Detailhandelsvisie IJsselstein 2017

Transcriptie

1 Detailhandelsvisie IJsselstein 2017 IJsselstein, Augustus 2017

2 Inhoud Inleiding Visie op detailhandel in IJsselstein De detailhandelsstructuur in IJsselstein Wat verstaan we onder vitale en florerende detailhandel? Visie en missie van IJsselstein Het detailhandelsbeleid 2017 Factoren die van invloed zijn op het detailhandelsbeleid IJsselstein Het beleid voor de komende jaren Uitdagingen voor de binnenstad Uitdagingen voor de ondersteunende winkelgebieden Uitdagingen voor de detailhandel in de periferie: wat staan we wel en niet toe? Webwinkels en pick up points Kringloopwinkels Detailhandel op bedrijventerreinen als ondergeschikte nevenactiviteit De beleidsmatige context Bestemmingsplannen Toekomstvisie / stadsvisie IJsselstein Economische visie Provinciale ruimtelijke structuurvisie Regionale samenwerkingsafspraken U10 Ontwikkelingen vanuit het Rijk Bijlage 1 Koopstromen IJsselstein Bijlage 2 Rapport Seinpost adviesbureau 2

3 Inleiding De nota detailhandel van de gemeente IJsselstein dateert uit 2007 met een kleine herziening in Omdat de detailhandel de laatste jaren sterk onderhevig is geweest aan nationale en internationale ontwikkelingen en trends, is het voor een vitaal detailhandelsbeleid van belang om met regelmaat het beleid te toetsen op de actualiteit. Het gedrag en de wensen van de hedendaagse consument zijn niet gelijk aan die van de consument uit De consument is kritischer geworden, is meer op zoek naar een positieve totaalbeleving, heeft meer keuze gekregen en kan gebruik maken van de eindeloze mogelijkheden die het internet hem biedt. Online oriënteren, vergelijken en daadwerkelijk shoppen zijn niet meer weg te denken uit de hedendaagse manier van winkelen. Diverse ketens die voorheen in veel grote steden het straatbeeld domineerden zijn de afgelopen jaren omgevallen of grondig van strategie gewijzigd. Leegstand en verpaupering is in veel winkelgebieden een groot probleem geworden en trends geven aan dat er de komende jaren een overschot aan winkelvloeroppervlakte zal zijn. IJsselstein hecht grote waarde aan een vitale en florerende detailhandelsstructuur in de gemeente. Gezien alle ontwikkelingen is het dan ook tijd om het detailhandelsbeleid van de gemeente tegen het licht te houden. Wat werkt goed en waar is bijstelling gewenst? In 2016 heeft de gemeente het adviesbureau Seinpost ingeschakeld om dit proces voor haar te begeleiden. Seinpost heeft onderzoek gedaan naar de detailhandelssituatie in IJsselstein en heeft hiervoor diverse middelen ingezet. Participatie heeft vorm gekregen door vanuit alle winkelgebieden ondernemers uit de detailhandel en horeca, als ook vastgoedeigenaren en het Economisch Platform IJsselstein uit te nodigen om mee te denken over de actualisatie van het beleid. Een en ander heeft geleid tot een eerste concept-detailhandelsvisie en -beleid dat begin 2017 werd behandeld in de commissie ruimte. Het voorstel riep nog veel discussie op, mede door een te gedetailleerde uitvoeringsagenda die gekoppeld was aan het visiedocument Daarop is besloten het stuk verder aan te passen. In de daaropvolgende periode werden de resultaten van het koopstromenonderzoek dat in 2016 is uitgevoerd in opdracht van de Randstadprovincies Zuid- Holland, Noord-Holland en Utrecht gepubliceerd. De resultaten van dit onderzoek geven voor de gemeente IJsselstein een ander beeld dan het voorlaatste koopstromenonderzoek uit 2014/2015, Daarop was het rapport van Seinpost Adviesbureau (mede) gebaseerd. De visie is vervolgens verder aangescherpt en het beleidsdocument is drastisch gewijzigd in omvang. De vertegenwoordigers van de oorspronkelijke kopgroep detailhandel en stichting Stadsmarketing hebben gelegenheid gehad om mee te praten en input te leveren. In de bijlagen zijn de volgende stukken opgenomen: - De laatst bekende situatie wat betreft koopstromen in IJsselstein - De relevante delen van het Seinpost rapport. Daar waar de actualiteit het rapport heeft ingehaald, zijn de delen weggelaten. Tevens verwijzen wij ook naar eerder opgestelde rapporten, zoals het rapport van Cor Molenaar Visie op IJsselstein; beleving, cultuur en inspiratie (2015) en het rapport IJsselstein als merk in de markt van de taskforce Stadsmarketing (2016), Gezien de ontwikkelingen die nog in volle gang zijn op het gebied van detailhandel en aanverwante terreinen, verdient het de voorkeur om minimaal elke vijf jaar het beleid te toetsen aan de actualiteit en waar nodig bij te stellen. 3

