Magazine van het Instituut voor het Familiebedrijf / oktober 2016

Transcriptie

1 Magazine van het Instituut voor het Familiebedrijf / oktober 2016

2 Ondernemen, het zit in de familie! jaar Instituut voor het Familiebedrijf 06 Vernieuwende inzichten die zelfs internationaal werden overgenomen. 10 Het belang van het IFB voor Vlaamse familiebedrijven België telt een aantal familiebedrijven die al meer dan 100 jaar bestaan. Dat ze na al die tijd nog steeds succesvol zijn, is geen toeval. Het Instituut voor het Familiebedrijf ging voor de Dag van het Familiebedrijf 2016 op zoek naar de factoren die bepalend zijn voor het langdurige succes van 100-jarige familiebedrijven. Het onderzoek leverde een nieuw en uniek model met succesfactoren op, dat als leidraad kan dienen zodat ook u met uw familiebedrijf de kaap van 100 jaar kunt bereiken. Een gesprek met de co-gedelegeerd bestuurders Patrick De Schutter en Jozef Lievens Het IFB heeft als doelstelling om als expertisecentrum ook bij te dragen aan het onderzoek over familiebedrijven. Pas sinds eind jaren 90 wordt het belang hiervan internationaal erkend. In België heeft het IFB daar hard aan meegewerkt, met echt vernieuwende inzichten, vertelt professor Johan Lambrecht. 09 Familiebedrijven in cijfers Wat heeft het Instituut voor het Familiebedrijf de voorbije 20 jaar betekend voor familiebedrijven in Vlaanderen? We vroegen het aan de ministers Kris Peeters en Philippe Muyters, professor Johan Lambrecht en de familiale ondernemers Michèle Sioen en Herman Van de Velde. 20 jaar IFB Het toont andermaal aan dat het IFB als kenniscentrum wetenschappelijk onderbouwd onderzoek, opleidingen en netwerkactiviteiten koppelt aan bruikbare tips en inzichten, ten dienste van familiebedrijven in Vlaanderen. Het Instituut viert dit jaar overigens zijn 20ste verjaardag en dat zetten we in dit magazine uitgebreid in de kijker. We wensen u veel leesplezier, Patrick De Schutter en Jozef Lievens Gedelegeerd bestuurders IFB. Een terugblik in het foto-archief Het IFB organiseerde tientallen activiteiten om familiale ondernemers, bestuurders en adviseurs bijeen te brengen, te vormen en te informeren. Expertise en praktijkervaring vormen unieke meerwaarde De aanpak van het Instituut voor het Familiebedrijf, die experts koppelt aan getuigenissen uit de dagelijkse praktijk door familiale ondernemers, wordt erg gewaardeerd. Deelnemers aan de diverse activiteiten getuigen. Opvolgers zijn positief gestemd De alumni-werking van de Opvolgersacademie: een uniek netwerk van jonge familiale ondernemers. 25 De mythes over het familiebedrijf De Dag van het Familiebedrijf: De partners van het IFB niet te missen 2 3

