunningen noodzakelijk. Wordt hierin niet gestuurd, dan zullen de economisch sterke ruimteclaims zoals bedrijfsterreinen en wegen het altijd winnen van economisch zwakke claims zoals natuur en landschap. Met behulp van onze huidige regelgeving is het al moeilijk om belangen van natuur en landschap even zwaar mee te laten tellen in de besluitvorming, maar zonder de regels en plannen blijven we met natuur en landschap helemaal nergens. 2

3 -tfrtj~ i... I ';ï~i~" lh, I J i Op donderdag 18 maart zal ik uitleggen welke plannen en vergunningen de belangrijkste zijn voor natuur en landschap, hoe deze plfnnen tot stand komen, wat de relaties tussen deze plannen zijn en niet te vergeten, wat ze voor de KNNV betekenen en welke invloed wij kunnen uitoefenen. Hans Grotenhuis Instructiedag behorend bij de door de Natuurbeschermingscommissie gegeven cursus "Natuurbescherming door monitoring". tweede oproepl Het bestuur van het gewest heeft het afdelingsbestuur nogmaals gevraagd te inventariseren of er bij leden van de KNNV -afdeling Deventer belangstelling bestaat voor het volgen van een instructiedag, waarin de theorie van bovengenoemde cursus in het veld in praktijk wordt gebracht. Het gaat daarbij om het oefenen van de toepassing van de zogenaamde Tansleymethode voor planteninventarisatie. De Tansleymethode werkt met een schaal waarbij de bedekking van soorten wordt geschat. Dat kun je alleen onder de knie krijgen door in het veld te oefenen. Dat oefenen in het veld zal de hoofdmoot zijn van de instructiedag. Tevens zal worden geoefend in het onderscheiden van diverse eenheden in vegetaties en er zal aandacht worden geschonken aan de gelaagdheid van begroeiingen. De Tansleymethode voegt aan een planteninventarisatie een element toe (namelijk de bedekking van soorten) dat de bruikbaarheid van de gegevens aanzienlijk vergroot. Zo zijn de gegevens bruikbaar voor het beheer van terreinen en kunnen er invloeden van buitenaf uit worden afgeleid. De methode is tevens bruikbaar voor het volgen van de vegetatie-ontwikkeling, niet alleen bij natuurontwikkeling, maar ook ontwikkelingen als gevolg van beheer kunnen worden vastgelegd. Kortom, de resultaten van de inspanningen van de KNNY'er in het veld kunnen met kennis van deze inventarisatietechniek zeer nuttig worden gebruikt, niet alleen door de KNNV zelf, maar ook door instanties die met vegetatiebeheer te maken hebben zoals Natuurmonumenten, SBB, gemeenten en waterschappen (denk aan bermbeheer en watergangen). Er wordt van de deelnemers een basiskennis van de inheemse flora verwacht. Bij voldoende belangstelling wordt de instructiedag in 1999 gehouden. Geïnteresseerde leden worden verzocht zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval vóór 1 maart 1999, contact op te nemen met secretaris Jan Ossebaard, tel of afdelingsvertegenwoordiger bij het gewest Jan Oosterman, tel Nadere informatie is verkrijgbaar bij Hans Grotenhuis, tel (na uur).

4 Vooraankondiging gewestelijke excursie op 22 mei 1999 De nieuwsgierigheid naar nieuwe ontwikkelingen in ons land bracht ons op het idee een bezoek te brengen aan Oost-Groningen. Daar is als gevolg van braaklegging van akkers de muizen stand enorm toegenomen. Dit had een onverwacht grote toename van de Grauwe kiekendief tot gevolg. AantaIlen broedparen: 1990: 2; 1991: 7; 1992: 21; 1993: 27; 1994: 25; 1995: 20; 1996: 20. De vogels overwinteren ten zuiden van de Sahara en komen vanaf eind april weer terug. Onze excursiedatum valt samen met de eerste eileg en we zullen mannetjes en vrouwtjes zien vliegen. De soort is opmerkelijk kleiner dan de Bruine kiekendief en na enige oefening goed te determineren. Behalve voor de Grauwe kiekendief gaan we ook van andere vogelsoorten genieten. En ook van het landschap in de polders in het Oldambt en van een blik over de Dollard. Nadere bijzonderheden over programma en opgave volgen in de volgende Quadrifolia. KNNV -programma winter] 999 (januari-maart) Donderdag 7 januari 1999 Nieuwjaarsbijeenkomst Na een half uurtje met koffie en de gelegenheid om bij te praten en elkaar een gelukkig nieuwjaar toe te wensen zullen drie van onze leden een korte lezing houden over een onderwerp van hun keuze. Elke lezing duurt 25 minuten. Joop Grooters vertelt over het eiland Bornholm, een bijzonder "vakantieland". Over de planten, de zand- en grindstranden, de uitgestrekte bossen, de granietgroeven en nog meer. De herfst van 1998 was een rijke periode voor paddestoelen; voor Henk Piepenbroek een aanleiding voor een kleine serie over van alles en nog wat over die paddestoelen. De volgende spreker is Harry Borst. Harry heeft veel verre reizen gemaakt: naar Afrika, naar de Galapagoseilanden enzovoort. Zijn lezing gaat over Kaapstad en omgeving. Niet alleen vogels maar ook de beroemde flora van de Kaapprovincie komen aan bod. Donderdag 28 januari 1999 Flora en landschap van La Gomera La Gomera is één van de kleinere en minder bekende Canarische Eilanden. Het eiland heeft zeer verschillende en afwisselende landschapstypen die ieder een geheel eigen vegetatie hebben. Daarnaast komt er een groot aantal endemische soorten voor. Hans Grotenhuis zal aan de hand van dia's de relatie tussen de landschapstypen en de plantengroei uit de doeken doen. Om alvast de uitersten te noemen die aan de orde komen: de savanne-achtige begroeiing met succulenten tegenover de oerwoudachtige laurierbossen. Donderdag 11 februari 1999 Het IJsselgebied tussen Bronkhorst en Deventer Over dit onderwerp vertelt de heer Job Teeuwen. De natuur van dit mooie gebied komt uitgebreid aan bod, maar ook aan cultuurhistorische onderwerpen wordt aandacht besteed. Het belooft een boeiende lezing over onze "achtertuin" te worden. 4

