TV Toegepaste economie 2007/125 VR2007/125

Transcriptie

1 LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS Vak: TV Toegepaste economie AANGEVULD MET VOORLOPIGE RICHTLIJNEN 12 lt/w Studierichting: Studiegebied: Onderwijsvorm: Graad: Leerjaar: Leerplannummer: Internationaal transport en goederenverzending Handel TSO derde graad Se-n-se 2007/125 VR2007/125 (nieuw) Nummer inspectie: 2007 / 96 // 1 / J / SG / 1 / III3 / / D/ Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan Brussel

2 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 1 VOORLOPIGE RICHTLIJNEN Voor het schooljaar wordt een wijziging aangebracht in de invulling van het leerplan Toegepaste economie Se-n-Se Internationaal transport en goederenverzending. Waar tot op heden de modules 1 tot en met 5 verplicht waren en de modules 6 en 7 optioneel, wordt module 2 Logistiek in het schooljaar eveneens optioneel. In de afgelopen jaren werden de leerplannen in het ganse studiegebied Handel grondig aangepast en geactualiseerd. Een van de hervormingen die werd doorgevoerd, is de opname van doelstellingen logistiek in het leerplan Toegepaste economie (subvak Logistiek) in de derde graad Handel (leerplan ). Hierdoor zullen vanaf het schooljaar leerlingen in Se-n-Se Internationaal transport en goederenverzending toekomen die de doelstellingen uit module 2 reeds bereikt hebben. Om overlap te vermijden en de aanwezige onderwijstijd efficiënt en effectief aan te wenden, wordt module 2 optioneel. De school zal, afhankelijk van de instroom van de leerlingen, autonoom bepalen of ze module 2 al dan niet in deze studierichting aanbiedt. Indien er leerlingen instromen die de doelstellingen van module 2 nog niet bereikt hebben en indien de school module 2 niet aanbiedt, zal de school aan deze leerlingen de leerstof van module 2 aanbieden, bijvoorbeeld onder de vorm van begeleid zelfstandig leren, zodat de leerlingen deze basiskennis alsnog vroeg in het schooljaar verwerven. Deze doelstellingen vormen immers de basis voor andere modules. Vanaf het schooljaar kunnen de scholen eveneens autonoom bepalen hoeveel lestijden ze aan elke module besteden. Het vak Toegepaste Economie omvat 12 lestijden door de school autonoom te verdelen onder de modules 1, 3, 4 en 5. Naast deze verplichte modules kiest de school voor ten minste twee van de optionele modules, namelijk minimum twee modules uit de modules 2, 6 en 7. Schematisch voorgesteld ziet de nieuwe structuur er als volgt uit: Toegepaste economie 12 lestijden Verplicht in te richten: Module 1 Internationaal transport (aantal lestijden door de school te bepalen) Module 3 Douane en BTW (aantal lestijden door de school te bepalen) Module 4 Geografische economie (aantal lestijden door de school te bepalen) Module 5 Recht en wetgeving (aantal lestijden door de school te bepalen) Twee modules te kiezen uit: Module 2 Logistiek (aantal lestijden door de school te bepalen) Module 6 Veldwerk Internationaal transport en goederenverzending (aantal lestijden door de school te bepalen) Module 7 Seminaries Internationaal transport en goederenverzending (aantal lestijden door de school te bepalen) Vanaf het schooljaar zal een nieuw leerplan in voege treden.

3 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 2 INHOUD Visie... 3 Beginsituatie... 4 Algemene doelstellingen... 5 Leerplandoelstellingen / leerinhouden... 6 Pedagogisch-didactische wenken...31 Minimale materiële vereisten...36 Evaluatie...37 Bibliografie...38

4 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 3 VISIE De opleiding Internationaal transport en goederenverzending beoogt de leerlingen voor te bereiden op een ondersteunende functie bij de logistieke aanpak en de administratieve verwerking van de documentenstroom die ontstaat als gevolg van internationaal transport. Van deze leerlingen worden competenties van drie niveaus verwacht: praktische kennis van toegepaste informatica, praktische talenkennis en praktische kennis en beheersing van de documentenstroom en inzicht in de goederenverzending. Door het praktijkgericht bestuderen van de verschillende procedures, documenten en activiteiten, maximaal gekoppeld aan reële situaties via de stages, seminaries en didactische uitstappen, ontwikkelt de leerling deze noodzakelijke basiscompetenties om de dagdagelijkse administratieve verwerking en de logistieke aanpak uit te voeren.

5 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 4 BEGINSITUATIE Zevende specialisatiejaren worden bevolkt door een zeer divers publiek. Er is een instroom mogelijk van ASO-, TSO- en BSO-leerlingen, deze laatste leerlingen nadat ze een 7e specialisatiejaar BSO hebben gevolgd. Een aantal leerlingen vindt een driejarige vervolgopleiding te hoog gegrepen. Anderen kunnen omwille van een sociale problematiek een driejarige opleiding niet aan en kiezen voor één extra jaar. Een derde groep heeft reeds één of meerdere jaren hoger onderwijs zonder succes achter de rug en keert nu terug naar het secundair onderwijs om een extra troef te kunnen uitspelen op de arbeidsmarkt. De meeste leerlingen in het specialisatiejaar Internationaal transport en goederenverzending zullen instromen vanuit het studiegebied Handel, TSO. In hun vooropleiding hebben deze leerlingen uitgebreid kennis gemaakt met een hele reeks documenten, het invullen van deze documenten en hun administratieve verwerkingsmethoden. Afhankelijk van de gekozen studierichting zijn er andere accenten gelegd: leerlingen uit Boekhouden-informatica hebben een uitgebreide voorkennis qua boekhoudkundige verwerking van documenten met een financieel karakter, leerlingen uit Secretariaattalen zijn sterker geschoold op het gebied van de administratieve verwerking van documenten met een niet-financieel karakter terwijl leerlingen uit de studierichting Handel vooral opgeleid zijn in de richting van een commerciële en logistieke vorming. Op gebied van recht is de voorkennis van deze leerlingen gelijk. Voor andere leerlingen is het verschil in voorkennis nog groter. Leerlingen uit ASO hebben nog geen specifieke voorkennis wat betreft recht en de administratieve verwerking van documenten terwijl leerlingen afkomstig uit een zevende specialisatiejaar BSO minder voorkennis hebben qua recht en de achterliggende procedures van de documentenstroom. Deze heterogene instroom betekent dat de startpositie van de leerlingen zeer verschillend is. De leraar dient hierop te anticiperen en de leerstof gedifferentieerd aan te bieden met het oog op een optimaal rendement voor alle leerlingen. De leraar zal bij de aanvang van het schooljaar dan ook bijzondere aandacht hebben voor het correct inschatten van de beginsituatie van al zijn leerlingen en hierbij bij zijn lesinvulling maximaal rekening houden. De school kan hier eveneens op anticiperen door, binnen het complementair gedeelte, modules te organiseren om de achterstanden op te vangen.