4 Visie op detailhandel in IJsselstein Een vitale, florerende en toekomstbestendige detailhandel is waar IJsselstein voor staat en voor gaat. Wat verstaan we daaronder en hoe maken we die ambitie waar? De detailhandelsstructuur in IJsselstein In IJsselstein zien we de binnenstad als belangrijk centrum voor onze detailhandel. Het winkelen wordt hier vermengd met beleven en ontmoeten. Zowel recreatief winkelen, als de aanschaf van dagelijkse versproducten zijn belangrijke functies in de binnenstad. We streven naar een goede balans tussen food en non-food, tussen dagelijkse en niet-dagelijkse boodschappen, tussen detailhandel en horeca en tussen winkelen, wonen en beleven. Voor de dagelijkse boodschappen wordt het centrum ondersteund door: twee complete boodschappencentra (winkelcentrum Clinckhoeff en winkelcentrum Achterveld); een solitaire supermarkt in de wijk Zenderpark met een beperkt aanbod van detailhandel en dienstverlening daar omheen; een solitaire supermarkt op de Televisiebaan; een winkelstrip op de Kasteellaan, twee grote supermarkten op de Panoven met een horecagelegenheid erbij; De ondersteunende winkelgebieden richten zich in eerste instantie op het verzorgingsgebied waarin zij gevestigd zijn. Dit geldt niet voor de perifere detailhandel of het supermarktaanbod op de Panoven. Deze zijn breder gericht. Voor de niet-dagelijkse aankopen wordt de winkelstructuur ondersteund door een perifeer aanbod voor doelgerichte aankopen op de bedrijventerreinen en door de wekelijkse warenmarkt. Wat verstaan we onder een vitale en florerende detailhandel? In een vitale en florerende detailhandel is er sprake van enerzijds een situatie waarin ondernemers een goede omzet draaien, een belangrijke bijdrage leveren aan de werkgelegenheid in IJsselstein, financiële ruimte hebben om te investeren in vernieuwing en optimalisatie en waar zij een belangrijke bijdrage leveren aan de sociale functie van het ontmoeten en verbinden. Anderzijds is er binnen een vitale en florerende detailhandel sprake van een situatie waarin de consument op aanvaardbare afstand van zijn woonomgeving voorzien kan worden in de dagelijkse boodschappen, waar een gevarieerd aanbod is voor de niet-dagelijkse aankopen, waar men het winkelen als prettig en interessant ervaart, waar men elkaar opzoekt in de winkelgebieden en waar men toegevoegde waarde ziet in fysiek winkelen ten opzichte van online winkelen. Om dit te bereiken is samenspel nodig tussen detailhandel en horeca, tussen ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeenten, tussen winkelen en beleven en tussen retail en ambulante handel (markt). Daarnaast is het nodig dat de aspecten schoon, heel en veilig prominent de volle aandacht behouden 4

5 Visie en missie van IJsselstein Visie IJSSELSTEIN De stad die mensen verbindt Missie IJsselstein is een uniek gelegen historische stad met een vitale verbindende samenleving die bewoners en bezoekers uitnodigt tot ontmoeten Bron: IJsselstein als merk in de markt, Taskforce stadsmarketing mei

6 Het detailhandelsbeleid 2017 Factoren die van invloed zijn op het detailhandelsbeleid IJsselstein Om te komen tot de hoofdlijnen van het detailhandelsbeleid van IJsselstein voor de komende jaren, kijken we naar enkele factoren die daar een invloed op uitoefenen: 1. De kracht van IJsselstein zoals beschreven in de visie en missie door de Taskforce Stadsmarketing. Of wel de sociale functie van de detailhandel (ontmoeten en verbinden). 2. Hoge prioriteit van een vitale binnenstad en vitale ondersteunende winkelgebieden. Of wel aantrekkelijke en gevarieerde winkelgebieden waar zowel inwoners als bezoekers tot aangetrokken worden. 3. De collectieve kracht van de combinatie van detailhandel en horeca, of wel het tegengaan van versnippering van detailhandel en horeca buiten bestaande winkelgebieden 4. De uitkomsten van het laatste distributie planologisch onderzoek (Seinpost Adviesbureau, 2016) voor IJsselstein hetgeen aangeeft dat IJsselstein met de ontwikkelingen aan de Schuttersgracht erbij gerekend, aan haar grenzen zit wat betreft winkelvloeroppervlakte. Met daarbij een risico op overschot van winkelvloeroppervlakte als de koopkrachtbinding zou afnemen (zie rapport Seinpost Adviesbureau in de bijlage) 5. De resultaten van het koopstromenonderzoek 2016/2017, welke na oplevering van het rapport van Seinpost Adviesbureau bekend zijn geworden. 6. Het parkeerbeleid van de gemeente. Het is van belang om nader onderzoek te doen naar de effecten van het huidige parkeerbeleid in relatie tot bezoekersaantallen. Externe factoren als de recessie kunnen hierbij meegewogen worden. 7. De huidige retail trends welke krimp van het landelijk aantal vierkante meters winkelvloeroppervlakte de komende jaren noodzakelijk maakt ten behoeve van vitaliteit van winkelgebieden (zie rapport Seinpost Adviesbureau in de bijlage). 8. Het veranderende consumentengedrag, waarbij het aspect van belevingsgericht winkelen zwaarder is gaan wegen de laatste jaren. De mogelijkheden en het gemak van het online winkelen zijn dusdanig groot, dat het fysiek winkelen de consument echt iets waardetoevoegend moet kunnen bieden (beleving) 9. De ambitie van de provincie Utrecht om bij te dragen aan de oproep van het Rijk om 20% winkelvloeroppervlakte in de komende jaren uit de markt te halen. 10. De regionale samenwerking van IJsselstein in het U10 netwerk, waarbij tien deelnemende gemeenten met elkaar zorg willen dragen voor een vitale regio, met daarbinnen vitale binnensteden en dorpskernen. Of wel concurrentie maakt plaats voor complementariteit. Gemeenten vullen elkaar aan en hebben de intentie om met elkaar te komen tot afspraken op het gebied van detailhandel, daar waar effecten op regionaal niveau spelen. 6

