Richtlijn Verpleegkundige zorg bij de ziekte van Parkinson. Hella Tulp, verpleegkundig specialist

Transcriptie

1 Richtlijn Verpleegkundige zorg bij de ziekte van Parkinson Hella Tulp, verpleegkundig specialist

2 Inhoud lezing 1) Proces van richtlijnontwikkeling 1) Belangrijkste aanbevelingen voor de verpleegkundige praktijk

3 Aanleiding 1. Behoefte aan professionalisering van het vak 2. Ontbreken evidence-based monodisciplinaire richtlijn, naast de multidisciplinaire richtlijn 3. Toename aantal Verpleegkundige Specialisten Parkinson; onduidelijke taakverdeling tov parkinsonverpleegkundige 4. Rol parkinsonverpleegkundige in Netwerkzorg Parkinson steeds belangrijker maar inhoudelijk is deze rol onvoldoende uitgewerkt 5. Verpleegkundige zorgplannen (2001) gedateerd

4 Doelstelling Bereiken van consensus over de rol van parkinsonverpleegkundigen Ontwikkelen van richtlijnen en aanbeveling voor het verpleegkundige handelen van parkinsonverpleegkundigen

5 Proces van richtlijnontwikkeling Knelpunten -vragenlijst Uitgangs vragen Literatuur onderzoek Kritische afweging / conclusie Overige overwegingen Aanbevelingen Referente nronde Authorisatie

6 Proces van richtlijnontwikkeling Literatuuronderzoek: 186 studies gevonden; 33 studies geïncludeerd Knelpunten -vragenlijst Uitgangs vragen Literatuur onderzoek Kritische afweging / conclusie Overige overwegingen Aanbevelingen Referente nronde Authorisatie Niveau van aanbevelingen: Beperkt aantal aanbevelingen van niveau 2/3, merendeel is niveau 4 aanbeveling.

7 Referentenronde Coping is toch geen onderdeel van het verpleegkundig vak? (arts) Signaleren is voor de verpleging en screenen/meten door de psycholoog. (psycholoog)

8 Maar ook. Leuk vind ik vooral dat mijn respect groeit voor de verpleegkundige als ik zie wat voor competenties en vaardigheden deze moet hebben om goede zorg te kunnen leveren. (diëtist) Na het lezen van de richtlijn, ben ik eindelijk gaan begrijpen wat voor verschillende niveaus er in de verpleging en verzorging zijn. (fysiotherapeut)

9 Resultaat in vogelvlucht Rol parkinsonverpleegkundige Monitoring motorische responsfluctuaties Zelfzorgactiviteiten Mictie

10 Resultaat in vogelvlucht Rol parkinsonverpleegkundige Heeft het toevoegen van de parkinsonverpleegkundige zorg aan de medische behandeling een positief effect? -een positief effect heeft op het subjectief welbevinden van de patiënt met ZvP, zonder verhoging van de kosten. -een positief effect te hebben op de vermindering van angst, depressie, lichamelijk functioneren en algemeen gezondheid. Jahanshahi 1994, Jarman 2002, Reynolds 2000

11 Resultaat in vogelvlucht Rol parkinsonverpleegkundige Overige overwegingen: Kerntaken: voorlichting / educatie, ondersteuning zelfmanagement, preventie, verpleegtechnisch handelen, multidisciplinair samenwerken (evt zorgcoördinatie). Caseload min. 150 patiënten per jaar / 1 FTE. Minimaal 12 uur (transmuraal) werkzaam. Deskundigheidsbevordering middels nascholing minimaal 2 keer per jaar

12 Monitoring motorische symptomen Monitoring motorische responsfluctuaties Wat moet tijdens de verpleegkundige anamnese over on-off -fluctuaties en bij de ZvP in ieder geval aan de orde komen? 5 meetinstrumenten, waarvan 2 wetenschappelijk geëvalueerd. Hauser 2006, Goetz 1997

13 Monitoring motorische symptomen Monitoring motorische responsfluctuaties Overige overwegingen effect en bijwerkingen van de medicatie; hoeveelheid en patroon van on-off -fluctuaties (zowel motorische als nietmotorische off symptomen) per dag en de aanwezigheid van dyskinesieën (piekdose, bifasische) en early-morning dystonia; de wijze waarop medicatie wordt ingenomen (inname met eiwitten); tijdstip van inname medicatie (en tijdstip van nuttigen maaltijden); therapietrouw..

14 Motorische fluctuaties Wanneer? 1) wisselend beloop van onoff -fluctuaties die impact hebben op het dagelijks functioneren van de patiënt; 2) aanwezigheid van onverklaarbare off periodes (zoals bij een delier, onderliggend infectie of psychosociale problemen); 3) een niet-pluis gevoel tav niet adequate inname van medicatie.