3 20 jaar Instituut voor het Familiebedrijf Iedereen erkent nu het belang van familiebedrijven Een gesprek met Patrick De Schutter & Jozef Lievens Patrick De Schutter werkte eind jaren 80 als consultant voor een groot familiaal bedrijf uit Limburg: Het was een stateof-the-art productiebedrijf met sterke producten, talentvolle medewerkers en een mooie klantenportefeuille. Toch is het uiteindelijk over de kop gegaan. De oorzaak bleek te liggen in het feit er te weinig aandacht ging naar de governance en de scheiding tussen familiale en bedrijfsbelangen. De Schutter besloot zich verder in de materie van familiebedrijven in te werken. optie van die ondernemingen. Terwijl wij ervan overtuigd waren dat dit een absolute noodzaak was, vertelt Jozef Lievens. Onze missie was dan ook om opleidingen te organiseren, een netwerk te vormen en tegelijk onderzoek te voeren om de wereld van familiebedrijven ook onderbouwd in kaart te brengen. De ambitie lag hoog. Maar de tijdsgeest zat niet mee. Jozef Lievens: 1996, dat was de aanloop naar de dotcom-euforie. Vele ondernemers en economen twijfelden of familiebedrijven wel zouden overleven. en Lievens. We zijn er de voorbije 20 jaar dan ook spectaculair op vooruit gegaan: familiebedrijven worden professioneler geleid, governance is een thema dat ruime aandacht krijgt en de opvolging vroeger écht een taboe is bespreekbaar geworden. Dat wil niet zeggen dat er geen problematieken meer zijn. De familiale context en emotionele factoren zullen altijd een rol blijven spelen. En het IFB? Dat gaat door op zijn elan. Er is nog altijd werk aan de Het Instituut voor het Familiebedrijf bestaat dit jaar Midden jaren 90 kwam hij in contact Gelukkig heeft men vrij snel ingezien dat winkel. Onze missie blijft actueel: we met Rik Donckels, toenmalig directeur familiale ondernemingen dankzij hun willen nog steeds op kop lopen door precies 20 jaar. Co-gedelegeerd bestuurders Patrick van het kmo-studiecentrum van de KU langetermijnvisie, hun ondernemerschap onderzoek naar familiebedrijven te Brussel: Hij bracht me in contact met en passie waarmee ze ondernemen net voeren, door hen bij te staan in de De Schutter en Jozef Lievens blikken trots terug en Jozef Lievens, die als advocaat ook al een een motor voor economische groei zijn. verdere professionalisering en door blijven tegelijkertijd ambitieus: In 1996 twijfelde hele tijd met familiebedrijven werkte. nieuwe thema s, zoals de eigendom, men nog of familiebedrijven wel een toekomst hadden, vandaag worden ze gezien als een model Samen beslisten we in de lente van 1996 een project op poten te zetten om de Ook de politici erkennen vandaag het belang van familiale bedrijven. Zo werd aan te kaarten, aldus de gedelegeerd bestuurders. We gaan onze professionalisering van familiebedrijven de regeling voor de schenkingsrechten netwerken ook verder uitbouwen. met groot potentieel voor de toekomst. Maar niet te promoten. Aanvankelijk waren we aangepast, net om een tijdige regeling Kijk naar De Opvolgersacademie: we alleen in de perceptie, ook in de professionalisering met z n vieren: ook Rik Donckels en van de opvolging te stimuleren. Een hebben al meer dan 300 kandidaatopvolgers zijn we spectaculair vooruitgegaan. En daar willen Theo Compenolle werkten mee, maar zij wijziging die zijn effect niet heeft gemist. in alle regio s in Vlaanderen hebben later afgehaakt. bijeengebracht en gevormd. En we blijven toe bijdragen. Het mooiste type bedrijf die netwerken blijven ook na de Twijfel door dotcom-euforie opleiding informeel bestaan. We Zo ontstond het Instituut voor het Familiebedrijf (IFB). Er waren wel al wat opleidingen en initiatieven, maar niemand benaderde de problematiek Er is de voorbije 20 jaar dus veel veranderd. Familiebedrijven worden vandaag algemeen beschouwd als een sterkhouder. Als alle voorwaarden vervuld zijn, is dit het mooiste type zijn er trots op dat we dat hebben kunnen realiseren. 4 van familiebedrijven vanuit de specifieke bedrijf dat er is, getuigen De Schutter 5

4 20 jaar academisch onderzoek in de schoot van het IFB Als het op onderzoek en expertise over familiebedrijven aankomt, heeft het Instituut voor het Familiebedrijf de afgelopen 20 jaar mee de bakens uitgezet en verzet. Onderzoek naar het familiebedrijf is een relatief jonge academische discipline, getuigt professor Johan Lambrecht, academisch directeur van het IFB. Tot eind de jaren 80 kwam het onderwerp nauwelijks aan bod. Pas sinds eind jaren 90 wordt het belang internationaal erkend. In België heeft het IFB daar hard aan gewerkt, met echt vernieuwende inzichten. Er zitten namelijk relaties en interacties in elk subsysteem, maar ook tussen de drie subsystemen onderling. En wanneer er in één van die pijlers iets verandert, heeft dat ook een impact op de rest. Denk bijvoorbeeld aan de opvolging. Die zal zowel veranderingen op gang brengen voor het bedrijf, voor de familie als voor de individuen. Wat meteen ook inhoudt dat een familiebedrijf een dynamisch gegeven is: het bedrijf evolueert, de familie evolueert en de individuele familieleden evolueren. Een zeer belangrijke kwaliteit van de familiale opvolger is dus dat hij of zij de Eén van de belangrijkste onderwerpen Wij hebben aangetoond intelligentie heeft om dat systeem te voor familiale bedrijven is de opvolging. dat de afscheidnemende begrijpen, te besturen en het evenwicht U heeft daar samen met Jozef Lievens tussen de verschillende pijlers te bedrijfsleider een rol onderzoek naar verricht, dat ook leidde behouden. Op die manier hou je de ratio tot het boek Het roer uit handen. kan blijven spelen in het en de emotie ook in balans. Beiden zijn Het boek dateert al van 2008, zijn de familiebedrijf. Vandaag is nodig en nuttig in een familiebedrijf: de inzichten nog steeds relevant? rede overtuigt, maar het is de emotie die dat een gangbare praktijk. motiveert. Johan Lambrecht: Zeer zeker. De problematiek van familiale opvolging is immers meer dan ooit aan de orde. We verwachten de komende jaren een overdracht in duizenden familiebedrijven waar babyboomers aan het roer staan. Vervolgens heeft u ook bestudeerd welke kwaliteiten een opvolger moet hebben om het bedrijf voort te zetten en naar een hoger niveau te tillen. Wat moeten we uit dat onderzoek onthouden? Familiebedrijven hebben in sommige gevallen een historiek die meer dan 100 jaar teruggaat en waarin nu een zesde, zevende of verdere generatie aan het roer staat. Leidt zoiets niet tot een zeer versplinterd aandeelhouderschap en moeilijk te Toen Jozef Lievens en ikzelf aan ons onderzoek begonnen, was de leidende gedachte nog dat je als bedrijfsleider je zaak overliet aan de opvolger(s) en vervolgens de deur achter je dichttrok. Einde verhaal. Lambrecht: Vrij lang is men ervan uitgegaan dat wat goed is voor het bedrijf, ook goed was voor de familie. Maar dat is een simplistische voorstelling van de zaken. Want een familiebedrijf is een veel complexer systeem. besturen onderneming? Lambrecht: Familiebedrijven die goed presteren, maken een soort van logische evolutie door. De eerste generatie is de controlerende eigenaar, in de tweede generatie komen de brussen Professor Johan Lambrecht, academisch directeur van het IFB Wij hebben aangetoond dat dat helemaal niet zo hoefde te zijn. De afscheidnemende bedrijfsleider kan ook na de overdracht een rol blijven spelen in het voordeel van het familiebedrijf en zijn opvolger. Hij evolueert dan naar een nieuwe rol van adviseur op verzoek of voorzitter van de raad van bestuur of raad van advies. Vandaag is dat echt een Wij hebben aangetoond dat een familiebedrijf een systeem is waarin de componenten familie, bedrijf en individueel familielid elk hun rol moeten kunnen spelen. Er zit geen hiërarchie tussen die drie pijlers, ze moeten elkaar in evenwicht houden. Daardoor kan het familiebedrijf in zijn geheel ten goede evolueren. of de broers en zussen en in de derde generatie bereik je het stadium van het nevichten consortium: de neven en nichten die samen de leiding uitmaken. Zeker dan ontstaat de nood aan gestructureerd bestuur, corporate governance, familiecharter, enzovoort Maar dat is niet het enige model. 6 gangbare praktijk. Uit onderzoek van Jozef Lievens en 7 Vernieuwende inzichten die zelfs internationaal werden overgenomen

