QUADRIFOLIA. kwartaalblad. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging. afdeling Deventer

Transcriptie

1 QUADRIFOLIA kwartaalblad Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging afdeling Deventer 13e Jaargang, nr. 3.. Zomer Mededelingen van het bestuur. ''-.../ Van de voorzitter Half april zijn de poppen van de Oranjetipvlinder, die we sinds vorig jaar juni hebben gekoesterd, uitgekomen! Er waren vier mannetjes en twee vrouwtjes; hopelijk hebben ze hun plicht gedaan en voor nageslacht gezorgd. De jonge koolmezen in het nestkastje zijn uitgevlogen en hun bedelroep is nog dagelijks te horen in de buurt. Sering en blauwe regen zijn uitgebloeid en nu proberen de paardenstaarten onze tuin te veroveren. '" Kortom, het voorjaar is voorbij en de zomer is weer begonnen. Na een goed gevuld excursieprogramma in het tweede kwartaal en eenrustperiode in juli brenzen we in het derde kwartaal van 1999 een bezoek aan het Elsenerveld en De Friezenberg. Een vast programmapunt is natuurlijk het nachtvlinders vangen en bekijken bij Harry en Annelies Groenink, voorafgegaan door een korte wandeling. Paddestoelen krijgen dit seizoen wat extra aandacht, omdat er naast de gebruikelijke excursie ook een werkgroepbijeenkomst aan gewijd zal worden. En wat dacht u van een lang weekeinde kamperen in Drenthe? Verder hopen we in september een avond het opwindende geluid van burlende edelherten te horen. We hebben ons best gedaan een interessant en gevarieerd programma samen te stellen. Nu nog medewerking van het weer en van u allemaal! Tot ziens dus in het vrije veld! Babs Heijungs Vooraanmeldim! excursies Voor alle excursies is vooraanmelding noodzakelijk. Dit kan, uiterlijk uur de avond tevoren, geschieden bij Margreet Tegel er, tel , of bij Jan Ossebaard, tel Bericht van de ledenadministratie Adreswijzigingen e.d. aan de afdelingsledenadministratie doorgeven: Mieke Geerlink-van der Gang, Klembergerweg 15, 7214 BK Epse, tel Nieuwe leden Wij heten de volgende nieuwe leden van harte welkom: Mevrouw R. Knotters-van Ast, Rolklaver 100, 7422 RB Deventer De heer T J. Wiggers. De Dennenhoek 8, 7431 EM Diepenveen (over van afdeling Gouda)

2 2 Lezingendata vierde kwartaal 1999 en eerste kwartaal 2000 Noteert u alvast de volgende data (donderdagavond) voor het lezingenseizoen in De Pompe. In 1999: 7 oktober, 21 oktober, 11 november, 25 november en 9 december. In 2000: 6 januari, 27 januari, 10 februari, 2 maart en 23 maart. Een paddestoelenwerkgroep Onze oproep in de vorige convo met betrekking tot de oprichting van een paddestoelenwerkgroep heeft al een aantal positieve reacties opgeleverd. Degenen die opbelden (en natuurlijk ook andere belangstellenden) worden uitgenodigd voor een huiskamerbijeenkomst bij Corrie en Jan Ossebaard op donderdag 19 augustus 1999 om uur, om deze werkgroep vorm te geven. Wat gaan we doen en wanneer, wie doet wat enzovoort. Laat de familie Ossebaard van te voren wel even weten of u komt (tel ). KNNV -programrna zomer 1999 (juli-september) Vrijdag 6 augustus 1999 Vlinderen bij Harry Groenink en avondwandeling De traditionele vlinderavond bij Harry en Annelies Groenink wordt voorafgegaan door éën avondwandeling in het Dortherbos onder leiding van Corrie en Jan Ossebaard. Voor deze wandeling verzamelen we op de parkeerplaats van het Dortherbos om uur. Degenen die niet aan de wandeling willen deelnemen kunnen- om.ongeveer half negen rechtstreeks naar de "vlinderplek" gaan aan de Langenbergerweg 7 in Bathmen. Bij twijfel aan het doorgaan tengevolge van onverhoopt ongunstige weersomstandigheden kunt u van te voren even bellen met telefoonnummer Vooraanmelding noodzakelijk. Zaterdag 13 augustus 1999 Elsenerveld en Friezenberg Jan Oosterman leidt een halve dag excursie naar het Elsenerveld en de Friezenberg. een natuurgebied dichtbij de snelweg Al, ten oosten van Holten. Het terrein is sterk afwisselend, met heide, bos en grasland en is rijk aan vlinders en vogels. Op de top van de Friezenberg liggen enkele grafheuvels, die in beheer zijn bij Staatsbosbeheer. We verzamelen om 9.00 uur bij het Mercure hotel (Postiljonmotel) te Deventer, of om 9.15 uur op de eerste parkeerplaats voorbij Bathmen op de A 1. Vooraanmelding noodzakelijk. Donderdag 19 augustus 1999 Huiskamerbijeenkomst paddestoelenwerkgroep Vanavond de hierboven reeds aangekondigde huiskamerbijeenkomst ter oprichting van de paddestoelenwerkgroep ten huize van Jan en Corrie Ossebaard. Aanvang: uur. Vooraanmelding noodzakelijk.