7 Het beleid voor de komende jaren Vanuit de visie op detailhandel en ontwikkelingen waarmee rekening gehouden moet worden, komen we op een detailhandelsbeleid voor IJsselstein dat in wezen niet sterk afwijkt van het voorgaande beleid, maar door enkele nuanceringen wel meer toekomstbestendig is. We gaan voor een vitale binnenstad waarbij horeca en detailhandel met verenigde krachten een aantrekkelijk verblijfsgebied creëren voor inwoners en bezoekers. Even belangrijk, maar meer gericht op de dagelijkse voorzieningen en de leefbaarheid van de wijken, zijn de ondersteunende winkelgebieden. Om de vitaliteit van de genoemde gebieden te verhogen, dan wel te beschermen dient detailhandel zich daar te vestigen. Alleen wanneer dit niet inpasbaar is, kan met enige terughoudendheid buiten de bestaande winkelgebieden gekeken worden. Voor detailhandel geldt strikt dat deze alleen in aanmerking komt voor een perifere locatie, wanneer deze aan de voorwaarden van de perifere detailhandel voldoet. Hiervoor is een toetsingskader opgesteld dat is opgenomen in deze detailhandelsvisie. Omdat we niet kunnen voorspellen hoe de toekomst van de detailhandel zich ontwikkelt of hoe de toekomstige behoefte van de consument zich ontwikkelt, laten we ruimte voor nieuwe initiatieven buiten de bovengenoemde uitgangspunten, mits deze volledig de ladder voor duurzame verstedelijking kunnen doorlopen. Voor horeca en leisure concepten geldt in principe hetzelfde uitgangspunt. Deze dienen in bestaande winkelgebieden gevestigd te worden ten behoeve van het vergroten van de winkelbeleving en de sociale functie van de bestaande winkelgebieden. Alleen als deze door aard en omvang niet inpasbaar zijn, kan daar buiten gekeken worden. Op het gebied van inkrimpen hanteren we het beleid dat we bij herijking van bestaande bestemmingsplannen de mogelijk verborgen of onbenutte plancapaciteit voor detailhandel in kaart brengen en waar mogelijk weg saneren. We voegen geen nieuwe capaciteit (winkelvloeroppervlak) toe, buiten de geplande ontwikkelingen om aan de Schuttersgracht / Molenstraat. Zoals vermeld in het rapport van zowel Seinpost Adviesbureau als van de Taskforce Stadsmarketing is de ontwikkeling op de Schuttersgracht / Molenstraat nodig om de aantrekkelijkheid van onze binnenstad te verhogen (aantrekkelijk loopcircuit voor winkelend publiek). In de ontwikkeling is een fasering opgenomen. Na voltooiing van fase twee moet een nieuw distributie planologisch onderzoek uitwijzen of fase drie opgestart kan worden. Voor internetverkoop geldt dat er bepaalde criteria gelden om zich buiten de winkelgebieden te mogen vestigen. Het dient dan sec om distributie en logistiek te gaan en de locatie dient niet voor consumenten toegankelijk te zijn. De uitwerking hiervan is opgenomen in het toetsingskader voor periferie. Hetzelfde geldt voor detailhandel op bedrijventerreinen als nevenactiviteit. Ook deze voorwaarden dienen strikt in acht genomen te worden ter bescherming van de bestaande winkelgebieden afgezet tegen een positief vestigingsklimaat voor bepaalde bedrijfsactiviteiten waarbij nevenverkoop van oudsher toegestaan wordt. Pick-up points c.q. afhaalpunten dienen uitsluitend in de bestaande winkelgebieden gefaciliteerd te worden en niet daarbuiten (solitair of op bedrijventerreinen). Deze punten genereren traffic die we ten behoeve van die vitaliteit juist naar de winkelgebieden toe willen halen. 7

