QUADRIFOLIA. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging. kwartaalblad. afdeling Deventer. 17e Jaargang, ill. 2. Voorjaar 2003.

Transcriptie

1 QUADRIFOLIA kwartaalblad Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging afdeling Deventer 17e Jaargang, ill. 2. Voorjaar Mededelingen van het bestuur Van de voorzitter Die winter is vergangen, ik zie des meien schijn, Ik zie die bloernkes hangen, des is mijn hart verblijd. Zo ver aan genen dale daar is 't genoeglijk zijn, Daar zinget die nachtegale al-zo menig woudvogelkijn. Die winter, ach ja die winter... een jo-jo winter was het, zeker wat de temperatuur betreft; maar hij is voorbij. Nu zijn alle ogen, oren en speurneuzen weer gericht op de eerste groene blaadjes, de eerste terugkomers van weggeweest en de eerste lentegeuren. Hè heerlijk is dat. Oké, we kunnen nog heel wat narigheid krijgen zoals kille regens en nachtvorsten, maar dat zijn dan wellenteregens en voorjaarsnachtvorsten, toch? We gaan er weer op uit, want zo'n hele winter binnen zitten is ook niet alles en met het stijgen van de temperatuur beginnen de benen te kriebelen. D vindt in deze convo ook weer een lijstje met telefoonnummers van mensen die van bepaalde zaken extra veel weten. Schroom vooral niet om te bellen als u iets niet weet, ze zullen het leuk vinden om te helpen. Doen dus! Ook willen we proberen iets te organiseren voor diegenen die niet meer langere excursies kunnen of willen maken. Door de weeks, niet te lang en niet te zwaar; om in KNNVreistermen te spreken: een half schoentje! Verder zullen we de omgeving van Laren verkennen en die van de Bolwerksmolen. Harry Weimer neemt ons mee naar zijn achtertuin, de Veluwe, en Bob Maks is onze gids op een excursie in het Reestdal. In juni, de maand met de langste dagen, hopen we tweemaal een avondwandeling te maken. Zo'n wandeling heeft toch een heel andere sfeer dan wanneer je overdag op pad gaat en de duur is meestal wat korter wat ook prettig kan zijn. We hopen dus dat u vaak mee zult gaan om met elkaar van de natuur te genieten. Babs Heijungs-Hageman

2 Vooraanmelding excursies Voor alle excursies is vooraanmelding noodzakelijk. Dit kan (tenzij anders vermeld) uiterlijk uur de avond tevoren, bij Herman ten Grotenhuis, tel , of bij Jan Ossebaard, tel Bericht van de ledenadministratie Adreswijzigingen e.d. aan de afdelingsledenadministratie doorgeven: Mieke Geerlink-van der Gang, Klembergerweg 15, 7214 BK Epse, tel , Nieuwe leden Wij heten het volgende nieuwe lid van harte welkom: De heer J. Heijenga, Arendshorst 10, 7414 HN Deventer. Contributie 2003, herinnering! U ontving bij de vorige Quadrifolia de acceptgiro voor het betalen van de contributie voor het jaar Tot op heden hebben nog niet alle leden hun bijdragebetaald, Omdat wij aan onze afdrachtverplichting moeten voldoen, verzoeken wij deze leden het contributiebedrag zo spoedig mogelijk over te maken. Gebruikt u hiervoor de acceptgirokaart of maak het bedrag rechtstreeks over op rekening ten name van KNNV afdeling Deventer te Deventer. De contributie bedraagt per 1januari 2003 voor leden 21,50 en voor huisgenootleden 8,00. Informatieadressen Nu het voorjaar weer aanbreekt is het mogelijk dat u bij een van uw wandelingen of in uw tuin iets tegenkomt dat u in de boeken niet kunt vinden. We noemen planten, libellen, vlinders, zweefvliegen en nog veel meer. Onderstaand enkele telefoonnummers van KNNVleden die u dan waarschijnlijk verder kunnen helpen. Bel gerust, het is altijd leuk om er samen uit te komen! Voor wilde planten: Hans Grotenhuis ( ) en Jan Ossebaard ( ). Voor bomen in binnen- en buitenland: Hans Grotenhuis. Voor vogels: Harry en Ronald Groenink ( ) en Jan Oosterman ( ). Voor vlinders en libellen: Harry Groenink. Voor paddestoelen: Gerrie en Henk Piepenbroek ( ) en Jan Ossebaard. Voor korstmossen: Jan Ossebaard. Voor zweefvliegen: Jeanet Hoornenborg-Olthuis ( ). En mocht er onder u kennis aanwezig zijn van andere dan bovengenoemde laat het ons weten. We zullen er dankbaar gebruik van maken! onderwerpen, 2