6 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 5 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De handelsvakken omvatten een verzameling (sub)vakken die een groot gedeelte van het economische gebied beslaan. Het doel is de leerlingen kennis en inzicht in het economische mechanisme met zijn entiteiten, instellingen en relaties te verschaffen om hen zo toe te laten de nodige competenties te verwerven die gericht zijn op een succesvolle participatie in het beroepsleven. In het geheel van de handelsvakken dienen de leerlingen verder aan de volgende vaardigheden te werken: hanteren van de documenten; reken- en cijfervaardigheid; vaardigheid in het zien van details; analytisch en kritisch vermogen; sociale en communicatieve vaardigheden; zelfwerkzaamheid en aanpassingsvermogen; oog voor afwerking, orde, netheid en nauwkeurigheid; kunnen werken in teamverband. In elk geval moeten zij bijzondere aandacht besteden aan een correct taalgebruik. In aansluiting op het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs wordt van de leerlingen verwacht dat zij de volgende attitudes verder ontwikkelen en nastreven: accuratesse: erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien; leergierigheid: actief zoeken naar situaties om hun competentie te verbreden en te verdiepen; resultaatgerichtheid: gedreven naar het einddoel van de activiteit toewerken; zelfstandigheid en zin voor initiatief: zelfstandig aan een taak kunnen werken en problemen durven aanpakken; zin voor orde, netheid en nauwkeurigheid: erop gericht zijn nauwkeurig, net en met zin voor orde te werken; zin voor samenwerking: willen bijdragen tot een leef- en werkomgeving als gemeenschap van mensen.

7 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 6 / TV TOEGEPASTE ECONOMIE 3e leerjaar: 12 lestijden/week De modules 1 tot en met 5 zijn verplichte modules. De school maakt een keuze uit de overige modules (module 6 en/of 7) voor een pakket van twee lestijden per week. Bijkomende modules of uitbreidingen van de onderstaande modules kunnen aangeboden worden in het complementair gedeelte. Module 1: Internationaal transport (3 lestijden per week: verplicht te volgen) 1 1 Verkoop-, levering- en betalingsvoorwaarden internationale verkoopovereenkomsten indelen naar zaken beschikbaar en zaken op leveringstermijnen (zoals loco-, tijden termijnaffaire). verkoopsvoorwaarden (zoals kwaliteit, kwantiteit, toestand, levering, prijs) opzoeken en toelichten. het begrip Incoterm omschrijven. frequent voorkomende incoterms herkennen, omschrijven en hun belangrijkste kenmerken (zoals tijdstip van levering, risico en kostenovergang van de verkoper op koper) toelichten. een keuze voor een incoterm motiveren en de gevolgen omschrijven (zoals verplichtingen, aansprakelijkheid, risico s, kosten ). het begrip documentair krediet omschrijven, het belang van het documentair krediet aantonen en het routeschema schetsen en toelichten. andere actuele betalingstechnieken (zoals contante betaling, cash with order, cheque, wisselbrief, orderbrief, open account, 1.1 Internationale goederen- en dienstentransacties Indeling van de internationale verkoopovereenkomsten Verkoopsvoorwaarden 1.2 Incoterms Algemeen begrip Soorten Keuze 1.3 Documentair krediet 1.4 Andere actuele betalingstechnieken

8 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 7 transfer, documentair incasso ) opzoeken en toelichten. de begrippen wisselkoers, wisselmarkt en centrale bank omschrijven. verschillende internationale munten herkennen. de gevaren van koersschommelingen via concrete voorbeelden aantonen. de gevolgen van sterke en zwakke munten omschrijven. 1.5 Verrekening internationale goederen- en dienstentransacties Begrippen Vreemde valuta Koersschommelingen Sterke en zwakke munten 2 2 Bevrachting en verpakking het begrip container omschrijven. de belangrijkste containertypes (zoals 20, 40, open top, reefer) opsommen en toelichten. het begrip TEU omschrijven. de ISO-aanbevelingen in verband met het containervervoer opzoeken en toelichten. een eenvoudige vrachtprijsberekening bij containervervoer berekenen en de elementen en toeslagen (zoals CAF, BAF, THC) toelichten. 2.1 Containers Begrip Types TEU ISO aanbevelingen Vrachtprijsberekening het begrip en belang van groupage omschrijven. de verschillende groupagevormen bij containertransporten (zoals FCL, LCL) omschrijven. andere vormen (zoals bulkgoederen, stukgoederen, paletten, 2.2 Groupage Begrip en belang Groupagevormen 2.3 Andere vormen

9 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 8 koeltransport) opsommen en omschrijven. 3 3 Transportmogelijkheden aan de hand van de wet van juli 1998 de concurrentieproblematiek toelichten. verschillende soorten binnenscheepvaartbevrachting (zoals vrachtvaart, tankvaart, wilde vaart) opsommen en omschrijven. begrippen zoals commissie binnenvaart, vrije markt voor bevrachting en prijzen, vervoer voor eigen rekening, commissieloon, reisverlies, liggeld, laden, stuwen en lossen omschrijven en hanteren in een juiste context. documenten (zoals bevrachtingscontract, connossement, attest van zeewaardigheid, classificatiebewijs) herkennen en hanteren. enkele aspecten van de rechten en de plichten (zoals terbeschikkingstelling van het schip, controle van lading, hoeveelheid, inlading, aansprakelijkheid en uitzonderingen) van de schipper opzoeken en toelichten. 3.1 Binnenvaart Concurrentieproblematiek Transportmiddelen Begrippen Documenten Rechten en plichten van de schipper verschillende transportmiddelen voor zeevervoer (zoals tanker, containerschepen, roro ) herkennen en hun toepassingsmogelijkheden omschrijven; een bill of lading herkennen. de betekenis van een bill of lading omschrijven en uit een bill of lading relevante informatie afleiden. de bill of lading invullen, de betrokken partijen aangeven en hun 3.2 Zeevervoer Transportmiddelen Bill of lading Begrip (clean, through, combined ) Betekenis Gebruik

