MEMORIE, behooreiide bij hot adres aan Z. M. den Koning, ingediend door het Pensioen-Verbond.

Transcriptie

1 Bijlage A. *^"',' ^,-^»«>> 1 MEMORIE, behooreiide bij hot adres aan Z. M. den Koning, ingediend door het Pensioen-Verbond. De oprichijng van het Pensioen-Verbond, waaraau bij Koninklijk besluit van 23 September 1876, no. 18, rechtspersoonlijkheid werd toegekend, en hetwelk reeds vele duizenden leden onder de rijksambtenaren van hoogereii en lageren rang telt, was het natuurlijk gevolg van de bij voortduring meer dringend gebleken behoefte aan een Weduwenen Weezenpensioenfonds voor de burgerlijke rijksambtenare}i. Terwijl voor een deel van hen, namelijk voor de ambtenaren werkzaam aan de Departementen van algemeen bestuur, en voor die van 's Rijks Waterstaat, zeei- voldoende van staatt wege in die behoefte is voorzien, op eene wijze die voor d betrokken ambtenaren, vooral voor die der eerstbedoeld eategorie, slechts geringe opofferingen ten gevolge heeft, werd door de overige rijksambtenaren.sedert vele jaren vergeefs naar de bevrediging van dezelfde behoefte gestreefd, eene behoefte, die ongetwijfeld voor hen niet minder groot is dan voor hunne meer bevoorrechte mede-ambtenare]i. Wel is Imn bij Koninklijk Besluit van 15 Mei 18G8, de gelegenheid geopend tot deelneming aan het Weduwen- en Weenzenpensioenfonds van de ambtenaren aan de Departementen van algemeen bestuur, maar op voorwaarden, Mt*. niet of '/.eer weinig voordeeliger dan die tot deelneming aan soiiede bijzondere maatschappijen, zoodat dan ook slechts bij zeldzame uitzondering vnn genoemd Koninklijk besluit werd gebruik gemaakt.

2 o. De toenemende bloei der levensverzekeringmaatschappijen, ook in ons land, levert een krachtig bewijs, dat de overtuio-ing meer en meer bij ieder eenigszins ontwikkeld man veld wint, dat hij, bij gebreke van kapitaal, een vast inkomen aan zijne vrouw en kinderen behoort na te laten bij zijn overlijden. Veel kommer en armoede zou aan weduwen en weezen van rijksambtenaren bespaard zijn geworden, indien deze evenzeer aan die algemeen gevoelde behoefte hadden kunnen voldoen. Dit was en is echter voor de overgroote meerderheid van hen eene bepaalde onmogelijkheid. Ook wanneer hunne bezoldigingen meer in overeenstemming werden gebracht met de toenemende duurte van alle levensbehoeften, zou die onmogelijkheid voor de meeste rijksambtenaren blijven bestaan. De reden hiervan is gelegen in de omstandigheid, dat hun door den Staat belangrijke opofferingen voor het eigen pensioen worden opgelegd. Indien deze opofferingen door hen voor weduwen- en weezenpensioen konden worden aangewend, dan zouden zij, vermeerderd met eene betrekkelijk geringe jaarlijksche bijdrage, daartoe voldoende zijn, althans in de veronderstelling van deelneming aan een goed ingericht en zuinig beheerd fonds. Tn aanmerking genomen dat, bij deelneming in soliede maatschappijen, een man van bijv. 80 jaar met eene vrouw van 25 ja,ar bijna ƒ 30 jaarlijks moet betalen om haar bij zijn overlijden een inkomen van ƒ 100 te verzekeren, zou een ambtenaar van dien leeftijd jaarlijks ongeveer 10 % van zijne bezoldiging moeten storten om aan zijne vrouw bij zijn overlijden een inkomen te verzekeren, gelijkstaande met \ van die bezoldiging. A^erzekert hij daarbij aan zijne eventuëele weezen eene matige ondersteuning tot bijv. hun twintigste jaar, dan moet, bij een gemiddeld aantal kinderen, de jaarlijksche stortiug tot minstens 12 % stijgen. Zulk eene zware opoffering moet den ambtenaren, ook bij bezoldigingen meer in overeenstennning met de behoeften