3 Cursus Natuurvriendelijklecologisch tuinieren De KNNV -afdeling Regio Doetinchem organiseert een cursus natuurvriendelijklecologisch tuinieren. Tijdens twee avonden en een praktijkmiddag wordt gekeken hoe u uw tuin zo kunt inrichten en beheren, dat het voor inheemse planten, dieren en uzelf prettig is om er te vertoeven. De beide theorieavonden zijn op 6 en 13 mei 2003 ( uur) in Doetinchem en de praktijkmiddag is op 17 mei ( uur). Voor nadere inlichtingen over inhoud, locatie en kosten van de cursus en opgave kunt u terecht bij mevrouw A.M. Vahl- Brecht, Thorbeckestraat 6, 6941 CG Didam, tel , A.J.Vahl@wolmail.nl. Cd-rom "Landschappen van Overijssel: beleven en begrijpen" Voor liefhebbers van de natuur en de geschiedenis van het landschap en de invloed van de mens hierop is door initiatiefnemers Natuur en Milieu Overijssel en het Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen een cd-rom uitgebracht. De cd-rom biedt informatie over de relatie tussen aardkundige en ecologische waarden in de provincie Overijssel. De cd-rom is voor 19,50 (incl. verzendkosten) te bestellen via of telefonisch bij Natuur en Milieu Overijssel, KNNV-programma lente 2003 (april-juni) Excursie in de omgeving van Laren / / Hrrman en Klaske ten Grotenhuis wonen inmiddels zeven jaar in Laren en leren de mooie piekjes van hun dorp steeds beter kennen. Daar willen ze ons wat van laten zien in de eerste excursie van Via de Vlindertuin van Laren, waar misschien de Maartse viooltjes bloeien, gaan we naar het Kapreolse ven. Dit is een klein natuurgebiedje ten noorden van het dorp Laren, in bezit van Natuurmonumenten. In de zomer erg geschikt om Libellen te bekijken, maar ook in april ligt het ven er mooi bij. Vandaar gaan we via het Zomerpad, waar je in de zomer heerlijk in de schaduw loopt, naar Verwolde. Intussen kunnen we genieten van het landschap, hier is het zogenaamde coulissenlandschap op zijn mooist. Het landgoed Verwolde is voor een deel van het Gelders Landschap. Het is bekend om de kleinschaligheid en de prachtige oude boerderijen. En niet te vergeten: de "Dikke boom". Voor wie er nog nooit geweest is: dat is een unieke eik van ongeveer 400 jaar oud. Op het landgoed staan overigens nog meer bijzondere bomen. Ook het huis kunnen we vanaf de oprit bewonderen. We laten het daarna van onze energie en het weer afhangen hoe we vanaf het huis terug zullen lopen. Diverse routes leiden ons terug naar het dorp. We kunnen een deel van het Pieterpad nemen, maar willen we nog iets verder wandelen, dan kunnen ~ we ook het stukje "nieuwe natuur" bekijken, dat het Gelders ~~ Landschap op Verwolde heeft?erealiseerd.... ~:= We stellen ons voor om een ruime halve dag op pad ~~''''\'i;'': te zijn, om ongeveer uur zullen we proberen in ~~..~~~';i;';;:'~ het dorp terug te zijn. \.",,> '\~~ 3

