Waterschap Zeeuwse Eilanden Provincie Zeeland

Transcriptie

1 Bestuursakkoord water Samen aan de slag met water Waterschap Zeeuwse Eilanden Provincie Zeeland augustus 2007

2 - 2 -

3 Op 15 augustus 2007 hebben de Provincie Zeeland en het Waterschap Zeeuwse Eilanden de afspraken in een Bestuursakkoord Water bekrachtigd. Provincie Zeeland Gedeputeerde water F.K. Hamelink Waterschap Zeeuwse Eilanden Dijkgraaf W.A. Gosselaar - 3 -

4 Samen aan de slag met water Het regionale waterbeheer vraagt in de komende jaren meer dan ooit om een goede samenwerking tussen waterschap Zeeuwse Eilanden en provincie Zeeland. De opgaven waarvoor beide partijen staan, het waterschap voor de wateropgave, de provincie bij de inrichting van het landelijk gebied, liegen er niet om. Om die reden hebben provincie in het Omgevingsplan Zeeland en waterschap in het bestuursprogramma aangegeven toe te werken naar een Bestuursakkoord Water waarin wederzijdse afspraken tussen provincie en waterschap worden vastgelegd. De wateropgave komt voort uit regelmatig terugkerende situaties van wateroverlast en watertekort. De verwachte klimaatveranderingen, zeespiegelstijging en bodemdaling benadrukken de noodzaak tot aanpak van deze problematiek. Op een andere manier dan tot nu toe. In de Deelstroomgebiedsvisie Zeeland is in grote lijnen aangegeven op welke manier. Naast de traditionele waterstaatkundige maatregelen zijn steeds meer ruimtelijke maatregelen nodig. Met de beide Zeeuwse waterschappen en de Zeeuwse gemeenten is bij de vaststelling van de Deelstroomgebiedsvisie in 2004 overeengekomen dat zij de benodigde maatregelen treffen om het Zeeuwse regionale watersysteem in 2015 op orde te hebben voor de in 2050 te verwachten klimaatomstandigheden (middenscenario klimaatontwikkeling). Op kwalitatief gebied voegt de Kaderrichtlijn Water (KRW) daar nog een opgave aan toe. Wat die inhoudt, wordt momenteel in samenwerking tussen provincie, waterschappen en andere partijen in het Stroomgebiedsbeheersplan uitgewerkt. Gezamenlijk zetten provincie en waterschap Zeeuwse Eilanden de schouders onder het realiseren van een robuust en veerkrachtig regionaal watersysteem. De maatregelen voor het water gaan zo goed mogelijk samen op met de opgaven in landelijk (en stedelijk) gebied. Met het maken van een aantal afspraken in dit Bestuursakkoord Water beogen provincie en waterschap een betere afstemming tussen de plannen en doelstellingen van beide overheden om zo te komen tot een efficiënte uitvoering van de wateropgave en het maatschappelijk zo verantwoord mogelijk inzetten van gelden. Met dit Bestuursakkoord Water maken beide partijen aan beider bestuurlijke vertegenwoordigers én aan de maatschappij zichtbaar waar we de komende jaren in het waterbeheer voor staan en wat er met 'het geld voor water' wordt gerealiseerd. Afstemming tussen beide partijen, weten wie wat wanneer doet, is ook gewenst met het oog op het vanaf 2007 in werking getreden Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Provincie en waterschap zien dit Bestuursakkoord Water dan ook als een onderschrijving door beide partijen van hetgeen in het eerste Meerjarenprogramma ILG op het gebied van watermaatregelen is opgenomen. Dit bestuursakkoord biedt geen uitputtend overzicht van maatregelen en projecten om het regionale waterbeheer in 2015 op orde te krijgen. Er is juist gekozen voor een flexibele aanpak, waarbij optimaal kan worden ingespeeld op de uitkomsten van de voor de verschillende gebieden op te stellen Waterplannen buitengebied, op het meekoppelen met de andere opgaven in het landelijk gebied en op ontwikkelingen (als veranderingen in het klimaat, landelijk beleid, Europese regelgeving) die leiden tot nieuwe afspraken, zowel meer als minder. Een en ander wel steeds in het perspectief dat, onverwachte omstandigheden daargelaten, het regionale watersysteem in 2015 op orde is conform de doelstellingen van het Nationaal Bestuursakkoord Water. Met het oog op die flexibele aanpak, hechten provincie en waterschap veel belang aan het jaarlijks gezamenlijk programmeren, evalueren en herijken van de wateropgave. Zo wordt gezamenlijk toegewerkt naar een watersysteem dat kwantitatief en kwalitatief op orde is, naar een veilig, schoon en aantrekkelijk Zeeland