3 3 des levens, oniiiogelijk vallen, zoolang zij in de eerste plaats getroffen worden met zware kortiiigen op hunne bezoldiging voor het eigen pensioen. Bij eene vergelijking van hun toestand ten opzichte van het onderhavige punt met dien van gewone gehuwde bm-gers, moet dit wel in het oog worden gehouden. Deze Ipatsten toch. kunnen in de eerste plaats zorgen voor hetgeen bij ieder gehuwd man onvoorwaardelijk op den voorgrond moet staan: de verzekering van een inkomen ooor vrouw eu kinderen. Slechts wanneer zijne jaarlijkscho inkomsten zeer ruim zijn, zal hij er bovendien aan kunnen denken, voor zich zelven eene lijfrente, in te gaan op een zekeren leeftijd, te koopen. De gehuwde rijksambtenaren daarentegen worden gedwongen, in de eerste plaats te zorgen voor hetgeen verreweg van het minste belang voor hen is: ooor eene eigen lijfrente of pensioen, waardoor het hun onmogelijk wordt, te zorgen voor hun hoogste belang: een inkomen voor vromo en kinderen bij hun overlijden. Deze voor de gehuwde ambtenaren en zij maken de overgroote meerderheid der i'ijksambtenaren uit onhoudbare toestand is een gevolg van de bestaande pensioenwet, die de kosten van de pensioenen der burgerlijke rijksambtenaren geheel ten hunnen laste brengt, ofsc/won de staal ooor den geregelden gang van zijn dienst bepaalde behoefte heeft aan een pensioenstelsel., eene behoefte die hare uitdrukking vindt in de artikelen 58 en 61 van de grondwet. ïn den considerans der pensioenwet van 1846 leest men onder anderen: Alzoo Wij in overweging genomen hebben, /(dat in het verleenen van burgerlijke pensioenen bij de wet // behoort te worden voorzien, zonder liet bezwaar daarvan II uitsluitend aan de schatkist op te leggen." Daaruit blijkt duidelijk, dat het de bedoeling van de wet van 1846 was, den ambtenaren slechts eene bijdrage voor de bekostiging van hun pensioen op te leggen. Infcusschen heeft de ondervinding geleerd, dat de bijdrage, bij die wet

4 4 VHsigesteld. /.elfs veel gi-ooher was iltiu noodig zou geweest zijn bij de bedoeling, om de amlitenaren de kosten van Imn pensioen cjekeel te laten betalen. Bij de wijziging, die in genoemde pensioenwet is gebracht, bij art. : der wet van den 21 Mei 187a (Staatsblad n'^ 64), zijn de bijdragen der ambtenaren wel verminderd, maar volgens hel oordeel van deskundigen altijd nog grooter gebleven dan noodig is om de pensioenen geheel te bekostigen. Do burgerlijke ambtenaren zijn alzoo gebleven onder den druk, van hun pensioen ten volle, en wel iu overvloedige viaie, zelf te jnoeten bekostigen, een druk, die dubbel zwaar wordt gevoeld door verreweg het grootste deel hunner (de gehuwden) omdat, zooals reeds werd opgemerkt, daarmede slechts eene behoefte wordt bevredigd, die voor hen van minder belang is, terwijl de voor hen veel grootere behoefte: weduwenen weezenpensioenen, geheel onbevredigd blijft, ja zelfs hare bevrediging, door middel van bijzondere WMatschappijen, indirecl wordt belet. De militaire ambtenaren zijn in het genot van een door den staat beheerd weduwen- en weezenpensioenfonds, gevoed door eigen bijdragen en door eenige indirecte bijdragen van het rijk. Die last der bijdragen wordt echter voor hen niet voorafgegaan en vermeerderd door den last der bijdragen voor het eigen pensioen. Zij genieten toch hun pensioen zuiver ten laste van de schatkist. Dit groot verschil tusschen de militaire en burgerlijke rijksambtenaren is niet wel te verdedigen. Art. 58 der grondwet luidt ten opzichte der militaire ambtenaren: «De pensioenen worden geregeld door de wet", en art. 61 ten opzichte der burgerlijke ambtenaren: wde pensioenen der ambtenaren worden door de wet geregeld." Tusschen deze twee artikels bestaat generlei onderscheid, zoodat dezelfde gronden, die er toe geleid hebben om de militaire ambtenaren zuiver ten laste van de schatkist te pensioeneeren, evenzeer be-

