Trefwoorden Vochtbeperking, dorst, inzicht, zelfmanagement, self-efficacy, sociale steun, instrument.
|
|
- Melissa Smits
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Draaien na Drinken Inzicht van vochtinname vergroten bij patiënten met een vochtbeperking: een vernieuwend instrument Carlijn de Haan, Afgestudeerd verpleegkundige febr Samenvatting Een vochtbeperking als medisch advies voor patienten met nierinsufficiëntie en ernstig hartfalen blijkt in de praktijk meer dan eens knelpunten met zich mee te brengen waardoor patienten deze inadequaat hanteren. Veelal houdt de vochtbeperking 1500 ml per dag in. Er is sprake van dorstbeleving, onvoldoende inzicht in de vochtinname en kennistekort. Terwijl zelfmanagement, self-efficacy en sociale steun bijdragen aan therapietrouw ten aanzien van de vochtbeperking. Evenals kennis en inzicht. Een vernieuwend instrument in de vorm van een draaischijf lijkt op deze gebieden te anticiperen. Na drinken draait de patiënt aan een schijf waardoor hij tot inzicht komt in zijn drinktempo. Een betere verdeling over de dag en daarmee dorstvermindering zal een positief gevolg zijn en onder andere zelfmanagement wordt hiermee gestimuleerd. Het instrument zal uiteindelijk kunnen zorgen voor een adequate hantering van de vochtbeperking. Trefwoorden Vochtbeperking, dorst, inzicht, zelfmanagement, self-efficacy, sociale steun, instrument. Inleiding Zowel patiënten met nierinsufficiëntie die hemodialyse ondergaan als patiënten met ernstig hartfalen krijgen het medisch advies van een dagelijkse vochtbeperking voorgelegd. Dit betekent voor patiënten met ernstig hartfalen veelal een hoeveelheid van 1500 ml per 24 uur (1), patiënten die hemodialyse ondergaan mogen 800 ml per 24 uur plus de hoeveelheid urineproductie (2,3,4). Verpleegkundigen merken op dat patiënten vaak niet adequaat met de vochtbeperking omgaan ofwel niet therapietrouw zijn aan de vochtbeperking. Verpleegkundigen observeren dat patiënten hinder ondervinden (voornamelijk dorst-beleving) en bemerken het ontbreken van inzicht van vochtinname bij de patiënten. In de namiddag zitten zij aan de dagelijkse taks en mogen zij de hele avond niets meer. Deze observaties zijn aanleiding geweest voor het bedenken van een oplossing voor de patiënt die zijn vochtbeperking niet adequaat hanteert. Dit artikel is gebaseerd op een afstudeerscriptie uit 2013 (5). Methode Buiten praktijkobservaties en het analyseren en conceptualiseren van oplossingsrichtingen, is er in het kader van de afstudeerscriptie literatuur- en praktijkonderzoek gedaan. Zowel naar de probleemstelling als naar wetenschappelijk effectieve facetten. Literatuuronderzoek is gedaan via Pubmed en gerenommeerde websites. Praktijkonderzoek is uitgevoerd in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Amsterdam via meerdere interviews onder diverse deskundigen. Details staan beschreven in de afstudeerscriptie In gevecht met vocht (5). Achtergrond Bij nierinsufficiëntie functioneren de nieren niet goed en hopen afvalstoffen en water zich in het lichaam op, waardoor het chemisch evenwicht van het bloed verstoord raakt (6). De onderliggende oorzaak wordt opgespoord en behandeld en daarnaast wordt medicamenteuze behandeling ingezet om de resterende nierfunctie te behouden (7,8). Wanneer medicatie niet voldoende is en de nierfunctie zo ver afneemt dat dialyse (nierfunctievervangende therapie) noodzakelijk wordt, is er sprake van terminale nierinsufficiëntie (7). Over het algemeen wordt op dat moment een vochtbeperking van belang. Bij hemodialyse is deze altijd geïndiceerd, bij peritoneale dialyse wordt deze geïndiceerd bij een moeilijk regelbare bloeddruk en bij overvulling (3,4). Begin januari 2012 zijn er in Nederland patiënten die dialyseren (9,10). Bij hartfalen is het hart onvoldoende in staat om het bloed door het lichaam te pompen en houden de nieren niet alleen natrium maar ook vocht vast. Het lichaam raakt overvuld. Er ontstaat stuwing bij het hart en in de vaten. Naast de (medicamenteuze) behandeling zijn leefregels van belang waarvan de vochtbeperking onderdeel is om overvulling te voorkomen (1). De prevalentie in het voorkomen van hartfalen was in 2007 naar schatting , dat houdt in alle vier 1
2 gradaties: NYHA-klasse I t/m IV (11). Een vochtbeperking is in de meeste gevallen van belang bij hartfalen klasse III en IV (1). Verschillende studies die besproken worden in het Dialyse en Nefrologie magazine van de VenVN (12) en studies gericht op patiënten met hartfalen (13,14) bevestigen de observaties van verpleegkundigen: een vochtbeperking brengt knelpunten met zich mee. Dorst, een gevoel van een droge mond en keel, is een stressvol en frequent ervaren symptoom bij mensen met hemodialyse (15) en bij patiënten met hartfalen en een vochtbeperking (14). Volgens Nederlands onderzoek hangt dit probleem nauw samen met het niet adequaat omgaan met de vochtbeperking, het versterkt elkaar (16). Uit literatuur blijkt dat dorst voorkomen of verminderd kan worden door de vochtinname beter te verdelen over de dag (13,17). Ook het bijhouden van de vochtinname kan helpen (15,17). Er bestaan veel praktische adviezen zoals het gebruik van pepermunt, karnemelk (13), water met citroensap (17), kauwgom (15,16,18) en kleine glazen. Er is hierbij een sterke individuele voorkeur aanwezig (16). Bij beide patiëntengroepen komt naar voren dat zelfmanagement van belang is om adequaat