8 Uitdagingen voor de binnenstad Zoals de Taskforce Stadsmarketing in 2016 in haar rapport beschreef, is de stadskern van IJsselstein de belangrijkste factor als het gaat om de beleving van IJsselstein. Het centrum is de magneet die inwoners en bezoekers aantrekt om te ontmoeten, te beleven en te winkelen in IJsselstein. In gesprek met stakeholders is naar boven gekomen dat er behoefte is aan een actuele brede visie op de binnenstad van IJsselstein. Vanuit die visie kan een actieplan volgen waarbij alle relevante stakeholders betrokken worden. De Taskforce heeft veel elementen van een dergelijke visie en actieplan uitgewerkt in haar rapport uit Omdat een vitale binnenstad gepaard gaat met een goede balans tussen detailhandel, horeca, kunst & cultuur en wonen, dienen niet alleen ondernemers betrokken te worden bij een dergelijke visie, maar ook inwoners van de binnenstad en stakeholders vanuit bijvoorbeeld de kunst en cultuur sector. Vanuit een visie op de binnenstad kunnen vraagstukken uitgewerkt worden op het gebied van: Wat voor binnenstad heeft IJsselstein en wat wil zij uitdragen naar bewoners en bezoekers toe? Hoe moet het winkelaanbod eruit zien om bij te dragen aan de gewenste identiteit van de binnenstad? In hoeverre willen we op winkelaanbod sturen (branchering) en hoever zijn eigenaren, ondernemers en gemeenten bereid te gaan om dit te bereiken (rekening houdend met de risicofactoren die dit meebrengt)? Hoe kijken we aan tegen horeca in het kernwinkelgebied (winkelgebied de 7-straatjes, waarbij de Voorstraat uitgezonderd is, als zijnde kernwinkelgebied)? Willen we dit gaan reguleren tot de gewenste verhouding waarbij minimaal tachtig procent uit winkels bestaat? Zo ja, hoe ver zijn eigenaren, ondernemers en gemeenten dan bereid te gaan? Of willen we deze markt juist vrij laten en profiteren van de lage leegstand die de centrumbestemming ook tot gevolg heeft? Hoe kijken we aan tegen aanloopstraten, welke functie zien we voor deze straten in de toekomst? Hoe kunnen en willen ondernemers en eigenaren uit deze straten bijdragen aan die toekomstvisie? Hoe zien inwoners van de binnenstad de toekomst van het centrum? Wat is er nodig om woongenot met een bruisende binnenstad te combineren? Urgentie en prioritering. Niet alles kan tegelijk aangepakt worden, hoe zou de prioritering van een actieplan eruit moeten zien? Hoe houden we rekening met wat kan, wat moet en wat soms langer de tijd nodig heeft? We zien als belangrijkste uitdaging voor het centrum om te komen tot een breed gedragen visie op de binnenstad die antwoord geeft op bovenstaande vragen. In de nadere uitwerking van een uitvoeringsprogramma dat daarop volgt is draagvlak van alle partijen cruciaal. Om benodigde partijen bij elkaar aan te tafel te krijgen en het gesprek te laten voeren, zien we een belangrijke rol voor een samenwerking tussen centrummanager en gemeente. Actiepunten: - Klankbordgroep binnenstad formeren waarin naast ondernemers (streetcoaches), centrummanager en gemeente, ook vastgoedeigenaren, stadsmarketing en inwoners van het centrumgebied participeren. Vanuit deze klankbordgroep wordt gewerkt aan een integrale visie op de binnenstad en een bijbehorend actieplan. Het actieplan bevat tenminste een prioritering, kostenoverzicht en een voorstel voor lastenverdeling. - De vindbaarheid en bereikbaarheid van de binnenstad in zowel fysieke als virtuele zin verbeteren. 8

9 Uitdagingen voor de ondersteunende winkelgebieden De ondersteunende winkelgebieden hebben een belangrijke sociale functie voor de leefbaarheid van de wijken. Deze winkelgebieden hebben als verzorgingsgebied met name de wijken waarin zij gevestigd zijn of aanpalende wijken. Deze winkelgebieden zijn gericht op de dagelijkse boodschappen en in beperkte mate op de niet-dagelijkse boodschappen. Met winkelcentrum de Clinckhoeff en Achterveld heeft IJsselstein twee complete wijkwinkelcentra die de inwoners een gevarieerd aanbod bieden. Op korte afstand van de Clinckhoeff is nog een solitaire supermarkt gevestigd. Het is de vraag in hoeverre dit wenselijk is. In Zenderpark is een supermarkt gevestigd met beperkte aanvullende detailhandel en/of diensten. Achterliggende idee destijds bij de realisatie was dat Zenderpark grenst aan het centrumgebied en inwoners voor de niet-dagelijkse boodschappen zoveel mogelijk richting de binnenstad getrokken zouden moeten worden. Ook bijna grenzend aan het centrum ligt de winkelstrip Kasteellaan. De vraag die al langere tijd speelt is in hoeverre het waarde toevoegt aan de winkelstructuur van IJsselstein dat op de Kasteellaan een enkele winkels gevestigd zijn. De vraag is in hoeverre deze complementair zijn aan de binnenstad of mogelijk bezoekers wegtrekken uit de binnenstad. Ondernemers van de Kasteellaan staan er niet afwijzend tegenover om op termijn naar de binnenstad te vertrekken, mits er gunstige voorwaarden geboden worden. Ook hier geldt de vraag of men bereid is om in samenwerking met elkaar verplaatsing te realiseren. Maar eerder nog moet de vraag beantwoord worden of verplaatsing wel wenselijk dan wel nodig is. Ook de winkelstrip op de Kasteellaan heeft weer zo zijn functie in het gebied waar zij nu ligt. Recentelijk is een boodschappencentrum geopend op de Panoven, naast de Baronieweg. Het verzorgingsgebied van dit boodschappencentrum is door de ligging ervan IJsselstein breed. Actiepunten - De belangrijkste uitdagingen voor de Clinckhoeff en Achterveld liggen op het gebied van parkeergelegenheid (zowel auto als fiets), de fysieke uitbreidingsruimte in relatie tot de uitstraling van de openbare ruimte en het optimaliseren van laad- en losmogelijkheden. Beide centra zijn erg naar binnen toe gericht. Het trekt de bezoeker niet direct aan, wanneer niet bekend is wat daar is. Hier kunnen beide centra aan werken, wellicht in samenwerking met stadsmarketing IJsselstein. - In de uitwerking van de visie op de binnenstad, kan de Kasteellaan betrokken worden. Een verkenning ten aanzien van de toekomst van de Kasteellaan moet opgestart worden. Zoals ondernemers ook zelf zeggen, er moeten keuzes gemaakt worden. Of we accepteren deze winkelstrip in haar huidige vorm en voeren geen verdere discussie erover, of we investeren met elkaar (ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente) in een plan dat verplaatsing mogelijk maakt. - De verbinding en samenwerking tussen de verschillende winkelgebieden kan verhoogd worden. Door krachten te bundelen op het gebied van marketing en promotie, maar ook op het gebied van nieuwe initiatieven, pop-up stores en activiteiten. Op deze manier kan de sociale functie van ontmoeten ook in de wijkcentra versterkt worden. 9