10 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 9 verantwoordelijkheden omschrijven. andere relevante laad- en vrachtdocumenten (zoals mate s receipt, laadbrief, attest van zeewaardigheid, classificatiebewijs, de bemanningslijst) opzoeken en toelichten. het begrip kustvervoer omschrijven en het onderscheid omschrijven tussen kustvervoer en zeevervoer Andere relevante documenten 3.3 Kustvervoer een aantal aspecten (zoals types, indeling, structuur, functies, beperkingen, stuwplan, ULD, loadsheet) van vliegtuigen bespreken. een luchtvrachtbrief en andere relevante documenten (zoals SLI, manifest) herkennen, de betekenis van deze documenten omschrijven en hieruit relevante informatie afleiden. gegevens (zoals beperkingen, tarieven, codes) opzoeken in TACT-rules en TACT-rates. 3.4 Luchtvrachtverkeer Aspecten Luchtvrachtbrief en andere relevante documenten TACT reglementeringen (zoals afmetingen, gewicht, snelheid, rijverboden, boorddocumenten, vergunningen, vervoersbewijzen, rij- en rusttijden) opzoeken en toelichten. een CMR herkennen, een CMR invullen, de betekenis en juridische implicaties van dit document aangeven en uit de CMR relevante informatie afleiden. verschillende spoorwagontypes (containerbloktreinen, conventionele treinen ) herkennen en toelichten. 3.5 Vervoer over land Wegvervoer Reglementering CMR Spoorwegvervoer Spoorwagontypes

11 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 10 het belang van de verschillende spoortechnieken aangeven en de voor- en nadelen ervan omschrijven. een CIM herkennen, een CIM invullen, de betekenis van dit document aangeven en uit een CIM relevante informatie afleiden Spoortechnieken CIM de betekenis en het belang van intermodaal en multimodaal vervoer omschrijven en het onderscheid tussen de begrippen gecombineerd, multimodaal en intermodaal transport verduidelijken. 3.6 Intermodaal en multimodaal vervoer Begrippen de combinatie weg-/zeevervoer (zoals short sea shipping, RO/RO-vervoer) en de technische implicaties ervan omschrijven. de combinatie spoor-/zeevervoer en de technische implicaties ervan omschrijven Combinaties Weg-/zeevervoer Spoor-/wegvervoer de combinatie zee-/binnenvaart en de technische implicaties ervan omschrijven. de combinatie lucht-/wegvervoer en de technische implicaties ervan omschrijven. documenten (zoals FIATA) herkennen en interpreteren Zee-/binnenvaart Lucht-/wegvervoer Documenten veiligheidsreglementeringen bij stockage en transport van gevaarlijke goederen (zoals ADR, SOLAS, IMDG, ADNR, RID, DGR, VCA) opzoeken en toelichten. de nodige documenten herkennen, toelichten en hanteren. 3.7 Gevaarlijke goederen Stockage en transport van goederen Documenten

12 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 11 4 het logboek van de stageactiviteiten toelichten. activiteiten uit de stages toelichten. problemen in verband met de stages bespreekbaar voorstellen en mee zoeken naar mogelijke oplossingen. via een zelfevaluatie hun stageactiviteiten evalueren. 4 Stagebespreking 4.1 Logboek 4.2 Activiteiten 4.3 Problemen 4.4 Zelfevaluatie

13 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 12 De modules 1 tot en met 5 zijn verplichte modules. De school maakt een keuze uit de overige modules (module 6 en/of 7) voor een pakket van twee lestijden per week. Bijkomende modules of uitbreidingen van de onderstaande modules kunnen aangeboden worden in het complementair gedeelte. Module 2: Logistiek (3 lestijden per week: verplicht te volgen) 1 1 Situering het begrip logistiek omschrijven. het begrip overslaglogistiek omschrijven en illustreren met concrete voorbeelden. het begrip productielogistiek omschrijven en illustreren met concrete voorbeelden. 1.1 Inleidende begrippen Logistiek Overslaglogistiek Productielogistiek logistieke bedrijven onderscheiden van niet logistieke bedrijven en illustreren met concrete voorbeelden. logistieke bedrijven naargelang hun taak (distributiecentra, groothandelsbedrijven, groepagecentra, public warehouses) indelen. 1.2 Logistieke bedrijven Begrip Indeling een bedrijfskolom met opname van logistieke bedrijven opstellen en toelichten. 1.3 Bedrijfskolom tussenpersonen in de logistieke keten benoemen en hun taak omschrijven. 1.4 Tussenpersonen in de logistieke keten

14 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending Het magazijn de indeling van magazijnen volgens de plaats in de distributieketen herkennen en illustreren met voorbeelden. de indeling van magazijnen volgens het stadium van afwerking van de goederen herkennen en illustreren met voorbeelden. 2.1 Soorten magazijnen Volgens de plaats in de distributieketen Volgens het stadium van afwerking de indeling van magazijnen volgens de mate van automatisering herkennen en illustreren met voorbeelden. de indeling van magazijnen volgens goederensoort herkennen en illustreren met voorbeelden Volgens de mate van automatisering Volgens goederensoort de fasen in de goederenbehandeling (inslag, opslag, uitslag) onderscheiden. de documentenstroom schetsen die ontstaat als gevolg van een goederenstroom. 2.2 Goederenbehandeling Fasen Documentenstroom verschillende gangensystemen herkennen en een keuze verantwoorden. verschillende vormen van stapeling herkennen en een keuze verantwoorden. verschillende vormen van stellingen herkennen en een keuze verantwoorden. verschillende vormen van ladingdragers herkennen en een keuze verantwoorden. verschillende vormen van locatiesystemen herkennen en een keuze verantwoorden. verschillende vormen van interne transportmiddelen opzoeken, 2.3 Organisatie van het magazijn Keuze van het gangensysteem Keuze van de stapeling Keuze van stellingen Keuze van ladingdragers Keuze van locatiesystemen Interne transportmiddelen