met de vochtbeperking om te gaan (17,18,19,20,21). Zelfmanagement is het bewust zelf nemen van beslissingen om een ziekte (en de gevolgen ervan) zo goed mogelijk in het dagelijkse leven in te voegen en de ziekte onder controle te houden (17). Uit een systematic review van 35 studies die betrekking heeft op patiënten met hartfalen blijkt dat educatieve interventies van belang zijn om zelfmanagement te stimuleren of te behouden. Deze educatieve interventies dienen gericht te zijn op kennis bij de patiënt, voorlichting en toepassing van bruikbare of tastbare materialen (21). Daarnaast concludeert een systematic review van negen onderzoeken onder hemodialysepatiënten dat zelfcontrole een veelbelovende strategie lijkt ten behoeve van zelfmanagement (22). Zo geeft een studie uit 2007 aan dat door zelfcontrole de patiënt meer betrokken raakt bij de behandeling en daardoor de kans op therapietrouw wordt vergroot (15). Self-efficacy, het geloof in eigen kunnen, wordt in de literatuur neergezet als effectief bij de hantering van een vochtbeperking. Wanneer de patiënt er in slaagt om zich aan de maximale hoeveelheid te houden, is de kans groter dat self-efficacy toeneemt (17). Voorkomen wordt dat de patiënt negatieve gevoelens en gedachten ontwikkeld en in een negatieve vicieuze cirkel terecht komt (20). Daarnaast is sociale steun van invloed op het hanteren van de vochtbeperking (23,24). Patiënten met veel sociale steun hebben 55% meer kans op therapietrouw ten aanzien van de vochtbeperking dan patiënten met weinig sociale steun (p<0.005)(24). Familie of directe naasten dienen ten eerste begrip te hebben, ten tweede dienen zij te kijken hoe zij het de patiënt minder lastig kunnen maken en ten derde dienen zij samen met de patiënt te kijken hoe zij hem kunnen helpen zich aan de vochtbeperking te houden (25). Patiënten geven in een Nederlandse studie aan dat zij sociale steun waarderen maar niet vaak krijgen (13). Zo blijkt uit praktijkervaring van de verpleegkundigen dat de sociaal betrokkenen tijdens een ziekenhuisopname geregeld pakken drinken meenemen voor de patiënt, dit maakt het medisch advies des te moeilijker om te hanteren. In een systematic review van negen studies staat dat het voor de meeste patiënten een uitdaging is om de verschillende voedingsmiddelen te beoordelen op wat wel en niet bij de vochtbeperking behoort (22). Daarnaast zijn er meerdere studies die aangeven dat kennis van de patiënt de therapietrouw beïnvloed (14,25,26). In een Europese studie onder 501 patiënten met hartfalen staat dat patiënten met een hoog kennisniveau een drie keer grotere kans hebben op therapietrouw ten aanzien van de vochtbeperking (OR=3.15) (14). Kennis is van belang ter behoud van zelfmanagement (27). Analyse Om patiënten minder knelpunten van de vochtbeperking te laten ervaren, zou met name dorst voorkomen of verminderd moeten worden (16). Patiënten dienen daarvoor bijvoorbeeld een betere verdeling van de vochtinname aan te moeten houden (13,17). In de praktijk zijn er tot nu toe diverse hulpmiddelen of interventies beschikbaar voor het bijhouden van de vochtinname waardoor een betere verdeling gerealiseerd zou moeten worden. Het gebruik van een fles water die patiënten gedurende de dag leegmaken aan de hand van hetgeen zij gedronken hebben of een dagboek/formulier wordt ingevuld om de vochtinname bij te houden. Deze voorbeelden van bestaande interventies voorzien in een deel van de problemen maar er ontbreekt een integrale benadering wat praktisch toepasbaar is. 2
3 Een draaischijf voor vochtinname zal hier een mogelijke oplossing voor zijn. Deze zal naar verwachting bijdragen aan het vergroten van inzicht en kennis bij de patiënt doordat hij na iedere vochtinname de stand in ml s gedurende de dag kan aflezen op de schijf. Daarnaast kan hij op de achterzijde lezen hoeveel vocht bepaalde voedingsmiddelen (of -groepen) bevatten, kennis is belangrijk ter vergroting van de therapietrouw (14,25,26). Praktische adviezen om dorst te voorkomen of verminderen zullen hier ook aangegeven worden. De draaischijf kan de patiënt helpen bij het managen van zijn vochtbeperking. Dit sluit aan bij zelfmanagement. Wanneer een patiënt namelijk vocht tot zich neemt en hij deze betreffende hoeveelheid ml s draait, kan hij in combinatie met het tijdstip zien of hij op schema ligt. De aangegeven kleur in het raamwerk is rood of groen. Op deze manier weet de patiënt of hij dit tempo mag voortzetten (groen) of teveel vocht heeft ingenomen (rood) ten opzichte van het tijdstip op de dag. In het tweede geval dient de patiënt het tempo van vochtinname te verminderen. Een betere verdeling van de vochtinname kan hiermee gerealiseerd worden. Tevens is de draaischijf een tastbaar instrument wat aansluit bij één van de educatieve interventies ter vergroting van zelfmanagement (21). Waar een mogelijke verbetering kan liggen door het gebruik van de draaischijf, is selfefficacy. Wanneer de patiënt door het draaien meer inzicht krijgt en erin slaagt om zich aan de maximale hoeveelheid vocht te houden, zal het geloof in eigen kunnen toenemen en de kans op therapietrouw vergroten. Verder zal de draaischijf ook een bijdrage kunnen leveren aan het vergroten en verbeteren van de sociale steun. De draaischijf heeft een visueel en open karakter en door de directe naasten van de patiënt bij de vochtbeperking te betrekken zullen zij de patiënt uiteindelijk beter