HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH

Transcriptie

1 Gedeputeerde Staten STATENNOTITIE Aan de leden van Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Derde vervolgnotitie Detailhandelsstructuurvisie HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Aanleiding Uw Staten hebben inmiddels tweemaal gediscussieerd over het Gelderse detailhandelsbeleid zoals vervat in het vigerend streekplan. Naar aanleiding van die discussies zijn de volgende afspraken gemaakt in uw Commissie Ruimtelijke Ordening, Wonen en Milieu. - In najaar 2008 zal de stand van zaken regionale structuurvisies detailhandel geagendeerd worden. - Gedeputeerde Verdaas zegt daarbij toe de ervaringen met de Zuid-Hollandse werkwijze mee te nemen in een derde vervolgnotitie. In de Tweede Vervolgnotitie Detailhandelsstructuurvisie (zaaknr ) oordeelden wij samenvattend dat: - wij het vigerende (streekplan)beleid willen handhaven, aangevuld met een nadere precisering van de daarin gehanteerde begrippen en definities, zoals in de eerste notitie van 9 juli 2007 ( ) is aangegeven; - wij dit geheel toereikend achten voor het kunnen uitoefenen van onze huidige regierol en de beoordeling van nieuwe, bovenlokale ontwikkelingen in de detailhandel; - de regio het meest geëigende niveau is waarop een complementair en samenhangend detailhandelsbeleid kan worden opgesteld, met name ook voor nieuwe ontwikkelingen; - een regiospecifieke detailhandelsvisie daarvoor een geschikt instrument kan zijn, waarin wij de regio s desgewenst willen faciliteren; - het gemeentelijk bestemmingsplan het planologisch-juridische instrument blijft om tot afweging van belangen te komen en dit op het onderdeel detailhandel niet 'verzwaard'moet worden met eisen in de vorm van een provinciale RO-verordening. 2 Stand van zaken regionale visies in Gelderland (oktober 2008) - Stadsregio Arnhem-Nijmegen o Stadsregio is inmiddels bezig met een herijking van het detailhandelsbeleid. Een eerste (ambtelijk) werkatelier heeft inmiddels plaatsgevonden. Er volgen er meer. Mogelijk wordt nog een bureau ingeschakeld. o De kamer van koophandel heeft de gemeenten Arnhem en Nijmegen bereid gevonden tot een nieuw koopstromenonderzoek; de werkzaamheden worden begin 2009 opgestart. o Stadsregio heeft sinds kort een adviesteam detailhandel (drie- à viermaal per jaar). Een informeel overleg tussen ambtenaren van gemeenten en de kamer van koophandel. Inlichtingen bij dhr. H.P.P. Zoutenbier, telnr. (026) h.zoutenbier@prv.gelderland.nl code: [2].doc

2 - Achterhoek o Regionale detailhandelsvisie in 2004 opgesteld. In 2006 is de implementatienotitie geëvalueerd en aangepast. - Rivierenland o Wil nog steeds een regionale detailhandelsnota opstellen maar mist capaciteit en geld. - Noord-Veluwe o Geen initiatieven bekend. - Vallei/WERV o De WERV-gemeenten gaan een beleid voor perifere detailhandel opstellen (Gemeente Veenendaal staat centraal). Het Edese detailhandelsbeleid wordt de komende maanden geactualiseerd. - Stedendriehoek o Binnen de Stedendriehoek is besloten geen detailhandelsnota op te stellen. Er is wel discussie over de Apeldoornse ontwikkeling 'Omnisport'. Maar volgens de regio is het niet urgent en belangrijk genoeg om tot regionale detailhandelsafstemming te komen. Wij delen deze opvatting. 3 Detailhandelsbeleid van Zuid-Holland 3.1 Inhoud Zuid-Holland voert reeds lang een tamelijk stringent (PDV-)detailhandelsbeleid. Kenmerkende elementen daarvan zijn: - het regionaal afstemmen van winkelplannen > 2000 m 2 in Regionaal Economisch Overleg-organen; - het stimuleren van het totstandkomen van regionale structuurvisies detailhandel; - het vaststellen van een provinciale structuurvisie detailhandel; - het monitoren van het beleid met behulp van het koopstromenonderzoek; - het vaststellen van een bindende en limitatieve lijst van branches die buiten centra gevestigd mogen worden. Zuid-Holland heeft dit beleid in 2006 geëvalueerd. Provinciale Staten hebben in 2007 besloten de doelstellingen van het beleid te handhaven en het beleid beperkt aan te passen aan marktontwikkelingen: - het verruimen van de reeks van branches die buiten winkelgebieden toelaatbaar zijn; - het verruimen van de mogelijkheden voor detailhandel op perifere locaties als ondergeschikt onderdeel van een andere hoofdfunctie dan detailhandel; - het verruimen van de mogelijkheden voor het op perifere locaties voeren van een nevenassortiment binnen een toegelaten volumineuze branche; - het mogelijk maken van grootschalige detailhandel zonder branchebeperkingen of een thematische ontwikkeling op knooppunten. Zuid-Holland voert nu een algemeen detailhandelsbeleid met de volgende kenmerken. - Winkelplannen met bovenlokale gevolgen worden regionaal of interprovinciaal afgestemd op de verzorgingsfunctie en het inwonertal van steden en dorpen, waarbij rekening moet worden gehouden met de effecten op de functie van nabijgelegen centra. Nieuwe voorzieningen mogen niet leiden tot een structurele aantasting van het voorzieningenniveau elders. - Perifere locaties worden vastgelegd in het streekplan of in een provinciale structuurvisie detailhandel. - Weidewinkels zijn uitgesloten. 2