3 3 Zondag 22 augustus 1999 Twente, Aamsveen Ten zuidoosten van Enschede ligt ter weerszijden van de grens met Duitsland een uitgestrekt hoogveengebied. Het Nederlandse deel is het Aamsveen en het aangrenzende Duitse deel is het Amtsvenn. De excursie voert door beide delen; we starten aan de Nederlandse kant. Het gebied bestaat grotendeels uit open terrein met heide en pijpestrootje, enkele geplagde delen en boselementen. Aan Duitse zijde zijn nog open veenputten aanwezig. Het terrein is redelijk goed begaanbaar; laarzen zijn waarschijnlijk niet nodig, tenzij het langdurig heeft geregend. In het veen is uiteraard geen horecagelegenheid en bankjes staan er ook niet. De kans op aanwezigheid van muggen is groot. Als u met deze "handicaps" rekening houdt, staat u een interessante wandeling te wachten. De excursie staat onder leiding van Hans Grotenhuis. De duur van de wandeling hangt niet af van de lengte van de route, maar meer van wat er te zien is onderweg. Daarom is de eindtijd ook niet precies aan te geven; rekent u erop dat u in de namiddag terug bent in Deventer. Als we eerder bij de auto's terug zijn, bestaat de mogelijkheid voor de liefhebbers om nog een ander terrein in de buurt te bezoeken. We verzamelen om 8.30 uur op de parkeerplaats van het Mercure hotel (Postiljonmotel) te Deventer. Vooraanmelding noodzakelijk. Donderdag 2 september 1999 Landgoed Rande Onder leiding van Han Brink gaan we voor een avondwandeling naar Rande, een oud landgoed nabij de IJssel ten noorden van Deventer, met bos, fraaie bomenlanen, een " waterpartij en een landhuis. In Rande liggen enkele oude rivierduinen. We verzamelen om uur bij de parkeerplaats bij Rande, aan de IJsseldijk. Op de dijk staat wel iemand van ons om u op het juiste punt rechtsaf te laten slaan. Vooraanmelding noodzakelijk. Zondag 12 september 1999 Kootwijkerven Midden op de Veluwe ligt Kootwijk, vooral bekend door heide en zandverstuivingen. Vanaf 1900 is door Staatsbosbeheer de bestrijding van dit "vervelende, onrendabele zand", door middel van beplanting, stevig ter hand genomen. Gelukkig zijn we nu zo ver, dat bestrijding is overgegaan in bescherming. In dit biotoop denken we niet direct aan een meer en bij het Uddelermeer gaan onze gedachten eerder uit naar een soort gevulde koek. Toch zijn er in dit hoge zandgebied enkele meertjes (vennen), die biologisch gezien van grote waarde zijn. Het Uddelenneer mag dan de (toeristische) naam hebben, de Gerritsfles en het Kootwijkerven zijn beslist mooier en van meer betekenis. Onder leiding van Harry Weimer maken we vandaag een wandeling in de boswachterij Garderen naar dit laatstgenoemde ven. We komen daarbij door verschillende biotopen zoals de heide, de zandverstuivingen, het dennenbos en natuurlijk het vennengebied. In het gebied komen alle drie in ons land levende slangensoorten voor, er broeden verschillende paren dodaars en ook de boomvalk voelt zich er thuis. We vertrekken om 9.00 uur vanaf de Beestenmarkt te Deventer. Vooraanmelding noodzakel ijk. 17 tlm 20 september 1999 Kamperen in Drenthe Zoals we in de vorige Quadrifolia al hebben vermeld, gaan we van 17 t/rn 20 september kamperen op de SVR camping van de familie Haverman te Oude-Willem bij Diever in Drenthe. De bossen bieden uitgebreide mogelijkheden voor wandelingen en met de auto zijn natuurgebieden als het Hijkerveld en de Dwingeloosche Heide goed te bereiken. Het natuurontwikkelingsgebied Aekerzand en Kale Duinen met zijn prachtige stuifzanden liggen niet al te ver van de camping. Als het weer gunstig is (en is geweest), mogen we op veel paddestoelen rekenen, maar er is verder ook veel te zien op planten- en vogel gebied.

