workshop Fijnproevers

Transcriptie

1 workshop Fijnproevers Algemeen thema in wetenschap: we weten veel dingen niet Elk van de vier workshops van De Jonge Akademie on Wheels heeft een wetenschappelijk thema, waarmee belangrijke algemene aspecten van wetenschap aan de orde komen. Het thema van deze workshop is de wetenschap weet heel veel dingen niet. De bedoeling is dat dit thema tijdens de workshop expliciet aan de orde komt. Er zijn veel vragen waar (nog) niet goed antwoord op gegeven kan worden. Dat komt doordat er soms geen duidelijke antwoorden zijn of doordat het moeilijk is om een goed onderzoek op te zetten en uit te voeren. De effecten van een voedingsmiddel worden soms pas na vele jaren zichtbaar en hangen samen met andere zaken, zoals beweging en erfelijke factoren. Voor onderzoek is geld nodig, en als onderzoeken voor investeerders commercieel niet interessant zijn, wordt er geen geld aan gespendeerd. We weten dus veel niet, maar wel steeds meer. Achtergrondinformatie Deze workshop is vanuit verschillende invalshoeken te benaderen, zoals psychologie, economie, het menselijk lichaam en cultuur. Ook is het voor leerlingen interessant als je het onderwerp vanuit je eigen vakgebied kunt benaderen. Meer informatie bij deze workshop is te vinden op de projectwebsite van De Jonge Akademie on Wheels en in Wat is nu gezond? van Prof. dr. Martijn Katan: pagina titel 14 Zorgen over technologie 20 Vooroordelen, belangen en beïnvloeding 63 Eten en hyperactiviteit 74 Echte thee 118 Zout 135 Yoghurtjes en andere flesjes 162 Natuurlijk is niet hetzelfde als gezond 164 Chemicaliën 164 E-nummers 166 Zoetstoffen 181 Kranten, radio en televisie 184 Etiketten Leerdoelen Leerlingen ondervinden welke zintuigen bij eten zijn betrokken Leerlingen begrijpen dat er veel dingen zijn die we niet weten Leerlingen worden zich bewuster van de manier waarop voedingsfabrikanten inspelen op de consument (CC) BY-SA - De Praktijk 2011 De Jonge Akademie on Wheels workshop Fijnproevers - blz. 1 van 5

2 Tijdsplanning tijd activiteit wie leerlingen komen de klas binnen, gaan zitten leerlingen introductie wetenschappers smaakproeven: geur, uiterlijk, imago, oneetbaar allen reclame en imago allen product vermommen allen afronding allen Toelichting op de onderdelen 1. Introductie Een korte introductie (naam, beroep) spreekt voor zich. Geef bijvoorbeeld uitleg over je rugnummer. Vertel waar de workshop over gaat en wat de leerlingen gaan doen (smaakbeleving en psychologie van eten), en leg de link met het thema van de workshop ( we weten veel dingen niet ). Vraag vooraf of er leerlingen met een voedselallergie zijn. 2. Smaakproeven Geur blokjes ontbijtkoek (verstop ze van te voren, bijvoorbeeld onder theedoek) theedoek om te blinddoeken Bij deze smaakproef is het de bedoeling aan te tonen dat reuk/geur een rol speelt bij smaakbeleving. De proef verloopt als volgt: 1. Twee leerlingen krijgen een blinddoek 2. Eén van de twee houdt zijn/haar neus dichtgeknepen 3. Beide leerlingen krijgen een blokje ontbijtkoek te eten 4. Raden ze allebei wat ze hebben gegeten? Waardoor wisten ze het (niet)? Als het goed is, is het voor de leerling met neus dicht moeilijker om te bepalen wat hij/zij gegeten heeft. Misschien raden de leerlingen het vanwege de structuur (gevoel in de mond). Uiterlijk roze citroenkwark 1 (verstop dit van te voren, bijvoorbeeld onder theedoek) theedoek om te blinddoeken Deze smaakproef is bedoeld om te laten zien dat je ogen een rol spelen bij smaakbeleving. Voer de proef als volgt uit met twee (andere) leerlingen: 1. Vertel de leerlingen dat ze kwark te eten krijgen (zeg niet welke kwark en laat het niet zien!) 2. Eén van de twee leerlingen krijgt een blinddoek 1 roze citroenkwark maak je door een druppel rode kleurstof aan de kwark toe te voegen De Jonge Akademie on Wheels workshop Fijnproevers - blz. 2 van 5