5 Familiebedrijven in cijfers Meer dan 75% van de vennootschappen in België met minstens één werknemer is een familiebedrijf. 75 % 45 % Bijna de helft van de tewerkstelling in België wordt gecreëerd door familiale ondernemingen. 1 3 Familiebedrijven zijn goed voor één derde van het Belgische bbp. mezelf bleek dat er ook een ander model mogelijk is. Er zijn immers succesvolle familiebedrijven die hebben geanticipeerd op die met de jaren toenemende complexiteit en die dus eenvoud nastreven in hun aandeelhoudersstructuur. Dat betekent dat ze op tijd en stond snoeien en de eigendom concentreren bij een beperkt aantal aandeelhouders. Zoiets kan door familieleden uit te kopen of door activiteiten af te splitsen in nieuwe (familie)bedrijven. Dat inzicht rond het snoeien is trouwens internationaal overgenomen. Er verscheen een artikel van Jozef Lievens en mij over in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Family Business Review: Pruning the family tree. Dat bleek bij een internationale enquête onder familiale eigenaars, bestuurders en adviseurs van familiebedrijven trouwens één van de genomineerde artikels met de grootste impact in de wereld te zijn. We mogen dus wel stellen dat onderzoek van het IFB Het is onze ambitie om via academisch onderbouwd onderzoek inzichten en handvaten aan te reiken waarmee familiebedrijven in de praktijk mee aan de slag kunnen gaan. ook internationaal mee de bakens heeft uitgezet. Voor de Dag van het Familiebedrijf 2016 heeft u daar eigenlijk op voortgebouwd, met een nieuw kwalitatief onderzoek naar de succesfactoren van honderdjarige familiebedrijven Lambrecht: Inderdaad. We hebben een reeks succesvolle familiebedrijven bevraagd die al meer dan 100 jaar bestaan. Dat heeft geleid tot een vernieuwend model met 10 sleutels tot succes. Er zijn een aantal factoren die betrekking hebben op de familie en de familieleden, andere hebben te maken met het bedrijf zelf. Dus ook hier komt weer het familiebedrijf als complex systeem naar voor. Het is trouwens de eerste keer dat zo n verklarend model is uitgetekend. Bovendien sluit dit ook aan bij onze ambitie om via academisch onderbouwd onderzoek inzichten en handvaten aan te reiken waar familiebedrijven ook in de praktijk mee aan de slag kunnen gaan. Dit nieuwe model leest als het recept om een familiebedrijf zo uit te bouwen dat het langdurig succesvol is en voort kan leven, over de generaties heen. Meer dan de helft van de bedrijven met minstens 200 werknemers, is een familiebedrijf. 13 Het Instituut voor het Familiebedrijf bestaat 20 jaar en organiseerde al 13 keer de Dag van het Familiebedrijf. Jaarlijks organiseren het IFB en de EHSAL Management School in Brussel het programma Adviseur familiebedrijven. In totaal telt dit programma al 175 alumni die het Certificaat Adviseur Familiebedrijven ontvingen. 55 % Een familiebedrijf is gemiddeld 23 jaar oud, bij niet-familiebedrijven is dat 17 jaar. De Opvolgersacademie, het opleidingsprogramma voor kandidaat-opvolgers in familiebedrijven, werd al door meer dan 300 jongeren uit familiebedrijven gevolgd. 8 9