4 4 U kunt eventueel ook een paar dagen eerder komen enjof wat langer blijven, maar laat ons dat wel even weten. Opgave graag vóór 15 augustus in verband met reservering. Hebt u u nog verdere vragen, bel dan even met Jan Ossebaard (tel ). Zondag 26 september 1999 Paddestoelenexcursie naar "De Poll". Het landgoed "De Poll" tussen Wilp en Voorst is een interessant gebied, niet in de laatste plaats door de aanwezigheid van paddestoelen (als de weersomstandigheden gunstig zijn tenminste). Onder leiding van Jan Ossebaard gaan we voor een halve dag excursie naar het landgoed. Als er veel paddestoelen zijn, kan het misschien wel iets uitlopen. Het gebied is vrij toegankelijk op de paden. We verzamelen om uur bij het Mercure hotel (Postiljonmotel) te Deventer, of om uur op de parkeerplaats bij de begraafplaats, circa. 2 km voorbij Wilp aan de rechterkant van de weg Wilp-Voorst. Vooraanmelding noodzakelijk. Donderdag 30 september 1999 "Burlavond" In deze periode van het jaar voeren de herten in de Kroondomeinen (en elders) hun strijd om de gunst van de hindes, een baltsritueel dat als "burlen" bekend is. Onder leiding van mevrouw Faber uit Epe hopen we het roepen van de mannetjes en het geluid van tegen elkaar botsende hoeven en geweien te horen. Te zien zal er niet veel zijn, want het is daar op dat avonduur in de bossen pikkedonker. Een zaklantaarn is dus gewenst en warme kleding waarschijnlijk ook. We verzamelen om uur bij het Usselhotel aan de Worp te Deventer. Vooraanmelding " noodzakelij k. Het bestuur wenst u allen een prettige vakantie! Zet uw natuur(vakantie)belevenissen eens op papier en stuur ze naar de redactie van Quadrifolia: Mieke Geerlink-van der Gang Klembergerweg 15,7214 BK Epse fax geerlink@euronet.nl

5 5 Natuurverschijnselen Gestolen goed gedijt niet Of toch wel? Jaren geleden namen we uit een bos, ergens in Frankrijk, een klein plantje mee van het Glaskruid. Eigenlijk Groot glaskruid (Parietaria officinalis), want er is ook een Klein glaskruid, dat er veel op lijkt, maar dit verhaal gaat over het Groot glaskruid. We namen het mee, niet omdat het zulke mooie bloemen heeft, maar het is bij ons zeldzaam en het "heeft wel iets". Maar eerst iets over de plant zelf. Glaskruid hoort thuis in de Brandnetelfamilie, maar het heeft geen brandharen. Het is inheems in Midden- en Zuidoost-Europa. Meer naar het noorden is het waarschijnlijk in de Romeinse tijd, of misschien nog later ingevoerd. In Nederland is het, zoals gezegd zeldzaam. Het groeit er onder heggen, op stadswallen, langs de voet van muren, meestal op half beschaduwde plaatsen, vaak bij kastelen, kloosters en dergelijke. In de herfst ontstaan rode overwinteringsknoppen aan de stengelvoet; daarboven sterft de plant dan vrij plotseling af en bij de eerste flinke nachtvorst vallen de bladeren af, wat erop wijst dat ons klimaat niet bepaald ideaal is voor het glaskruid. We namen het plantje mee naar Nederland - er stonden er daar genoeg - en plantten het met veel zorg in onze tuin, in de hoop dat het zich zou uitbreiden. Dat dééd het, en hoe! Een paar jaar later moesten we het met handenvol verwijderen, anders hadden we een tuin vol glaskruid gehad. Ook andere, zeldzame planten hebben wel eens de neiging om in een tuin allerminst." zeldzaam te worden. We hadden op dat gebied al ervaring met Donkere ooievaarsbek en met Rozetsteenkers. Maar ons glaskruid sloeg alles. Zelfs het overal opschietende Zevenblad, de beruchte 'hanepoten' werden er plaatselijk door verdrongen en dat zegt nogal wat! Niet alles hoeft weg. Glaskruid blijft een mooie plant, al stellen de bloemen niet veel voor. Vier minuscule bloemblaadjes met dito meeldraden en een stampertje in het midden, die in een bolletje in de bladoksels bijeen staan. Alleen het middelste bloempje is vrouwelijk en heeft dus geen meeldraden. Wilt u meer weten over Parietaria, dan kunt u dat vinden in deel Ivan de "Oecologische Flora" en er staat een mooie afbeelding in "Stinzenplanten" van Piet Bakker en Evert Boeve. Natuurlijk lamt u er "Heukels" en ook "de H.H.T." op naslaan. En wie wil ontdekken dat die minuscule bloempjes toch echt wel mooi zijn, die komt binnenkort maar eens in onze tuin kijken. Jan Ossebaard

6 ~T Afzender: A.M. Geerlink-van der Gang Klembergerweg 15 ~ vereniging voor veldbiologie : 7214 BK Epse - ADRESSEN Secretaris en natuurhistorisch secretaris: J.J.B. Ossebaard Smidsweg CC Bathmen tel Penningmeester: MevL M.H. T egeler Rembrandtkade 114 ï 412 HG Deventer TeL ledenadministratie: MeVL A.M. Geerlink DE KNNV IN VOGELVLUCHT (juli-september 1999) Vrijdag 6 augustus Nachtvlinders vangen bij Harry Groenink Zaterdag 13 augustus Excursie Elsenerveld en Friezenberg Donderdag 19 augustus Huiskarnerbijeenkomst paddestoelenwerkgroep Zondag 22 augustus Donderdag 2 september Zondag 12 september 17 tlm 20 september Excursie Aamsveen Excursie landgoed Rande Excursie Kootwijkerven Kamperen in Drenthe Zondag 26 september Paddestoelenexcursie landgoed De Poll van der Gang Klembergerweg BK Epse TeL Donderdag 30 september "Burlavond"