10 Uitdagingen voor de detailhandel in de periferie: wat staan we wel en niet toe? De perifere detailhandel in IJsselstein is voor een groot deel gevestigd op de bedrijven- en industrieterreinen Paardenveld, Lage Dijk en Corridor. Om versnippering te voorkomen en onderlinge synergie te stimuleren wordt, net als destijds vastgesteld in de Nota Detailhandel 2007, getracht het (nieuwe) aanbod te clusteren nabij locatie Paardenveld. Louter zuivere perifere detailhandelsvestigingen (PDV) zijn toegestaan op de daartoe bestemde locaties in de periferie. Dat houdt in dat: 1. Dit alleen geldt voor de oorspronkelijke PDV branches: brand- en explosiegevaarlijke stoffen, auto s, boten, caravans, sanitair, keukens, bouwmarkten, tuincentra en meubels. 2. De vestigingen niet inpasbaar zijn in bestaande winkelcentra en er een minimale maat geldt van m2 bedrijfsvloeroppervlak. Voor de PDV geldt voor de verkoop van branchevreemde producten (nevenassortiment) dat dit slechts 10% van de oppervlakte mag beslaan, met een maximum van 100 m2. Shop-in-shop concepten (met eigen afrekenpunten) van andersoortige branches dan de hoofdbranche zijn niet toegestaan. Het totale beschikbare winkelvloeroppervlakte in de periferie wordt niet uitgebreid. Indien er in de toekomst gegronde redenen zijn om hiervan af te wijken, dan dient dit in lijn te zijn met de provinciale ruimtelijke structuurvisie en verordening (PRS/PRV). Uitbreiding in de periferie wordt ook daarin uitsluitend onder strenge voorwaarden toegestaan. Tevens dient een uitzondering in lijn te zijn met de afspraken die gemaakt worden binnen de U10 regio. Webwinkels en pick up points Online winkelen is in opmars, als ook diverse varianten van webwinkels die zich willen vestigen in de periferie. Als de webwinkel fysiek niet toegankelijk is voor de consument is het een andere bestemming (bijv. bedrijf, kantoor of woning). We maken onderscheid tussen vier vormen van internetverkoop 1, waarbij de duiding ervan bepaalt waar deze vormen zich al dan niet mogen vestigen: 1. Winkels: internetverkoop vindt plaats vanuit of in combinatie met een fysieke uitstalruimte die gericht is op en/of toegankelijk is voor consumenten (al dan niet in combinatie met opslag/logistiek). Deze vorm van internetverkoop wordt in planologisch opzicht beschouwd als winkel en is alleen toegestaan in panden met een winkelbestemming. We beschouwen een voor consumenten toegankelijke showroom (uitstalruimte), ook zonder bestelling, betaling of levering ter plaatse als winkel. 2. Bedrijfsruimte: internetverkoop vindt plaats vanuit of in combinatie met opslag en/of logistiek. Er is geen sprake van een fysieke uitstalruimte of afhaalfunctie die toegankelijk is voor en/of gericht is op consumenten (ook geen showroom of kleedruimte). 3. Kantoren: internetverkoop vindt plaats zonder opslag en/of logistiek ter plaatse. Er is geen sprake van een fysieke uitstalruimte of afhaalfunctie die toegankelijk is voor en/of gericht is op consumenten. 4. Woningen/overig: internetverkoop vindt plaats met beperkte opslag en/of logistiek 2 ter plaatse. Er is geen sprake van een fysieke uitstalruimte of afhaalfunctie die toegankelijk is voor en/of gericht is op consumenten en er is geen sprake van een bedrijfsactiviteit met ter plaatse werkzame personen. Zolang de internetverkoop ondergeschikt blijft aan de hoofdfunctie van een pand heeft deze vorm van internetverkoop planologisch geen substantiële effecten en kan zonder beperkingen worden toegestaan in panden met een woon- of andere bestemming. 1 Uit het rapport van Seinpost, waarbij Seinpost grotendeels aansluit bij de brochure Internethandel, keuze in beleid en vertaling in bestemmingsplannen, Kamer van Koophandel, maart Nadere regels over beperkte opslag en/of logistiek kunnen in bestemmingsplannen worden opgenomen. 10