6 Het belang van het IFB voor Vlaamse familiebedrijven Het IFB draagt sterke familiewaarden uit Baanbrekend werk heeft geleid tot sterkere familiebedrijven Michèle Sioen, CEO Sioen Industries en voorzitter VBO. Een man of een vrouw (vaak ook samen) in slechte tijden. Dat is familiekracht. Het door het Instituut voor het Familiebedrijf en een idee. Zo ontstaan familiebedrijven. overstijgt alles. worden uitgedragen, al 20 jaar lang. Ik Zo ontstaan wereldspelers. Zo ontstaan feliciteer het Instituut en hoop dat zij multinationals, over generaties heen. Het mooie is dat bedrijfsleiders deze familiebedrijven in Vlaanderen verder familiekracht overdragen aan al hun zullen blijven inspireren. Familiebedrijven, groot of klein, zijn de medewerkers. Het wij -gevoel is er vaak hoeksteen van onze economie. De kracht zeer groot. Wat dan weer afstraalt op de Kris Peeters, Federaal vicepremier en minister van Werk & Economie. van familiebedrijven zit in hun vermogen resultaten van het bedrijf. om te veranderen. Om snel in te spelen op wijzigingen. Ze zijn bereid om ver te Ik ben trots aan het roer te staan van een gaan om hun onderneming in stand te bloeiend beursgenoteerd bedrijf met Familiebedrijven zijn cruciaal voor onze economie. Dankzij hun langetermijnstrategie, hun ondernemerschap en dynamiek zorgen ze voor verankering van activiteiten in België en zien we ook dat ze een motor voor groei vormen. Ook op het vlak van tewerkstelling vormen familiebedrijven een belangrijke factor: ze zijn goed voor bijna de helft van de jobs in ons land en in Vlaanderen is dat zelfs meer dan 50%. gezorgd dat vele kmo s vandaag een stuk sterker staan dan 20 jaar geleden. Het werk van het Instituut om opvolgers, overdragers en bestuurders in familiale bedrijven samen te brengen, te vormen en van elkaars ervaringen te laten delen, is van groot belang. De kwaliteit van zijn experts en het vertrouwen dat het IFB weet te creëren in deze groepen hebben duidelijk ook bijgedragen tot de houden en te doen groeien. In goede en sterke familiewaarden. Waarden die ook bewustwording van professionalisering Philippe Muyters, Vlaams minister van Werk, Economie & Innovatie. De professionalisering van familiale bij familiebedrijven. kmo s blijft een uitdaging. Het Instituut voor het Familiebedrijf heeft op dat Ik feliciteer de initiatiefnemers en wens Een stem voor vlak sinds 1996 baanbrekend werk het Instituut voor het Familiebedrijf nog verricht onder de kundige leiding vele geslaagde initiatieven. van Jozef Lievens en Patrick De familiebedrijven Schutter. Hun pleidooien voor een goed georganiseerde governance, het betrekken van externe bestuurders en het tijdig organiseren van de opvolging in familiebedrijven hebben er mee voor Meer dan drie kwart van onze bedrijven zijn familiebedrijven en zij realiseren een derde van de totale toegevoegde onze economie. Het is dan ook positief dat het Instituut voor het Familiebedrijf hen een stem geeft en hen mee op de waarde in ons land. Familiebedrijven zijn kaart zet. onmiskenbaar een belangrijke pijler voor 10 11

7 Pionierswerk heeft veel opgeleverd Johan Lambrecht, directeur Studiecentrum voor Ondernemerschap KU Brussel. Ik herinner me nog zeer goed de vruchten heeft afgeworpen. Dankzij het Onder de bezielende leiding van Jozef lancering van het Instituut voor Instituut voor het Familiebedrijf staan Lievens en Patrick De Schutter heeft het Familiebedrijf in Als de familiebedrijven op de Vlaamse het Instituut voor het Familiebedrijf jonge onderzoeker aan het KMO- kaart. Met zijn talrijke opleidingen, de familiebedrijven in Vlaanderen Studiecentrum nu Studiecentrum seminaries, publicaties, onderzoeken, en daarbuiten doen erkennen en voor Ondernemerschap werkte ik enzovoort heeft het de familiebedrijven herkennen. Ik feliciteer dan ook heel toen onder meer aan mijn doctoraal helpen professionaliseren. Het heeft de graag en van harte het Instituut met zijn proefschrift over het kmo-beleid in ons beleidsmakers ook duidelijk gemaakt twintigste verjaardag. Moge het verder land. Ondernemerschap en kleine en middelgrote ondernemingen (kmo s) waren in de jaren negentig vertrouwde en aanvaarde begrippen in de academische, beleids- en bedrijfswereld. De term familiebedrijf was echter veel minder dat familiebedrijven cruciaal zijn voor s lands economie en dus respect en ondersteuning verdienen. Het Instituut voor het Familiebedrijf maakt bovendien al decennialang succesvol blijven, want ons land heeft nood aan zo n Instituut. Het is inderdaad een instituut. Bewustmaking rond de professionalisering ingeburgerd. We kunnen ons dat nu nog wetenschappelijk onderzoek naar moeilijk voorstellen. familiebedrijven mogelijk. Het kiest voor vernieuwende en zeer belangrijke De oprichting van het Instituut voor onderzoeksonderwerpen en slaat de het Familiebedrijf in 1996 getuigde brug tussen theorie en praktijk. Het dan ook van moed en van enorm Instituut voor het Familiebedrijf maakt inzicht. Het was zonder overdrijving mogelijk dat de familiebedrijven en hun pionierswerk, dat schitterende omgeving aan en van elkaar leren. Herman Van de Velde, voorzitter Van de Velde NV. Familiebedrijven hebben een aantal sterke troeven. Focus op de lange termijn is een van de belangrijkste. Persoonlijk heb ik steeds getracht om verder te bouwen op de mooie fundamenten die de vorige generaties hebben gelegd met de bedoeling een sterker en mooier bedrijf door te geven aan de volgende generatie. Resultaatsgerichtheid was belangrijk maar nooit ten koste van de lange termijn. Maar de specifieke familiale cultuur blijft voor mij de belangrijkste troef. Een cultuur waar mensen bekommerd zijn om mekaar, het aangenaam vinden om samen een bedrijfsproject te realiseren en waar een sfeer van vertrouwen heerst waardoor men het beste uit de mensen haalt. Familiebedrijven moeten er wel over waken dat de emotionaliteit de bedrijfslogica niet doorkruist. Objectieve criteria bij de rekrutering van familieleden, eerlijke verloningssystemen en het uitsluiten van elke vorm van nepotisme moeten de emotionele valkuilen vermijden. Als men daar in slaagt, is een familiebedrijf een onklopbaar bedrijfsmodel. De opleidingen en seminaries die het Instituut voor het Familiebedrijf organiseert, dragen bij aan de bewustmaking rond deze thema s en de professionalisering van Vlaamse familiebedrijven. Ik feliciteer het IFB met zijn 20ste verjaardag en wens hen nog veel succes