15 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 14 herkennen en een keuze verantwoorden. regels voor veiligheid en hygiëne in het magazijn opzoeken en toelichten. persoonlijke beschermingsmiddelen in het magazijn herkennen en het nut en gebruik ervan toelichten. 2.4 Veiligheid en hygiëne in het magazijn 2.5 Persoonlijke beschermingsmiddelen het omgaan met afval en verminderen van afval in het magazijn (onder andere sorteren) omschrijven. 2.6 Het magazijn en afval pictogrammen in het magazijn herkennen en hun betekenis toelichten. 2.7 Pictogrammen in het magazijn 3 3 Werkzaamheden in verband met binnenkomende goederen (inslag) het begrip minimumvoorraad omschrijven, de minimumvoorraad bepalen en het bereiken van de minimumvoorraad vaststellen. een intern bestelformulier herkennen. 3.1 Werkzaamheden in de verkoopafdeling Minimumvoorraad Intern bestelformulier een bestelbon herkennen en relevante informatie op de bestelbon afleiden. 3.2 Werkzaamheden in de aankoopafdeling Bestelbon de voorraadadministratie als gevolg van een bestelling aanpassen (zie ook logistieke verwerking via de computer ) Voorraadadministratie de procedure in verband met binnenkomende goederen in het magazijn schematisch voorstellen en omschrijven. 3.3 Werkzaamheden in het magazijn Procedure

16 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 15 de documenten in verband met binnenkomende goederen in het magazijn verifiëren. het belang van een grondige controle bij ontvangst van goederen omschrijven. de voorraadadministratie als gevolg van binnenkomende goederen aanpassen (zie ook logistieke verwerking via de computer ). verschillende mogelijkheden van het opslagklaar maken van binnenkomende goederen omschrijven Documenten Controle Voorraadadministratie Opslagklaar maken 4 4 Opslag van goederen de opslagprocedure van binnenkomende goederen schematisch voorstellen en omschrijven. 4.1 Opslagprocedure het begrip transit (cross-docking) verklaren en het bestaan van transit (cross-docking) motiveren. 4.2 Transit (cross-docking) 5 5 Werkzaamheden in verband met uitgaande goederen (uitslag) binnenkomende orders administratief verwerken (zie ook logistieke verwerking via de computer ). de voorraadadministratie als gevolg van binnenkomende orders aanpassen (zie ook logistieke verwerking via de computer ). een magazijnopdrachtbon opmaken (zie ook logistieke 5.1 Werkzaamheden in de verkoopafdeling Binnenkomende orders Voorraadadministratie Magazijnopdracht

17 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 16 verwerking via de computer). de orderverzameling in het magazijn omschrijven. een aantal orderverzamelingsystemen herkennen en toelichten. 5.2 Werkzaamheden in het magazijn Orderverzameling Samenstellen van orders de procedure van de verzending van de goederen schematisch voorstellen en het belang van elke stap omschrijven. de voorraadadministratie als gevolg van verzending aanpassen. (zie ook logistieke verwerking via de computer ) Verzending van de goederen Procedure Voorraadadministratie 6 6 Voorraad het bestaan van voorraden verantwoorden. 6.1 Inleiding verschillende voorraadsoorten (zoals veiligheidsvoorraad, onzekerheidsvoorraad, seizoenvoorraad, buffervoorraad, vakantievoorraad, seriegroottevoorraad, strategische voorraad) onderscheiden. 6.2 Voorraadsoorten systemen van voorraadbeheer (zoals JIT, SAP, MRP I, MRP II, CRP) omschrijven en evalueren. een systeem van kwaliteitsbewaking (bijvoorbeeld ISO- 6.3 Voorraadbeheersystemen 6.4 Kwaliteitsbewaking

18 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 17 7 certificaten) omschrijven. aan de hand van concrete voorbeelden aantonen hoe de voorraad kan beheerst worden. eventuele knelpunten bij voorraadbeheer omschrijven. het begrip logistieke kosten omschrijven en logistieke kosten onderscheiden (bijvoorbeeld kosten van orderbeheer bij verkoop, kosten van productie, kosten van materiaalverwerving, kosten van afvoer, bijzondere kosten ). het begrip logistieke flexibiliteit omschrijven en de noodzaak van logistieke flexibiliteit aantonen. een onderscheid maken tussen strategische flexibiliteit, structurele flexibiliteit en operationele flexibiliteit. de rol en de betekenis van de expeditiebedrijven bij het vervoer herkennen, de onderlinge relatie schetsen en hun rechten en plichten omschrijven. de rol en de betekenis van de rederijen bij het vervoer herkennen, de onderlinge relatie schetsen en hun rechten en plichten omschrijven. de rol en de betekenis van de scheepsagenten herkennen, de onderlinge relatie schetsen en hun rechten en plichten omschrijven. de rol en de betekenis van de douane bij het vervoer herkennen, de onderlinge relatie schetsen en de rechten en plichten omschrijven. 6.5 Voorraadbeheersing gereed product 6.6 Aandachtspunten bij voorraadbeheersing 6.7 Logistieke kosten 6.8 Logistieke flexibiliteit Begrip Soorten 7 Actoren en tussenpersonen 7.1 Expeditiebedrijven 7.2 Rederijen 7.3 Scheepsagenten 7.4 Douane

19 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 18 8 de rol en de betekenis van de vervoersmaatschappijen bij het vervoer herkennen, de onderlinge relatie schetsen en hun rechten en plichten omschrijven. de rol en de betekenis van de goederenhandelaars bij het vervoer herkennen, de onderlinge relatie schetsen en hun rechten en plichten omschrijven. de rol en de betekenis van de dispatcher bij het vervoer herkennen, de onderlinge relatie schetsen en hun rechten en plichten omschrijven. de rol van de banken bij het vervoer herkennen, de onderlinge relatie schetsen en hun rechten en plichten omschrijven. 7.5 Vervoersmaatschappijen 7.6 Goederenbehandelaars 7.7 Dispatcher 7.8 Banken 8 Logistieke verwerking via de computer een leveranciersfiche aanmaken. een leveranciersfiche verwijderen. een leveranciersfiche wijzigen. gegevens in verband met een leverancier opzoeken. 8.1 Leveranciersadministratie Aanmaken van een leveranciersfiche Verwijderen van een leveranciersfiche Wijzigen van een leveranciersfiche Opzoeken van leveranciersgegevens een klantenfiche aanmaken. een klantenfiche verwijderen. een klantenfiche wijzigen. gegevens in verband met een klant opzoeken. een artikelcategorie aanmaken. 8.2 Klantenadministratie Aanmaken van een klantenfiche Verwijderen van een klantenfiche Wijzigen van een klantenfiche Opzoeken van klantengegevens 8.3 Voorraadadministratie Artikelgegevens Aanmaken van een artikelcategorie