11 Pick-up points (afhaalpunten) zijn niet toegestaan in de periferie en dienen in bestaande winkelgebieden gevestigd te worden. Kringloopwinkels Een kringloopwinkel is deels reguliere detailhandel (zij het alleen in gebruikte goederen), deels PDV (volumineus) en deels het uitoefenen van bedrijfsmatige activiteiten, zoals het inzamelen, sorteren en eventueel repareren van (in de regel door particulieren) aangevoerde, afgedankte goederen. Volgens jurisprudentie worden de activiteiten van kringloopwinkels als detailhandel beschouwd. In IJsselstein zijn meerdere kringloopwinkels gevestigd op perifere locaties. Ondanks het feit dat kringloopwinkels en dergelijke niet tot de traditionele PDV-branches horen, worden ze wel vaak op PDV-locaties toegestaan. Dit doordat ze: - Minder goed passen in een regulier stadscentrum of wijkwinkelcentrum; - Een magazijn- en werkplaatsfunctie hebben; - Lagere m² huurprijs betalen mede in samenhang met de sociale doelstelling Ook in IJsselstein zal de vestiging van kringloopwinkels vanwege deze redenen op PDV-locaties worden toegestaan, mits aangetoond is dat het qua maatvoering (meer dan m² BVO) en verkeersaantrekkende werking niet in de binnenstad inpasbaar is. Met de PDV-locaties wordt verwezen naar de bedrijven- en industrieterreinen waar ook de traditionele PDV-branches zijn toegestaan, respectievelijk Paardenveld, Lage Dijk en de Corridor, waarbij vestiging op Paardenveld de voorkeur heeft. Deze bedrijventerreinen zijn goed bereikbaar voor de consument en de vestiging nabij detailhandel in de branches in en om het huis stimuleert combinatiebezoek. Om overcapaciteit te voorkomen, is nader onderzoek naar de wenselijkheid van het stellen van een maximum aan het aantal kringloopwinkels noodzakelijk. Ook is het belangrijk om in het bestemmingsplan een eigen begripsbepaling op te nemen voor kringloopwinkels om te voorkomen dat, indien een kringloopwinkel op een bedrijventerrein beëindigd wordt, er zich eventueel reguliere detailhandel in het pand gaat vestigen. De bindende voorwaarde dient hierbij te zijn dat het uitsluitend gaat om de verkoop van gebruikte goederen. Detailhandel op bedrijventerreinen als ondergeschikte nevenactiviteit van de bedrijfsactiviteit Van oudsher vindt detailhandel (de bedrijfsmatige verkoop van producten aan consumenten) plaats als ondergeschikte nevenactiviteit bij andere bedrijfsactiviteiten (als industriebedrijven en groothandels). Continuering hiervan, hetzij in beperkte mate, is wenselijk voor de vitaliteit en toekomstbestendigheid van (de bedrijven op) bedrijventerreinen. De vraag is echter in hoeverre detailhandel ondergeschikt is aan de hoofdactiviteit. Net als bij internetverkoop is de consument aantrekkende werking van belang. Daarvan is sprake als verkoop plaatsvindt vanuit of in combinatie met een fysieke uitstalruimte die gericht is op en/of toegankelijk is voor consumenten (een winkelruimte). Ter bescherming van de bestaande detailhandelsstructuur in de gemeente en het voorkomen van leegstand en verpaupering is detailhandel op bedrijventerreinen daarom alleen toegestaan wanneer voldaan wordt aan onderstaande drie criteria: 1. Er sprake is van ter plaatse geteelde (bijv. fruitkwekerij) of geproduceerde goederen (bijv. zonwering, deuren, kozijnen, meubels in meubelmakerij etc.). De verkoop van alleen ter plaatse bewerkte goederen is dus niet toegestaan; 2. De detailhandelsactiviteit beperkt blijft tot direct aan de hoofdactiviteit gerelateerde goederen, niet tot de verkoop van elders gefabriceerde producten. Dit laatste is reguliere detailhandel; 3. De fysieke uitstalruimte die gericht is op en/of toegankelijk is voor consumenten zich beperkt tot 10% van het bedrijfsoppervlak met een maximum van 100 m2. Het is immers een ondergeschikte nevenactiviteit. Het betreft hier met name laag frequent bezochte detailhandelsactiviteiten zoals tegels / sanitair, raambekleding, bouwmaterialen, zwembaden / sauna s e.d. die ter plaatse geproduceerd worden en waarvoor de ruimtevraag in de bestaande centra niet voorhanden is. 11