8 20 jaar IFB - uit het foto-archief 14 15

9 20 jaar IFB - uit het foto-archief 16 17

10 IFB-activiteiten vullen nood aan vorming in Expertise en praktijkervaring vormen unieke meerwaarde Om familiale ondernemers, bestuurders en hun adviseurs te vormen, heeft het Instituut voor het Familiebedrijf een reeks opleidingen en evenementen opgezet. Telkens wordt de knowhow van experts gekoppeld aan ervaringen uit de praktijk. Een aanpak die erg gewaardeerd wordt en waardoor de activiteiten van het IFB hoog aangeschreven staan. IFB League De IFB League is het provinciale trefpunt voor familiebedrijven. Het IFB brengt in het voorjaar in elk van de Vlaamse provincies het kruim van de familiale ondernemers en bestuurders bijeen in een gastbedrijf. De familiale ondernemer getuigt over zijn parcours en een expert geeft duiding bij een actueel onderwerp. Dit jaar was het centrale thema de verloning van directieleden in een familiebedrijf, een studie van het IFB samen met Hudson. Pieter Bockaert De Opvolgersacademie (Kandidaat-) Opvolgers uit een familiebedrijf brengt het IFB bijeen in de Opvolgersacademie, een opleidingstraject dat hen inwijdt in de specifieke aspecten die bij een opvolging komen kijken. In een regionale groep leren ze wat er van de opvolger wordt verwacht, hoe een overdracht verloopt, wat het belang is van een actieve raad van bestuur, enz Stijn Baert (Duvel Moortgat): Ik heb veel bijgeleerd tijdens de sessies, van Bestuurder in een familiebedrijf Als familiale ondernemingen professionaliseren, hebben ze nood aan een actieve raad van bestuur met competente bestuuders. Daarom organiseert het IFB de opleiding Bestuurder in een familiebedrijf die ondermeer focust op strategie, governance en relaties in en rond het familiebedrijf. De opleiding is een must voor elke nieuwe bestuurder, maar ook als opfrissing voor een bestuurder met Adviseur familiebedrijf Samen met de EHSAL Management School is het IFB ook de initiatiefnemer voor de opleiding adviseur familiebedrijf. Het programma richt zich tot adviseurs (accountants, bankiers, fiscalisten, juristen, enz ) die een geïntegreerde en multidisciplinaire kennis willen verwerven over familiebedrijven. Dit is veel meer dan een tour d horizon van familiebedrijven. Het programma verschaft je tools waarmee je inzichten verwerft en waardoor je zaken kan zien (Botha): De IFB League is een coaches, deelnemers en getuigenissen ervaring, getuigt een deelnemer. Vooral en onderscheiden waar je eerder niet in interessante bijeenkomst met veel van familiale ondernemers. Je zit de problematiek van opvolging - de staat toe was. Het geeft je wegen om te collega s. Het is goed dat het IFB dit in een groep met lotgenoten en probleemstelling in een familiebedrijf, bewandelen die je vroeger niet kende, thema, dat vaak nog een taboe is, op leeftijdsgenoten, wat het gemakkelijker de interne krachten en de mogelijke aldus Erwin Dumon (Beleac). de agenda plaatst. Ik heb veel relevante maakt om sommige zaken te bespreken. oplossingen hiervoor - is belangrijk. Het zaken gehoord, noem het gerust een eye- En je gaat na een bijeenkomst naar huis verplicht hierover nadenken tijdens de opener. We kunnen hier ook verder mee met nieuwe kennis, nieuwe ideeën en cursus is een grote meerwaarde voor het aan de slag, wat een absoluut pluspunt perspectieven maar ook met nieuwe beleid in het bedrijf. is. vragen. Wil u nog meer informatie over onze opleidingen en evenementen? Neem een kijkje op onze website of stuur uw vraag naar info@familiebedrijf.be