5 Beleidsafspraken WB21 algemeen 1. Bij het treffen van maatregelen om het watersysteem voor WB21 op orde te krijgen wordt, in het verlengde van het Nationaal Bestuursakkoord Water, uitgegaan van de trits vasthouden-bergenafvoeren. Per deelgebied (zie tabel 1) wordt in de waterplannen buitengebied en stedelijke waterplannen een mix van maatregelen zoals in het Omgevingsplan Zeeland verwoord, uitgewerkt, waarin afhankelijk van de lokale omstandigheden nadere accenten kunnen worden gelegd. 2. Bij het uitwerken van de maatregelen voor de bergingsopgave (meer ruimte voor water) wordt de oplossing in gebieden waar de natte as is geprojecteerd, primair gezocht in een koppeling met de inrichting van de natte as. Buiten de afwateringsgebieden waar de natte as doorheen loopt, wordt de bergingsopgave vooral gerealiseerd door het treffen van morfologische maatregelen in de KRWwaterlichamen en in natte ecologische verbindingszones. 3. Bij het uitwerken van de WB21-maatregelen bekijken waterschap en provincie nadrukkelijk in hoeverre gelijktijdig andere functies die met het watersysteem samenhangen, kunnen worden meegenomen: bijvoorbeeld het vergroten/verbeteren van de natuurwaarden, de ecologische toestand van de waterlichamen en verdrogingsbestrijding. Bij het uitwerken van de voor het watersysteem gewenste maatregelen wordt ook nadrukkelijk bekeken in hoeverre een bijdrage kan worden geleverd aan het landschapsnetwerk Zeeland (aanleg wandelroutes en versterking van het landschap zoals aangegeven in de nota Wandelnetwerk Zeeland), de kernkwaliteiten van de Nationale Landschappen Walcheren en Zak van Zuid-Beveland en in het Omgevingsplan vermelde landschappelijke concepten als de groenblauwe slinger op Noord-Beveland. WB21 stedelijk gebied 4. De WB21-maatregelen voor het stedelijk gebied hoeven niet bij voorbaat in het stedelijk gebied zelf te worden getroffen. In het landelijk gebied vallen deze vaak kosteneffectiever uit, bijvoorbeeld in zg. waterbalkons. Maar r mag geen afwenteling zijn van de wateroverlastproblematiek in het stedelijk gebied op het landelijk gebied, m.a.w. het mag niet zo zijn dat deze maatregelen de druk op het landelijk gebied vergroten, zelfs niet als hierbij voldaan blijft worden aan de normering voor het landelijk gebied. KRW 5. Welke maatregelen er voor een verbetering van de waterkwaliteit (KRW) gewenst zijn, wordt door waterschap en provincie samen met andere partijen uitgewerkt in het Stroomgebiedsbeheersplan. Vooruitlopend hierop wordt tot de vaststelling van dit plan in elk geval prioriteit gelegd bij het creëren van extra waterberging in de KRW-waterlichamen (morfologische aanpassingen)