12 Actiepunten: - Het beschreven beleid fungeert als toetsingskader voor nieuwe aanvragen ten aanzien van (perifere) detailhandel buiten de bestaande winkelgebieden. De aanvrager zal hier op gewezen worden door onder meer de omgevingsdienst regio Utrecht (ODRU) als de bedrijfscontactfunctionaris. - Ten aanzien van pick-up points en afhaalpunten buiten bestaande winkelgebieden, maakt IJsselstein zich hard voor het maken van regionale afspraken zodat een gelijk speelveld in de regio ontstaat op dit gebied. - Uitgangspunten en toetsingskader voor de periferie werken door in ruimtelijke ontwikkelingen binnen de gemeente, zoals bestemmingsplannen en omgevingsvisie. 12

13 De beleidsmatige context In onderstaande figuur wordt de beleidsmatige context weergegeven waarin de detailhandelsvisie zich begeeft. De ringen corresponderen van binnen naar buiten met ontwikkelen op lokaal, regionaal en landelijk (overheids-)niveau. In de eerste lokale ring, zijn (lichtblauw) ook de relevante rapporten opgenomen die in 2015 en 2016 zijn verschenen t.a.v. onder meer de detailhandel in IJsselstein Min. EZ Retaildeals Provincie PRS/PRV Bestemmings- en omgevings plannen Rapport TF Stadsmarketing Toekomst visie IJsselstein Detailhandelsvisie IJsselstein 2017 Afspraken kader Regio U10 Rapport Cor Molenaar Economische visie Omgevingsvisie Provinciale retailvisie (in ontw.) 13

14 Bestemmingsplannen In de ruimtelijke context geldt dat reeds vastgestelde bestemmingsplannen leidend zijn. Wanneer nieuwe bestemmingsplannen opgesteld worden of bestaande bestemmingsplannen herijkt worden, dan zullen de uitgangspunten uit deze detailhandelsvisie meegenomen worden. Dit betekent dat de doorwerking van deze visie geleidelijk aan zal toenemen en dat bestaande bestemmingsplannen in bepaalde gevallen ontwikkelingen mogelijk maken die niet altijd zullen stroken met deze visie. Tevens betekent dit dat wanneer er keuzes gemaakt worden die afwijken van de bestaande bestemmingsplannen of deze inperken, dat er rekening gehouden moet worden met het optreden van planschade. Toekomstvisie / Stadsvisie IJsselstein In 2016 is gestart met het actualiseren van de stadsvisie IJsselstein. De stadsvisie koerst richting 2030 en gaat in op de keuzes die daaruit volgen. Inwoners zijn over het algemeen tevreden over het voorzieningenniveau in de gemeente, waaronder ook de detailhandelsstructuur. Ten aanzien van de binnenstad maakt een ruime meerderheid (64%) van de respondenten van de stadsvisie enquête zich zorgen over het winkelaanbod in het stadshart. Veelgenoemde opmerkingen zijn dat parkeren een probleem is, dat het winkelaanbod te eenzijdig is, dat een goede mix nodig is en dat er te veel horeca is. 17% maakt zich geen zorgen, die vindt het aanbod prima en 17% is neutraal. Het proces rondom het actualiseren van de stadsvisie is ten tijde van het opstellen van deze detailhandelsvisie nog niet afgerond en wordt na 2018 weer hervat. Tot die tijd blijft de toekomstvisie IJsselstein Dichtbij uit 2010 de leidende stadsvisie. Economische visie Een florerende binnenstad is een belangrijk speerpunt in de economische visie. Er wordt in de visie in ruime mate aandacht besteed aan detailhandel en horeca, waarbij de hoofdpunten samengevat kunnen worden in: a. Detailhandel concentreert zich in de binnenstad b. Versterken van de structuur voor dagelijkse boodschappen door het toevoegen van discounters c. Periferie is complementair aan de binnenstad. Het herzien van het detailhandelsbeleid is een belangrijk punt uit de uitvoeringsagenda van de economische visie. Provinciale ruimtelijke structuurvisie De Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) is door Provinciale Staten (PS) vastgesteld op 12 december Dit betrof een herijkte versie van de PRS zoals die door PS was vastgesteld op 4 februari Bij de PRS is een Provinciale Ruimtelijke Verordening 2013 (PRV) gemaakt. De PRS heeft het volgende opgenomen over detailhandel: Een goede retailstructuur is van belang voor een vitale economie, [ ] Teneinde de bestaande winkelgebieden te behouden en versterken, willen we dat nieuwe ontwikkelingen zich daar concentreren. Ruimtelijke plannen met detailhandel buiten de bestaande winkelgebieden staan wij in beginsel niet toe, tenzij sprake is van: 14