11 Trouwe bezoekers over de Dag van het Familiebedrijf Ik ben bij het IFB terechtgekomen, in de eerste plaats omdat ik op zoek was naar meer info rond familiebedrijven en professionalisering. De eerste sessie die ik daarover heb bijgewoond, was meteen een schot in de roos. Daarna heb ik ook de Dag van het Familiebedrijf ontdekt. Het congres is niet alleen interessant omwille van de inhoud en de sprekers, maar ook voor de netwerking. Je komt er heel direct in contact met collega s, wat altijd nuttig is. Dieter Soens,Ysfab De Dag van het Familiebedrijf is steeds weer een leerrijke avond die nieuwe inzichten verschaft over een familiebedrijf gerelateerd onderwerp. Bovendien vind ik het een ideale gelegenheid om nieuwe interessante contacten te leren kennen of bestaande terug te zien. Wat ik ook apprecieer is, dat het onderwerp op een originele manier wordt gebracht met boeiende getuigenissen en met humor als rode draad. Christine De Dijcker, ECS Ik kom graag naar de Dag van het Familiebedrijf. En daar zijn eigenlijk heel wat redenen voor. Om te beginnen : de thema s zijn zorgvuldig gekozen, zodat ze duidelijk passen bij wat er leeft in familiebedrijven. En ze worden professioneel onderbouwd. Maar het unieke zit voor mij vooral in het feit dat leden van de familiebedrijven en of hun medewerkers persoonlijk komen getuigen over hun ervaringen. Niets is immers krachtiger dan getuigenissen van de betrokkenen zelf! De Dag van het Familiebedrijf is echt een aanrader voor elke familie die een familiebedrijf heeft, om zich op een aangename manier te informeren. Wat het Instituut voor het Familiebedrijf doet, is lovenswaardig en noodzakelijk. De activiteiten waarmee ze bedrijven op weg helpen om de familiale overgang op een goeie en gestructureerde manier te laten verlopen, zijn uniek. Jean-Charles Wibo, Vlassenroot Patrick Maes, Special Fruit 20 21

12 Meer dan 300 deelnemers sinds 2009 IFB heeft nu ook Alumni-werking voor de Opvolgersacademie Het IFB heeft sinds 2009 meer dan 300 opvolgers opgeleid en begeleid via zijn programma De Opvolgersacademie. De opleiding is een unicum in Vlaanderen. Tijdens het event Follow Up, eind juni in Gent, werd de gloednieuwe Alumni-werking voor deze groep jonge (kandidaat-) bedrijfsleiders en bestuurders op gang getrapt. Uit een enquête onder de alumni bleek alvast dat het merendeel van de jongeren positief gestemd is over het opvolgingsproces in het eigen familiebedrijf. Het Instituut voor het Familiebedrijf beschikt over een uniek netwerk dat de toekomstige generatie van bedrijfsleiders in familiebedrijven verenigt: de alumni van de Opvolgersacademie. Een tachtigtal van de nieuwe en toekomstige bedrijfsleiders kwamen eind juni bijeen in Gent voor een inspirerende netwerkingavond. Ze kregen een geleid bezoek in de Ghelamco Arena, luisterden geboeid naar een keynotespeech van De Persgroep-boegbeeld Christian Van Thillo en konden ook ervaringen uitwisselen met elkaar. Tijdens het event stelde professor Johan Lambrecht de resultaten voor van een bevraging bij de alumni van de Opvolgersacademie. Daarin werd gepeild naar de rol die ze vandaag in het familiebedrijf vervullen, hoe ze het opvolgingsproces beoordelen en welke uitdagingen deze nieuwe generatie ziet voor hun familiebedrijf. Johan Lambrecht: Uit de enquête konden we vaststellen dat het merendeel van de opvolgers vandaag al betrokken is in de dagelijkse leiding van het familiebedrijf, maar nog niet tot de familiale eigenaars behoort. Voor het voltrekken van de familiale opvolging zijn die beide aspecten belangrijk: het gaat immers om de overdracht van de operationele leiding en ook de opvolging wat de eigendom en dus de aandelen van het bedrijf betreft. Veranderingen liggen gevoelig De meeste familiale opvolgers zijn positief gestemd over het verloop van het opvolgingsproces. We weten dat dit een proces van lange duur is, waarin naast operationele en zakelijke aspecten ook het emotionele bijzonder belangrijk is. In het merendeel van de opvolgingen, zeggen de jongeren dat het proces vrij vlot is verlopen tot nog toe, stelt professor Lambrecht. Dat betekent niet dat er geen problemen opduiken bij de wissel van de wacht in het familiebedrijf. We vroegen naar Opvolging is een proces dat tijd vraagt. Het heeft geen zin dat te willen overhaasten. Ook als opvolger heb je tijd nodig om te groeien in je nieuwe rol. de moeilijkheden die de opvolgers ondervinden meteen na hun toetreding in de onderneming en de problemen waar ze vandaag tegenaan botsen. Met stip op 1: het aanbrengen van veranderingen. Jonge ondernemers die hun stempel willen drukken, moeten vaak toch veel moeite doen om de overdrager te overtuigen. Ook de communicatie met de overdrager blijkt nog beter te kunnen. Nuttige tips Vijf familiale opvolgers kwamen tijdens het alumni event op het podium getuigen over hoe ze hun intrede in het familiebedrijf tot nu toe hebben 22 23