6 Tabel 1: Tijdschema procesafspraken voor Bijstelling normering WB21 voorstel WZE vaststelling GS Vaststellen Waterplannen Buitengebied St. Philipsland Maelstede/Dekker Noord-Beveland, Schenge Walcheren, Tholen Zuid-Beveland Oost, Zak van Zuid-Beveland Schouwen, Duiveland Concept- peilbesluiten/ GGOR, incl. Natura 2000 en legger door WZE St. Philipsland Maelstede/ Dekker Schenge Noord-Beveland Walcheren Tholen Zuid-Beveland Oost, Zak van Zuid-Beveland Schouwen, Duiveland Peilbesluiten Richtlijnen door Provincie vastgesteld Stedelijke Waterplannen Vaststellen Middelburg, Vlissingen, Tholen, Goes Vaststellen Veere, Reimerswaal, Schouwen-Duiveland, Noord-Beveland, Kapelle, Borsele Vaststellen uitvoeringsagenda's en formuleren prestatie-afspraken Natte Ecologische Verbindingzones Nota Natte EVZ vastgesteld Opgenomen in Natuurgebiedsplan - 6 -

7 Procesafspraken 1. Om te toetsen wat het betekent dat het watersysteem 'op orde' is, zijn landelijk afspraken gemaakt over werknormen voor verschillende vormen van landgebruik. Om regionaal en lokaal te komen tot een definitieve normering doet het waterschap in 2007 voorstellen hiertoe aan de provincie. De provincie stelt de definitieve normen vast in het in 2009 te actualiseren Omgevingsplan en in de Verordening op de Waterhuishouding. 2. Per groep van afvoergebieden (zie tabel 1) concretiseert het waterschap op basis van een watersysteemanalyse de te nemen maatregelen om het watersysteem WB21-proof te krijgen in een waterplan buitengebied. Elk jaar wordt één gebied uitgewerkt. In het waterplan worden ook de maatregelen geconcretiseerd die gelijktijdig met de WB21-maatregelen worden getroffen waaronder het landschapsnetwerk en Nationaal Landschap. Vooruitlopend op de vaststelling van een waterplan buitengebied kunnen alvast geen-spijt-maatregelen worden genomen. Het laatste waterplan buitengebied wordt in 2012 vastgesteld. Als voorlopige volgorde voor het opstellen van de waterplannen buitengebied wordt aangehouden: St. Philipsland, Maelstede-Dekker, Noord-Beveland, Schenge, Walcheren, Tholen, Zuid-Beveland-Oost, Zak van Zuid-Beveland, Schouwen en Duiveland. Jaarlijks kan worden besloten een andere prioriteit te hanteren, onder andere om te kunnen inspelen op initiatieven van derden. Jaarlijks wordt eveneens bekeken of de in dit Bestuursakkoord Water genoemde prestatie-afspraken voor WB21 op basis van de in de nieuw gerealiseerde waterplannen buitengebied vast te stellen maatregelen moeten worden herzien. 3. Het waterschap werkt het door de provincie vastgestelde kader voor de GGOR uit in peilbesluiten. Binnen één jaar na vaststelling van het waterplan buitengebied wordt voor een gebied een geactualiseerd peilbesluit voorbereid en zo spoedig mogelijk daarna vastgesteld en goedgekeurd. Alle voor het peilbesluit te treffen maatregelen, zijn uiterlijk in 2018 gerealiseerd. Ten behoeve van de actualisatie van de peilbesluiten heeft het waterschap uiterlijk in 2013, gelijk oplopend met de waterplannen buitengebied, de legger voor het gehele beheersgebied geactualiseerd. In 2007 legt de provincie richtlijnen voor de actualisatie van de legger vast. Voor de Natura 2000 gebieden wordt in 2007 de GGOR uitgewerkt. Zodra in deze gebieden functiewijziging heeft plaatsgevonden wordt een geactualiseerd peilbesluit vastgesteld. 4. Eind 2007 zijn voor alle gemeenten in het beheersgebied van het waterschap de stedelijke waterplannen gereed. Vóór 2009 heeft het waterschap in overleg met de gemeenten een uitvoeringsagenda voor de te treffen maatregelen opgesteld en zijn afspraken met gemeenten gemaakt betreffende de financiering. Op basis van de stedelijke waterplannen worden in 2008 ook prestatie-afspraken geformuleerd voor het oplossen van de problematiek in stedelijke gebieden. De in de stedelijke waterplannen opgenomen WB21-maatregelen zijn in 2015 uitgevoerd. 5. De provincie actualiseert in 2007 de nota natte ecologische verbindingszones (natte evz). In deze nota worden de uiterlijk in 2018 te realiseren natte evz's in kaart gebracht en criteria voor de inrichting geformuleerd. In 2008 worden de natte ecologische verbindingszones opgenomen in een herziening van het Natuurgebiedsplan. In datzelfde jaar maken provincie en waterschap op basis van de nota natte ecologische verbindingszones een afspraak over het aantal te realiseren kilometers natte evz. 6. Bij de begrenzing van de natte as zal de provincie zoveel mogelijk rekening houden met mogelijkheden om waterberging mee te koppelen. Vanuit wateroptiek zullen bergingsopgaven per regio en mogelijke bergingslokaties zo snel mogelijk worden aangeleverd. De natte as wordt formeel begrensd in het Natuurgebiedsplan Zeeland, als onderdeel van de netto-ehs. Uiterlijk in 2018 is in heel Zeeland 1400 ha natte as gerealiseerd