20 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 19 een artikelfiche aanmaken. de (begin)voorraad ingeven. gegevens in verband met de voorraad opzoeken. een interne bestelling aanmaken. een bestelbon aanmaken. ontvangen leveringsbonnen verwerken. een inkomende creditnota invoeren. een bestelling van klanten invoeren. een verzendingsnota aanmaken en invoeren. een uitgaande creditnota invoeren Aanmaken van een artikelfiche Ingeven van de voorraad Opzoeken van voorraadgegevens Inslag van goederen Aanmaken van een interne bestelling Ingeven van een bestelling Ontvangen leveringsbonnen Uitgaande retourzendingen Uitslag van goederen Bestellingen Verzendingsnota Inkomende retourzendingen

21 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 20 De modules 1 tot en met 5 zijn verplichte modules. De school maakt een keuze uit de overige modules (module 6 en/of 7) voor een pakket van twee lestijden per week. Bijkomende modules of uitbreidingen van de onderstaande modules kunnen aangeboden worden in het complementair gedeelte. Module 3: Douane en BTW (2 lestijden per week: verplicht te volgen) 1 1 Basisbegrippen het begrip invoer omschrijven en illustreren met voorbeelden. het begrip uitvoer omschrijven en illustreren met voorbeelden. het begrip intracommunautaire handel omschrijven en illustreren met voorbeelden. het begrip extracommunautaire handel omschrijven en illustreren met voorbeelden. 1.1 Invoer 1.2 Uitvoer 1.3 Intracommunautaire handel 1.4 Extracommunautaire handel het begrip doorvoer omschrijven en illustreren met voorbeelden. het begrip in vrij verkeer brengen omschrijven. het begrip accijnzen omschrijven en illustreren met voorbeelden. het begrip douanerechten omschrijven en illustreren met voorbeelden. de methoden en de nodige formaliteiten in verband met het heffen en innen van douanerechten en accijnzen opzoeken en toelichten. 1.5 Doorvoer 1.6 In vrij verkeer brengen 1.7 Accijnzen 1.8 Douanerechten 1.9 Heffen en innen van douanerechten, accijnzen en BTW

22 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending Aspecten van de organisatie van de douane de organisatie van de douane opzoeken en toelichten. 2.1 Organisatie van de douane de werking van het plaatselijk kantoor omschrijven. 2.2 Werking van het plaatselijk kantoor taken van de douane (zoals douanevervoer, douane-entrepot, actieve veredeling, passieve veredeling, behandeling onder douanetoezicht, tijdelijke invoer en uitvoer, fraudebestrijding, veiligheid, illegaal transport, volksgezondheid, smokkel, controle brandstof) opsommen en omschrijven. het begrip douane-entrepot omschrijven en de functies van een douane-entrepot opzoeken en toelichten. 2.3 Taken van de douane 2.4 Douane-entrepot 3 3 Documenten het begrip Enig document omschrijven. het belang van het Enig document aantonen. het gebruik van het Enig document toelichten. het Enig document invullen. 3.1 Enig Document Begrip Betekenis Gebruik Invullen specifieke douanedocumenten (carnet TIR, carnet ATA, de aangifte 136F - diplomatieke vrijdom, EUR 1 ) herkennen, toelichten en invullen. 3.2 Andere specifieke douanedocumenten

23 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending BTW belastbare handelingen herkennen. 4.1 Belastbare handelingen vrijgestelde handelingen herkennen. 4.2 Vrijstellingen het begrip maatstaf van heffing verklaren en de maatstaf van heffing berekenen. 4.3 De maatstaf van heffing het begrip belastingplichtige omschrijven en belastingplichtigen herkennen. de verplichtingen van een belastingplichtige opzoeken, toelichten en de nodige documenten opstellen. 4.4 De verplichtingen van de belastingplichtigen Belastingplichtige Verplichtingen het algemeen principe van de aftrekregeling omschrijven. uitzonderingen op de aftrekbaarheid opzoeken en toelichten. het beperkt aftrekrecht omschrijven en de aftrekbare en nietaftrekbare belasting berekenen. 4.5 De aftrekregeling Algemene principes Uitzonderingen op aftrekbaarheid Het beperkt recht op aftrek de werking van het bijzonder BTW-regime voor een kleine onderneming omschrijven. de werking van het forfaitair stelsel omschrijven. 4.6 Bijzondere BTW-regimes Kleine ondernemingen Het forfaitair stelsel

24 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending Douanecentrum: didactische uitstap de doelstellingen van de didactische uitstap formuleren. 5.1 Formulering van doelstellingen in samenwerking met de leerkracht de didactische uitstap voorbereiden. 5.2 Voorbereiding verslag over de didactische uitstap uitbrengen. 5.3 Rapportering de didactische uitstap evalueren in functie van de doelstellingen. 5.4 Evaluatie

25 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 24 De modules 1 tot en met 5 zijn verplichte modules. De school maakt een keuze uit de overige modules (module 6 en/of 7) voor een pakket van twee lestijden per week. Bijkomende modules of uitbreidingen van de onderstaande modules kunnen aangeboden worden in het complementair gedeelte. Module 4: Geografische economie (1 lestijd per week: verplicht te volgen) 1 1 Situering de belangrijkste economische regio s op wereldniveau aanduiden op een kaart en hun belang aantonen via statistieken. de belangrijkste economische regio s op Europees niveau aanduiden op een kaart en hun belang aantonen via statistieken. de belangrijkste economische regio s binnen België aanduiden op een kaart en hun belang aantonen via statistieken. 1.1 Economische regio s op wereldniveau 1.2 Economische regio s op Europees niveau 1.3 Economische regio s binnen België 2 2 Handelsroutes de belangrijkste zeeroutes aanduiden op een kaart en de belangrijkste kenmerken (zoals aard van de schepen, vervoerde goederen) omschrijven. 2.1 Zeeroutes de belangrijke trajecten van de binnenvaart aanduiden op een kaart en de belangrijkste kenmerken (zoals aard van de schepen, vervoerde goederen) omschrijven. specifieke kenmerken van de binnenvaart (zoals getijden, tonnage, diepte, diepgang) opzoeken en toelichten. 2.2 Binnenvaart Trajecten Praktische aspecten