5 5 bestaan voor de tuepassüig van dezen regel ten opzichte der burgerlijke aml)tejiaren. Uit het bijgevoegde overzicht van de pensioen wetgeving in do voornaamste landen van Europa (bijlage (') blijkt dat werkelijk dezelfde regel bijna overal in acht is genomeji. Onder minstens zoo gunstige bepalingen ah in onze pensioen wet voorkomen, wordt in DUITSCHLAND, GEOOT-BKITTANJE EN IKKLANU, OosTENiujK-HoNGAiujE, RusLAND, BEIÊKEN, BELGIK en DENEMABKKN aan de burgerlijke rijksambtenaren pensioen verleend, i-onder dal deze er iets mor bijdragen (1). Het valt daardoor in die landen den ambtenaren niet te zwaar, de pensioenen voor hunne weduwen en weezen te bekostigen, in zoover de staat deze niet evenzeer geheel of grootendeels te zijnen laste heeft genomen, zooals het geval is in Rusland en Beieren. In België bestaan kassen voor weduwen- en weezenpeusioenen, naar wettelijke bepalingen, gevoed door bijdragen der ambtenaren. In Duitschland zijn de gehuwde ambtenaren verplicht, deel te nemen aan een algemeen weduwen- en weezenpensioenfonds; voor de kinderen worden echter tot zekeren leeftijd door het rijk opvoedingsgelden betaald. In Oostenrijk vinden de rijksambtenaren, behalve bij andere maatschappijen of vereenigingen, gelegenheid om voor weduwen- en weezenpensioen te zorgen, door deelneming aan de vereeniging >= Eendracht maakt macht", waarvan de in ons land ontworpen vereeniging Eigen hulp" eene navolging is. Hoe nuttig deze laatste ook in het algemeen kunne werken, wat het voor de gehuwde rijksambtenaren meest belangrijke onderdeel betreft: een wedv,wen- en weezenpensloenfonds, moet, bij het voorbeeld door de Oostenrijkschc ambtenaren gegeven, nadrukkelijk worden herinnerd, dat deze niet bezwaard zijn met de bekostiging van het eigen (1) Dozelfde regel wordt gevolgd door de voornaamste gemeenten in ons land, zooals Amsterdam en Rotterdam, tegenover hare ambtenaren.

6 6 peuaioeii, zooals de Nederlandsehe burgerlijke rijksambtenaren, zoodat het volstrekt niet aangaat zich in dit opzicht op gelijkstelling te beroepen. Overigens blijkt uit de vergelijking van de tarieven voor weduwen- en weezenpensioenen van de genoemde Oostenrijksche vereeniging met die van soliede maatschappijen in hetzelfde land, dat zij slechts zeer weinig voordeel boven de laatstbedoelde opleveren. Uit den aard der zaak zal hetzelfde verschijnsel zich moeten voordoen ten opzichte van de tarieven van het eventuëele weduwenen weezenpensioenfonds van de vereeniging ^^Eigen hulp" ; zoodat deze vereeniging, ten opzichte van weduwen- en weezenpensioenen, aan de rijksambtenaren geen voordeel van eeuige beteekenis boven de reeds bestaande soliede levensverzekeringmaa^tschappijen kan opleveren. Wat de weduwen-en weezenpensioenen der rijksambtenaren moeten kosten indien deze op een matig bedrag worden gesteld, een bedrag' dat nog aanmerkelijk geringer zou zijn dan dat der weduwen- en weezenpensioenen van de ambtenaren aan de Departementen van algemeen bestuur, blijkt uit hetgeen in het bijgevoegde verslag over de verschillende voorgestelde middelen om die pensioenen te verkrijgen, op de bladzijden 11^ 16 wordt medegedeeld, (Bijlage D); tevens wordt daarin eene voorloopige berekening gegeven nopens de bijdragen der belanghebbenden voor het geval, dat het tegenwoordige pensioenfonds beschikbaar wordt gesteld voor het verlangde weduwen- en weezenpensioenfonds der rijksambtenaren. Dit laatste zou billijk zijn, indien de pensioenwet zoodanig wordt gewijzigd, dat de pensioenen werkelijk zuiver ten laste van de schatkist worden gebracht, want daarin zou tie erkenning opgesloten liggen dat ten onrechte bijdragen van de burgerlijke rijksambtenaren voor hunne pensioenen zijn gevorderd. Ongetwijfeld is het bestaande fonds, uit die bijdragen gevormd, het eigendom van den Staat, doch uit de verklaringen der Regeering,

