Provinciale Staten van Noord-Holland

Transcriptie

1 Provinciale Staten van Noord-Holland Voordracht 9 Haarlem, 20 januari 2004 Onderwerp: beleidsnota Evenwichtig Omgaan met Water Bijlagen: 1. Ontwerpbesluit; 2. Beleidsnota Evenwichtig Omgaan met Water. I. Besluitvormingsproces a) Voorgeschiedenis en bestuurlijke context In het voorjaar van 2003 is het nieuwe collegeprogramma Bruggen slaan gepresenteerd, waarin het college de hoofdlijnen voor het waterbeleid voor de periode formuleert: Zeespiegelstijging en bodemdaling plaatsen Noord-Holland nu en vooral in de toekomst voor belangrijke waterhuishoudkundige problemen. Daarom is de bescherming van de inwoners van de provincie Noord-Holland tegen overstromingen en wateroverlast uitgangspunt voor ons beleid. Daarbij zullen wij van plaats tot plaats en van geval tot geval kijken naar de oplossingen die ons ter beschikking staan; keren, uitslaan en / of bergen. Ook het toepassen van dynamisch peilbeheer in bepaalde gebieden wordt bekeken". Verder wordt in Collegeprogramma aangetekend dat: Bij de te kiezen oplossingen willen wij ongewenste natuur- en milieueffecten zoveel mogelijk vermijden. Wij denken aan verdroging en eventuele nadelige gevolgen van gebiedsvreemd water. In dit programma wordt aangesloten bij de gedachten zoals die eerder in PS-moties bij het streekplan Noord-Holland Zuid ( ) en het Provinciaal Milieubeleidsplan ( ) zijn verwoord. Moties waarin de noodzaak van integrale afweging en niet-dogmatische benadering (trits) wordt benadrukt en waarin aandacht gevraagd wordt voor de financiële aspecten. Bovendien is de uitwerking van de zoeklocaties voor waterberging in het streekplan Noord-Holland Zuid aan een houdbaarheidsdatum ( ) en aan een streekplanherziening gebonden om de planologische onzekerheid te beperken en het politieke primaat van de Staten bij de uitwerking vast te leggen. 14 Januari 2003 hebben Gedeputeerde Staten (GS) een voorlopig standpunt ingenomen over de deelstroomgebiedsvisies voor Noord-Holland en deze vrijgegeven voor inbreng in het Nationaal Bestuursakkoord Water. Bij dit besluit is vastgesteld dat de (concept-)deelstroomgebiedsvisies als bouwsteen voor de waterinbreng in het streekplan Noord- Holland Zuid worden gezien en voor een nog uit te werken uitvoeringsprogramma Op 9 september j.l. is de WB21-inbreng in het ontwikkelingsbeeld Noord-Holland Noord door ons vastgelegd (bijlage 1, nota). Deze is uitgewerkt in het op 11 november 2003 vastgesteld ontwerp-streekplan Noord-Holland Noord. 1