13 ervaren: Yves Aertssen (Aertssen), Julie Opvolging is een proces dat tijd onschatbare waarde. Iedereen zit immers Lietaer (European Spinning Group), Tim vraagt. Het heeft geen zin dat te willen in hetzelfde schuitje. Plantefève-Castryck (Luckx Ramen & overhaasten. Ook als opvolger heb je tijd Deuren) en de broers Dominique en nodig om te groeien in je nieuwe rol, gaat En het helpt je ook om stil te staan bij Frederic Maene (Piano s Maene). Ook Lerut verder. Een vierde tip: vul je rugzak zaken waar je niet dagelijks aan denkt, uit hun getuigenis bleek dat ze positief met met externe ervaring en kennis. Dat vult Tim Plantefève aan. Naast de zijn over hoe de opvolging verlopen is of biedt een enorme meerwaarde wanneer theorie, wijzen de ervaren ondernemers vandaag verloopt. je start in het familiebedrijf. Al vergt het die komen getuigen op de sessies je soms wel wat aanpassingsvermogen. En ook op de hindernissen die kunnen Sofie Lerut, de IFB-experte die het tot slot: waar je ook voor kiest en wat je opduiken onderweg. Deelnemen aan programma van de Opvolgersacademie ook doet, doe het met passie! de Opvolgersacademie helpt je echt coördineert: Deze jonge bedrijfsleiders gaven ook nuttige tips mee voor hun collega-opvolgers. Ten eerste: zoek je eigen plaats in het familiebedrijf. Het is niet omdat de vorige generatie een bepaalde functie op een bepaalde manier invulde, dat jij dat als opvolger ook moet doen. Ten tweede: laat je omringen door goede mensen, die je aanvullen, bijstaan Uitwisseling is van onschatbare waarde De vijf opvolgers kijken bovendien met grote tevredenheid terug op hun deelname aan de Opvolgersacademie. Yves Aertssen nam in 2009 deel aan de eerste jaargang: De uitwisseling van om de opvolging en de taboes errond bespreekbaar te maken. De mythes over het familiebedrijf en adviseren. ervaringen met andere opvolgers is van Er bestaan heel wat mythes over het familiebedrijf. Dat het alleen maar kleine bedrijven zouden zijn of dat ze slechts met moeite de derde generatie halen, bijvoorbeeld. Professor Johan Lambrecht analyseert en doorprikt deze mythes. Op onze website vindt u nog meer blogs van Johan Lambrecht over de mythes over het familiebedrijf. Er kan maar één kapitein op het schip zijn Hoe wordt een familiebedrijf het beste geleid en aangestuurd? De meningen verschillen. Vooral de oudere, overdragende generatie is ervan overtuigd dat er maar één kapitein op het schip kan zijn. Lees: één finale leidinggevende van het familiebedrijf. Maar ook dat is een mythe. Men zegt het meestal iets onverbloemder: Er kan maar één haan op de mesthoop zitten. Ook als het familiebedrijf door een team wordt geleid wat toch meer en meer voorkomt blijven heel wat overdragers zweren bij één absolute leider. Zij laten zich leiden door het kerkelijke en militaire principe van de heerschappij door één persoon. Een team van gelijken Talrijke familiebedrijven in de huidige en vorige generatie illustreren evenwel dat een familiebedrijf perfect door een team van gelijken geleid kan worden. Symbolen zoals geen of identieke titels op de visitekaartjes, ronde vergadertafels, enz belichamen dat de dagelijkse leiding gebeurt door een team van gelijken. Eigenaarsfamilies koesteren die symbolen die de formule van een team van gelijken versterken. Teammanagement van het familiebedrijf, en des te meer een team van gelijken, kan natuurlijk maar duurzaam zijn als er een aantal voorwaarden vervuld zijn. Zo moeten de teamleden het roerend eens zijn over de strategische koers van het bedrijf. De neuzen moeten in dezelfde richting staan. Eenheid in verscheidenheid Voorts moeten ze eenheid in verscheidenheid nastreven door de verantwoordelijkheden op een doorlaatbare manier af te bakenen, door geregeld formeel en informeel met elkaar te communiceren, en door de rangen te sluiten in de familie, in en buiten het bedrijf. Die voorwaarden worden best in gedachten gehouden. Want management door een team is wat ik zou noemen de tweede megatrend in familiebedrijven. De eerste blijft uiteraard de overdracht naar de volgende generaties