26 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 25 de belangrijkste trajecten van het spoorvervoer aanduiden op een kaart en de belangrijkste kenmerken (zoals vervoerde goederen) omschrijven. de belangrijkste trajecten van het wegvervoer aanduiden op een kaart en de belangrijkste kenmerken (zoals vervoerde goederen) omschrijven. de belangrijkste trajecten van het luchtvervoer aanduiden op een kaart en de belangrijkste kenmerken (zoals vervoerde goederen) omschrijven. de meest efficiënte route bepalen met behulp van een routeplanner. 2.3 Spoorvervoer 2.4 Wegvervoer 2.5 Luchtvervoer 2.6 Efficiënt transport 3 de Europese handelspartners geografisch aanduiden op een kaart en hun voornaamste handelsproducten opzoeken en toelichten. de belangrijkste niet-europese handelspartners geografisch aanduiden op een kaart en hun voornaamste handelsproducten opzoeken en toelichten. actuele economische en geopolitieke problemen evalueren en relateren met transporten naar en van probleemgebieden. 3 Handelspartners 3.1 Binnen de EU 3.2 Buiten de EU 3.3 Actuele handelsproblematiek

27 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 26 De modules 1 tot en met 5 zijn verplichte modules. De school maakt een keuze uit de overige modules (module 6 en/of 7) voor een pakket van twee lestijden per week. Bijkomende modules of uitbreidingen van de onderstaande modules kunnen aangeboden worden in het complementair gedeelte. Module 5: Recht en wetgeving (1 lestijd per week: verplicht te volgen) 1 1 Instellingen internationale instellingen zoals WHO, Wereldbank, IMF, OPEC, NAFTA, APEC, Maghreblanden, Machraklanden, ACS-landen, Mercosur, Asean omschrijven en hun belangrijkste taken opzoeken en toelichten. Europese instellingen zoals EU, EMU, BLEU, EER, OESO, EVA omschrijven en hun belangrijkste taken opzoeken en toelichten. nationale en regionale instellingen zoals de Belgische dienst voor buitenlandse handel, de Kamer van koophandel omschrijven en hun belangrijkste taken opzoeken en toelichten. 1.1 Internationale instellingen 1.2 Europese instellingen 1.3 Nationale en regionale instellingen 2 2 Internationale handelsakkoorden de begrippen handelsakkoord, handelsbelemmeringen, handelspolitiek omschrijven en illustreren met concrete voorbeelden. integratieakkoorden zoals vrijhandelszone, douane-unie en gemeenschappelijke markt omschrijven en de gevolgen illustreren met concrete voorbeelden. 2.1 Begrippen 2.2 Integratieakkoorden

28 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 27 3 basisbegrippen uit het verzekeringswezen zoals verzekeringscontract, premie, risico, transportverzekering, zaakschade, aansprakelijkheidsverzekering, averij, goederenverzekering omschrijven en in een juiste context hanteren. de verschillende partijen van een verzekeringscontract (zoals verzekeraar, verzekeringsnemer, verzekerde, begunstigde, bemiddelaar ) opsommen, hun onderlinge relatie toelichten en hun verplichtingen en rechten opzoeken en toelichten. een aantal transportverzekeringspolissen (zoals zeeverzekeringspolis van Antwerpen, Engelse Institute Cargo clauses, algemene CMR-verzekeringsvoorwaarden, P&I Clubsverzekering) opsommen en omschrijven. 3 Transportverzekeringen 3.1 Begrippen 3.2 Partijen 3.3 Polissen 4 4 Aansprakelijkheid de betekenis van de Conventie van Warschau omschrijven en illustreren met concrete toepassingen. de basisprincipes van de aansprakelijkheid van het zeevervoer omschrijven en illustreren met concrete toepassingen. de basisprincipes van de aansprakelijkheid van de binnenvaart omschrijven en illustreren met concrete toepassingen. de aansprakelijkheidsregeling van het CMR-verdrag omschrijven en illustreren met concrete toepassingen. de basisprincipes van de aansprakelijkheid van het spoorvervoer omschrijven en illustreren met concrete toepassingen. 4.1 Luchtverkeer: Conventie van Warschau 4.2 Zeevervoer: basisprincipes 4.3 Binnenvaart: basisprincipes 4.4 Wegtransport: CMR 4.5 Spoorvervoer: basisprincipes

29 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 28 5 het regelen van internationale geschillen en het verschil in rechtspraak omschrijven. 5 Regelen van geschillen 5.1 Werkwijze

30 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 29 De modules 1 tot en met 5 zijn verplichte modules. De school maakt een keuze uit de overige modules (module 6 en/of 7) voor een pakket van twee lestijden per week. Bijkomende modules of uitbreidingen van de onderstaande modules kunnen aangeboden worden in het complementair gedeelte. 4 Module 6: Veldwerk - Internationaal transport en goederenverzending (1 of 2 lestijden per week: keuzemogelijkheid) 1 Veldwerk Internationaal transport en goederenverzending (minimaal 4 didactische uitstappen halve dag bij 1 lestijd per week; minimaal 8 didactische uitstappen halve dag bij 2 lestijden per week) de doelstellingen van de didactische uitstap formuleren. in samenwerking met de leerkracht de didactische uitstap voorbereiden. verslag over de didactische uitstap uitbrengen. de didactische uitstap evalueren in functie van de doelstellingen. 1.1 Formulering van doelstellingen 1.2 Voorbereiding 1.3 Rapportering 1.4 Evaluatie

31 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 30 De modules 1 tot en met 5 zijn verplichte modules. De school maakt een keuze uit de overige modules (module 6 en/of 7) voor een pakket van twee lestijden per week. Bijkomende modules of uitbreidingen van de onderstaande modules kunnen aangeboden worden in het complementair gedeelte. 1 Module 7: Seminaries Internationaal transport en goederenverzending (1 of 2 lestijden per week: keuzemogelijkheid) 1 Seminaries de doelstellingen van het seminarie formuleren. in samenwerking met de gastspreker en de leerkracht het seminarie voorbereiden. verslag over het seminarie uitbrengen. het seminarie evalueren in functie van de doelstellingen. 1.1 Formulering van doelstellingen 1.2 Voorbereiding 1.3 Rapportering 1.4 Evaluatie

