Differentiele psychologie, deel 2: Vragenles

Transcriptie

1 Differentiele psychologie, deel 2: Vragenles

2 Overzicht Overzicht leerstof Examen Beantwoorden vragen Opm: deze slides zijn beschikbaar via Toledo

3 Leerstof = wat er behandeld werd in de hoorcolleges Materiaal: Inhoudstafel Uitgebreidde slides Eigen nota s Gebruik gezond verstand Geen overmatige aandacht aan details, zaken waar niet is op ingegaan (jaartallen, namen van onderzoekers van 1 studie, tabellen, etc) Belang van onderscheiden hoofdzaak van bijzaak, grote lijnen en verbanden vs. details Formules, statistische voorkennis? Geen complexe bewerkingen, enkel simpele berekeningen uit het hoofd Begeleidende artikels: Ter ondersteuning, verdere informatie, ruimere achtergrond, details bij specifieke studies = geen leerstof (geen examenvragen over inhoud uit artikels die niet gezien werd tijdens colleges)

4 Leerstof Enkele delen weggevallen: I.2: Factoranalyse: telkens implicaties 2 en 4 II.1: Stabiliteit van PH (dat overlapt met deel 1) II.3: Interactionisme Van Mechelen III.2: III.2: III.3: III.3: tetradenverschil Carroll en Gustafsson Cognitieve componenten en correlaten Flynn effect Scree test; zuiveringstechnieken

5 Examen Woensdag 19 jan, 9u multiple choice vragen: 18/20 Vragen peilen naar kennis inzicht toepassing Soms rekenvragen: niet meer dan eenvoudige teloefeningen; geen correlaties, SD s uit ruwe gegevens etc telkens 1 juist antwoordalternatief Correctie voor raden: -1/3 op 40 voor foutief antwoord 2. 1 korte open vraag: 2/20 figuur, tabel, korte vraag houdt u aan de instructies! DUUR: 3u. Geen hulpmiddelen toegestaan ( spiekbrief, open boek, geen GSM s!!, geen familieleden, vrienden, kennissen etc )

6 Voorbeeldexamenvragen Voor het aanbreken van de 20ste E vinden we in de geschiedenis vooral distale verklaringen van individuele verschillen terug vooral proximale verklaringen van individuele verschillen terug weinig sporen terug van nadenken over het verklaren van verschillen tussen mensen geen van de vorige is correct

7 Voorbeeldexamenvragen Voor het aanbreken van de 20ste E vinden we in de geschiedenis vooral distale verklaringen van individuele verschillen terug vooral proximale verklaringen van individuele verschillen terug weinig sporen terug van nadenken over het verklaren van verschillen tussen mensen geen van de vorige is correct KENNIS

8 Voorbeeldexamenvragen Test-hertestbetrouwbaarheid daalt naarmate ze berekend wordt over een langere tijdsperiode. Welke uitspraak hierover is juist? a. Interindividuele verschillen worden kleiner met de tijd. b. Interindividuele verschillen zijn minder stabiel over langere tijdsperioden dan over kortere tijdsperioden. c. Intraindividuele verschillen worden kleiner met de tijd. d. Intraindividuele verschillen zijn minder stabiel over langere tijdsperioden dan over kortere tijdsperioden.

9 Voorbeeldexamenvragen Test-hertestbetrouwbaarheid daalt naarmate ze berekend wordt over een langere tijdsperiode. Welke uitspraak hierover is juist? a. Interindividuele verschillen worden kleiner met de tijd. b. Interindividuele verschillen zijn minder stabiel over langere tijdsperioden dan over kortere tijdsperioden. c. Intraindividuele verschillen worden kleiner met de tijd. d. Intraindividuele verschillen zijn minder stabiel over langere tijdsperioden dan over kortere tijdsperioden. intra-individuele verschillen zijn verschillen binnen 1 persoon; testhertestbetrouwbaarheid gaat over de rangorde van interindividuele verschillen TOEPASSING

10 Voorbeeldexamenvragen Als factoren orthogonaal zijn dan zijn noch de variabelen, noch de factoren gecorreleerd dan zijn de variabelen wel, maar de factoren niet gecorreleerd dan zijn de variabelen niet, maar de factoren wel gecorreleerd dan zijn de variabelen én de factoren gecorreleerd, maar is de hoek tussen de factoren een rechte hoek

11 Voorbeeldexamenvragen Als factoren orthogonaal zijn dan zijn noch de variabelen, noch de factoren gecorreleerd dan zijn de variabelen wel, maar de factoren niet gecorreleerd dan zijn de variabelen niet, maar de factoren wel gecorreleerd dan zijn de variabelen én de factoren gecorreleerd, maar is de hoek tussen de factoren een rechte hoek Er is sprake van factoren: dus correlaties tussen tests Orthogonale factoren: factoren zijn niet gecorreleerd INZICHT