8 Tabel 2: Indicatieve verdeling van de extra ruimte voor water (samenvatting) Totale wateropgave Reeds gerealiseerd ( ) Waterberging in projecten Water vasthouden (10%) Overloopgebieden (25%) Totalen gerealiseerd Lopende en geplande projecten ( ) Resterende, nog in te plannen volgens wateropgave Verdeling resterende wateropgave Waterberging in EVZ-trajecten Waterberging in KRW-waterlichamen Berging in Natte As Water vasthouden, vooral in natuurgebieden (10%) Mogelijke overloop gebieden (25%) 550 ha 72 ha 108 ha 4 ha 184 ha 61 ha 305 ha 91 ha 54 ha 30 ha 113 ha 18 ha Tabel 3a: Verdrogingsprojecten in beheersgebied Zeeuwse Eilanden oppervlak (ha) Verdrogings-projecten Zuidkust Schouwen 200 Krekengebied Ouwerkerk 100 De Maire, Duiveland 24 kwelbuizen Van Haaftenpolder 22 Pluimpot 22 Manteling Walcheren 140 Kapelse Moer, uitbreiding 50 Ganzengebied Sinoutskerke 75 Deesche Watergang, uitbreiding 17 Boonepolder 70 Koudekerkse inlagen, uitbreiding 30 Zandvoortse weg, uitbreiding 80 Tabel 3b: Projecten kwaliteitsbaggeren in beheersgebied Zeeuwse Eilanden Waterkwaliteitsprojecten Eutrofieringsbaggeren Saneren waterbodems Visstandbeheer Westeindse Weel Visstandbeheer Vroonplas Renesse Slotgracht Haamstede Brilletjesdijk Ovezande Veerse Kreek Inlaag Ellewoutsdijk Schenges baggeren Diverse baggerprojecten Zoute Gracht Zierikzee Havens Goes - 8 -

