Introductie E- book Academische Rijkunst

Transcriptie

1 Introductie E- book Academische Rijkunst Marjan Timmerman 1

2 Voorwoord Leuk dat je mijn E-book hebt gedownload! Het feit dat je dit E-book hebt gedownload betekend waarschijnlijk dat geïnteresseerd bent in de academische rijkunst. Dit E-book is speciaal geschreven om je een indruk te geven wat de academische rijkunst precies inhoud. Misschien doe je al wat met de academische rijkunst of is het helemaal nieuw voor je, ik raad je aan dit E-book uit te printen en rustig door te lezen. Veel ruiters hebben problemen met hun paard zowel tijdens het trainen (spanning, verzet, enz.) Maar ook zijn er veel paarden die lichamelijke problemen hebben (rugproblemen, kreupelheid, enz.) door verkeerde training. De academische rijkunst kan voor heel veel van deze problemen de oplossing zijn. Door de academische rijkunst kan je paard tot op hoge leeftijd zijn werk uitvoeren. Je paard zal, sterk, soepel, buigzaam, zelfverzekerd en gericht op de ruiter/trainer worden. Veel Leesplezier! Marjan Timmerman 2

3 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Het Paard De kudde Rangorde Behoeftes van het paard Tijdsbesteding van het wilde paard Gedomesticeerde paarden Tijdsbesteding van gedomesticeerde paarden Beperkingen van de natuurlijke behoeftes door de manier van huisvesten Problemen die hieruit voorkomen... 9 Hoofdstuk 2: Scheefheden Soorten scheefheden Hoofdstuk 3: Aan het werk met je paard Grondwerk Handwerk longeren Hoofdstuk 4: Rijden Optoming Hulpen Logisch stappenplan rijden

4 Hoofdstuk 1: Het Paard Het paard heeft een aantal eigenschappen, het is een: -Kuddedier -Prooidier -Vluchtdier -Steppedier -Bewegingsdier -Herbivoor -Gewoontedier -Sociaaldier -Rangorde dier -Instinctief dier 4

5 Voor ons als paardeneigenaren, ruiters/trainers is het belangrijk dat we ons daarin verdiepen zodat we onze paarden leren begrijpen. Dit zorgt voor: -Een goede communicatie tussen mens en dier -Veilig omgaan met je paard -Wederzijds respect en vertrouwen -Ontspanning tijdens de training en omgang met het paard En voorkomt: -Psychische problemen (angst, stress enz.) -Lichamelijke problemen (kreupelheid, rugklachten enz.) 1.1 De kudde In de kudde heeft elk paard zijn plaats in de rangorde. Dit zorgt voor duidelijkheid en rust in de groep. Dit is heel belangrijk, omdat de paarden hun energie moeten sparen voor het geval ze moeten vluchten. Een kudde bestaan uit 6 tot ongeveer 15 paarden. En wordt geleid door twee belangrijke paarden. De groepsleidster en de groepscoordinator. De groepsleidster is een oudere ervaren merrie. Zij loopt voorin de groep en bepaald de richting en wanneer de groep bijv. gaat rusten of drinken enz. Het 5

6 belangrijkste is dat zij bepaald wanneer de groep moet vluchten voor gevaar. De groepscoordinator is de hengst. Hij hoedt de kudde en bepaald het tempo van de kudde. Hij drijft de kudde op en zorgt ervoor dat deze bij elkaar blijft. Als de kudde zich verplaatst is hij altijd de laatste om ervoor te zorgen dat er niemand achter blijft RANGORDE Een paard wat hoog in de rangorde staat neemt zonder veel moeite ruimte in en krijgt deze ruimte ook zonder problemen van de andere paarden. Deze ruimte is de persoonlijke ruimte rondom het paard. Waarin vrienden getolereerd worden. Paarden die lager in de rangorde staan zullen dan ook niet tegen een rang hoger paard aanlopen of in zijn ruimte komen. Het rang lagere paard zal de rang hogere uit de weg gaan of aarzelend naderen. Als een paard niet welkom is in de persoonlijke ruimte van een paard zal deze zijn ruimte bewaken dmv subtiel agressief dreigen naar het andere paard, het gaat hierbij puur om het bewaken van de ruimte en niet om het andere paard te raken. 6