12 Voorbeeldexamenvragen Als we nagaan wat de correlatie is tussen interindividuele verschillen inzake het aantal uren bellen tijdens de weekends van de vaste lijn thuis, en interindividuele verschillen in aantal uren beltijd met de GSM tijdens de week, dan kijken we naar type A consistentie kijken we naar type B consistentie kijken we naar type C consistentie cross-temporele consistentie van individuele verschillen in belgedrag

13 Voorbeeldexamenvragen Als we nagaan wat de correlatie is tussen interindividuele verschillen inzake het aantal uren bellen tijdens de weekends van de vaste lijn thuis, en interindividuele verschillen in aantal uren beltijd met de GSM tijdens de week, dan kijken we naar type A consistentie kijken we naar type B consistentie kijken we naar type C consistentie cross-temporele consistentie van individuele verschillen in belgedrag Type B: consistentie over zelfde gedrag, andere situatie TOEPASSING

14 Voorbeeldexamenvragen In tegenstelling tot veel van zijn leeftijdsgenoten, wordt het onderzoek van Guilford naar de structuur van intelligentie gekenmerkt door het gebruik van procrustes rotaties de aanname dat verschillende vaardigheden orthogonaal zijn een systematische taakanalyse van testen en de vaardigheden die nodig zijn om ze op te lossen alle drie de bovenstaande zijn correct

15 Voorbeeldexamenvragen In tegenstelling tot veel van zijn leeftijdsgenoten, wordt het onderzoek van Guilford naar de structuur van intelligentie gekenmerkt door het gebruik van procrustes rotaties de aanname dat verschillende vaardigheden orthogonaal zijn een systematische taakanalyse van testen en de vaardigheden die nodig zijn om ze op te lossen alle drie de bovenstaande zijn correct KENNIS

16 Vragenles Bespreking ingediende vragen Nu: bespreken van hoofdlijnen en terugkerende vragen van meest complexe leerstof

17 Deel I.1 Mogen wij het onderscheid tussen een impliciete en expliciete theorie zien als een continuüm? Of is er een duidelijke scheiding? Wij dachten dat een expliciete theorie wetenschappelijk gefundeerd is, maar is een onderzoeksvraag dan ook een expliciete theorie ook al is ze nog niet getoetst? Goede vraag, materie doorgedacht Theorie: hoeft niet per se empirisch gevalideerd te zijn om expliciet te zijn Als vuistregel: Als theorie blootgesteld is aan wetenschappelijke gemeenschap/controle/test = expliciete theorie impliciete theorie: leeft in hoofden van mensen, zonder wetenschappelijke toets

18 Deel I.2 Soorten gegevens Wanneer de observatie bijvoorbeeld afgenomen wordt door een familielid van het kind, zal deze persoon het kind dan ook niet op een sociaal wenselijke manier voorstellen?' In welke zin kan men dan zeggen dat er bij de observeerdersrapportering minder sociale wenselijkheid komt bij kijken dan bij de zelfrapportering Slide zegt: sommige biassen minder aanwezig bv. zelfrepresentatie Het is natuurlijk wel zo dat in observeerdersbeoordelingen, sociale wenselijkheid ook een rol kan spelen

19 Deel I.2 Normaalverdeling Moeten wij ook de T scores, de stanines en de percentage in Stanine kennen? Zie algemeen principe: wat gezien werd tijdens hoorcolleges; geen details

20 Deel I.2 Implicationele verbanden Kunnen deze ook negatief zijn, bv. als geen wanen dan geen hallucinaties Natuurlijk Implicaties kunnen op verschillende manieren geformuleerd worden

21 Deel I.2 Factoranalyse Slide 97: Terechte vraag over berekening: r(x 2,X 3 ).9.9 en NIET r(x 2,X 3 )

22 Deel I.2 Factoranalyse Startvoorbeeld slides : naieve factoranalyse Correlaties tussen reistijd naar bestemming 1 en 2 over personen: 1 dimensie 2 dimensies Dit voorbeeld is een eenvoudig voorbeeld dat aangeeft wat FA doet Als je meerdere tests hebt, kan je dit niet meer met blote oog doen want makkelijk zeer groot aantal intercorrelaties tussen tests Bv. 10 tests: (10x(10-1))/2=45 correlaties (hierboven 4 tests: 4*3/2 = 6) DUS n(n-1)/2 intercorrelaties tussen n tests

23 factorladingen Deel I.2 Factoranalytisch model: 1 factor: factorscore op gemeenschappelijke factor geobserveerde score van pp i op test j factorlading specifieke vaardigheid + error 2 factoren: factorscores op gemeenschappelijke factoren geobserveerde score van pp i op test j specifieke vaardigheid + error