14 Hans Wilmots De partners van het IFB aan het woord Meer dan driekwart van de ondernemingen in ons land is in handen van of staat onder leiding van een familie. Samen creëren ze in België liefst een derde van de toegevoegde waarde. Weinigen zijn zich hiervan bewust, en het belang van familiebedrijven in het economisch bestel wordt dan ook heel vaak onderschat ook door sommige beleidslieden. BDO doet dit allerminst. Integendeel! Familiebedrijven zitten in onze genen. Wij gaan ermee slapen en staan ermee op. Door de expertise die we hebben opgebouwd in de manier waarop een dienstverlener met familiebedrijven moet omgaan, en met de veelheid van oplossingen die we voor hen in de loop der jaren hebben ontwikkeld, mogen wij met trots stellen dat BDO zowel in België als in de rest van de wereld een toonaangevende speler is in dit belangrijk segment van het economisch weefsel. Om deze reden ondersteunt BDO met bijzonder veel genoegen het markante en gereputeerde platform dat het Instituut van het Familiebedrijf onder leiding van Jozef Lievens en Patrick De Schutter in 20 jaar is geworden. Het uitgebouwde netwerk is van onschatbare waarde, en wij beschouwen het als een eer om ermee te kunnen samenwerken. Voor een familie die nadenkt over de toekomst van haar bedrijf, is het IFB absoluut incontournable. De expertise en de know how die het - rekening houdend met de bijzondere karakteristieken van een Familiebedrijf - aan zijn leden ter beschikking stelt, is uniek. BDO kan hierin gelukkig op diverse domeinen de nodige vaktechnische ondersteuning en een uitgebreide praktijkervaring aan toevoegen. Het Partnership met IFB geeft een extra dimensie aan de credibiliteit die BDO als expert van en voor het Familiebedrijf is. Familiebedrijven zijn het kloppende hart van ons land en dat is meteen de reden waarom ING, mede via de sponsoring van het Instituut voor het Familiebedrijf, zoveel respect heeft voor familiebedrijven. ING wil een klankbord zijn voor familiebedrijven en heeft daarvoor een specifieke strategie voor hen uitgewerkt om hen zo goed mogelijk te begeleiden. Concreet betekent dit dat er intern samengewerkt wordt tussen de departementen Ondernemingen en Private Banking om een globaal servicepakket aan te bieden dat rekening houdt met de eigenheid van familiebedrijven. En dat is ook nodig, Ivan Dewitte want nergens anders liggen privé- en bedrijfsbelangen zo dicht bij elkaar. Extern wordt samengewerkt met het Instituut voor het Familiebedrijf zodat ING zijn diensten perfect kan afstemmen op de wisselende noden van familiebedrijven. Sinds dit jaar is Hudson België een trotse partner van het IFB en we willen hen dan ook graag van harte feliciteren met hun 20-jarig bestaan. Als internationale marktleider in de HR adviesverlening, biedt Hudson oplossingen op maat aan voor alle uitdagingen in de gehele HR cyclus. Van rekrutering tot outplacement, van ontwikkeling tot renumeratie en het hele spectrum er tussenin. Dankzij deze brede dienstverlening en onze vele ervaren en geëngageerde consultants, mogen we zowel multinationals als kmo s, met daaronder vele familiebedrijven,w tot onze trouwe klanten rekenen. Net als voor de Belgische economie, zijn deze familiebedrijven historisch steeds erg belangrijk geweest voor Hudson. Door onder andere hun trouwe steun, staan we vandaag sterk zowel op lokaal, nationaal als internationaal niveau. Verankerd in het DNA van Hudson België (het vroegere De Witte & Morel), vinden we dezelfde waarden terug die zo belangrijk zijn voor de familiebedrijven in België. Als business partner en vertrouwenspersoon, bespreken we samen elk heet hangijzer op HR vlak Matthieu Cornette met respect voor de eigenheid en de bedrijfscultuur van het familiebedrijf. Zo zoeken we samen naar de perfecte oplossing in een continue dialoog, gedreven door nabijheid, expertise en wederzijds respect. In die afgelopen 20 jaar is het IFB, onder leiding van Jozef Lievens en Patrick De Schutter uitgegroeid tot een vaste partner van heel wat familiebedrijven in Vlaanderen. Dit jubileumjaar was voor ons het ideale moment om met hen in zee te gaan. Als HR consultancy bedrijf weten we als geen ander hoe waardevol een dergelijk partnership kan zijn. Het is dan ook vanuit die gemeenschappelijke filosofie van dan Hudson en het IFB elkaar gevonden hebben en een sterk team maken. Proficiat aan iedereen van het IFB en laten we er nog vele jaren een mooie samenwerking op na houden

15 colofon Familiebedrijf.be is een magazine van het Instituut voor het Familiebedrijf vzw. Realisatie: Comm2B, the content company & d-artagnan Eindredactie: Björn Crul Fotografie: Fotografie: Frederik Herregods, Patrick Holderbeke, Studio Dann, Evi Wilmus, Piet Van den Eynde. Ontwerp: d-artagnan Druk: Grafisch bedrijf Lammaing Verantwoordelijke uitgever: Jozef Lievens en Patrick De Schutter, gedelegeerd bestuurders, Instituut voor het Familiebedrijf vzw, Louizalaan 99, 1050 Brussel. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, online publicatie of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Nog meer weten over familiebedrijven in België? Surf naar onze website