Visiedocument square 20 januari 2017

Transcriptie

1 Visiedocument square 20 januari 2017 Inleiding Voor u ligt de visie op een leven lang leren voor ondernemende creatieve vakmensen dat dient als startpunt voor het ontwerpend onderzoek project square. In dit project beogen we een lerende-makende-ondernemende plek te creëren waar creatieve vakmensen zich, na afronding van hun Mbo opleiding, verder kunnen ontwikkelen in hun vakmanschap, ondernemerschap en in hun persoonlijke ontwikkeling. Dit project is mogelijk gemaakt door een gezamenlijk initiatief van drie Amsterdamse creatieve Mbo scholen (Hout & Meubileringscollege, Media College en Mbo College Zuid van het ROCvA). Het Practoraat Creatief Vakmanschap heeft namens de drie scholen een projectplan geschreven en ingediend bij de MBO agenda van de gemeente Amsterdam. De projectgelden voor fase 1 zijn inmiddels toegekend. Daarnaast investeert ook het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie in dit project door samen te werken met het Practoraat Creatief Vakmanschap. Zij faciliteert zes designers uit verschillende disciplines, die vanuit hun eigen expertise mee zullen werken aan deze opgave. In oktober en november 2016 zijn ter voorbereiding op het ontwerpend onderzoekstraject twee visie-sessies georganiseerd waarin afgestudeerde creatieve vakmensen en onderwijsprofessionals vanuit bovengenoemde scholen gezamenlijk de gedeelde noodzaak tot actie en een startvisie hebben geschetst. De uitkomsten van deze sessies leggen de basis voor de visie zoals in dit eerste werkdocument te lezen is. Deze visie is work in progress en zal gedurende aankomend jaar continue worden aangescherpt op basis van de inzichten die uit het ontwikkeltraject voortkomen. Het werkdocument bestaat uit drie delen. Het eerste deel bestaat uit een bondige analyse van de huidige stand van zaken, hierin wordt tevens de noodzaak tot actie toegelicht. In deel twee wordt een profielschets weergegeven van de opkomende generatie creatieve vakmensen, waarin de potentiële economische en maatschappelijke waarde van deze groep zichtbaar wordt. In deel drie worden ten slotte de strategische uitgangspunten geformuleerd voor het ontwerp van een nieuwe professionalisering omgeving voor creatieve Mbo professionals. Visie geschreven door: Vera de Jong en Marieke Gervers Aanwezig bij visie-sessies: Projectleiding: Marieke Gervers, Vera de Jong, Dani van Woerlee Gemeente Amsterdam Mbo agenda: Anne Gosenshuis Media College Amsterdam: Henny Heima en Anne-Marie Gootjens Hout en Meubileringscollege: Gert-Jan Bennink en Ton Adriaansz Mbo College Zuid: Mira Copini, Johan van Aalst, Paulien Klap Mbo College Noord: Jors Barske New Creatives (Mbo alumni): Vincent-Paolo Corputty, Sharifa Sugiarto, Orlando Gomez, Floor van Hulsen, Rick Imanbacks, Yahaira Gezius Stategen: Danielle Arets, Roel van Herpt, Maarten Kanters

2 1. Huidige situatie en noodzaak tot actie De startende creatieve vakman die op het Mbo afstudeert is gemiddeld 20 jaar. In een periode van 3 tot 4 jaar heeft hij een basis-skill set ontwikkeld en kan aan de slag als beginnend uitvoerend professional. De arbeidsmarkt is voor starters, zeker in de creatieve sector, zeer competitief. De starter heeft nog geen uitgebreid portfolio opgebouwd, is nog erg onzeker over zijn kunnen en weet zich over het algemeen nog niet goed te positioneren op de arbeidsmarkt. Daarnaast heeft hij nog niet altijd de handigheid in huis om zelf de weg af te leggen richting betaalde projecten, waarbij hij zijn persoonlijkheid en skills kan inzetten. Hij mist een netwerk. Beginnende creatieve professionals met een Mbo 4 diploma hebben een sterke drive om vlieguren in het veld te gaan maken. Tegelijkertijd hebben ze een grote behoefte om kennis en kunde bij te