kunnen ondersteunen. Door mee te laten kijken en draaien zullen zij inzien hoeveel vocht 1500 ml per 24 uur daadwerkelijk is. In onderstaand conceptueel model is schematisch weergegeven op welke gebieden de draaischijf anticipeert. Conclusie Een draaischijf lijkt een praktisch toepasbaar instrument voor patiënten die inadequaat met een vochtbeperking omgaan. Het anticipeert op knelpunten die patiënten ervaren en verpleegkundigen observeren. Het sluit aan op wetenschappelijk effectieve facetten zoals het vergroten van inzicht, kennis (14,25,26,27), sociale steun (23,24), zelfmanagement (17,18,19,20,21) en self-efficacy (17). Deze integrale benadering ontbrak tot noch toe in de zorg voor deze patiënten en is vernieuwend. Een meer adequate hantering van de vochtbeperking is het doel en daarmee het voorkomen van verslechtering van de gezondheidstoestand. Discussie De draaischijf is een vernieuwend instrument. Het gebruik zal alleen van toegevoegde waarde kunnen zijn als de patiënt enigszins gemotiveerd is om zich aan de dagelijkse maximale hoeveelheid vocht te houden. Er is bij het onderzoek geen aandacht besteed aan screening van therapietrouw, hier ligt nog een opening voor verder onderzoek. Het literatuuronderzoek had een primaire focus op nierinsufficiëntie waardoor aanvullend onderzoek op het gebied van hartfalen nog aanvullende inzichten kan opleveren. De draaischijf is nog niet toegepast in de praktijk en daarmee nog niet effectief gebleken. Vanaf april 2013 start een pilotperiode op de afdeling Nefrologie van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. In het ontwerp van de draaischijf is rekening gehouden met informatie op de achterzijde. Dit is nog niet verder uitgewerkt. Verder zal de draaischijf niet alleen in de klinische setting toepasbaar zijn maar ook in de thuissituatie. Een vochtbeperking is tenslotte ook geen tijdelijk advies maar een langdurige leefregel. 3
4 Referenties 1. Hartfalen, Nederlandse Hartstichting. Uitgave november 2012, versie Spijker A, Struijk-Wielinga T. Eten met plezier: dieet informatie en recepten voor nierpatiënten. Hans Mak Instituut. Inmerc, Naarden; Spijker JG. Nierfunctievervangende therapie en dieet. Informatorium voor Voeding en Diëtetiek; Droop A, Sikkes E. Richtlijn Terminale nierinsufficiëntie: hemodialyse en peritoneaal dialyse. Dieetbehandelingsrichtlijnen; Haan de C, Ligtenberg T. Verbeterplan: In gevecht met vocht. Afstudeerscriptie HBO-Verpleegkunde duaal. Hogeschool van Amsterdam, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, januari Kiesbeter. gezondheid/artikelen/nierinsufficiëntie/default.aspx. Geraadpleegd 4 oktober Heuvelen van A, Griffioen P, Jans I, diëtist DNN, Ho-dac-Pannekeet MM, nefroloog NfN, Boeschoten E, nefroloog n.p. HMI. Multidisciplinaire richtlijn chronische nierinsufficiëntie in de predialysefase, patiëntenversie. Hans Mak Instituut; 2009 versie Nierstichting. Geraadpleegd op 4 oktober Stichting Renine Registratie Nierfunctievervanging Nederland. Geraadpleegd op 30 oktober Verzekeringsgeneeskundig protocol Chronische nierschade. Hans Mak Instituut. Geraadpleegd op 30 oktober Nationaal Kompas. geraadpleegd 11 maart Smeets G. Tussen weten en doen. Patronen in vochtinname bij hemodialysepatiënten Is dit nog normaal en wat vindt u er zelf van? Dialyse en Nefrologie magazine 2007;25(3). 13. Wal van der MHL, Jaarsma T, Debra K. Moser, Gilst van WH, Veldhuisen van DJ. Qualitative examination of compliance in heart failure patients in The Netherlands. Elsevier inc. Heart&Lung 2010;39(2): Wal van der MHL, Jaarsma T, Moser DK, Veeger NJGM, Gilst van WH, Veldhuisen van DJ. Compliance in heart failure patients: the importance of knowledge and beliefs. European Heart Journal 2006;27: Porcu M, Fanton E, Zampieron A. Thirst distress and interdialytic weight gain: a study on a sample of hemodialysis patients. Journal of Renal Care 2007;XXXIII4: Mistiaen P. Dorst en interdialytische gewichtstoename. Onderzoek bij de hemodialysepatiënten van het LUMC. Lvdt, 2001;19(1): Grypdonck MHF, Litjens MJM, Weldam SWM. Richtlijn. Ter bevordering van adequaat zelfmanagement bij hemodialysepatiënten met betrekking tot de vochtbeperking, een behoeftegestuurde benadering. Utrecht: Universiteit Utrecht; Welch JL, Davis J. Self-Care strategies to reduce fluid intake and control thirst in hemodialysis patients. Nephrology Nursing Journal 2000;27(4): Iborra-Moltó C, López-Roig S, Pastor MA. Prevalence of adherence to fluid restriction in kidney patients in haemodialysis: objective indicator and perceived compliance. Nefrologia 2012;32(4): Sharp J, Wild MR, Gumley AI, Deighan CJ. A cognitive behavioral group approach to enhance adherence to hemodialysis fluid restrictions: A randomized rontrolled trial. American Journal of Kidney Diseases June 2005;45(6): Boren SA, Wakefield BJ, Gunlock TL, Wakefield DM. Heart failure self-management education: a systematic review of the evidence. Int J Evid Based Healthc 2009;7:
5 22. Welch JL, Thomas-Hawkins C. Psycho-educational strategies to promote fluid adherence in adult hemodialysis patients: a review of intervention studies. International Journal of Nursing Studies 2005:42; Visser A, Griendt van de J, Tuinstra J, Ranchor A. Bevorderen van de zelfstandigheid bij mensen met een nierziekte. Een inventarisatie van resultaten van wetenschappelijk onderzoek en de toepassingen van deze resultaten in de zorgpraktijk. Toegepast Gezondheids Onderzoek, UMCG; Christensen AJ, Smith TW, Turner CW, Holman JM, Gregory MC, Rich MA. Family Support, Physical Impairment, and adherence in hemodialysis: An investigation of main and buffering effects. Journal of Behavioral Medicine 1992;15(4). 25. Dewettinck I. Leven met een vochtbeperking: een moeilijke opdracht. Orpadt forum 2001; 2(1). 26. Baraz S, Parvardeh S, Mohammadi E, Broumand B. Dietary and fluid compliance: an educational intervention for patients having haemodialysis. Journal of Advanced Nursing 2010;66(1), Schipper K, Nierse C, Hené R, Zadelhoff van E, Griendt van de J, Abma T. Leven met een nierziekte. Ervaringen van nierpatiënten en hun naasten. VUMC. LEMMA Den Haag; Bijlagen 1. Draaischijf / Vocht inname assistent (VIA) 2. Beschrijving werking draaischijf / VIA 5
6 1. Draaischijf / Vocht inname assistent (VIA) Draaischijf welke bestaat uit twee delen: voorzijde en draaicirkel 6
7 Voorzijde Draaicirkel (welke achter de voorzijde vastzit) 7
8 2. Beschrijving werking draaischijf / VIA Hulpmiddel ter bevordering van het inzicht in de dagelijkse vochtinname bij de patiënt. Het geeft de patiënt houvast gedurende de dag. Op de achterzijde kan voorlichting gegeven worden over hoeveelheden vocht in voedingsmiddelen(groepen). Naast gebruik in klinische setting ook in thuissituatie te gebruiken. Werking: De patiënt draait de schijf na vochtinname en telt na ieder gedronken glas de hoeveelheid op. De patiënt kijkt vervolgens hoe laat het is en ziet bij de kleurstelling bij het tijdstip of hij in de rode of groene zone zit: - Groene zone betekent op schema: Continueer dit tempo; - Rode zone betekent teveel gedronken ten opzichte van het tijdstip van de dag. ACTIE: vochtinname in lijn brengen. Het tempo van de vochtinname zal beperkt moeten worden. Indien de patiënt niet in staat is om de hoeveelheden ml bij elkaar op te tellen, kan hij ook gebruik maken van de binnenste schaal: het aantal glazen. De voorwaarde hierbij is dat er consequent gebruik wordt gemaakt van glazen met inhoud van 150 ml, het maximaal 10 glazen bij een vochtbeperking van 1500 ml. Voorwaarde van de werking: De patiënt dient de inhoud van het glas te weten en minimaal in staat te zijn tot tien te tellen. Voorbeeld werking: De patiënt heeft om uur 950 ml gedronken en geeft dit aan op de draaischijf onder de pijl. Bij dit tijdstip zal de vochtschijf rood aangeven als indicatie dat de patiënt teveel vocht heeft ingenomen. 8
Chronisch Hartfalen. Wat is chronisch hartfalen?
Chronisch Hartfalen Wat is chronisch hartfalen? Omschrijving Hartfalen Hartfalen is een aandoening van het hart waarbij het hart niet meer in staat is om voldoende bloed uit te pompen en rond te pompen.
Nadere informatieZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN
ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN Veerle Duprez Prof. dr. Ann Van Hecke AANLEIDING Beroeps- & opleidingsprofiel Mensen met chronische aandoening
Nadere informatiePredialyse. Afdeling dialyse
Predialyse Afdeling dialyse In deze brochure informeren we u over wat er allemaal gaat gebeuren in de predialysefase. U leest in deze brochure over: wat predialyse is; wat u ervan merkt als uw nierfunctie
Nadere informatieInterdialytic Weight Gain (IDWG)
Position Paper hemodialyse Interdialytic Weight Gain (IDWG) Inhoud 1. Inleiding 2. IDWG, vocht en natrium 3. IDWG en voedingstoestand 4. IDWG, UFR en mortaliteit 5. Overwegingen 6. Conclusie en aanbevelingen
Nadere informatienefrologie - endocrinologie informatiebrochure Predialyse
nefrologie - endocrinologie informatiebrochure Predialyse Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Voorwoord 4 3. Wat is predialyse? 4 4. Wat doet het predialyseteam? 5 5. Waar moet u op letten? 7 6. Contactgegevens
Nadere informatieInleiding. Dr. Stas, nefroloog
Wereldnierdag 2015 Inleiding Dr. Stas, nefroloog 2 Programma 19h05-19h25: Een jonge mama aan de dialyse, een getuigenis. (Annemie Reeckmans) 19h25-19h50: Leven met een nierziekte in Vlaanderen: We staan
Nadere informatienefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Predialyse
nefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Predialyse Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Voorwoord 4 3. Wat is predialyse? 4 4. Wat doet het predialyseteam? 5 5. Waar moet u op letten?
Nadere informatieHART-LONG CHIRURGIE. Vochtbeperking ADVIES
HART-LONG CHIRURGIE Vochtbeperking ADVIES Hart-Long Chirurgie Uw arts heeft een vochtbeperking geadviseerd. Dit houdt in dat u niet meer dan ml. vocht per dag tot u mag nemen. In deze folder leest u alles
Nadere informatieBespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland
Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland Martje van der Wal m.h.l.van.der.wal@umcg.nl Achtergrond Behandeling van (systolisch) hartfalen verbeterd Medicatie
Nadere informatiePredialyse Informatie over chronische nierschade en de keuzemogelijkheden van behandeling
DIALYSE Predialyse Informatie over chronische nierschade en de keuzemogelijkheden van behandeling BEHANDELING Predialyse Informatie over chronische nierschade en de keuzemogelijkheden van behandeling In
Nadere informatieLEVEN MET VOCHTBEPERKING Een moeilijke opdracht
LEVEN MET VOCHTBEPERKING Een moeilijke opdracht Auteur: Isabelle Dewettinck 1. Inleiding Patiënten met chronische nierinsufficiëntie worden geconfronteerd met een ernstige en levensbedreigende situatie.