7 7 bij de beraaclslagiijg over de pe^sioen^yet van 1846 af.eegd, bhjkt ten duidolykste, dat het niet in de bedoelit werden gelegd, ooit op andere wijze dan ten behoeve Ier burgerhjke rijksambtenaren te beschikken. Hetgeen in deze memorie is aangevoerd, wordt ten slotte m de volgende punten samengevat: 1. Er bestaat dringend behoefte aan de oprichting van een fonds, waardoor ook aan de wednwen en weezen van andere burgerlijke rijksambtenaren dan die aan de Departementen van algemeen bestuur en bij ^s Rijks Waterstaat werkzaam, een matig pensioen wordt verzekerd. 2. Ook bij bezoldigingen, meer dan de bestaande in overeenstemming met de noodzakelyke levensbehoeften, kunnen de_ burgerlijke rijksambtenaren de lasten van bedoeld tonds met dragen,,oola,^ff zij bezwaard hhjven r»et de hostev van het eigen pensioen. 3. Dat de Nederlandsche burgerlijke rijksambtenaren volgens de bestaande pensioenwet, gedwongen worden bun'..>. pensioen te bekostigen, is in strijd met het beginsel, dat iedere taa. de lasten van een pensioenstelsel voor zijne ambtenaren, zelf behoort te dragen, - welk beginsel in ons land ten opzichte der militaire ambtenaren en in bijna alle staten van Europa op alle rijksambtenaren wordt toegepast 4. Bij opneming van het voren bedoeld beginsel in de wet, behoort naar billijkheid het bestaande pensioenfonds voor een op te richten weduwen- en weezenpensioenfonds te worden bestemd. 5. Voor zooveel als tot het verleenen van matige weduwenen weezenpensioenen noodig is, behooren de belanghebbenden tot de inkomsten van het nieuwe fonds by te dragen. Afgescheiden van de overweging, dat de Staat in ie.ler geval zelf de kosten behoort te <lragen van alles, wat een

8 8 noodzakelijk deel is van zijn organismus, en dus ook van een pensioenstelsel voor zijne ambtenaren, wordt hier nog de opmerking gemaakt, dat de voldoening aan het bijna algemeen aangenomen beginsel, hierboven sub. 3. vermeld, geen te zwaren last op de schatkist zou leggen. IBlijkens de berekeningen van den Raad van Toezicht en i^eheer van het bestaande pensioenfonds, zou die last in 1878 nauwelijks twee ton gouds bedragen en eerst in 1895, dus na 18 jaren, bijna een millioen guldens zijn geworden. Hierbij zijn gevoegd de volgende stukken: Bijlage B. Verslag van de bnitengewono algemoeno Vorgaderiug te Utrecht, op 21 April Bijlage O. Overzigt van de ponsioenwetgeving in de voornaamste landen van Jiuropa, van J. W. HAOERS. liijlaye I). Verslag ovor de voorgestoldo middelen tot liet vorki-ijgen van pensioen voor do weduwen en weexeu der rijksajubteuareji. Bijlage E. Pensioenvragen, vau Mr. K. BEKüs^[A.