2 Uw Staten hebben echter nog geen standpunt of kader vastgesteld voor het provinciaal WB21- beleid. De genoemde besluiten, het Collegeprogramma en de landelijke afspraken (Startovereenkomst WB21, Nationaal Bestuursakkoord Water) maken het wenselijk om op korte termijn een standpunt over de verdere uitwerking van WB21-beleid in Noord-Holland te formuleren. Daarbij zijn twee hoofdvragen aan de orde: 1. Hoe wordt, zoals in het Collegeprogramma is gesteld, een integrale afweging gewaarborgd en gezorgd voor een tijdige doorwerking in het provinciaal beleid? Die tijdige doorwerking is nodig om de planologische onzekerheid te beperken en de afspraken in het NBW na te komen. Het kader hiervoor is vastgelegd in de hoofdlijnen a t/m i van de nota Evenwichtig Omgaan met Water. 2. Op welke wijze geeft de provincie, zoals bedoeld in artikel B2.6 van het Nationaal Bestuursakkoord Water, richting aan het completeren en onderbouwen van de opgaven uit de deelstroomgebiedsvisies en de afstemming daarvan met de andere ruimtelijke functies. M.a.w. welke nadere eisen stelt de provincie aan de (regionale) uitwerkingen. De richtlijnen voor het completeren en onderbouwen zijn vastgelegd in de hoofdlijnen j t/m k. van de nota. Terwijl de rol van de provincie vastgelegd is in hoofdlijnen e t/m i. b) Eén provinciaal beleidskader Evenwichtig omgaan met Water Wij hebben 9 september 2003 besloten uit te gaan van één algemeen kader voor de gehele provincie Noord-Holland, waarbinnen de verdere uitwerking, doorwerking en completering van de deelstroomgebiedsvisies plaats kan vinden. Gezien het belang van het kader voor het provinciaal ruimtelijk en waterbeleid achten wij het noodzakelijk dat Provinciale Staten dit kader vaststellen en daarmee een bestuurlijk mandaat formuleren. Door voor één samenhangend kader te kiezen kunnen het Nationaal Bestuursakkoord Water, de drie deelstroomgebiedsvisies, twee streekplannen en het waterhuishoudingsplan in onderlinge samenhang beoordeeld worden. Alleen zo kan een voor heel Noord-Holland geldend kader (nadere eisen en termijnen) geformuleerd worden dat antwoord geeft op de hierboven gestelde hoofdvragen 1. en 2. Dit samenhangende kader wordt gevormd door de nota Evenwichtig Omgaan met Water. Centraal in de nota staat de inzet op regionale uitwerkingen. Door in te zetten op regionaal maatwerk in plaats van generieke beleidsontwikkeling, kan ons beleid aansluiting vinden bij (andere) lokale en regionale vraagstukken. Zo kan een betere betrokkenheid van gemeenten en (lokale) belanghebbenden tot stand komen. Dit is noodzakelijk om actief aan het draagvlak te kunnen werken voor het op orde krijgen en houden van het watersysteem. Bovendien wordt het maken van een integrale afweging en het inspelen op kansen erdoor vergemakkelijkt. De keuze voor een samenhangend kader enerzijds en regionaal maatwerk anderzijds, impliceert dat de nota zich beperkt tot hoofdlijnen. De hoofdlijnen zijn zodanig geformuleerd dat er op het niveau van heel Noord-Holland vergelijkbare uitgangspunten ontstaan. Dat betekent dat wij nu geen uitspraak doen over de uiteindelijke keuze van maatregelen. 2

3 c) Totstandkoming statenvoordracht en nota Op 8 oktober hebben wij de ontwerp-nota Evenwichtig Omgaan met Water vrijgegeven voor bespreking met de Staten, WB21-partners en belanghebbenden. Daarbij is ervoor gekozen de ontwerp-nota eerst met de Statencommissie MWLN op 23 oktober 2003 te bespreken, om zo, voorafgaand aan de gesprekken met WB21-partners en belanghebbenden, het draagvlak in de Staten te peilen. De Statenvoordracht en de nota zijn in concept aan de WB21-partners voorgelegd. Begin januari is de nota bestuurlijk met de waterbeheerders en het Rijk besproken. en zijn 9 januari met hen besproken. Dit om recht te doen aan de bijzondere positie die de waterbeheerders en de provincies Utrecht en Zuid-Holland als meest betrokken WB21-partners bij deze gemeenschappelijke opgaven hebben. II. Reacties op en aanpassingen van de ontwerp-nota Wij zijn blij met de uitgebreide en ook kritische reacties op de ontwerpnota. Daardoor zijn wij in staat veel onduidelijkheden bij zowel de Staten als de partners weg te nemen. De winst van de nota zit in het helder en in samenhang formuleren van de hoofdlijnen die een vergelijkbare aanpak van het waterbeheer in Noord-Holland waarborgen. Daarbij hebben we oog voor regiospecifieke verschillen. Gevolg is wel dat de nota ons voor de opgave stelt de relatie met de aanpak in de deelstroomgebieden te verduidelijken. Dit is voor ons reden nog nadrukkelijker de dialoog aan te gaan om in onderlinge overeenstemming met de WB21-partners en door afstemming met de andere partijen tot een gedragen aanpak te komen. Dat is met name van belang bij belangrijke, provinciegrens overschrijdende uitwerkingen, zoals bij de Bovenkerkerpolder - Polder Groot Mijdrecht (Utrecht) en in de Zuidpunt van de Haarlemmermeer (zoetwatervoorziening West-Nederland). a) Reacties WB21 partijen 1. Noodzaak grootschalige oplossingen Waterschappen en buurprovincies vragen nadrukkelijk te onderschrijven dat er (fysieke) beperkingen zijn aan fijnmazige oplossingen of afvoermogelijkheden. Dit om de indruk weg te nemen dat er geen noodzaak is voor ingrijpende of grootschalige oplossingen. Anders kan dit ertoe leiden dat het draagvlak ondermijnd wordt en de samenwerking rond de regionale uitwerkingen stagneert. Wij staan hier positief tegenover. Allereerst omdat de fysieke beperkingen in het zuidelijk deel van Noord-Holland groot zijn. Denk aan: - De benedenstroomse ligging van sterk verstedelijkte gebieden die het vergroten van afvoerkanalen (boezem) bemoeilijkt; - De beperkte mogelijkheden van veenweidengebieden om extra water te bergen; - De diepe ligging van de Haarlemmermeer en Schiphol en daardoor de grote gevoeligheid voor wateroverlast; 3