5 Zondag 21 februari 1999 Vogelexcursie Arnold Bakker, lid van de Vogel werkgroep IJssel leidt een vogelexcursie langs de IJssel (de Bolwerk en de Ossenwaard), eventueel uit te breiden met een tocht over de dijk richting Welsum om daar met de pont over te steken naar Olst en vandaar weer terug naar Deventer te rijden. De uiteindelijke route is onder andere afhankelijk van de waterstand in de IJssel en de verblijfplaats van de vogels die daarmee in verband staat. Het is niet specifiek een ganzenexcursie; ook aan de andere vogels die te zien zijn zal aandacht worden besteed. Waarschijnlijk wordt het een autoexcursie, maar neem voor de zekerheid laarzen mee. De excursie duurt ongeveer een halve dag: korter als er weinig en langer als er veel vogels te zien zijn. Bij slecht zicht gaat de excursie niet door. We verzamelen om 8.30 uur bij het IJsselrestaurant op de Worp. Vooraanmelding noodzakelijk. Donderdag 4 maart 1999 Over vlinders Harry Groenink is onze expert op vlindergebied. Voor de pauze gaat zijn dialezing over Nederlandse vlinders en daarna over de vlinders die hij gedurende zijn buitenlandse vakanties tegenkwam. Een lezing over hoe vlinders leven, over hun biotopen, de voedsel planten voor hun rupsen en nog meer interessante bijzonderheden, maar ook over de bedreigingen waaraan zij helaas blootstaan. Zonda g 14 maart 1999 Excursie De Haere Door het hoge water kon de excursie naar het landgoed De Haere, tussen Deventer en Olst, op 1 november 1998 onder leiding van Han Brink niet doorgaan. Op deze zondag proberen we het opnieuw. Han zal ons dan over de voorjaarsflora en de fauna van het gebied vertellen. Vertrek: 9.30 uur vanaf de Beestenmarkt te Deventer. Vooraanmelding noodzakelijk. Donderdag 18 maart 1999 "Huiskamerbijeenkomst" over nut en noodzaak van overheidsplannen Deze avond geen lezing in De Pompe, maar een bijzondere bijeenkomst, letterlijk in een huiskamer. Hans Grotenhuis zal een uiteenzetting geven over de verschillende plannen van de overheid: hoe komen die plannen tot stand, wat is het nut en de noodzaak en wat betekenen deze plannen voor natuur en landschap. Dat laatste vormt het raakvlak met de doelstellingen van de KNNV. Hans zal deze ogenschijnlijk wat dorre materie voor u tot een meer aansprekend onderwerp maken. Zie ook het stuk van zijn hand elders in deze Quadrifolia. De bijeenkomst wordt gehouden ten huize van Jan Oosterman, Burg. Boreellaan 15 in Bathmen. Aanvang: uur. Vooraanmelding bij de bekende adressen noodzakelijk! Donderdag 25 maart 1999 Uiterwaarden: ontwikkeling en mogelijkheden Over dit onderwerp spreekt de heer Knupker uit Arnhem. De nadruk van zijn lezing ligt op het vogelleven in de uiterwaarden. De heer Knupker vertelt allerlei wetenswaardigheden over de vogels in deze landschappen. Een lezing voor vogelliefhebbers, maar niet alleen voor hen!

6 ~T ~ vereniging voor veldbiologie Afzender: A.M. Geerlink-van der Gang Klembergerweg BK Epse ADRESSEN Secretaris en natuurhistorisch secretaris: DE KNNV IN VOGELVLUCHT (januari-maart 1999) Donderdag 7 januari Nieuwjaarsbijeenkornst J.J.B. Ossebaard Smidsweg CC Bathmen tel Penningmeester: Mevr. M.H. Tegeler Rembrandtkade HG Deventer Tel Ledenadministratie: Mevr. A.M. Geerlinkvan der Gang Klembergerweg BK Epse Tel Donderdag 28 januari Donderdag 11 februari Zondag 21 rebruari Donderdag 4 maart Zondag 14 maart Donderdag 18 maart Donderdag 25 maart Dialezing over flora en landschap van La Gomera Dialezing over hel IJsselgebied Bronkhorst en Deyenter Vogelexcursie Dialezing over vlinders Excursie landgoed De Haere Huiskamerbijeenkomst van overheidsplannen tussen over nut en noodzaak Dialezing over uiterwaarden: ontwikkeling en mogelij kheden