32 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 31 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 1 Algemene pedagogisch-didactische wenken 1.1 VOET Wat? Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) zijn minimumdoelstellingen, die in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen niet gekoppeld zijn aan een specifiek vak, maar door meerdere vakken of onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET worden volgens een aantal vakoverschrijdende thema's geordend: leren leren, sociale vaardigheden, opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie, milieueducatie en muzisch-creatieve vorming. De school heeft de maatschappelijke opdracht om de VOET volgens een eigen visie en stappenplan bij de leerlingen na te streven (inspanningsverplichting) Waarom? Het nastreven van VOET vertrekt vanuit een bredere opvatting van leren op school en beoogt een accentverschuiving van een eerder vakgerichte ordening naar meer totaliteitsonderwijs. Door het aanbieden van realistische, levensnabije en concreet toepasbare aanknopingspunten, worden leerlingen sterker gemotiveerd en wordt een betere basis voor permanent leren gelegd. VOET vervullen een belangrijke rol bij het bereiken van een voldoende brede en harmonische vorming en behandelen waardevolle leerinhouden, die niet of onvoldoende in de vakken aan bod komen. Een belangrijk aspect is het realiseren van meer samenhang en evenwicht in het onderwijsaanbod. In dit opzicht stimuleren VOET scholen om als een organisatie samen te werken. De VOET verstevigen de band tussen onderwijs en samenleving, omdat ze tegemoetkomen aan belangrijk geachte maatschappelijke verwachtingen en een antwoord proberen te formuleren op actuele maatschappelijke vragen Hoe te realiseren? Het nastreven van VOET is een opdracht voor de hele school, maar individuele leraren kunnen op verschillende wijzen een bijdrage leveren om de VOET te realiseren. Enerzijds door binnen hun eigen vakken verbanden te leggen tussen de vakgebonden doelstellingen en de VOET, anderzijds door thematisch onderwijs (teamgericht benaderen van vakoverschrijdende thema's), door projectmatig werken (klas- of schoolprojecten, intra- en extra-muros), door bijdragen van externen (voordrachten, uitstappen). Het is een opdracht van de school om via een planmatige en gediversifieerde aanpak de VOET na te streven. Ondersteuning kan gevonden worden in pedagogische studiedagen en nascholingsinitiatieven, in de vakgroepwerking, via voorbeelden van goede school- en klaspraktijk en binnen het aanbod van organisaties en educatieve instellingen.

33 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending ICT Wat? Onder ICT verstaan we het geheel van computers, netwerken, internetverbindingen, software, simulatoren, enz. Telefoon, video, televisie en overhead worden in deze context niet expliciet meegenomen Waarom? De recente toevloed van informatie maakt levenslang leren een noodzaak voor iedereen die bij wil blijven. Maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen wijzen op het belang van het verwerven van ICT. Enerzijds speelt het in op de vertrouwdheid met de beeldcultuur en de leefwereld van jongeren. Anderzijds moeten jongeren niet alleen in staat zijn om nieuwe media efficiënt te gebruiken, maar is ICT ook een hulpmiddel bij uitstek om de nieuwe onderwijsdoelen te realiseren. Het nastreven van die competentie veronderstelt onderwijsvernieuwing en aangepaste onderwijsleersituaties. Er wordt immers meer en meer belang gehecht aan probleemoplossend denken, het zelfstandig of in groep leren werken, het kunnen omgaan met enorme hoeveelheden aan informatie... In bepaalde gevallen maakt ICT deel uit van de vakinhoud en is ze gericht op actieve beheersing van bijvoorbeeld een softwarepakket binnen de lessen informatica. In de meeste andere vakken of bij het nastreven van vakoverschrijdende eindtermen vervult ICT een ondersteunende rol. Door de integratie van ICT kunnen leerlingen immers: het leerproces in eigen handen nemen; zelfstandig en actief leren omgaan met les- en informatiemateriaal; op eigen tempo werken en een eigen parcours kiezen (differentiatie en individualisatie) Hoe te realiseren? In de eerste graad van het SO kunnen leerlingen onder begeleiding elektronische informatiebronnen raadplegen. In de tweede en nog meer in de derde graad kunnen de leerlingen spontaan gegevens opzoeken, ordenen, selecteren en raadplegen uit diverse informatiebronnen en kanalen met het oog op de te bereiken doelen. Er bestaan verschillende mogelijkheden om ICT te integreren in het leerproces. Bepaalde programma s kunnen het inzicht verhogen d.m.v. visualisatie, grafische voorstellingen, simulatie, het opbouwen van schema s, stilstaande en bewegende beelden, demo... Sommige cd-roms bieden allerlei informatie interactief aan, echter niet op een lineaire manier. De leerling komt via bepaalde zoekopdrachten en verwerkingstaken zo tot zijn eigen gestructureerde leerstof. Databanken en het internet kunnen gebruikt worden om informatie op te zoeken. Wegens het grote aanbod aan informatie is het belangrijk dat de leerlingen op een efficiënte en een kritische wijze leren omgaan met deze informatie. Extra begeleiding in de vorm van studiewijzers of instructiekaarten is een must. Om tot een kwaliteitsvol eindresultaat te komen, kunnen leerlingen de auteur (persoon, organisatie...) toevoegen alsook de context, andere bronnen die de inhoud bevestigen en de onderzoeksmethode. Dit zal het voor de leraar gemakkelijker maken om het resultaat en het leerproces te beoordelen. De resultaten van individuele of groepsopdrachten kunnen gekoppeld worden aan een mondelinge presentatie. Een presentatieprogramma kan hier ondersteunend werken. Men kan resultaten en/of informatie uitwisselen via , blackboard, chatten, nieuwsgroepen, discussiefora... ICT maakt immers allerlei nieuwe vormen van directe en indirecte communicatie mogelijk. Dit is zeker een meerwaarde omdat ICT op die manier niet alleen de mogelijkheid biedt om interscolaire projecten op te zetten, maar ook om de communicatie tussen leraar en leerling (uitwisselen van cursusmateriaal, planningsdocumenten, toets- en examenvragen...) en leraren onderling (uitwisseling lesmateriaal ) te bevorderen. Sommige programma s laten toe op graduele niveaus te werken. Ze geven de leerling de nodige feedback en remediëring gedurende het leerproces (= zelfreflectie en -evaluatie).