4 Voor de liefhebbers is er dan vast een kopje koffie of iets anders te bestellen bij één van de horecagelegenheden in Laren. We hopen op een flinke opkomst op deze eerste excursie in het voorjaar. Vertrek: uur vanaf de parkeerplaats van de Welkoop te Laren. Die parkeerplaats ligt vlakbij de kerk, iets meer naar de kant van Lochem, aan de zuidzijde van de Rengersweg. Opgave bij Jan Ossebaard of Herman ten Grotenhuis. Zaterdag 26 april 2003 Vogels (en vroege plantjes) kijken langs de IJssel Onder leiding van Jelle Algra gaan we op zoek naar vogels in de omgeving van de Bolwerksmolen. Behalve weidevogels kunnen we misschien ook de eerste gele kwikstaarten, tapuiten, zomertalingen en andere doortrekkers verwachten. We verzamelen om 9.30 uur bij het voormalige IJsselhotel op De Worp. Vandaar rijden we naar het beginput van deze halve dag excursie. Opgave bij Jan Ossebaard. CZ;';dag II m~ " Natuurwandeling Ugchelen Als vervolg op de excursie in het sprengengebied bij Ugchelen in augustus 2002 maken we nu onder leiding van Harry Weimer vanuit de Ugchelse enk opnieuw een wandeling door een uniek stuk Veluwse natuur. We komen onder andere in de boswachterij Ugchelen en het prachtige sprengengebied van de Koppelsprengen. In deze tijd van het jaar bloeit de Goudveil hier massaal en het Mijtert je, een zeldzaam paddestoeltje, is hier zeker niet zeldzaam. Het Mijtertje is een paddestoeltje van 1 tot 4 cm hoog, met een geel tot oranje knotsvormige top, dat zich in het voorjaar ontwikkelt in beekjes "i " op rottende takjes en bladeren en naar het lijkt als een dikke lucifer ~~f:; boven de brij uitsteekt. Al met al een reden om dit gebied nog eens te ';;":'1 ~eez~::~ling is ongeveer zes kilometer lang en duurt ongeveer drie We~I melen ~:~ om 9.30 uur op de parkeerplaats van het Van der Valkhotel "De Cantharel" ~ aan de afrit Hoenderloo-Apeldoorn (nr. 19) van de AL Vooraanmelding noodzakelijk. C8ilderdag 15 ~~ Korte excursie Ossewaarden Op veler verzoek willen we af en toe een korte excursie op een doordeweekse dag organiseren. Vandaag doen we dat voor het eerst en maken we onder leiding van Jan en Reina Oosterman een kleine wandeling in het natuurgebied De Ossewaarden. Misschi~n bevalt het zo goed dat we meteen een volgend excursiedoel kunnen bedenken! We verzamelen om uur op de parkeerplaats bij het natuurgebied, direct na het passeren van de spoorbrug, aan de westzijde van de IJssel. Opgave, na 10 mei, bij Jan Oosterman, tel