9 Prestatie-afspraken WB21 in landelijk gebied Op basis van de in 2005 uitgevoerde toetsing van het watersysteem aan de werknormen is tot en met 2015 in totaal 550 ha extra ruimte voor water nodig. Een deel ervan is al gerealiseerd of in de planning opgenomen: 184 resp. 61 ha. Tot en met 2015 wordt door het waterschap jaarlijks gemiddeld 26 ha waterberging in uitvoering genomen cq. gerealiseerd; totaal 236 ha. De resterende extra ruimte voor water (131 ha) wordt gerealiseerd in de vorm van water vasthouden. In de waterplannen buitengebied wordt aangegeven hoe de benodigde 'extra ruimte voor water' precies wordt ingevuld. In tabel 2 is een indicatieve verdeling opgenomen over de volgende maatregelen: Morfologische aanpassingen in de KRW-waterlichamen. In het kader van het Stroomgebiedsbeheersplan worden hier nadere afspraken gemaakt; Realisering van natte ecologische verbindingszones; Overige natuurvriendelijke oevers; Invulling van de benodigde extra ruimte voor WB21 in te realiseren Natte As-gebieden. Als vuistregel wordt gehanteerd dat 10 ha natte as overeenkomt met 1 ha extra waterberging. Invulling van de benodigde extra ruimte voor WB21 door het vasthouden in (bestaande en nieuwe) natuurgebieden. Ook hier wordt als vuistregel 1:10 gehanteerd. Met deze maatregel levert het waterschap tegelijkertijd een bijdrage aan de verdrogingsbestrijding. Overloopgebieden. Hiervoor wordt als vuistregel 1:4 gehanteerd: 1 ha benodigde waterberging komt overeen 4 ha overloopgebied. Naast de extra berging voor WB21 treft het waterschap ook de in de waterplannen buitengebied op te nemen technische maatregelen zoals het optimaliseren van gemaalcapaciteit en het koppelen van afwateringsgebieden met het oog op een flexibeler en robuuster watersysteem. WB21 in stedelijk gebied In 2008 worden prestatie-afspraken gemaakt voor de voor het stedelijk gebied te treffen maatregelen. Verdrogingsbestrijding Het waterschap zet zich samen met de provincie in voor de verdrogingsbestrijding. In het meerjarenprogramma ILG is een overzicht gegeven van de projecten waarvan uitvoering in die periode is voorzien (zie tabel 3a voor de verdrogingsprojecten in het beheersgebied van het waterschap Zeeuwse Eilanden). Provincie en waterschap dragen elk een kwart bij in de kosten het gaat daarbij alleen om inrichtingskosten van de in deze tabel opgenomen projecten. Kwaliteitsbaggeren Het waterschap neemt de volgende in het meerjarenprogramma ILG opgenomen eutrofiëringsprojecten in uitvoering: baggeren krekengebied/veste Veere, Brilletjesdijk, Slotgracht Haamstede, Vroonplas Kop van Schouwen (zie tabel 3b). Daarnaast neemt het waterschap buiten het meerjarenprogramma ILG om een aantal in het Waterbeheerplan opgenomen baggerprojecten in uitvoering. Projecten Voor de Weihoek op Tholen zoeken waterschap en provincie in nauw overleg met de streek (gemeente en belangenorganisaties) naar integrale oplossingen voor de wateroverlast en tekort. Daarbij wordt onder andere gedacht aan mogelijkheden van de natte as en het beter afstemmen van het landgebruik op de waterhuishouding. Zoetwatervoorziening voor de landbouw In verband met mogelijke wijziging van de waterhuishouding van het Volkerak-Zoommeer vraagt de zoetwatervoorziening in het oostelijk deel van het beheersgebied van het waterschap bijzondere aandacht. Provincie en waterschap ijveren voor een duurzame zoetwatervoorzeining