7 1.1.2 BEHOEFTES VAN HET PAARD. Door de eigenschappen die ons paard heeft, hebben ze een aantal behoeftes, namelijk: -Gras en ruwvoer, omdat het paard een herbivoor is. -De hele dag kleine hoeveelheden eten, omdat het paard een prooi en steppedier is. -De hele dag beweging, omdat het paard een steppe en bewegingsdier is. -Contact met soortgenoten, omdat het paard een sociaal en kudde dier is. -Het paard heeft behoefte aan een leider omdat het een kudde en rangordedier is. -Veiligheid, omdat het paard een prooi vlucht en instinctief dier is. -Regelmaat, omdat het paard een gewoonte dier is, dus op gezette tijden eten, drinken, rusten enz TIJDSBESTEDING VAN HET WILDE PAARD. Paarden zijn 60% van hun tijd bezig met grazen en dus ook met bewegen, want een paard loopt voortdurend tijdens het grazen. Ze lopen dan ook elke dag 5 tot wel 30 km verspreid over de dag. 30% van hun tijd besteden ze aan rusten. Ivm hun grootte doen ze dit meest staand. 5 minuten per 24 uur liggen ze te rusten, 7

8 ze gaan dan ook helemaal plat. 1a2 keer per dag gaan ze drinken. De rest van de tijd bestaat voornamelijk uit sociale interactie tussen de dieren. 1.2 GEDOMESTICEERDE PAARDEN Dit is de leefwijze die paarden volgen als ze worden gehouden door mensen. Er zit veel verschil tussen de manieren waarop mensen paarden houden. Maar de meest voorkomende situatie is toch wel de manier waarop paarden in hun eigen stal staan, krachtvoer en hooi krijgen TIJDSBESTEDING VAN GEDOMESTICEERDE PAARDEN Eten nog maar 15 %! Liggen 15 %! Stilstaan 70%! 8

9 1.2.2 BEPERKINGEN VAN DE NATUURLIJKE BEHOEFTES DOOR DE MANIER VAN HUISVESTEN. Door de manier waarop paarden vaak gehuisvest worden, komen beperkingen van de natuurlijke behoeftes voor. Hieronder noem ik er een paar. -2 a 3 keer per dag eten. -Grote porties voer per keer -Soms wel 23 uur rust per dag op stal -Weinig tot geen contact met andere paarden -Minder weerstand door een verkeerd stalklimaat PROBLEMEN DIE HIERUIT VOORKOMEN Ongeveer 25 procent van de paarden in Nederland vertoont probleemgedrag. De meest voorkomende zijn: -Stress -Frustratie -Verveling 9

10 Paarden uiten dit door te gaan: Weven, kribbebijten, luchtzuigen, tegen deuren slaan, langs tralies schrapen enz. Met dit gedrag maakt het paard endorfine aan dit is een lichaamseigen hormoon dat ervoor zorgt dat het paard zich lekker voelt. Dit hormoon werkt verdovend pijnstillend en verslavend. -Verminderde weerstand Dit komt door een verkeerd stalklimaat, het is dan te warm, stoffig te donker enz. -Maagzweren Deze ontstaan doordat het paard veel te weinig kauwbewegingen maakt en daardoor te weinig speeksel aanmaakt. Speeksel neutraliseert het zuur in de maag. En dat is belangrijk om maagzweren te voorkomen. -Hoef en beenproblemen Deze kunnen ontstaan doordat het bewegingsmechanisme van het paard niet voldoende geactiveerd word. Dit komt door te weinig beweging. -Dominantie problemen Bij gebrek aan of door verkeerde leiding, waardoor het paard de leiding gaat nemen. Met alle gevolgen van dien. 10

11 -Trainingsproblemen -Een paard dat veel op stal staat krijgt de hele dag weinig impulsen. Als we dit paard uit de stal halen wordt hij overspoeld met impulsen, hierdoor kan het schrikkerig en kijkerig zijn. En barst hij van de energie. Dit vinden wij vaak weer niet zo prettig. We kunnen dan ook niet fijn trainen met ons paard. Wij, maar ook ons paard raken hierdoor nogal eens gefrustreerd. 11

12 Hoofdstuk 2: Scheefheden Ieder paard is van nature scheef (asymmetrisch) in zijn lichaam. Ook wel natuurlijke scheefheid genoemd. Dit is helemaal niet erg, zolang wij maar niet op hun rug gaan zitten. Elk paard is net zoals ons en andere zoogdieren links of rechts handig. Voordat wij ons paard gaan trainen (gymnastiseren) moeten we weten of ons paard links of rechtsgebogen is. Als voorbeeld nemen we een linksgebogen paard, dit paard kun je herkennen aan: -Paard gaat makkelijker linksom dan rechtsom. -Linksom op de volte zal het paard de neiging hebben teveel buiging aan te nemen en over de buitenschouder te vallen. -Zadel ligt naar rechts. -De linker stijgbeugel voelt veel korter dan de rechter. -Pakt rechts het bit vast en neemt links het bit niet aan. -enz. 12

13 Dit zijn de meest herkenbare punten die je opmerkt. Voor rechtsgebogen paarden is het net andersom. 2.1 SOORTEN SCHEEFHEDEN Laterale scheefheid: De natuurlijke buiging van het paard naar links of rechts. 13