5 ftzondag 25 mei 2003 Excursie Reestdal Onder leiding van Bob Maks bezoeken we het Reestdal. Het riviertje de Reest ligt op de grens van de provincies Drenthe en Overijssel en stroomt vanaf Dedemsvaart naar Meppel. Het Reestdal behoort tot de meest gave beekdalen van Noordoost-Nederland en heeft een heel eigen karakter. Wij kunnen tijdens deze excursie volop genieten in dit kleinschalige landschap van heideterreinen, bossen, graslanden, bouwkampjes, kleine stuifzanden, landgoederen, monumentale boerderijen en nog veel meer. Van oorsprong is de Reest een hoogveenbeek. Vroeger ontving het riviertje zijn water uit de grote en uitgestrekte hoogvenen rond onder andere Slagharen, Hardenberg en Dedemsvaart. De Reest voerde toen het water af van dit tot ha groot niemandsland. Het hoogveen werkte als een soort spons en hield veel water vast. Daardoor was de waterafvoer van de Reest erg regelmatig en overstroomden oeverlanden alleen in de wintermaanden. Vooral in de 19de eeuw namen veenafgravingen grote vormen aan. Om het water af te voeren werden de Hoogeveensche Vaart en de Dedemsvaart gegraven. Hierdoor werd het stroomgebied verkleind. Toen in 1971 de Reestvervangende Leiding werd gerealiseerd, was het stroomgebied beperkt tot "slechts" ha. Van het enorme hoogveengebied is nu niets meer over. Het veenkarakter van de Reest is dan ook vrijwel geheel verloren gegaan. Wel is de bodem nog bedekt met een dikke laag veen, is het water nog vrij troebel en is het zuurstofgehalte vooral in de bovenloop niet erg hoog, maar verder heeft de Reest vooral de eigenschappen van een zandbeek. De Reest wordt nu vooral gevoed door kwelwater, dat op verschillende plaatsen in het beekdal aan de oppervlakte komt. Kwel is ondergronds voedselarm stromend water afkomstig van hoger gelegen gebieden. Door verdroging zijn een aantal plantensoorten verdwenen of gingen in aantal fors achteruit. Om meer grondwater naar het Reestdal te laten stromen is het grondwaterpeil van het Westerhuizingerveld verhoogd. Deze natuurontwikkeling uit 1996 kunnen we ook bekijken tijdens onze wandeling. Afwateringsloten en greppels groeien dicht en de plantengroei in de Reest wordt minder frequent uitgemaaid om de waterafvoer te vertragen. Wat het resultaat van deze maatregelen voor het Reestdal op langere termijn is, moeten we nog afwachten. Er zijn aanwijzingen genoeg om optimistisch te zijn. Het beheer van de gronden lijkt erg op de ouderwetse manier van boeren. De natte hooilanden worden laat gemaaid, schapen begrazen de heide en runderen leveren mest in de potstal, er wordt graan verbouwd op de zandkoppen. Kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen worden niet gebruikt. De natuurwaarden komen op de eerste plaats. Omdat het Reestdal erg veelzijdig is, komen er ook bijzondere dieren voor. Een mooi voorbeeld hiervan is de das. De dassenpopulatie lijkt de laatste jaren te groeien en vindt in het Reestdal een gebied waar een redelijk rustig leventje nog mogelijk is. Ook bijzonder is het voorkomen van de boomkikker in de natte landen van Rabbinge. We verzamelen om 9.00 uur op de Beestenmarkt in Deventer. Vanaf Deventer is het bijna één uur rijden naar Het Reestgebied ten noorden van Balkbrug. Er is veel te zien zodat de excursie zeker een halve dag duurt. Graag vooraf aanmelden bij Bob Maks, tel of per bobmaks(aj.wxs.nl. / 5

6 Donderdag 5 juni 2003 Avondwandeling De Velhorst Onder leiding van Dick Steenstra gaan.wê~~anavjnd op weg naar De Velhorst, een landgoed aan de Berkel met een landhuis en enkele oude b~erderijen. Het is een afwisselend gebied met landbouwgronden, houtwallenrheideveldjes.èn loof- en naaldbossen. Aan de oostkant ligt het Kienveen met planten alsgagel en Zonn'edauw. Op de schrale graslanden groeien orchideeën. Het is misschien nog te vroeg op de avond om een of meer van de vier vleermuissoorten te zien (dwergi, rosse, groot~~en-vate~s). Na de lezing die Job Teeuwen dit''w.intef-se en gaf is het inter,y5sant om hier een kijkje te nemen..: De route is als volgt: komend van de 'eg Zutphen-Lochem neemt u de afslag Almen. Bij de kruising met de Lageweg rechtsaf (dit is op de grens van bos en open veld). De duidelijk herkenbare parkeerplaats ligt links van de Lageweg (met plattegrond en routepaaltjes).. We verzamelen daar om uur. Opgave bij Herman ten Grotenhuis of bij Dick Steenstra ( ). Donderdag 12 juni 2003 Avondwandeling landgoed Joppe v Babs en Dick Heijungs leiden vanavond een excursie op het landgoed Joppe. Het landgoed bestaat uit een parkbos, weiden, kleine percelen naald- en loofbos en akkers. In verschillende weilanden staat een fraaie eik of beuk. We verzamelen om uur bij de Zessprong (het restaurant met de speeltuin) aan de Dortherdijk. Eventueel drinken we daar na afloop nog een kopje koffie. Opgave bij Herman ten Grotenhuis of Dick en Babs Heijungs ( ). Vanaf half juni tot half juli is de vakantieperiode. De eerste excursie is weer op 20 juli 2003 onder leiding van Koos Anema. 6 L