spijkeren, zowel vakinhoudelijk als op gebied van sociale vaardigheden en ondernemerschap. Welke ontwikkelmogelijkheden zijn er op dit moment voor de beginnende creatieve professional? Het huidige Nederlandse systeem kent twee opties voor creatieve starters om hun kennis en skills verder door te ontwikkelen: 1. Studie: doorstroom van Mbo Niveau 4 naar Hbo opleiding 2. Arbeidsmarkt: werk zoeken en al doende leren Voor Mbo ers lijkt de doorstroom naar het Hbo vaak de enige weg vaak om zich door te ontwikkelen. Dit type onderwijs sluit echter vaak slecht aan bij de praktische leerbehoefte van de creatieve starter. Hij heeft vooral behoefte aan scholing en coaching tijdens het maken, door te doen, zonder daarvoor weer 40 uur per week in de collegebanken te moeten doorbrengen. Recent onderzoek 1 wijst uit dat slechts 25% van de Mbo-afgestudeerden (leerniveau 4) het Hbo (leerniveau 6) succesvol afsluit. Een passend aanbod op leerniveau 5 ontbreekt. Daarnaast verdient de werkende creatieve starter te weinig om zijn eigen persoonlijke en professionele te faciliteren en te financieren. De laatste jaren is het aandeel creatieve Mbo ers dat direct na zijn studie kiest voor een zelfstandig ondernemend bestaan gegroeid. Van de creatieve Mbo-4 professionals met werk verdient twee derde aan het begin van zijn loopbaan minder dan 1000 euro bruto per maand 2 Drie creatieve Amsterdamse Mbo scholen hebben de gezamenlijke ambitie uitgesproken om de bestaande twee opties (studie en arbeidsmarkt) aan te vullen met een noodzakelijke derde optie. Een nieuwe manier om creatieve professionals in hun professionele en persoonlijke ontwikkeling te faciliteren, waarbij de economische en maatschappelijke waarde van New Creatives als uitgangspunt genomen wordt. Die hen in de gelegenheid brengt om een leven lang door te leren op de wijze die het beste bij hen past. 1 Van Asselt (2014). Analyse en mogelijke verklaringen van de dalingen van de studiesuccessen van mbo ers en havo ers na 5 jaar voltijd hbo-studie. Digitale publicatie geraadpleegd via 2 GOC (2016). De mens, een merkwaardige trend. Trends in de creatieve industrie 15/16.

3 2. Een eerste profielschets van de opkomende generatie creatieve professionals De Nederlandse samenleving en arbeidsmarkt maken een sterke transitie door. Door technologisering en globalisering verdwijnen steeds meer banen en beroepen zoals we die tot nu toe kenden 3. Bedrijven werken liever met tijdelijke contracten dan met vaste werknemers om flexibel in te kunnen spelen op verandering in de markt. De generatie die nu de arbeidsmarkt opgaat, hoeft niet te rekenen op vaste contracten en een levenslange verbinding met een werkgever. Dit lijkt een negatieve uitgangspositie voor een nieuwe generatie creatieve professionals, maar niets is minder waar. De opkomende generatie creatieve professionals 4 is niet langer naar op zoek naar een vast contract binnen één organisatie. De creatieve professional wil zelfs liever op projectbasis aan opdrachten werken, waarbij hij zijn vrijheid behoud, z n talenten goed kan inzetten en zich blijvend kan ontwikkelen. Hij of zij werkt veelal samen met andere (creatieve) professionals in verschillende cross-disciplinaire projectteams. Soms in coöperatieve vorm en soms als een tijdelijk samengesteld projectteam dat door de opdrachtgever of tussen aannemer wordt samengesteld. Deze coöperaties of teams worden gevormd op basis van persoonlijkheid en skills. Opdrachtgevers en samenwerkingspartners kijken daarbij vooral naar de persoonlijke stijl van de creatieve professionals en naar de skills die hij beheerst. Het formele opleidingsniveau wordt hierbij steeds minder belangrijk. Creatieve professionals hebben een sterke persoonlijke identiteit en zijn nieuwsgierig naar verhalen en