De Bovenstreek, Oldebroek

Transcriptie

1 De Bovenstreek, Oldebroek Educatief project Lesbrief Handleiding 1

2 Projectoverzicht leerlijn erfgoededucatie Elburg Groep 4 Museum Elburg Musa - de museumman, een project over verzamelen Groep 5 Museum boerderij De Bovenstreek leven en werken op een boerderij voor 1950, ontwikkeld samen met EDU-ART Groep 6 Museum Elburg Leef het Kloosterleven, een project over het kloosterleven Groep 7 Botterwerf, Museumsmederij en Visafslag Het leven van een bottervisser in Elburg, dit project over de visserij in Elburg is ontwikkeld samen met EDU-ART Groep 8 De Sjoel van Elburg een project over het jodendom en het Joodse leven in Elburg, ontwikkeld samen met EDU-ART 2

3 Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1 Leven op een boerderij 6 Les 2 Het bezoek aan Boerderijmuseum De Bovenstreek 7 Les 3 Het boerenbrijf nu 8 Bijlagen 10 3

4 Inleiding In de leerlijn erfgoededucatie brengt groep 5 een bezoek aan het boerderijmuseum De Bovenstreek in Oldebroek. Het programma dat De Bovenstreek aanbiedt, staat in het teken van het leven en werken op de boerderij van voor Tijdens het bezoek doen de leerlingen een circuit met activiteiten waarin ze kennis maken met verschillende aspecten van het leven en werken op de boerderij. Zo is er bijvoorbeeld aandacht voor het verbouwen, bereiden en bewaren van voedsel, het verzorgen van het vee en de kleding van de boer en boerin. In het programma wordt gebruik gemaakt van een activerende didactiek waarbij de leerlingen in groepjes ontdekkend leren. De leerkracht kan bepalen op welk onderdeel de nadruk komt te liggen. Op deze manier kan de leerkracht het bezoek aan De Bovenstreek laten aansluiten op het binnenschoolse lesprogramma. Doelgroep Dit project is bestemd voor leerlingen van groep 5 van het basisonderwijs. Doel» De leerlingen maken kennis met het wonen en werken op een boerderij, 100 jaar geleden.» Aansluitend bij de leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld: De leerlingen oriënteren zich op de natuurlijke omgeving en op verschijnselen die zich daarin voordoen. Leerlingen oriënteren zich ook op de wereld, dichtbij, veraf, toen en nu. Opbouw Het programma Wonen en werken op de boerderij bestaat uit drie lessen: Les 1» voorbereiding op school Les 2» bezoek aan De Bovenstreek Les 3» afsluiting De eerste les vindt op school plaats en staat in het teken van inhoudelijke en logistieke voorbereiding op het bezoek. De logistieke voorbereiding houdt in dat de leerkracht de klas opdeelt in drietallen. Om de leerlingen inhoudelijk voor te bereiden op het bezoek, kan de leerkracht les 1 uitvoeren. Deze les begint met het koppelen van een thema uit de methode met het bezoek aan De Bovenstreek. Het bezoek wordt op deze manier een onderdeel van het bestaande lesprogramma. Daarna voert de leerkracht een gesprek aan de hand van de quiz Welke afbeeldingen horen bij elkaar? In dit gesprek stelt de leerkracht vragen die de leerlingen aan het denken zetten over het wonen en werken op de boerderij, honderd jaar geleden. De onderwerpen die in dit gesprek aan de orde komen, komen tijdens het bezoek terug. Op deze manier kunnen de leerlingen hun gevormde gedachten en ideeën over het wonen en werken op de boerderij honderd jaar geleden tijdens het bezoek bijstellen of aanvullen. De derde afsluitende les handelt over het verschil tussen vroeger en nu. De leerlingen hebben tijdens het bezoek gezien hoe het werken en leven op een boerderij er honderd jaar geleden aan toe ging. Hoe gaat dat nu? 4

5 Didactisch principe Het bezoek gaat uit van een activerende didactiek, waarbij sprake is van interactie en betrokkenheid. De leerlingen werken samen en gaan zelf op onderzoek uit. Hierdoor wordt de betrokkenheid bij het onderwerp vergroot. 5