4 - Geheel Noord-Holland Zuid, een groot deel van Utrecht en ook een deel van Zuid-Holland wateren indirect af via het Noordzeekanaal, zodat er zelfs met uitbreiding van de gemaalcapaciteit met 60% een grote onderlinge afhankelijkheid blijft bestaan. Daar komt bij dat stagnatie van de regionale uitwerkingen in dit gebied er zeer wel toe kan leiden dat de planologische onzekerheid over waterberging zich blijft voortslepen en dat kansen voor geïntegreerde oplossingen (zoals bijv. Zwaansbroek West) worden gemist. Daarom geven wij in de nota aan de noodzaak van grootschalige oplossingen te onderkennen (hoofdlijn l). Wij houden er echter wel aan vast dat alle oplossingen op volwaardige wijze worden uitgewerkt, om zo tot een gedragen keuze te kunnen komen. 2. Verschillen met het Nationaal Bestuursakkoord Water? In het algemeen kan gesteld worden dat de WB21-partners kritisch staan tegenover het vaststellen van een samenhangend kader en het loslaten van de voorkeursvolgorde vasthouden-bergenafvoeren ten faveure van regionaal maatwerk. Ze interpreteren de in de nota gevolgde koers als een afwijking van de afspraken in het NBW en/of de afspraken die met Zuid-Holland of Utrecht zijn gemaakt. Hierdoor bestaat het risico dat de partners de door Noord-Holland uitgezette koers bij de uitwerking ter discussie zullen blijven stellen. 3. Voorwaarden voor financiële bijdragen uit NBW Op 11 December 2003 zijn in het landelijk Bestuurlijk Overleg Water door Rijk, IPO (provincies), UvW (waterschappen) en VNG (gemeenten) afspraken gemaakt over de verdeling van de 100 miljoen die het Rijk in het kader van het Nationaal Bestuursakkoord Water beschikbaar heeft gesteld. In de toelichting op die afspraken wordt de rol van de provincies benadrukt. Het ministerie heeft mondeling aangegeven dat dit naar zijn oordeel een formele vaststelling van de deelstroomgebiedsvisies door de provincies impliceert en dat zij bij de beoordeling van aanvragen daar op zal toetsen In Noord-Holland hebben de deelstroomgebiedsvisies de bestuurlijke status die artikel B2.6 van het NBW vraagt impliciet gekregen met ons besluit van 14 januari 2003, de vaststelling van het streekplan Noord-Holland Zuid en het ontwerp-streekplan/ontwikkelingsbeeldnoord-hollland Noord. Voor alle duidelijkheid wordt dit bevestigd door onsbesluit van 13 januari 2004: In aanvulling op ons besluit van 14 januari 2003 over de deelstroomgebiedsvisies én de doorwerking van de visies in het Streekplan Noord-Holland Zuid (17 februari 2003) en het ontwerp-ontwikkelingsbeeld Noord-Holland Noord (11 november 2003) stellen wij vast dat de deelstroomgebiedsvisies ook de bouwstenen vormen voor de regionale uitwerkingen en de daaropvolgende integrale, ruimtelijke besluitvorming. b) Overige reacties De inhoudelijke reacties op de ontwerp-nota zijn positief wat betreft: - De inzet op regionaal maatwerk (gemeenten, agrarische sector) - Het serieus meenemen van afvoeren (m.n. agrarische sector) 4