perspectieven van andere mensen. Binnen onze samenleving ontstaan steeds meer afgezonderde mini-samenlevingen of bubbels van groepen mensen met hetzelfde ideologie of levensdoel 5. Creatieve professionals bewegen zich heel natuurlijk tussen deze verschillende bubbels, culturen en contexten. Diversiteit 6 vormt een van de belangrijkste resources voor creatieve projecten en zit in het DNA van creatieve professionals. Creatieve professionals verbinden verhalen uit verschillende bubbels en voeden hiermee hun creatieve ideeën en het ontstaan van nieuwe toepassingen. Zij kunnen, in tegenstelling tot hoogopgeleide creatieve netwerken, verbindingen maken op straat en wijkniveau. Creatieve professionals worden daarmee steeds belangrijkere schakels voor een inclusieve samenleving. Door de hoge kwaliteit werk, het kunnen toepassen van een actuele skill-set, een eigen stijl en de grote maatschappelijke betrokkenheid heeft de toekomstige generatie creatieve professionals straks voldoende opdrachtgevers om financieel rond te komen en om regelmatig investeringen te doen in de eigen persoonlijke en professionele ontwikkeling. Daarbij voelen vele creatieve professionals een noodzaak om een jongere generatie creatieve makers te inspireren en te coachen bij hun ontwikkeling. Zij zien het als hun missie om het potentieel van beginnend talent te helpen ontplooien. Dit is tevens een manier om zelf continu gevoed te blijven met nieuwe trends en ideeën die de jongere generatie met zich meebrengt. 3 WRR (2013). Naar een lerende Economie. Digitale publicatie geraadpleegd via Rapporten/ WRR_Naar_een_lerende_economie.pdf 4 Professionele creatieve vakmensen profileren zichzelf bij voorkeur als creatieve professional. Met deze reden is in dit visiestuk de term creatieve professional gehanteerd als we spreken van professionele creatieve vakmensen. 5 Trendrede 2016 Digitale publicatie geraadpleegd via 6 In dit project hanteren we een brede definitie van diversiteit inclusief o.a. etniciteit, sociale klassen, politieke bewegingen, sekse.

4 3. Strategische uitgangspunten Hieronder worden strategische uitgangspunten weergegeven voor het ontwerpen van een nieuwe maak-leeromgeving voor creatieve starters. Deze uitgangspunten zijn oa. gebaseerd op de uitkomsten van twee visie sessies met alumni en onderwijsexperts van de drie betrokken Amsterdamse creatieve Mbo Scholen. We willen de manieren waarop huidige ondernemende creatieve professionals (succesvolle oud studenten) zich verder ontwikkelen als inspiratie nemen en verwerken tot een lerende maak omgeving met een vernieuwend programma en didactisch aanbod die creatieve professionals op maat faciliteert bij hun verdere doorontwikkeling. Het vervolgonderwijs smelt hier samen met een interdisciplinaire werkomgeving waar zowel afgestudeerde creatieve vakmensen als meer ervaren professionals hun makerschap en ondernemerschap verder kunnen ontwikkelen. Voornamelijk door aan concrete eigen projecten en in cocreatie met andere professionals te werken voor opdrachtgevers en zodoende van elkaar te leren. Maar ook door professionaliseringstrajecten te volgen die hen studiepunten, certificaten of badges opleveren op niveau 5 van het Nederlandse Kwalificatieraamwerk (NLQF) en die staan voor de descriptoren van het hogere beroepsonderwijs. We hebben zowel een fysieke als een online omgeving voor ogen waarbij samenwerking en inzicht in elkaars kwaliteit, ambities en ontwikkelvragen centraal staan. Op de fysieke plek zijn bij voorkeur ateliers en maak plekken aanwezig om individueel aan eigen opdrachten te werken, om ge(peer)coached te worden, inspirerende lezingen bij te wonen, eigen werk te promoten, nieuwe vaardigheden te ontwikkelen, gebruik te maken van collectieve ondernemers voorzieningen en om het