3 - Nieuwe detailhandelsvoorzieningen worden gerealiseerd in de centra van steden, dorpen en wijken. Een uitzondering hierop is mogelijk in de volgende gevallen: o buurt- en gemakswinkels; o op knooppunten, voor zover passend in het functieprofiel in het streekplan; o detailhandel in brand- en explosiegevaarlijke goederen; o detailhandel in zeer volumineuze goederen: auto's, boten, caravans, motoren, keukens, badkamers, vloerbedekking, parket, zonwering, tenten, grove bouwmaterialen en landbouwwerktuigen; o tuincentra; o bouwmarkten of grootschalige meubelbedrijven (inclusief in ondergeschikte mate woninginrichting en -stoffering) met een b.v.o. van minimaal m 2 - De nevenassortimenten die op perifere locaties gevoerd mogen worden, kunnen verruimd worden, met dien verstande dat de oppervlakte van een grootschalige winkel in volumineuze goederen voor een klein deel voor de verkoop van nevenassortiment mag worden gebruikt, mits dit past bij het hoofdassortiment en aan de volgende voorwaarden is voldaan. o Het nevenassortiment neemt niet meer ruimte in beslag dan 20% van het nettoverkoopvloeroppervlak. o Uit distributie-planologisch onderzoek blijkt dat dit niet leidt tot ontwrichting van de regionale verzorgingsstructuur. o Het Regionaal Economisch Overleg (REO) heeft met het voorstel ingestemd of heeft niet binnen zes weken na verzending van de adviesaanvraag een advies uitgebracht. - Beperkte verkoop van artikelen (tot enkele tientallen vierkante meters) aan consumenten buiten deze locaties en reguliere detailhandelslocaties wordt alleen toegestaan voor zover het gaat om: o de verkoop van consumentenartikelen binnen op consumenten gerichte voorzieningen, zoals maneges en grootschalige recreatievoorzieningen, onder de voorwaar-de dat de initiatiefnemers kunnen aantonen dat dit de bestaande verzorgingsstruc-tuur niet aantast; o de verkoop van door consumenten bestelde producten op een bestaande bedrijfslocatie waar deze producten worden geassembleerd en/of geproduceerd, zoals PCconfiguraties op bestelling, onder de voorwaarde dat de initiatiefnemers kunnen aantonen dat dit de bestaande verzorgingsstructuur niet aantast. - Ondersteunende detailhandel op bedrijventerreinen wordt bij recht toegestaan tot een oppervlakte van 125 m 2. Een grotere oppervlakte kan worden toegestaan voor zover deze detailhandel het bedrijventerrein als verzorgingsgebied heeft en met onderzoek is aangetoond dat de bestaande verzorgingsstructuur niet wordt aangetast. 3.2 Praktijkervaringen en overwegingen Juridische aspecten spelen in Zuid-Holland een belangrijke rol bij het formuleren van een houdbaar beleid voor perifere detailhandel. Het onderscheid in branches is in juridisch-planologische zin op grond van constante jurisprudentie slechts mogelijk indien hieraan ruimtelijke overwegingen ten grondslag liggen. Op de huidige PDV-branches is dit van toepassing: het gaat immers om grootschalige detailhandel in volumineuze of brand- en explosiegevaarlijke goederen die niet inpasbaar is in centrumgebieden. Hetzelfde geldt wellicht voor detailhandel als ondergeschikt onderdeel van een andere (thematische) hoofdfunctie (bijvoorbeeld een wintersportwinkel in schaatscentrum De Uithof). Bij verruiming van de branches die zijn toegestaan op perifere locaties, dient de ruimtelijke relevantie als randvoorwaarde te worden meegenomen. 3