Nadere informatieLet op bij (dreigende) uitdroging: Soms moet uw patiënt medicijnen even overslaan
Let op bij (dreigende) uitdroging: Soms moet uw patiënt medicijnen even overslaan Informatie voor huisartsen, specialisten, apothekers, verpleegkundig(en) specialisten en praktijkondersteuners. Let op
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatiecentrumdialyse in een veilige omgeving
centrumdialyse in een veilige omgeving www.dcg.nl sluit aan op uw leven U gaat binnenkort in dialyse. U wilt graag in een veilige en gastvrije omgeving dialyseren, dichtbij huis. In een omgeving waar aandacht
Nadere informatiePredialyse. Afdeling dialyse
Predialyse Afdeling dialyse In deze brochure informeren we u over wat er allemaal gaat gebeuren in de predialysefase. U leest in deze brochure over: wat predialyse is wat u ervan merkt als uw nierfunctie
Nadere informatieBELEVING. Is beleving van nierziekte en behandeling te beïnvloeden? Disclosure. Beleving en beinvloeding. Ziekte- en behandelpercepties
Disclosure Is beleving van nierziekte en behandeling te beïnvloeden? Subsidies voor onderzoek van de Nierstichting en Novartis. Emma K. Massey, PhD e.massey@erasmusmc.nl Erasmus MC Department of Internal
Nadere informatieNierfunctievervangende therapie. Afdeling Intensive Care, locatie AZU
Nierfunctievervangende therapie (CVVH Continu VenoVeneuze Hemofiltratie) Informatie voor familie en bezoekers van het Intensive Care Centrum UMC Utrecht Afdeling Intensive Care, locatie AZU Nierfunctievervangende
Nadere informatieStoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase.
Stoppen met dialyse Ondersteuning in de laatste levensfase www.nwz.nl Inhoud Gesprek 3 Als u stopt met dialyseren 5 Adviezen voor uw naasten 6 Uw vragen 8 2 U overweegt in overleg met uw nefroloog van
Nadere informatieVochtbeperking bij dialyse
Vochtbeperking bij dialyse Informatie voor patiënten F0891-2130 oktober 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatiePredialysebegeleiding: de multidisciplinaire approach
Predialysebegeleiding: de multidisciplinaire approach Prof. Dr. K Claes Katrien Dierickx Eveline Hallez - Natalie Maerten & multidisciplinair predialyseteam Zorgprogramma met 2 pijlers Gestructureerd &
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Goeij, Moniek Cornelia Maria de Title: Disease progression in pre-dialysis patients:
Nadere informatieHet werken met de richtlijn: de praktijk Concept artikel LVDT
Het werken met de richtlijn: de praktijk Concept artikel LVDT Het werken met de Richtlijn "bevordering van zelfmanagement bij hemodialysepatienten mbt de vochtbeperking: Een belevingsgerichte benadering"
Nadere informatieDe Prédialyse poli. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden
De Prédialyse poli Informatie voor patiënten F0888-2130 oktober 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357
Nadere informatieINHOUD WELKOM NIERZORGTEAM
INHOUD WELKOM 3 NIERZORGTEAM 4 2 WELKOM Een nierziekte kan voor jou en je naaste omgeving een ingrijpende verandering in jullie leven zijn. Daarom is begeleiding en educatie zeer belangrijk. Om de nierfunctie
Nadere informatiePatiënteninformatie. Algemene info voor hemodialysepatiënten
Patiënteninformatie Algemene info voor hemodialysepatiënten 2 Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 5 Algemene informatie... 5 Functie van de nier... 5 Symptomen bij functieverlies van de nieren... 5 Behandeling
Nadere informatieInformatie. Vochtbeperking en streefgewicht bij hemodialysepatiënten WWW.ELKERLIEK.NL
Informatie Vochtbeperking en streefgewicht bij hemodialysepatiënten WWW.ELKERLIEK.NL Inleiding Via deze folder krijgt u informatie over het gebruik van vocht en het behouden van een streefgewicht bij hemodialyse.
Nadere informatieChronische nierinsufficiëntie
nefrologie - endocrinologie informatiebrochure Chronische nierinsufficiëntie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat is chronische nierinsufficiëntie? 4 3. Wat zijn de functies van de nieren? 6 4. Wat is de
Nadere informatieWie werken op de Predialyse poli?
De Prédialyse poli U bent door de medische specialist verwezen naar de Prédialyse poli van HMC (Haaglanden Medisch Centrum). Zowel in HMC Antoniushove als in HMC Westeinde is er een Prédialyse poli. De
Nadere informatieCARDIOLOGIE. Zelf kunt u dagelijks uw gewicht opschrijven. Ook als uw bloeddruk en pols zijn opgemeten, kunnen deze waarden worden genoteerd.