bestaande netwerk uit te breiden met professionals en bedrijven. Daarnaast wordt continue door teams aan creatieve co-creatie projecten gewerkt. We kiezen er in dit traject nadrukkelijk voor om de traditionele beroepsprofielen los te laten. Nieuwe creatieven stellen zelf hun skill-sets samen en ontwikkelen deze op basis van hun visie, talenten en de nieuwe kansen in het werkveld. Omdat we beroepsprofielen loslaten en uitgaan van flexibele skillsets kan 1 persoon op hetzelfde moment beginner zijn op één skill en professional of zelfs een master zijn op een andere skill. De terminologie lager, middelbaar en hoger bestaat hierdoor niet meer. Door ervan uit te gaan dat iedere creatieve professional bepaalde skills beheerst en een ontwikkelvraag heeft op andere skills, wordt vanuit gelijkwaardigheid en intrinsieke motivatie samengewerkt, gemaakt en geleerd. square is een plek waar creatieve starters, professionals, bedrijven maar ook masters graag naartoe komen. Al deze creatieven maken deel uit van een kwalitatief hoogwaardige creatieve community, een ontwikkel-ecosysteem, en worden uitgedaagden tot verdere skillontwikkeling en professionalisering om state-of-the-art te blijven en in te kunnen spelen op toekomstige ontwikkelingen. Nieuwe organisatiemodellen worden getest en er wordt gezocht naar een passende rechtsvorm. Door de open structuur en de hoogwaardige kwaliteitsnorm kunnen satellietverbindingen worden gemaakt met andere kwalitatief hoogwaardige professionele maak plekken in Amsterdam en kunnen collectieve win-win contracten met elkaar worden afgesloten voor de creatieve community. We creëren een duurzaam business model voor de exploitatie. Denk daarbij aan het faciliteren en verzorgen van specifieke voorzieningen, programma s en services waar de community en andere belanghebbende stakeholders (zoals publiek en amateurs) voor betalen, zodat onderhoud en het voortdurend up-to-date houden van de on en offline

5 omgeving gewaarborgd worden. Een duurzame samenwerking met formele en aanverwante Mbo en Hbo opleidingen levert deze instituten inspirerende hoogwaardige onderwijsmodules (keuzedelen en minoren) op in een creatieve ondernemende werkomgeving. Voor de Square community levert dit inkomsten op en aanwas van nieuwe startende creatieve professionals die zich hier verder willen ontwikkelen binnen de creatieve community na of tijdens hun afstuderen. Kernwaarden en principes Kwaliteit: kwaliteit van inzet en motivatie van gebruikers en ontwikkelaars, kwaliteit van programma, kwaliteit van de digitale en fysieke omgeving. Vrijheid en structuur: er wordt continue gestreefd naar een werksituatie die de juiste structuur biedt om optimale vrijheid in handelen en opereren mogelijk te waarborgen. Diversiteit als key resource. Hiermee wordt een breed begrip van diversiteit gehanteerd, inclusief creatieve disciplines, domeinen, etniciteit, leeftijd, sekse etc). Samenwerken en peer-learning. Leren door te Doen! Het maken staat centraal; door het maken van creatieve producten, diensten, programma s, maar ook scenario s of gesprekken. Hiermee worden nieuwe inzichten ontwikkeld voor de samenleving van nu en de toekomst en wordt een verbinding gelegd met de middenlaag van de samenleving waar deze vakmensen veel in bewegen. Verbinding: door jonge startende creatieve vakmensen een plek te bieden waar ze zich verder kunnen ontwikkelen, emanciperen en profileren wordt een grote groep professionals beter in hun kracht gezet en is daarmee beter voorbereid op de uitdagingen van het toekomstige werkveld. De economische en sociale waarde hiervan zal enorm zijn. Deze rolmodellen zullen verbindingen leggen tussen verschillende netwerken in onze samenleving en genereren werk voor hun minder ondernemende en creatieve achterban.