24 Deel I.2 Factoranalytisch model: j1 = factor lading = mate waarin factor 1 meespeelt in bepalen van score op test bij orthogonale factoren j12 = verklaarde variantie van test door deze ene factor 1 Communaliteit = verklaarde variantie door gemeenschappelijke factoren Als 1 factor = j1 2 Als 2 factoren = j12 + j2 2

25 Deel I.2 Rotatie Model met 1 factor: grafisch = 1 dimensie, waarop je personen en tests kan plaatsgeven Model met 2 factoren: grafisch = 2 dimensies waarin je tests en personen kan plaatsen F 2 T 1 Factorladingen = coordinaten in assenstelsel T 2 F 1 Herbergt zeer veel info: Factorlading communaliteit Correlatie tussen tests r(t 1,T 2 )= T 1 T 2 cos θ Maar oplossing is NIET UNIEK Rotatie, draaien van assenstelsel geeft zelfde communaliteit, correlatie tussen tests, etc (wel andere ladingen)

26 Deel I.2 Ongeroteerde oplossing De eerste factor verklaart zoveel mogelijk van de correlaties tussen de tests, de tweede factor verklaard zoveel mogelijk van de residuele correlaties tussen de tests, etc., terwijl de factoren ongecorreleerd zijn bv. g

27 Deel I.2 Rotatie: om meer zinvolle, beter interpreteerbare structuur te bekomen 2 manieren 1. orthogonaal: de correlatie tussen de assen of factoren blijft 0 T 1 T 2

28 Deel I.2 Rotatie: 2 manieren 1. orthogonaal: de correlatie tussen de assen of factoren blijft 0 F 2 T 1 T 2 -andere ladingen -dezelfde communaliteiten (cfr. Pythagoras) -dezelfde geschatte correlaties (scalair product invariant onder F 1 orthogonale rotatie)

29 Deel I.2 Rotatie: 2 manieren 2. obliek: de factoren vertonen onderling wel een correlatie (hoek 90 ) F 2 T 1 T 2 F1 Hoe lading aflezen? -andere ladingen -dezelfde communaliteiten (cfr. Pythagoras) -dezelfde geschatte correlaties (scalair product invariant onder orthogonale rotatie)

30 Deel I.2 Rotatie: DOEL is doorgaans om tot meer eenvoudig patroon van ladingen te bekomen, dat makkelijker interpreteerbaar is Meest makkelijke patroon = simple structure: Elke test/variabele laadt slechts hoog op 1 factor Je krijgt groepjes van tests die hoog laden op 1 factor en niet hoog op de andere, en andere groepjes die hoog laden op andere factor en niet op de ene Hoe vindt men de simpelste structuur? Niet aan de orde hier: Computeralgoritmen die de optimale structuur uitzoeken obv objectieve criteria

31 Extra oefeningen Hoe groot zijn r(t 1,T 2 ), r(t 2,T 3 ), r(t 1,T 3 ) als de s de volgende zijn? T T T en hoe groot zijn?

32 = =.30 x x.60

33 Deel I.2 Factoranalyse: wat wordt verwacht? Begrip begrippen als - orthogonaal, obliek, simple structure, lading, communalitieit, etc. wat betekenen ze? - VALT WEG: scree test 2. Elementaire berekeningen kunnen toepassen zoals - communaliteit, correlaties obv ladingen en omgekeerd, etc. - NIET: zelf roteren, meer ingewikkelde berekeningen Als inzicht, zouden meer toegepaste vragen geen probleem mogen zijn

34 Deel II.2 Trekvisie en Act frequentie visie Is act frequentie onderdeel van trekpsychologie: NEE - akkoord, is afgezwakte versie - maar deelt niet assumpties van intern causale eigenschappen Verschil Act frequentie visie en nomothetische trekvisie formeel uitgedrukt: Nomothetische trekvisie: T pk : trek G pi : gedrag p: persoon, k: trek, i: gedrag trek als causale interne eigenschap G pi = ik T pk + pi gedrag wordt verklaard aan de hand van al of niet hebben van bepaalde trek (model FA) Act frequentie trekvisie: trek als zuiver descriptieve samenvatting T pk = ik G pi trek wordt uitgelegd als verzameling van het al dan niet vertonen van bepaalde gedragingen

35 Deel II.3 CAPS theorie Structuur vs processen van PH Structuur = duurzame eigenschappen, waarden, competenties, verwachtingen, doelen Kunnen situatiespecifiek zijn in de zin dat ze enkel in sommige situaties relevant of van toepassing zijn bv. sociale aanvoelen: enkel relevant in sociale settings Processen = processen die interactie met omgeving in concrete situaties bepalen, zoals gevoelens, encoderingen, situatiespeciefieke verwachtingen, doelen, etc.