14 Links of rechtshandigheid ( in de voorbenen): Paarden zijn net als mensen links of rechtshandig, als een paard linkshandig is dan draagt dit voorbeen over het algemeen meer gewicht dan het andere voorbeen, ook heeft dit been een betere coördinatie. Links of rechtsbenigheid (in de achterbenen): Het paard heeft een stuwend en een dragend achterbeen. 14

15 Verhouding voor achter: De voorhand is smaller dan de achterhand. Een paard loopt dan ook scheef langs de bakrand. Horizontale scheefheid: Een paard loopt van nature op de voorhand en in natuurlijk evenwicht. 2/3 van zijn gewicht draagt het paard op zijn voorbenen en 1/3 op zijn achterbenen. 15

16 Verticale scheefheid: Als een paard niet in evenwicht loopt dan gaat het zich vaak verticaal t.o.v. de grond bewegen, helemaal bij hogere snelheden. Als hij dit niet doet valt hij simpelweg om. De motorrijders moeten ook gas blijven geven om niet onderuit te gaan. Diagonale scheefheid: Door de natuurlijke scheefheid is er onbalans in de gewichtsverdeling van de 16

17 voorbenen en verschil in het stuwen en dragen van de achterbenen, hierdoor ontstaat diagonale scheefheid. Verhouding onder-boven: Als gevolg van de natuurlijke scheefheid gebruikt het paard zijn rug en buikspieren vaak niet correct en is de verhouding onder boven verstoord. 17

18 Hoofdstuk 3: Aan het werk met je paard Nu we het bovenstaande in grote lijnen weten, zijn we al heel wat wijzer geworden en hebben we misschien al meer inzicht of herken je dingen bij je eigen paard. Om het paard voor te bereiden om ons te dragen gaan we te werk volgens een logisch weldoordacht gymnastiserend trainingssysteem. In de academische rijkunst train je je paard omdat je hem wilt helpen zijn fysieke problemen op te lossen (als die er zijn) en je wilt hem sterker maken zodat je paard leert je zonder moeite te dragen. De dressuur wordt hiervoor als hulpmiddel gebruikt. Het is geen doel op zich. Omdat we het paard willen voorbereiden om ons te dragen, gebruiken we hiervoor het werk aan de hand en het longeren. 3.1 GRONDWERK 18

19 Door het grondwerk ontwikkelt het paard de juiste spieren. Wordt het paard gehoorzaam en werkt het gemotiveerd mee met de ruiter/trainer. Het paard wordt op deze manier voorbereid op het verdere handwerk en longeren. We gebruiken hiervoor een kaptoom en een werk/longeerlijn. Die bevestigd wordt aan de middelste ring van de kaptoom. De kaptoom zorgt ervoor dat het (jonge) paard niet in de mond gestoord wordt. Met het grondwerk leren we het paard: -Dat het jou als leider moet volgen -Halt te houden -Achterwaarts te gaan -Voorwaarts neerwaarts te gaan met het hoofd. -Stelling, het hoofd/hals gebied naar links of rechts te buigen. -Buiging, het paard gelijkmatig in te laten buigen naar links en rechts van de eerste halswervel tot de laatste staartwervel. -Ondertreden, het paard leren om met het binnenachterbeen onder het zwaartepunt te treden. (Dit is heel belangrijk voor het dragen van de ruiter). 19

20 3.2 HANDWERK Als het grondwerk goed gaat kun je beginnen met longeren en handwerk, We gaan eerst wat dieper in op het handwerk, hiervoor gebruiken we ook de kaptoom en teugels. (Later werk je met een bit/stang en kaptoom, met twee teugels dus). Deze worden bevestigd aan de buitenste ringen van de kaptoom. We gaan dan het paard rechtrichtende buigingsoefeningen leren, zoals: -De schouderbinnenwaarts, buigzamer maken van het binnenachterbeen, waardoor meer schoudervrijheid ontstaat van de buitenschouder. 20

21 -De travers, buigzaam maken van het buitenachterbeen waardoor de binnenschouder meer vrijheid krijgt. De travers verbetert ook de coördinatie van de ledematen. -De renvers, heeft dezelfde gymnastiserende werking als de travers. Bij de renvers heeft het paard geen steun aan de wand, en moet dus goed aan de hulpen zijn en gehoorzaam op eigen benen de oefening uitvoeren. 21

22 -Appuyeren, ook hier wordt het buitenachterbeen buigzaam gemaakt. Het appuyeren is hetzelfde als een travers maar dan over de diagonaal van de rijbaan. Het paard moet hierbij echt op eigen benen lopen. -(Werk)pirouette, Dit is de kleinste vorm van een volte in travers. 22