34 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending Begeleid zelfgestuurd leren Wat? Met begeleid zelfgestuurd leren bedoelen we het geleidelijk opbouwen van een competentie naar het einde van het secundair onderwijs, waarbij leerlingen meer en meer het leerproces zelf in handen gaan nemen. Zij zullen meer en meer zelfstandig beslissingen leren nemen in verband met leerdoelen, leeractiviteiten en zelfbeoordeling. Dit houdt onder meer in dat: de opdrachten meer open worden; er meerdere antwoorden of oplossingen mogelijk zijn; de leerlingen zelf keuzes leren maken en verantwoorden; de leerlingen zelf leren plannen; er feedback wordt voorzien op proces en product; er gereflecteerd wordt op leerproces en leerproduct. De leraar is ook coach, begeleider. De impact van de leerlingen op de inhoud, de volgorde, de tijd en de aanpak wordt groter Waarom? Begeleid zelfgestuurd leren sluit aan bij enkele pijlers van ons PPGO, o.m. leerlingen zelfstandig leren denken over hun handelen en hierbij verantwoorde keuzes leren maken; leerlingen voorbereiden op levenslang leren; het aanleren van onderzoeksmethodes en van technieken om de verworven kennis adequaat te kunnen toepassen. Vanaf het kleuteronderwijs worden werkvormen gebruikt die de zelfstandigheid van kinderen stimuleren, zoals het gedifferentieerd werken in groepen en het contractwerk. Ook in het voortgezet onderwijs wordt meer en meer de nadruk gelegd op de zelfsturing van het leerproces in welke vorm dan ook. Binnen de vakoverschrijdende eindtermen, meer bepaald Leren leren, vinden we aanknopingspunten als: keuzebekwaamheid; regulering van het leerproces; attitudes, leerhoudingen, opvattingen over leren. In onze huidige (informatie)maatschappij wint vaardigheid in het opzoeken en beheren van kennis voortdurend aan belang Hoe te realiseren? Het is belangrijk dat bij het werken aan de competentie de verschillende actoren hun rol opnemen: de leerling wordt aangesproken op zijn motivatie en leer kracht; de leraar krijgt de rol van coach, begeleider; de school dient te ageren als stimulator van uitdagende en creatieve onderwijsleersituaties.

35 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 34 De eerste stappen in begeleid zelfgestuurd leren zullen afhangen van de doelgroep en van het moment in de leerlijn Leren leren, maar eerder dan begeleid zelfgestuurd leren op schoolniveau op te starten is klein beginnen aan te raden. Vanaf het ogenblik dat de leraar zijn leerlingen op min of meer zelfstandige manier laat: doelen voorop stellen; strategieën kiezen en ontwikkelen; oplossingen voorstellen en uitwerken; stappenplannen of tijdsplannen uitzetten; resultaten bespreken en beoordelen; reflecteren over contexten, over proces en product, over houdingen en handelingen; verantwoorde conclusies trekken; keuzes maken en verantwoorden is hij al met een of ander aspect van begeleid zelfgestuurd leren bezig.

36 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Internationaal transport en goederenverzending 35 2 Specifieke pedagogisch-didactische wenken Nr. Pedagogisch-didactische wenken 1 Dit leerplan geldt voor een lestijdenpakket van 25 weken op schooljaarbasis. 2 De leraar streeft naar het bereiken van leerwinst bij alle leerlingen. 3 Het is aangewezen om in een gepaste omgeving (i.f.v. de leerstofitems, doelstellingen en de gekozen werkvormen) hedendaagse didactische media (beamer, overheadprojector, computer) aan te wenden. Op deze wijze worden de lessen aantrekkelijker gemaakt en verbetert de werksfeer. 4 Bij het aanbrengen van de leerstof wordt maximaal vertrokken vanuit praktische probleemstellingen. 5 Er dient rekening gehouden te worden met een verschuiving naar zelfstandige kennisverwerving en leren leren. Dit om de terugkoppeling naar de realiteit te realiseren en te beantwoorden aan de verwachtingen van het levenslang leren. Ook de maatschappelijke vraag naar het versterken van de attitude- en waardevorming wordt uitdrukkelijker geïmplementeerd. De overdracht van leerfuncties van de leraar naar de leerlingen dient geleidelijk te gebeuren. 6 Belangrijk is dat de leerlingen een uitgebreid begrippenarsenaal leren hanteren. Het gebruik van het juiste begrip in een bepaalde context en het kunnen toelichten en concretiseren van economische begrippen primeert op de definiëring. De leraar waakt erover dat de leerlingen steeds de geijkte vakterminologie aanwenden. 7 De actualiteit zal nauwgezet in het oog gehouden worden, teneinde nieuwe trends tijdig waar te nemen. 8 Het is aan te raden het vak TV Toegepaste economie aan te bieden in blokken van twee of vier lesuren. Dit geeft de leraar het nodige comfort om grotere opdrachten zoals opzoekwerk, computertoepassingen, didactische uitstappen vlotter te behandelen en tijdwinst te realiseren. 9 Dit vak leent zich, zonder afbreuk te doen aan de traditionele didactische werkvormen zoals het onderwijsleergesprek, uitstekend tot het gebruik van activerende werkvormen zoals groepswerk, zelfstudie Voor welke werkvorm de leraar ook kiest, de leerling moet steeds actief bij het onderwijsgebeuren betrokken worden. In het kader van het wegwerken van de diversiteit op gebied van voorkennis biedt begeleid zelfgestuurd leren een ideale uitweg. 10 De didactische uitstappen en de seminaries zijn het middel bij uitstek om dit leerplan realistisch en praktijkgericht te behandelen. Hierbij wordt bij voorkeur contact opgenomen met lokale ondernemingen. Deze ondernemingen kunnen ook worden aangesproken voor het invullen van de stages. De didactische uitstappen kunnen zowel in klasverband ingevuld worden als door de individuele leerling of door groepjes van leerlingen onder de vorm van een observeeractiviteit. 11 Het is aangewezen om in de mate van het mogelijke vakoverschrijdend te werken.