3 3. Beide leerlingen proeven de roze kwark 4. Welke kwark denken ze te hebben gegeten? Waardoor dachten ze dat? De proef is goed verlopen als de geblinddoekte leerling het goede antwoord geeft (citroenkwark), en de leerling zonder blinddoek het niet (zeker) weet, en bijvoorbeeld aardbeien- of bosvruchtenkwark zegt. Oneetbaar drop (verstop ze van te voren, bijvoorbeeld onder theedoek) Deze smaakproef gaat over vreemde ingrediënten en hoe dit het eetgedrag beïnvloedt: 1. Vertel als eerst dat je pas een krantenartikel (zie bijlage) over dierlijke resten in drop hebt gelezen. Lees er een stukje uit voor en leg uit wat het betekent. 2. Vraag dan wie een dropje wil. 3. Bespreek de reacties van de leerlingen: willen ze allemaal een dropje? Waarom wel of niet? Zijn meningen over snoep hierdoor een beetje veranderd? Imago bekertjes gevuld met B-merk cola, verdeeld in twee groepen 1 fles B-merk cola bij de ene groep bekertjes 1 fles Coca Cola bij de andere groep bekertjes LET OP: LEERLINGEN MOGEN NIET MERKEN DAT DIT EEN SMAAKPROEF IS! Met deze proef laat je zien dat de status van een product een rol speelt bij de smaakbeleving: 1. Op tafel staan bekertjes cola. Bij de ene helft staat een fles van het A-merk (Coca Cola) en bij de andere helft een B-merk. De ingeschonken cola is echter allemaal van het B-merk. 2. Vertel de leerlingen dat jullie even pauze nemen en dat ze cola mogen pakken. 3. Als iedereen gepakt heeft, kijk dan van welk merk het meeste gepakt is. Vaak is er meer Coca Cola gepakt. 4. Vraag wat de leerlingen gekozen hebben en waarom. Als de proef goed gaat zeggen de leerlingen dat A-merk cola lekkerder of juist minder lekker is. Vertel ze dat beide cola s van hetzelfde merk waren en dat de smaak voor een deel bepaald wordt door het imago van het merk. 3. Reclame en imago Bij de smaakproeven kwam het imago van een product al naar voren. Op de laptop staat een reclamefilmpje. Bekijk samen het filmpje en bespreek de volgende punten: Welk imago wil de fabrikant zijn product geven? Slaagt de fabrikant daarin? Spreekt dat imago de leerlingen aan? Zouden de leerlingen eerder dit product gebruiken vanwege de reclame? De Jonge Akademie on Wheels workshop Fijnproevers - blz. 3 van 5

4 4. Product vermommen Hoe een product eruitziet, heeft invloed op de smaakbeleving. De leerlingen kiezen nu een product dat ze onherkenbaar proberen te maken. Het product wordt s middags tijdens de Fijnproeverswedstrijd opgediend: andere teams proberen dan te raden wat het was. Vermommen kan (afhankelijk van de mogelijkheden in het lokaal) met kleurstoffen toevoegen, vermalen, invriezen (als ijsblokjes, anders is het niet op tijd bevroren), koken of bakken, water of bloem toevoegen (niet teveel, anders wordt de smaak veranderd), of anders opdienen. LET OP: DE SMAAK VAN HET PRODUCT MAG NIET VERANDERD WORDEN! De producten zijn: lokaal 1 : banaan, yoghurt, cake, kaas lokaal 2: brood, appelmoes, biscuit, gele vla NOTEER VAN ELK TEAM WELK PRODUCT ZIJ VERMOMD HEBBEN EN GEEF DIT DOOR AAN IEMAND VAN DE PRAKTIJK. 5. Afronding Ruim met z n allen op. Leg nog even de nadruk op het wetenschappelijke thema van deze workshop. Vraag de groep of zij nog vragen hebben: over de workshop, of over jou als wetenschapper. Geef aan de teamcaptain door hoeveel punten de groep verdiend heeft (zie puntentelling hieronder). Tijdens de wisseling van de workshops heb je kort de gelegenheid tot het opnieuw klaarzetten van de workshop voor de volgende groep: ontbijtkoek in blokjes snijden en verstoppen citroenkwark roze kleuren met behulp van rode kleurstof en verstoppen B-merk cola inschenken en in twee groepen verdelen bij fles B-merk en fles Coca Cola schaal drop klaarzetten en verstoppen Puntentelling onderdeel Deelname Bonus aantal punten geef 1 5 punten voor inzet en deelname aan de workshop geef 1-5 punten voor het opruimen van de workshop De Jonge Akademie on Wheels workshop Fijnproevers - blz. 4 van 5

5 Drop bevat dierlijke resten Rotterdam Drop bevat dierlijke resten. Dit was een opzienbarende uitkomst van TNOonderzoek naar verschillende soorten snoep. TNO onderzocht het afgelopen jaar de tien meest verkochte soorten snoep uit de Nederlandse supermarkten. Ze analyseerden de snoep op hun ingrediënten en keken of dit overeenkwam met wat op de verpakking stond. Uit het onderzoek bleek onder meer dat drop gelatine bevat, een geleermiddel gebaseerd op collageen. Collageen zit in bindweefsel van zoogdieren, waaronder botten en huiden. Volgens een woordvoerder van een grote dropfabriek is het eten van gelatine niet gevaarlijk voor mensen: De dierlijke resten zijn volledig veilig en aan alle eisen wordt voldaan. Gelatine wordt gebruikt als goedkoop bindmiddel en is wettelijk toegestaan. De Jonge Akademie on Wheels workshop Fijnproevers - blz. 5 van 5