6 Les 1 Leven op een boerderij Doel De leerlingen maken kennis met het wonen en werken op een boerderij, 100 jaar geleden. Nodig» D igibord» Bijlage 1: kaartjes met afbeeldingen Inleiding Is er een thema in de methode die aansluit bij het onderwerp? Kom met deze les dan terug op dat thema of koppel dat thema aan deze les en het bezoek. Vraag aan de leerlingen hoe ze denken dat het leven er honderd jaar geleden uitzag? Wat zijn de belangrijkste verschillen met nu? Kern Laat via het digibord de afbeeldingen zien uit bijlage 1. Op iedere bladzijde staan vier afbeeldingen. Bespreek met de groep welke afbeeldingen bij elkaar horen en welke niet. Laat de leerlingen hun antwoorden beargumenteren. Dit is de serie: 1» melken: boerin melkt koe; koeien melken in de wei; kar met melkbussen; melkmachine 2» w erk op het land: graan oogsten machinaal; zeis met de hand: hooien vroeger; paard en ploeg 3» grootte van het boerenbedrijf: kippen megastal; oude boerderij met hooiberg; boerderij De Bovenstreek; kippen voeren vroeger 4» vervoer: met de koets in klederdracht; melkbussen op kar; polsstokspringen; tractor eggen 5» elektriciteit: petroleumlamp; stopcontact; potkachel; spinnen 6» werk op de boerderij: spinnen; mandvlechten; boerin melkt; tractor in stal Alternatieve werkwijze voor deze opdracht: U kunt de leerlingen bij deze opdracht ook in tafelgroepjes laten samenwerken. Daarvoor kopieert u de afbeeldingen uit bijlage 1 voor ieder tafelgroepje. Zij knippen de afbeeldingen uit en selecteren welke afbeeldingen bij elkaar horen. Als afsluiting spreekt u de bevindingen van ieder tafelgroepje klassikaal na. Afsluiting Deel de groep op in drietallen. Leg uit dat deze drietallen tijdens het bezoek aan het boerderijmuseum gaan samenwerken. 6

7 Les 2 Bezoek aan Boerderijmuseum De Bovenstreek Duur Het bezoek duurt ongeveer 90 minuten en bestaat uit: O ntvangst: 15 minuten Kern (binnen- en buitenopdrachten): 60 minuten Afsluiting: 15 minuten De leerlingen gaan ook buiten aan het werk. Zorg dat ze daarop gekleed zijn. Adres Bovenstraatweg PE Oldebroek Telefoon

8 Les 3 Het boerenbedrijf nu In de afgelopen lessen hebben de leerlingen kennis gemaakt met het boerenleven honderd jaar geleden. Tegenwoordig gaat het er heel anders aan toe. De leerlingen benoemen de verschillen. Nodig Digibord met internetverbinding Inleiding Bespreek met de leerlingen het bezoek aan het boerderijmuseum De Bovenstreek. Wat hebben de leerlingen gezien, meegemaakt en geleerd? Bekijk met de klas deze twee filmpjes op schooltv.nl Toen Tekst bij de clip: Tegenwoordig hebben de meeste boeren in Nederland grote boerderijen met een soort product. Ze verbouwen bijvoorbeeld alleen suikerbieten. Maar vroeger was dat anders. Toen waren de meeste boerenbedrijven kleine gemengde bedrijven. Boeren hadden dan bijvoorbeeld vijftien koeien, een paar varkens en kippen. En op het land verbouwde ze verschillende gewassen. Zoals aardappelen en suikerbieten. Ze deden dus aan landbouw en aan veeteelt. De opbrengst van het land werd niet alleen verkocht op de markt, maar was ook voedsel voor de boerenfamilie en de dieren. Het werk op de boerderij was zwaar. Er waren nog niet zoveel machines als nu. Veel werk werd met de hand gedaan. Het melken bijvoorbeeld. De boeren hadden het niet makkelijk. Nu Tekst bij de clip: Hallo. Goedendag. Hallo. Deze boerderij is van jullie? Ja, dat klopt. Henk van der Wal(?). Hoi, Hallo, Iris ( ). Goedendag. Dit ziet er wel heel modern uit hier allemaal! Ja, het is modern. Dit staat er pas een jaar. En met hoeveel mensen werken jullie hier? Wij doen het met twee personen. Met zijn tweeën de hele boerderij runnen? Ja. Ja. Met zijn tweeën. Okay, en is dat altijd zo geweest? Nee, dat is niet altijd zo geweest. Vroeger, toen Henk zijn vader het nog had, toen was er personeel aanwezig, maar dat wordt steeds duurder, dus daarom doen we het nu met zijn tweeën en doen we het zoveel mogelijk met trekkers en automatisering. Met machines? Met machines. Dus eigenlijk wat vroeger wat de mensen deden, wordt nu gedaan door de machines? Ja hoor, in dit geval bij ons wel. En ik zeg wel eens voor de gein: machines klagen nooit. En de mensen wel, ja, zo is het wel. Ja. 8