15 Zelfzorgactiviteiten Zelfzorgactiviteiten Parkinsonpatiënten hebben te maken met: algemeen (mentale) traagheid; meer reactietijd nodig; problemen met planning en organiseren; abstract redeneren; verminderd werkgeheugen; verminderd vermogen om de aandacht te verdelen; on-off -fluctuaties.

16 Zelfzorgactiviteiten Zelfzorgactiviteiten Welke verpleegkundige interventies zijn effectief ter verbetering van zelfzorgactiviteiten bij parkinsonpatiënten? Geen literatuur over verpleegkundige interventies. Wel over cueing.

17 Aanbevelingen richtlijn Overige overwegingen: - bied voldoende tijd voor het verwerken van informatie of uitvoeren van een handeling; - bied ondersteuning door te helpen met zelfzorgactiviteiten (bij ernstige traagheid en vermoeidheid); - vermijd tijdsdruk en houd het tempo van de patiënt aan; - vermijd dubbeltaken; - verminder de aanwezige stressoren in de omgeving (hierdoor nemen klachten toe); - bespreek het belang van sociale interactie in relatie tot eten en drinken; - consultatie ergotherapie voor advies over passende strategieën/interventies en eventuele omgevingsaanpassingen; pas zo nodig hulpmiddelen toe (of consulteer ergotherapie).

18 Cueing Wat is een cue? Waarvoor dient het? Effectiviteit van cueing? Aanbevelingen:

19 Cueing Waarom een cue? - een verstoorde interne sturing om automatische en herhaalde bewegingen uit te voeren. - het gebrek aan interne sturing van de basale ganglia gecompenseerd worden. Waarvoor dient het? Effectiviteit van cueing? Aanbevelingen:

20 Cueing Wat is een cue? Waarvoor dient het? - Externe cues kunnen helpen om het opstarten, het doorgaan (ritme en tempo) en de grootte van het bewegen te verbeteren. - Cues zijn prikkels uit de omgeving of prikkels die de patiënt zelf opwekt. Effectiviteit van cueing? Aanbevelingen:

21 Cueing Wat is een cue? Waarvoor dient het? Effectiviteit van cueing? Uit negen CCT s (n=378) blijkt dat cueing een positief effect heeft op het verbeteren van loopsnelheid, staplengte, freezing en bewegingsfuncties (gait related balance capacity) maar nauwelijks effect heeft op functionele mobiliteit, balans en kwaliteit van leven. Aanbevelingen:

22 Cueing Wat is een cue? Waarvoor dient het? Effectiviteit van cueing? Aanbevelingen: - consulteren van fysiotherapie en ergotherapie voor het aanleren van cues aan patiënt en naasten; - het aanbieden van cues die de patiënt zijn aangeleerd; - patiënt stimuleren gebruik te maken van cues; - het effect van cues te evalueren, bij het uitdoven van de aangeleerde cue dient opnieuw de therapeut te worden geconsulteerd.

23 Mictie Welke mictieproblemen? Interventies bij mictieproblemen? Effectiviteit van interventies? Aanbevelingen:

24 Mictie Mictie Mictieproblemen: - prevalentie bij parkinsonpatiënten varieert van 24% tot 96%. - nycturie is veruit het grootste probleem en komt voor bij meer dan 60% van de parkinsonpatiënten. - meest voorkomende mictiestoornissen zijn overactieve blaas en verminderde blaaslediging:

25 Zelfzorgactiviteiten Zelfzorgactiviteiten Parkinsonpatiënten hebben te maken met: algemeen (mentale) traagheid; meer reactietijd nodig; problemen met planning en organiseren; abstract redeneren; verminderd werkgeheugen; verminderd vermogen om de aandacht te verdelen; on-off -fluctuaties.

26 Zelfzorgactiviteiten Zelfzorgactiviteiten Welke verpleegkundige interventies hebben een positief effect op de behandeling van mictiestoornissen bij de ZvP? - vermindering van cafeïne bij vrouwen met mictieproblemen een gunstig effect heeft op de behandeling van mictieproblemen. - vochtbeperking een gunstig effect heeft op de behandeling van mictieproblemen. -er is onvoldoende bewijs dat blaastraining bij parkinsonpatiënten urineincontinentie vermindert. Swithinbank 2005, Wyman 1991, Vaughan 2011, Hashim & Mousa 2009

27 Aanbevelingen richtlijn Overige overwegingen: - voorkomen en behandelen van obstipatie; - leefadviezen:1,5-2,0 liter drinkvocht voor volwassenen; - bij patiënten met nycturie 4 uur voor het naar bed gaan de vochtinname te verminderen en het effect evalueren na 3 weken; - blaastraining, bestaande uit patiënteducatie en positieve feedback gedurende maximaal 4-6 weken; - praktische hulpmiddelen. Indien er blijvend sprake is van mictieproblemen na 4-6 weken, kunnen medicamenteuze adviezen worden overwogen of zorgverleners in consult worden gevraagd.

28 De richtlijn Bestellen via

29 Secretariaat ParkinsonNet (ma. t/m vr. tussen 9.00 en uur)