10 Programmering/financiële inzet De WB21/KRW-opgave heeft nu nog een voorlopig karakter. Voor WB21 worden de te treffen maatregelen in de waterplannen buitengebied en stedelijke waterplannen nader in beeld gebracht. Voor de KRW-opgave gebeurt dat bij de voorbereiding van het Stroomgebiedsbeheersplan. In tabel 4 is op basis van de nu bekende inzichten een overzicht gegeven van de benodigde investeringen tot en met 2015, niet alleen voor WB21- en (nu al voorziene) KRW-maatregelen, maar ook maatregelen in kader van de peilbesluiten, verdrogingsbestrijding, baggerwerken en de stedelijke wateropgave. In deze tabel is ook de financiële inzet van zowel waterschap als provincie voor de verschillende typen maatregelen aangegeven. Voor het waterschap past deze inzet binnen de in het Waterbeheerplan Zeeuwse Eilanden beschikbaar gestelde middelen. Voor de periode tot en met 2009 spoort het met het door de Algemene Vergadering vastgestelde Bestuursprogramma Bij de provinciale inzet gaat het om eigen middelen (blauwe impulsgelden) en de inzet van rijks- en europese middelen. De provincie zal zich in het kader van de jaarprogrammering inspannen dat deze middelen ook daadwerkelijk beschikbaar komen voor de waterprojecten met brede doelstelling. Voor de financiering van de uitvoering van de stedelijke waterplannen wordt een beroep gedaan op een gemeentelijke en rijksbijdrage. In 2008 worden hier nadere afspraken over gemaakt. Jaarlijks wordt in april/mei een jaarprogrammering opgesteld ter uitvoering van hetgeen in deze bestuursovereenkomst is aangegeven. Dit gebeurt gelijktijdig met de voorbereiding van de jaarprogrammering in kader van het ILG. Daardoor kan een relatie worden gelegd met andere ILGdoelen en de inzet van provinciale, rijks- en europese middelen daarvoor. Bij de voorbereiding van de jaarprogrammering wordt bezien of het aanbeveling verdient landinrichtingsinstrumentarium in te zetten voor de door het waterschap geplande projecten. En ook of de voorbereiding en/of uitvoering onderdeel kan uitmaken van hetgeen de provincie jaarlijks afspreekt met DLG in een prestatieovereenkomst provincie-dlg

11 Tabel 4: Investeringen en financiering Geraamde investeringen Financiering t/m Totaal Gefinancierd t/m 2006 WZE Provincie/R WB21/KRW Onderzoek WB21 en Gebiedsplannen Uitvoering WB21 (extra berging: 236 ha in periode ) Uitvoering WB21 (water vasthouden, excl. vasthouden in verdrogingsprojecten) Incl Technische maatregelen (o.a. gemalen en kunstwerken) Incl Uitvoering KRW, na 2015 Uitvoeren stedelijke water/baggerplannen, incl. lokale knelpunten Uitvoering peilbesluiten Incl Inrichting natte EVZ Maatregelen Verdroging Verdrogingsprojecten (ILG) Maatregelen kwaliteitsbaggeren Waterkwaliteit (ILG) Eutrofieringsbaggeren (ILG) Diverse baggerprojecten Saneren waterbodems (ILG vanaf 2010) Totale Kosten

12 Evaluatie Jaarlijks wordt in februari een evaluatierapportage opgesteld. De afspraken in dit bestuursakkoord vormen de basis voor de rapportage. De evaluatierapportage wordt geagendeerd in het bestuurlijk overleg tussen waterschap en provincie. Als bij de jaarlijkse evaluatie een achterstand op de planning wordt geconstateerd, wordt aangegeven welke factoren daaraan ten grondslag liggen. Gezamenlijk bekijken waterschap en provincie welke acties ondernomen kunnen worden om verdere achterstand te voorkomen en/of de achterstand in te halen. In de jaarlijkse evaluatierapportage wordt ook aangegeven of, en zo ja welke, herijking van de afspraken in dit bestuursakkoord gewenst is. De aanleiding daartoe kan enerzijds worden gevormd door de uitkomsten van de in de komende jaren op te stellen Waterplannen buitengebied, anderzijds door ontwikkelingen als veranderingen in het klimaat, landelijk beleid en Europese regelgeving Een voorstel om te komen tot nieuwe afspraken wordt gezamenlijk door waterschap en provincie voorbereid. In 2009/2010 bezien beide partijen nadrukkelijk hoe en op welke wijze het dan vastgestelde Stroomgebiedsbeheersplan leidt tot een meer algemene herijking van het bestuursakkoord