5 - De inzet op de oplossing van de stedelijke wateropgave binnen stedelijk gebied ( gemeenten, agrarische sector). Algemene punten van kritiek zijn dat ook in de hoofdlijnen aandacht besteed dient te worden aan waterkwaliteit, stedelijk water, waterneutraal bouwen en bestuurlijke samenwerking. Omdat wij het belang van deze onderwerpen onderschrijven is dat ook gebeurd. III. Aanpassingen op ontwerp beleidsnota Evenwichtig Omgaan met Water In deze voordracht beperken we ons tot het aangeven van de wijzigingen in de hoofdlijnen van de nota Evenwichtig Omgaan met Water : 1. Expliciteren doel van de nota Tekstvoorstel: Het doel van de nota is om van generiek beleid over te gaan naar regionaal maatwerk bij de uitwerking en realisatie van het waterbeleid in Noord- Holland. Wij, als Provinciale Staten van Noord-Holland, kiezen met het vaststellen van deze nota voor één kader voor de verdere uitwerking van het Collegeprogramma van Gedeputeerde Staten, het Nationaal Bestuursakkoord Water en de deelstroomgebiedsvisies. Het kader begint met algemene hoofdlijnen voor de vernieuwing van het waterbeheer. Ook geeft de nota aan welke rollen de streekplannen en het 3 e waterhuishoudingsplan spelen bij de uiteindelijke integrale afweging en doorwerking. Om draagvlak te verkrijgen stellen wij nadere eisen aan de regionale uitwerkingen, zodat deze voor alle betrokkenen een geobjectiveerde basis bieden voor een maatschappelijk debat en de bestuurlijke besluitvorming. Dit kader is tot stand gekomen in samenspraak met de Staten, de Wb21- partners en belanghebbenden. 2. In de eerste zin toevoegen dat water een groter gewicht heeft gekregen binnen de integrale afweging (bij hoofdlijn b). De tweede zin wordt: In de integrale afweging moeten alle mogelijke oplossingsrichtingen volwaardig meewegen. 3. Als algemeen uitgangspunt toe te voegen dat de provincie een stimulerende, faciliterende en vervolgens besluitvormende rol heeft. (hoofdlijn f) 4. Toevoegen bij hoofdlijn h: a. Als actiepunt: voor de zuidpunt van de Haarlemmermeerpolder zullen wij het initiatief nemen om met betrokkenen de mogelijkheden voor een gemeenschappelijke aanpak te verkennen en daarover tot afspraken te komen. b. Voor het project Horstermeer: dat wij op basis van een beeld van de complexe wateropgave door het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht met het waterschap en de gemeente de opdracht aan de Landinrichtingscommissie opnieuw willen definiëren. 5. Nadere eisen te stellen aan de regionale uitwerkingen door de volgende toevoegingen: 5