CARDIOLOGIE Hartfalendagboek In dit hartfalendagboek worden gegevens genoteerd over uw gezondheid. Het dagboek helpt u en uw hulpverleners om inzicht te krijgen in uw lichamelijke conditie en het verloop
Nadere informatieDrs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille
Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Inhoud presentatie Aspecifieke KANS Project GRIP op KANS Ontwikkeling GRIP op KANS Inhoud programma Voorlopige resultaten A-specifieke KANS Aan werk of activiteiten
Nadere informatieGestructureerde multidisciplinaire educatie en begeleiding bij chronisch nierlijden. Katleen De Bondt & Katrien Dierickx
Gestructureerde multidisciplinaire educatie en begeleiding bij chronisch nierlijden Katleen De Bondt & Katrien Dierickx Inhoud Gestructureerde multidisciplinaire predialysebegeleiding Groepssessies door
Nadere informatieH Dagboek hartfalen
H.40064.0318 Dagboek hartfalen Inleiding U hebt van uw cardioloog te horen gekregen dat u hartfalen hebt. Uw hart pompt niet meer zo goed als het zou moeten doen. Dit kan leiden tot uiteenlopende klachten
Nadere informatieRichtlijn Verpleegkundige zorg bij de ziekte van Parkinson. Hella Tulp, verpleegkundig specialist
Richtlijn Verpleegkundige zorg bij de ziekte van Parkinson Hella Tulp, verpleegkundig specialist Inhoud lezing 1) Proces van richtlijnontwikkeling 1) Belangrijkste aanbevelingen voor de verpleegkundige
Nadere informatieInleiding Wat is dialyse? Hemodialyse
HEMODIALYSE 511 Inleiding Binnen het Sint Franciscus Gasthuis bestaat de mogelijkheid tot nierfunctie vervangende therapie. Zowel hemodialyse als peritoneaal dialyse vinden in ons centrum plaats. In totaal
Nadere informatieDe predialyse fase. Interne Geneeskunde/Nefrologie
De predialyse fase Interne Geneeskunde/Nefrologie Inleiding De nieren verwijderen alle schadelijke afvalstoffen uit het bloed en laten de gezonde stoffen zitten. Ze zorgen dat het lichaam niet vergiftigd
Nadere informatiePredialyse Polikliniek
Predialyse Polikliniek H15.012-01 Inleiding Van uw behandelend arts heeft u te horen gekregen dat uw nieren minder goed werken. De arts heeft u daarom doorgestuurd naar de Predialyse Polikliniek. In deze
Nadere informatieInterne Geneeskunde. Predialyse polikliniek
Interne Geneeskunde Predialyse polikliniek Interne Geneeskunde U bent verwezen naar de predialyse polikliniek omdat de functie van uw nieren verstoord is en nierfunctievervangende behandeling in de toekomst
Nadere informatieVochtbalans bij de cardiologische patiënt
Vochtbalans bij de cardiologische patiënt Voor uw behandeling is het belangrijk dat er per dag wordt opgeschreven hoeveel u drinkt en plast. Dit noemen we het bijhouden van uw vochtbalans. In deze folder
Nadere informatieDe beantwoordbare vraag (PICO)
4. Interpretatie effect (relevantie) 5. Toepassen in de praktijk De beantwoordbare vraag (PICO) Welke patiënten? P Welke interventie? Welk alternatief (comparison)? Welke uitkomst (outcome)? I C O P I
Nadere informatieMinisymposium Zorg voor de patient met een nierziekte: het perspectief in Nederland in 2016
Minisymposium Zorg voor de patient met een nierziekte: het perspectief in Nederland in 2016 Perspectief vanuit de arts Willem Jan Bos, internist nefroloog Woensdag 9 maart 2016 Heden en Verleden 1,6 miljoen
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren
Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren Dr. F.W. Visser Internist-nefroloog ZGT Almelo Cystenieren Expertise Centrum Universitair Medisch Centrum Groningen 8 septem ber 2015 ADPKD huidige
Nadere informatiePROMs in de Nefrologie
PROMs in de Nefrologie Nederlandse Nefrologiedagen 26 maart 2019 Esmee van der Willik, PhD student KLINISCHE EPIDEMIOLOGIE, LUMC Disclosure Geen belangenverstrengeling 2 Disclosure Operatie geslaagd 3
Nadere informatieVroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van
Nadere informatieOmgaan met vochtbeperking
Omgaan met vochtbeperking Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname zo
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Chronische nierschade en nierfalen
PATIËNTEN INFORMATIE Chronische nierschade en nierfalen Inhoud Waarom deze folder?... 3 Waar zitten de nieren en hoe zien ze eruit?... 3 Wat doen de nieren?... 4 Wat is chronische nierschade?... 4 Wat
Nadere informatieVochtbeperking bij dialyse
Vochtbeperking bij dialyse In overleg met uw arts moet u het innemen van vocht beperken (vochtbeperking). Dit betekent dat u elke dag een maximale hoeveelheid vocht binnen mag krijgen. In deze folder vindt
Nadere informatiePatiënteninformatie. Nierfunctievervangende therapie. Nierfunctievervangende therapie
Patiënteninformatie Nierfunctievervangende therapie Nierfunctievervangende therapie 1 Nierfunctievervangende therapie Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Bij uw familielid of naaste
Nadere informatieOmgaan met vochtbeperking en dorst
Omgaan met vochtbeperking en dorst Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten
Nadere informatieOorzaken nierfalen De meest voorkomende bekende oorzaken van nierfalen zijn diabetes,
Factsheet Nieren en nierschade deel 6 Nierfalen en nierfunctievervangende behandeling Nieren spelen een cruciale rol in het lichaam. Wanneer de nieren nauwelijks nog werken, minder dan 15%, is er sprake
Nadere informatieDe pré-dialyse polikliniek
De pré-dialyse polikliniek Deze informatie is speciaal bedoeld voor mensen die in aanmerking komen voor een nierfunctievervangende behandeling. Door uw behandelend internist-nefroloog is vastgesteld dat
Nadere informatieGeen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met. Baxter bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. n.v.t.
Esther Euser Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met Baxter bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld n.v.t. Honorarium of andere
Nadere informatieChapter 9 Samenvatting CHAPTER 9. Samenvatting
Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9 Samenvatting 155 Chapter 9 Samenvatting SAMENVATTING Richtlijnen en protocollen worden ontwikkeld om de variatie van professioneel handelen te reduceren, om kwaliteit van
Nadere informatieWERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?
WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieAcute dialyse Nierfunctievervangende behandeling
Acute dialyse Nierfunctievervangende behandeling Afdeling dialyse Inhoudsopgave Inleiding blz. 2 Algemene informatie over de nieren blz. 3 Verschijnselen bij nierziekten blz. 4 Nierfunctievervangende behandeling
Nadere informatieCitraatlock op de IC?