36 Deel II.4 Schatting procentuele bijdrage labstudies Bv. provocatie of niet; meting aggressie effect situationele manipulatie/effect tussen condities verklaart 16% variantie 84% variantie niet verklaard binnen condities MAAR dit wil niet zeggen dat dit daarom allemaal door een trek of door PH verklaard wordt Je kan gedrag binnen manipulaties correleren met trekvariabele bv. Vriendelijkheid om te kijken hoeveel de trek kan verklaren van deze binnen-conditie-variantie Correlaties zijn echter doorgaans ook laag bv..30 = 9%

37 Deel II.4 Schatting procentuele bijdrage scenariostudies AV: verschillende soorten gedrag in verschillende situaties door verschillende mensen OV: soort situatie, soort gedrag, persoon Nagaan van hoofden interactie-effecten Bv.

38 Deel II.4 Aggregatie bij berekening stabiliteit Bv. cross-situationele stabiliteit = mate waarin ind versch in 1 situatie overeenkomen met ind versch in andere situatie Sommige onderzoekers aggregeren bij de berekening daarbij over verschillende situaties: - bv. 5 spelsituaties, 5 reftersituaties: score extravert G per persoon middelen over de 5 spelsituaties en 5 reftersituaties, dan r berekenen tussen de twee geaggregeerde scores over personen - correlatie tussen geaggregeerde scores = beetje valsspelen MAAR ondersteunt wel Act Frequentie visie

39 Deel III.1 Definitie van Sternberg: Concept projection task 1. Gebruikt meerledige definitie of omschrijving van intelligentie, gebaseerd op Binet (Plato, Aristoteles?) 2. Geen fouten op de slides Opm. Item 2 voorbeeld uit les = inconsistent 3. Effecten: (3) effecten: Intelligentie dient om optimale match tussen individu en omgeving te realiseren, via Adaptatie, zichzelf aanpassen aan omgeving vb. bijscholing volgen Omgevingsselectie (zelfkennis!): kiezen/vermijden van bepaalde situaties vb. gegeven eigen vaardigheden, zelf kiezen van meest geschikte studierichting Omgevingsmodificatie: vormgeven van omgeving (zelfkennis!): vb. inrichten kot voor blok

40 Deel III.2 Vernon g kan niet alles zijn, want residuele correlaties Na extractie van de g-factor vaak nog significante residuele correlaties voorbeeld: geobserveerde correlatie tussen T 1 en T 2 :.50 ladingen van T 1 en T 2 op g:.50 en.60 residuele correlatie: x.60 =.20 geobserveerde correlatie g verklaart niet alle correlatie tussen tests! Er is nog samenhang tussen tests over na g: deze samenhang kan verklaard worden door bijkomende factoren = groepsfactoren geschatte correlatie

41 Deel III.2 Vernon Model: orthogonaal Factor 1: alle tests hebben lading (komt overeen met g) Factor 2-i: enkele tests hebben lading Factoren j-l: andere tests hebben lading: groepsfactoren Etc..

42 Deel III.2 Vernon Model = hierarchisch: bredere factoren met daaronder smallere factoren = genealogisch (volgt stamboom): smallere factoren stammen af van grotere Opm: groepsfactoren verklaren samen 10%

43 Deel III.2 Thurstone Denkt ook dat er meer is dan g Neemt andere benadering: ipv 1 algemene factor (met dan volgens Spearman, enkel specifieke factoren, of volgens Vernon, orthogonale groepsfactoren), zijn er meerdere, onderling gecorreleerde groepsfactoren primary mental abilities De correlaties tussen deze factoren onderling weerspiegelen g DUS Vernon: G: verklaart gemeenschappelijke tussen alle tests ongecorreleert daarmee, kleinere factoren Thurstone: Gecorreleerde groepsfactoren Correlaties tussen groepsfactoren

44 Deel III.2 Guilford Vertrekt van taakanalyse: obv daarvan poneert hij dat er verschillende, orthogonale vaardigheden zijn, die elk theoretisch gekenmerkt worden door combinatie van een bepaalde inhoud, mentaal product, en mentale operatie mentale producten inhoud mentale operaties Werkwijze: Vertrekt van grootschalige studie 40 factoren (vult 40 blokjes op) Om andere blokjes op te vullen: Neemt enkele tests waarvan hij weet waar ze passen Ontwikkelt nieuwe test die in ander vakje past Neemt samen af, en probeert structuur te vinden die nieuwe test isoleert van de bestaande

45 Tot slot Dankuwel voor uw aandacht Veel succes gewenst met examens