23 3.3 LONGEREN Vanuit het grondwerk kunnen we nu ook gaan beginnen met longeren, Door je paard goed te longeren krijgt het de kans om goed voorbereid te worden op het inrijden. Het paard kan zo conditie opbouwen, spieren ontwikkelen en balans vinden. Hiervoor gebruiken we de kaptoom een longeerlijn en een zweep. 23

24 Tijdens het longeren staat de LVO centraal. Dit staat voor: -Lengtebuiging De zoveel mogelijk gelijkmatige en doorgaande zijdelingse welving in de wervelkolom van de 1e halswervel (atlas draaier) tot de staartwervels. -Voorwaarts neerwaarts Als het paard met lengtebuiging kan lopen op de volte, laat het de rug los waardoor hij de hals ontspannen voorwaarts neerwaarts laat zakken. 24

25 -Ondertreden Als het paard zijn lichaam goed kan buigen komt de binnenheup naar voren waardoor het binnenachterbeen goed richting het zwaartepunt van het paard kan treden. Als al deze elementen in orde zijn loopt het paard in balans en in een correcte ontspannen zelfhouding. Bijzetteugels/touwtjes en andere hulpteugels zijn daarom niet nodig. Voordeel van het longeren voor jou: -Je kunt als je regelmatig longeert de vorderingen van je paard waarnemen. -Je kunt je paard vanaf de grond begeleiden. -Je kunt heel goed observeren hoe je paard loopt in alle gangen -Je kunt zijn fitheid, oplettendheid, bespiering takt en regelmaat observeren. 25

26 Wanneer loopt mijn paard goed aan de longe? -Als het in de lengte gelijkmatig is gebogen en nageeft op de longe. -Zijn hoofd/halshouding is voorwaarts neerwaarts. -Zijn binnenachterbeen treedt goed onder zijn lichaam. -Als hij in balans loopt aan de longe. -Als hij soepel en ontspannen beweegt. -Hij zowel links als rechtsom even goed loopt. -Het tempo is beheerst en gecontroleerd. -De bewegingen zijn vloeiend -De staart is ontspannen -Het paard is gericht op de longeur. -Het orenspel is vriendelijk en het binnenoor is gericht naar de longeur. -Het paard heeft een tevreden en rustige oogopslag. 26

27 Hoofdstuk 4: Rijden Door het grond, handwerk en het longeren is het paard goed voorbereid op het rijden. Je paard is nu symmetrisch ontwikkeld in lijf en ledematen, hij kan in balans lopen en de achterhand kan gewicht van de voorhand opnemen. Dit laatste is heel belangrijk omdat het paard van nature 3/5 van het gewicht op de voorhand draagt. En 2/5 op de achterhand. Dit evenwicht is makkelijk bij het grazen, want het zorgt voor een automatisch voortbewegen. Met rijden wordt dit een ander verhaal. Je kunt je voorstellen dat als wij op ons paard gaan zitten de voorhand overbelast kan raken. Daarom het rechtrichten. Tijdens zijn rijkunstige opleiding wordt het paard via een logisch systeem van opvolgende gymnastiserende dressuuroefeningen steeds sterker gemaakt. Het rechtrichten is de daarom rode draad in de opleiding van een paard. Het zorgt ervoor dat je paard lichamelijk en geestelijk in balans is en dat je net zo 27

28 gemakkelijk linksom als rechtsom kunt rijden. Het doel van het rijden bepaal je zelf. Of je nu recreatief, wedstrijden, western of iets ander wilt gaan doen. Je wilt je paard soepel, sterk en gezond houden. 4.1 OPTOMING Met het rijden wordt er gebruik gemaakt van goed goed passend zadel en/of een barebackpad. Verder wordt de kaptoom gebruikt. En bij gevorderde paarden wordt gebruik gemaakt van een kaptoom in combinatie met een bit/stangbit, je werkt dan met een dubbele teugelvoering HULPEN We maken gebruik van de volgende hulpen: -Mentale -Energetisch -Zithulpen -Beenhulpen -Stemhulpen -Zweephulpen -Teugelhulpen 28

29 4.1.2 LOGISCH STAPPENPLAN RIJDEN De volgorde van het stappenplan met rijden is: -De volte -Rechtuit met buiging -Schouderbinnenwaarts -Travers -Renvers -Appuyeren -Werkpirouette -Alle oefeningen in draf -Piaffe -Oefeningen in galop -Galoppirouette 29

30 Nawoord Ik hoop dat je na het lezen van dit E-book een indruk hebt gekregen van de academische rijkunst. In mijn volgende E-book hoop ik je nog veel meer interessante informatie te geven. Voor meer informatie houdt je de site: in de gaten Hier wordt de komende tijd nog veel meer informatie toegevoegd. Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe E-book, aanbiedingen en andere interessante informatie stuur dan een mail naar: Bedankt voor het lezen! Marjan timmerman Bron tekeningen: 30