Citraatlock op de IC? Introductie Steven Steutel IC-Verpleegkundige 10 zuid IC Erasmus MC 16 bedden 3 en 10 zuid IC 2008 1298 opnames 10465 Ligdagen 72 CRRT Patiënten 680 CRRT dagen Inhoud Inleiding Huidige
Nadere informatieLogboek. Polikliniek hartfalen
Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij
Nadere informatiePolikliniek Hartfalen
Cardiologie Polikliniek Hartfalen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Werkwijze polikliniek Hartfalen... 3 Behandeling en begeleiding... 3 Hartfalenverpleegkundige... 4 Wat kan de hartfalenverpleegkundige
Nadere informatieDagboek Chronisch hartfalen
Dagboek Chronisch hartfalen Van:. S.v.p. dit boekje meenemen bij bezoek arts of verpleegkundige Inhoudsopgave Namen, telefoonnummers en werktijden... 1 Dagboek Chronisch hartfalen... 2 Persoonlijke richtlijnen...
Nadere informatieDE KENNIS OVER OUDERE PATIËNTEN QUIZ (KOP-Q)
DE KENNIS OVER OUDERE PATIËNTEN QUIZ (KOP-Q) Onderzoeksgroep Chronisch zieken, Faculteit Gezondheidszorg, Hogeschool Utrecht, Utrecht, Nederland Jeroen Dikken, MSc, RN Jita G. Hoogerduijn, PhD Marieke
Nadere informatieINTERACT-in-HF. Improving knowldege To Efficaciously RAise level of Contemporary Treatment in Heart Failure. A European Heart Failure Network
INTERACT-in-HF Improving knowldege To Efficaciously RAise level of Contemporary Treatment in Heart Failure A European Heart Failure Network RECAP - Regional Care Portals InterReg IVB, e-ucare, WP2 Inhoudsopgave
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieWelkom Dialyse als nierfunctievervangende behandeling
Namen presentatoren Dialyse als nierfunctievervangende behandeling Welkom Thuisdialyse: de juiste keuze voor elke patiënt (?) dr. Akin Ozyilmaz internist-nefroloog DCG & UMCG Inhoud Nierfunctie Nierfunctie
Nadere informatieLogboek Polikliniek hartfalen
Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij
Nadere informatieDe predialyse adviezen polikliniek van na een hernia-operatie. ZorgSaam. Ziekenhuis. ZorgSaam
De predialyse adviezen polikliniek van na een hernia-operatie ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam 1 2 Dit is een informatiebrochure voor patiënten die binnenkort in aanmerkingen komen voor een nierfunctievervangende
Nadere informatieWelkom. Namen presentatoren
Welkom Namen presentatoren Programma Behandeling en preventie van chronische nierschade door dr. Andrea Kramer, internist-nefroloog Dialyse als nierfunctievervangende behandeling door dr. Akin Özyilmaz,
Nadere informatieAcuut in dialyse. Albert Schweitzer ziekenhuis afdeling Dialyse februari 2015 pavo 0528
Acuut in dialyse Albert Schweitzer ziekenhuis afdeling Dialyse februari 2015 pavo 0528 Inleiding U (of uw partner of familielid) bent onverwachts in dialysebehandeling gekomen, omdat uw nieren niet of
Nadere informatieDialyseafdeling Informatie voor patiënt en familie
Dialyseafdeling Informatie voor patiënt en familie Afdeling dialyse Maxima Medisch Centrum beschikt op locatie Veldhoven en locatie Eindhoven over een dialyseafdeling. Op deze afdeling worden patiënten
Nadere informatieDagboek Hartfalen. Thoraxcentrum Dagboek hartfalen
Dagboek Hartfalen Dit dagboek hartfalen heeft u gedownload op de website van het UMCG (www.umcg.nl). Het dagboek is zowel voor u als voor de betrokken hulpverleners een belangrijk hulpmiddel. Om ervoor
Nadere informatieInhoud Presentatie. Femke Mensen, diëtist. Definitie voedingstoestand
Inhoud Presentatie ingebouwd in Epic Femke Mensen Diëtist nefrologie Wie ben ik? Voedingstoestand Aanleiding Wat is de? in Elektronisch dossier Epic inbouwen, hoe ziet dat eruit? Disclosure belangen spreker
Nadere informatieZelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis. Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC
Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC Bespreekpunten Inleiding Rolverdeling binnen behandeling Zelfmanagement Verzamelen van meetgegevens Voorbeelden zelfmanagementsprojecten
Nadere informatieHet meten van angst: verpleegkundigen aan het woord!
Het meten van angst: verpleegkundigen aan het woord! H. Veldhuisen RN, MSc; D. Zweers RN, MSc; Prof. S. Teunissen RN PhD Diakonessenhuis Utrecht hveldhuisen@diakhuis.nl Angst Waarom meten? Zonder meten
Nadere informatieZiek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet
Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Deze folder is bedoeld voor patiënten met een natrium en/of vochtbeperkt dieet waarbij ondervoeding
Nadere informatie1. Inleiding 3 2. Hartfalenpolikliniek 4 3. Folder Hartfalen, wat is dat? 5 4. Medicijnen 6 5. Dieet 7 6. Folder Dieet bij hartfalen 8 7.