4 Indien de rechter tot de conclusie zou komen dat een beperking tot bepaalde branches niet ruimtelijk relevant is, dienen alle branches te worden toegelaten. Daarmee zou de bodem onder het detailhandelsbeleid wegvallen. Zuid-Holland heeft eerder een ingrijpende aanpassing van het beleid overwogen bij de vaststelling van de Structuurvisie detailhandel Zuid-Holland in 1997: verruiming van de huidige reeks op bedrijventerreinen toelaatbare branches met bruin- en witgoed, sportartikelen, babyartikelen, verlichting en computers leek immers een mogelijkheid om het beleid aan te passen aan de marktontwikkelingen. Toen bestonden voor deze verruiming juridische belemmeringen: een goede ruimtelijke onderbouwing om juist deze branches wèl en andere niet toe te laten, kon namelijk niet gegeven worden. Dit was voor de Statencommissie reden om af te zien van een dergelijke aanpassing van het beleid. De Statencommissie vond de verruiming ook beleidsmatig ongewenst. Inmiddels zijn Provinciale Staten van mening dat op perifere locaties ook grootschalige detailhandel op het gebied van de woonomgeving en buitensport kan worden toegelaten. Onder woonomgeving wordt begrepen: vloerbedekking, parket en zonwering; onder buitensport: boten, caravans en tenten. Een dergelijke verruiming is juridisch-planologisch gezien haalbaar. Gezien de toenemende branchevervaging op perifere locaties, hebben Provinciale Staten een regeling voor nevenassortimenten vastgesteld. De verkoop van niet-volumineuze goederen op bedrijventerreinen in grootschalige winkels met als hoofdactiviteit één van de volumineuze branches is een ontwikkeling die vooral speelt in het kader van de handhaving van het bestemmingsplan. Dan betreft het een gemeentelijke aangelegenheid. Daarnaast kan het echter een rol spelen bij de provinciale oordeelvorming over de toelaatbare branches in bestemmings- of bouwplannen. Zuid-Holland heeft bekeken in hoeverre een grotere verantwoordelijkheid aan de gemeenten kan worden toegekend zonder de hoofdlijnen van het beleid te ondergraven. Daarbij is ook de jurisprudentie op dit gebied onderzocht. Deze biedt niet veel aanknopingspunten. De wens om dit aspect in regelgeving vast te leggen komt voort uit de doelstelling om ontwrichting van de verzorgingsstructuur te voorkomen en uit vragen van gemeenten en instellingen hierover. Het ligt dan voor de hand dat de provincie grenzen stelt aan het omzetaandeel van een nevenassortiment. Hierbij is de omzetverdeling in perifeer toegelaten woonwarenhuizen als maatstaf genomen: 65% van de omzet bestaat uit meubelen en 35% uit het nevenassortiment. Dit komt ruwweg overeen met 80 respectievelijk 20% van het verkoopvloeroppervlak. Omdat voor de gemeenten het handhaven van de oppervlaktes eenvoudiger is dan van de omzetaandelen, heeft Zuid-Holland voor het oppervlaktecriterium gekozen. Zuid-Holland hanteert de volgende richtlijn: binnen een toelaatbare hoofdbranche (bijvoorbeeld babymeubelen) is de ondergeschikte verkoop van een daaraan gerelateerd nevenassortiment (bijvoorbeeld babykleding en wandelwagens) tot een maximum van 20% van de verkoopruimte toelaatbaar, mits uit een distributie-planologisch onderzoek blijkt dat dit niet leidt tot duurzame ontwrichting van de verzorgingsstructuur. Het Regionaal Economisch Overleg kan hierover adviseren. 4 Conclusies Wij blijven van mening dat de Nota Ruimte voor wat betreft het beleid voor de vestiging van perifere detailhandel momenteel al afdoende in ons provinciale beleid (Streekplan Gelderland 2005) is verankerd. 4

5 De doelstellingen van het vestigingsbeleid voor detailhandel - te weten: - nieuwvestiging en uitbreiding van (perifere) detailhandel mag niet ten koste gaan van de bestaande winkelstructuur in wijkwinkelcentra en binnensteden; de prioriteit ligt, in de eerste plaats, bij het vitaal houden van de bestaande centra en het voorkomen dat te gemakkelijk en te snel de vlucht naar buiten wordt genomen; - zogenaamde weidewinkels (grote winkels in voedings- en genotmiddelen) zijn niet toegestaan; voldoende ruimte wordt geboden om elke keer een afweging te maken of nieuwe ontwikkelingen in, dan wel aan, de bestaande winkelgebieden mogelijk zijn; - aan gemeenten wordt de mogelijkheid geboden om, als lokaal/regionaal maatwerk, extra branchebeperkingen op te nemen in bestemmingsplannen voor perifere detailhandel - bieden voldoende helderheid voor de regio s/gemeenten in onze provincie om hier bestemmingsplannen op te baseren. Wij zijn met het IPO en de Minister VROM van mening dat het niet de bedoeling kan zijn om inhoudelijk terug te keren tot het vroegere rijks-pdv/gdv-beleid. Dit beleid had een te dwingend karakter en gaf te weinig ruimte om branchering e.d. zelf in te vullen. Specifieke richtlijnen met betrekking tot nevenassortiment op perifere locaties, consumentenverkoop buiten specifieke detailhandelslocaties en ondersteunende detailhandel op bedrijventerreinen (zoals vervat in het Zuid-Hollands beleid) willen wij niet in ons beleid opnemen. Onzes inziens behoort dit primair tot het beleidsdomein van de (in regio s samenwerkende) gemeenten en daarom hebben wij geen behoefte tot provinciale sturing op dit terrein. Arnhem, 26 november zaaknr.: Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koningin H.M.D. Brouwer - secretaris