9 En die willen het weekend vrij hebben en deze machines, die gaan 24 uur per dag door. Nou, dit ziet er flink uit, maar zoals uw vader: hoeveel koeien had hij bijvoorbeeld? Ik denk, dat hij er een stuk of 14, 15 molk in de hele vroegere tijd en toen is hij overgegaan naar een stel van 40 koeien. En nu? En ik ben, wij gaan op dit moment zitten we tussen 90 en de 100 en nog anders naar 120, 130. Zo, dat is wel echt een heel groot verschil! Ja, in totaal zitten er wel meer als 200 hoor, maar het zijn niet alleen melkkoeien, maar je hebt hier kalfjes zitten en al het andere, dat is er natuurlijk ook allemaal bij. En die moeten ook verzorgd worden. Als je zin hebt, dan zou ik zeggen: help maar mee! Is goed. Ik ben er toch. Dan pak ik de spullen voor jou. Okay. En dan kun je tegen een stootje en dan kun je altijd met ons meehelpen. Kijk: hier wordt de koe de melkmachine in gelokt waar ie door de melkrobot wordt gemolken. Helemaal vanzelf. Zelfs het poep wordt opgeruimd door een robot! Kern Laat de leerlingen in tweetallen overleggen. Wat zijn de verschillen tussen nu en toen? Schrijf op het bord de volgende vragen: Wat deden de boeren op de boerderij vroeger en nu? Hoeveel mensen werkten er op de boerderij vroeger en nu? Hoeveel dieren liepen er rond op de boerderij vroeger en nu? Hoe groot was de boerderij vroeger en nu? Afsluiting Bespreek na: Hoe komt het dat deze verschillen er zijn? (door de komst van machines werden boerenknechten overbodig. Ook kon de boer hierdoor veel grootschaliger werken. De boer ging over van een gemengd bedrijf naar een gespecialiseerd bedrijf met slechts een onderdeel van het vroegere boerenbedrijf zoals het houden van koeien, varkens of het verbouwen van een gewas op de akker) Wat zouden de boerenknechten nu voor werk doen? (veel knechten gingen in de fabrieken werken) Wat vinden de leerlingen van deze manier van werken? Wat zijn de voor- en nadelen van de manier van werken vroeger en nu? (bijvoorbeeld: voordelen van nu : minder mensen nodig voor hetzelfde werk, op het zelfde stukje land meer productie, meer luxe en comfort, het werk is lichamelijk minder zwaar, je kunt meer doen in minder tijd. Nadelen van nu: grootschaligheid is meer belastend voor het milieu, het boerenbedrijf biedt minder werkgelegenheid) 9

10 Bijlagen 10

11 Bijlage 1 Welke afbeeldingen horen bij elkaar? Welke hoort er niet bij? 11

12 Welke afbeeldingen horen bij elkaar? Welke hoort er niet bij? 12

13 Welke afbeeldingen horen bij elkaar? Welke hoort er niet bij? 13

14 Welke afbeeldingen horen bij elkaar? Welke hoort er niet bij? 14

15 Welke afbeeldingen horen bij elkaar? Welke hoort er niet bij? 15

16 Welke afbeeldingen horen bij elkaar? Welke hoort er niet bij? 16

17 Colofon Ontwikkeling en samenstelling Maud Heldens (EDU-ART), Henk Berkhof, Harry Huisman, Simen Stuiver en Agaath de Weerd (allen Botterstichting Elburg), Tom Bergstra (Museumsmederij De Hoefhamer Elburg) Dit project is tot stand gekomen in samenwerking met Boerderijmuseum De Bovenstreek, Gemeente Elburg en EDU-ART Boerderijmuseum De Bovenstreek Bovenstraatweg PE Oldebroek Telefoon