1. Inleiding 3 2. Hartfalenpolikliniek 4 3. Folder Hartfalen, wat is dat? 5 4. Medicijnen 6 5. Dieet 7 6. Folder Dieet bij hartfalen 8 7. Bewegen 9 8. Wat te doen bij klachten 10 9. Dagboek 12 10. Informatie
Nadere informatieInleiding. Nierziekte
Acuut in dialyse Inleiding U (of uw partner of familielid) bent onverwachts in dialysebehandeling gekomen, omdat uw nieren niet of onvoldoende werken. In deze folder leest u meer over de dialysebehandeling
Nadere informatiePatiënteninformatie. Nierfalenpoli Martini Niercentrum. Nierfalenpoli Martini Niercentrum
Patiënteninformatie Nierfalenpoli Martini Niercentrum Nierfalenpoli Martini Niercentrum 1 Nierfalenpoli Martini Niercentrum Martini Niercentrum, route 0.8 Telefoon (050) 524 5460 Algemeen Neemt u bij
Nadere informatieMedicatie Risico bij Nierschade. Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog
Medicatie Risico bij Nierschade Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: INLEIDING
168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet
Nadere informatieGezamelijke visie voor NW Vlaanderen. Dr lut Depoorter huisarts HABO
Gezamelijke visie voor NW Vlaanderen Dr lut Depoorter huisarts HABO Multidisciplinair extramuraal DOEL Door deze gestandaardiseerde, systematische en multidisciplinaire aanpak via een zorgtraject met huisarts/cardioloog,
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112
111 Ondervoeding is gedefinieerd als een subacute of acute voedingstoestand waarbij een combinatie van onvoldoende voedingsinname en ontstekingsactiviteit heeft geleid tot een afname van de spier- en vetmassa
Nadere informatieEFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS
EFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS Dr. Berno van Meijel Lector GGZ-verpleegkunde Hogeschool INHOLLAND Congres Zorg voor mensen met
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieU als dialysepatiënt aan het roer!
Interne Geneeskunde / Dialyse U als dialysepatiënt aan het roer! Zelfzorg voor dialysepatiënten Voorwoord Geachte lezer, Namens de dialyseafdeling van VieCuri bied ik u graag deze folder over zelfzorg
Nadere informatieDe nierfalenkliniek CIRC. Informatie voor de patiënt
Nierfalenkliniek Centre de l Insuffisance Rénale Chronique Kidney Failure Center De nierfalenkliniek CIRC Informatie voor de patiënt 2 INLEIDING INLEIDING 3 INHOUD Inleiding 2 Ons team 4 De nierfalenraadpleging
Nadere informatiePlatform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION
Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven
Nadere informatieSt. Antonius Dialysecentrum. Uw dialysecentrum in Nieuwegein en Tiel
St. Antonius Dialysecentrum Uw dialysecentrum in Nieuwegein en Tiel In het St. Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein, kunnen dialysepatiënten al jaren terecht in het Dialysecentrum. Per jaar komen hier
Nadere informatieLeefstijladviezen bij hartfalen
Leefstijladviezen bij hartfalen 1. Begrijp het belang van medicijnen De dagelijkse voorgeschreven hoeveelheid van de verschillende soorten medicijnen is essentieel voor een goede behandeling van hartfalen.
Nadere informatieNierfalen en behandeling
Factsheet Nieren en nierschade deel 6 Nierfalen en behandeling Nieren spelen een cruciale rol in het lichaam. Wanneer de nieren nauwelijks nog werken, minder dan 15%, is er sprake van nierfalen. Nierfalen
Nadere informatieBELGIAN WORKING GROUP ON HEART FAILURE ANDCARDIAC FUNCTION
BELGIAN WORKING GROUP ON HEART FAILURE ANDCARDIAC FUNCTION PERSCONFERENTIE 25SEPTEMBER2009 PROVINCIAAL ADMINISTRATIEF CENTRUM GENT 1 INHOUDSTAFEL 1. Persmededeling 3 2. Citaten 5 3. Voorstelling vandebwghf
Nadere informatieGEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN
GEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN Publiekslezing door Prof.dr. Ron T. Gansevoort Hoogleraar Interne Geneeskunde, UMC Groningen in het bijzonder preventie van chronische nierschade. Martinikerk Groningen, 14
Nadere informatieWerkwijze kinderen met een nierziekte
Werkwijze kinderen met een nierziekte Algemeen Ontwikkelingen in de geneeskunde hebben geleid tot sterke vermindering van mortaliteit bij kinderen met een chronische nierziekte (nefrologische aandoening),
Nadere informatiePREDIALYSE BEGELEIDING IN BELGIË INTERACTIEVE SESSIE IN ALDEN BIESEN (2003)
PREDIALYSE BEGELEIDING IN BELGIË INTERACTIEVE SESSIE IN ALDEN BIESEN (2003) auteur: Tony Goovaerts Om het onderwerp en de discussie in te leiden, lichtten drie personen het predialyse programma van het
Nadere informatieInterne Geneeskunde. De Dialyseafdeling UMCG
Interne Geneeskunde De Dialyseafdeling UMCG Interne Geneeskunde Deze folder geeft u praktische informatie over behandeling op de dialyseafdeling. De informatie is bedoeld voor patienten maar ook voor
Nadere informatieVocht- en zoutbeperking
Vocht- en zoutbeperking Informatie voor patiënten F0300-1011 december 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieNierfalen. Uw voorbereiding op niervervangende therapie.
Nierfalen Uw voorbereiding op niervervangende therapie www.nwz.nl Inhoud Bezoek van medisch maatschappelijk werker 3 Wat is de polikliniek nierfalen? 3 Waarom is de polikliniek nierfalen belangrijk? 4
Nadere informatieKinderdialyse, een vak apart. Inhoud presentatie. Kinderdialyse in Nijmegen. Team kinderdialyse
Kinderdialyse, een vak apart (potentiële) belangenverstrengeling Geen Sylvia Lemmen Fleuren Silvie Fleuren Sacha van der Put maart 019 Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Nadere informatieDefinitie Onder polyfarmacie wordt in dit document verstaan: het gelijktijdig gebruik van 5 of meer verschillende geneesmiddelen.
Toolkit polyfarmacie en medicatieveiligheid Doel 1. De medicamenteuze behandeling van de patiënt optimaliseren 2. Zoveel mogelijk voorkomen van (vermijdbare) bijwerkingen van medicatie 3. De continuïteit
Nadere informatieDialyseafdeling; Hemodialyse
Dialyseafdeling; Hemodialyse In deze folder leest u informatie over de dialyseafdeling van het. De afdeling De dialyseafdeling heeft drie locaties: Haarlem- Zuid Hoofddorp Velsen- Noord In Haarlem-Zuid
Nadere informatie