15 - Aantoonbare behoefte als gevolg van een grootschalige stedelijke ontwikkeling; - Brand- of explosiegevaarlijke detailhandel op bedrijventerreinen; - er een aantoonbaar tekort is aan perifere vestigingsmogelijkheden voor volumineuze detailhandel en er in regionaal verband geen alternatieve vestigingsmogelijkheden zijn; - verplaatsing van volumineuze detailhandel die vanuit het oogpunt van hinder, veiligheid, verkeersaantrekkende werking of economisch functioneren noodzakelijk is; - verplaatsing of uitbreiding in aansluiting op het bestaand winkelgebied indien dit noodzakelijk is voor het economisch of maatschappelijk functioneren van dat winkelgebied. Om te voorkomen dat ongewenste vestiging van detailhandel buiten bestaande winkelgebieden plaatsvindt, willen wij bestaande vestigingsmogelijkheden in nieuwe, dus ook conserverende, ruimtelijke plannen beperken. De ontwikkeling van detailhandel buiten de rode contouren (anders dan de verkoop van eigen producten als nevenfunctie op een agrarisch bedrijf) staan wij niet toe. De detailhandelsvisie van IJsselstein levert geen strijd op met de uitgangspunten die in de PRS en PRV zijn opgenomen op het gebied van detailhandel. Regionale samenwerkingsafspraken U10 IJsselstein participeert in het regionale U10-netwerk. In U10-verband wordt gewerkt aan een ruimtelijk economische koers. Hierin wordt onder meer opgenomen dat de gemeenten in de regio streven naar complementariteit in plaats van competitiviteit. Ook op het gebied van detailhandel wordt dit als belangrijk streven ervaren. De regio werkt in 2017 aan een gezamenlijk kader voor detailhandel gericht op sterke stads- en dorpscentra. De lokale visies worden hierin als bouwstenen meegenomen. Ontwikkelingen vanuit het Rijk Naar verwachting treedt in 2019 de nieuwe omgevingswet in werking. IJsselstein zal aan een omgevingsvisie gaan werken die staaft met de nieuwe omgevingswet. De detailhandelsvisie zal hierin meegenomen worden. Een andere belangrijke factor is de retailagenda van het ministerie van Economische Zaken Samen met belangrijke partners werkt het ministerie aan een sterke toekomstgerichte sector en vitale winkelgebieden in Nederland. Geschat wordt dat er landelijk ongeveer 20 procent overcapaciteit is aan winkelvloeroppervlak. Deze overcapaciteit moet worden teruggebracht ter bescherming van bestaande winkelgebieden. Tussen provincies en het Rijk zijn inmiddels diverse retaildeals gesloten. Provincie Utrecht is voornemens stappen te zetten met het transformeren van winkelgebieden en het schrappen van plancapaciteit. 15

16 Conclusie Het proces om vanuit de nota detailhandel 2007 te komen tot een geactualiseerde en gedragen detailhandelsvisie in 2017 is een intensief traject geweest. Belangen van de stakeholders zijn daarbij voortdurend zorgvuldig afgewogen, ook daar waar deze met elkaar in conflict dreigden te raken. Er is continu één gemeenschappelijk doel voor ogen gehouden door alle partijen: de vitaliteit van onze winkelgebieden. Het traject heeft in een tussenfase geleid tot een zeer uitgebreid rapport over de detailhandelssituatie in IJsselstein en de mogelijke keuzes voor de toekomst. Dit is uiteindelijk gereduceerd tot deze detailhandelsvisie: compact, op hoofdlijnen en ruimte latend voor nadere uitwerkingen per winkelgebied. De visie in een notendop Het belang van vitale winkelgebieden met een sterke sociale ontmoetingsfunctie staat voor ons voorop. Hiervoor gaan we uit van de magneetwerking van de binnenstad, waardoor deze van ons de hoogste prioriteit krijgt. Dat betekent dat winkelgebieden daarom heen een ondersteunende of doelgerichte functie hebben, complementair aan de binnenstad. Om dit te borgen worden nieuwe ontwikkelingen getoetst aan de detailhandelsvisie 2017 of aan daaruit voortvloeiende vastgestelde visies op het gebied van detailhandel. Rol en taakverdeling De gemeente faciliteert door ruimtelijk beleid af te stemmen op deze visie en door zo te bepalen waar wel en niet ruimte geboden wordt om detailhandel te bedrijven. Tevens zorgt de gemeente voor een gelijk speelveld voor alle marktpartijen door duidelijke uitgangspunten en regels te formuleren, zoals in deze visie aan de orde is geweest. Het is de gemeente niet toegestaan om ordeningen aan te brengen op basis van economische belangen. Het wordt daarom aan de markt overgelaten om het initiatief te nemen voor nieuwe ontwikkelingen die passen binnen deze visie en die de vitaliteit van de winkelgebieden verder kunnen versterken. De gemeente kan op haar beurt bijdragen aan nieuwe ontwikkelingen door breed gedragen initiatieven ruimtelijk mogelijk te maken (indien mogelijk en wenselijk), door partijen samen te brengen en door actief deel te nemen aan de uitwerkingen van nieuw initiatieven. De veranderende omgeving De wereld van de detailhandel heeft te maken met diverse factoren en ontwikkelingen die van grote invloed (kunnen) zijn de komende jaren en die de omgeving snel doen veranderen. De visie dient elke vijf jaar tegen het licht van de relevante ontwikkelingen gehouden te worden, om te bepalen of de visie nog voldoet dan wel geactualiseerd moet worden. 16