6 a. 'Hoofdlijn n' over waterkwaliteit (o.b.v. tekst Collegeprogramma); b. 'Hoofdlijn o' over stedelijk water (gemeentelijk waterbeleid); c. 'Hoofdlijn p' over waterneutraal bouwen. 6. Bij hoofdlijn l : a. Te erkennen dat er fysieke beperkingen zijn aan fijnmazige oplossingen en de afvoermogelijkheden; b. Als voorwaarde te expliciteren dat om tot een gedragen keuze te komen, wij vragen alle oplossingsrichtingen in de regionale uitwerkingen volwaardig uit te werken; c. Deze uitwerking met en door de streek moet gebeuren. 7. In de nota een meer actieve opstelling kiezen en dit ook in het taalgebruik tot uiting laten komen. De toelichtende teksten bij de hoofdlijnen zijn in lijn gebracht met deze wijzigingen van de hoofdlijnen. IV. Nog openstaande aandachtspunten U heeft in eerdere discussies en moties een aantal kwesties aangeroerd, die om een nadere politieke afweging vragen. In deze paragraaf vragen wij aandacht voor deze kwesties. Wij geven aan in hoeverre in de nota op deze kwesties wordt ingegaan: - Ruimtelijke doorwerking a. Haarlemmermeer-West: Zwaansbroek-West Wij informeren u dat wij u op korte termijn een voorstel zullen doen voor een streekplanherziening teneinde de realisatie van het recreatiegebied Zwaansbroek mogelijk te maken in combinatie met waterberging. b. Zoekgebieden Waterberging Wij doen u een separaat voorstel voor een herziening van het Streekplan Noord- Holland-Zuid teneinde de besluitvormingsprocedure voor de zoekgebieden voor waterberging te wijzigen. Deze herziening, die voor 1 januari 2005 plaats dient te vinden, is nodig om: 1. Gemeenten, waterschappen en belanghebbenden duidelijkheid te verschaffen over de besluitvormingsprocedures voor de regionale uitwerkingen; 2. De regionale uitwerkingen aan het WHP te toetsen en daarmee een afweging mogelijk te maken van fijnmazige en grootschalige oplossingen; 3. Uiterlijk januari 2005 duidelijkheid te krijgen voor welke regio s deze streekplanperiode grootschalige oplossingen nodig zijn. - Financiële aspecten: 6

7 De provincie kan in het kader van deze nota geen algemene richtlijnen voor de financiering van WB21 vaststellen. Daarvoor zijn primair de waterschappen verantwoordelijk. De provincie beperkt zich daarom tot de in de nota voorgestelde ontwikkeling en uitwerking van een financieel instrumentarium in projecten. Wij adviseren dat indien een verdere uitwerking door de Staten wordt gewenst, PS op dit punt eerst een bestuurlijk advies aan de waterschappen vragen. - Europese Kaderrichtlijn Water / Waterkwaliteitsdoelstellingen: Wij adviseren de discussie over waterkwaliteitsdoelstellingen niet in het kader van de nota Evenwichtig Omgaan met Water te voeren. Hierover zal separaat een notitie aan u gestuurd worden, waarin de relatie met het Waterhuishoudingsplan 3 en de Europese Kaderrichtlijn Water aan de orde zal komen. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, H.C.J.L. Borghouts, voorzitter T. Kampstra, provinciesecretaris 7

8 Besluit Nr. 9 Provinciale Staten van Noord-Holland; gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 13 januari 2004; gelezen de reacties van de statencommissie NWLM van 26 januari 2004; besluiten: 1. De nota Evenwichtig Omgaan met Water vast te stellen als: a. Uitwerking van het collegeprogramma en afspraken uit Nationaal Bestuursakkoord Water voor Noord-Holland; b. Kader voor WB21-beleid (completering, doorwerking en realisatie van deelstroomgebiedsvisies) en provinciale ambitie en rol bij projecten; 2. er kennis van te nemen dat Gedeputeerde Staten: a. Op korte termijn separaat met een voorstel komen voor streekplanherziening teneinde realisatie van een recreatiegebied in Zwaansbroek-West in combinatie met Waterberging mogelijk te maken; b. Voor 1 januari 2005 met een voorstel komen voor wijziging van de besluitvormingsprocedures rond waterberging in het streekplan Noord-Holland Zuid; c. Zich bij de uitwerking van de financiële aspecten beperken tot de ontwikkeling en uitwerking binnen provinciale projecten en adviseren dat, indien een verdere uitwerking gewenst wordt, er eerst om een bestuurlijk advies van de waterschappen gevraagd wordt; d. Separaat een notitie over de discussie over waterkwaliteitsdoelstellingen opstellen waarin ingegaan zal worden op de relatie met de Europese Kaderrichtlijn en het Waterhuishoudingsplan-3. Haarlem, 16 februari 2004 Provinciale Staten voornoemd, Mw. H.J. Weeda, voorzitter Mw. C.A. Peters, statengriffier 8

9 Titel:Vd 9: Beleidsnota evenwichtig omgaan met water Datum: Nummer:9 9