Oostende Algemeen Nieuws

Transcriptie

1 WEKELIJKSE OORLOGSKRANT week 21 (23 tot 29 mei 1915) Gazet van Oostende Abonnementsprijs: GRATIS Uitgever: Verschijningsmoment: elke vrijdag vanaf 8 augustus 2014 Plaatsen van verschijning: Toerisme Oostende - UiT-loket, CC De Grote Post, Hendrik Serruyslaan 18A - Thuisloket, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Bibliotheek Kris Lambert, Wellingtonstr. 7 - dienst Cultuur, Aankondigingen worden aangenomen: dienst Cultuur stad Oostende tel.: 059/ cultuur@oostende.be V.U. Kristof Beuren, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Vuurtorenwijk: Bakkerij Maenhout, Voorhavenlaan Raversijde: Volg ons dagelijks op Stadssecretaris, Kruidenier de 4 seizoenen, Nieuwpoortsesteenweg 919A - Zandvoorde: Bakkerij Filip, Zandvoordedorpstr. Vindictivelaan 1, 42 - Stene: Deneubourg, Gistelsesteenweg Westerkwartier: Bakkerij Hioco, Torhoutsesteenweg Oostende (@A_Vervliet) Italië verklaart oorlog aan Oostenrijk-Hongarije 23 mei - Rome. De Italiaanse regering verklaart dat Italië in oorlog is met Oostenrijk-Hongarije, maar niet met Duitsland (zie Gazet van Oostende - Week ). Het Algemeen Nieuws gevecht dat volgt op de oorlogsverklaring concentreert zich in twee Noord-Italiaanse bergstreken: Trentino en langs de rivier Isonzo. De meeste aanvallen vinden plaats in de buurt van de Oostenrijks-Hongaarse haven Trieste. De Italianen hopen ook een opmars te kunnen beginnen en zo het sterk onder druk staande Servië te helpen. De kampwissel van Italië in mei 1915 was een gedroomde inspiratiebron voor cartoonisten. Oostenrijkse keizer Frans Jozef I en de Duitse Keizer Wilhelm II. Ondertussen lonkt de bevallige dame Italia naar jongelingen die Frankrijk, In het eierdopje ligt het hoofd van keizer Frans Jozef I. Het wapenschild van zijn Oostenrijk-Hongarije zien we op de achtergrond. Italië wordt hier voorgesteld dooreen lepeltje dat een Het koppel Frans Jozef I en Wilhelm II knarsetanden als dame Italia het hof wordt gemaakt door een Franse poilu. Op de grond zit de jongste telg van de familie, beteuterd toe te kijken. Zegt Frans Josef I tegen en Wilhelm II: Ik denk, Wilhelm, dat ze nooit - Oostenrijk-Hongarije onderhield sinds 1879 nauwe banden met Duitsland, waarbij zich in 1882 Italië aansloot. Maar de betrekkingen met dit land in de zogeheten Dreibund, ook Triple-Alliantie genoemd, waren nooit van de innigheid die de relatie met Duitsland kenmerkte. De Dreibund was een van 1882 tot 1915 bestaand bondgenootschap tussen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië. Nadat op het Congres van Berlijn in 1878 een verwijdering tussen Duitsland en Rusland was ontstaan, werd tussen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije op 7 oktober 1879 een overeenkomst gesloten voor wederzijdse militaire bijstand wanneer het tot een Russische aanval mocht komen. Nadat ook Italië zich op 20 mei 1882 bij dit verbond had aangesloten, gold het gewapende hulp bij een aanval door twee of meer vijandige staten. Het verdrag werd in 1914 bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog feitelijk ontbonden, toen Italië zich bij de strijd tussen Frankrijk en Duitsland afzijdig hield. De waarde van het verdrag werd aangetast doordat Italië er een dubbele agenda op nahield. De Italiaanse participatie leek er in eerste instantie op gericht om in ruil voor en loze toezeggingen over onpartijdigheid, aanspraak te maken op Habsburgs territorium in het Oostenrijks-Italiaanse grensgebied. Ook sloot het land in 1902 een geheim verdrag met Frankrijk waarbij het zich ver- Frankrijk neutraal te blijven, mits dit niet door Frankrijk zou zijn uitgelokt. De spanningen tussen Italië en Oostenrijk door het eigenmachtige optreden van Italië tegen Turkije (1911/12) en de houding van Italië ten opzichte van de Oostenrijkse Balkanpolitiek deden het verdrag al evenmin goed. Op 4 mei 1915 zegde Italië de verbintenis

2 met Oostenrijk eenzijdig op (zie Gazet van Oostende - Week ), enkele dagen later verklaarde Italië de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije. De bondgenoot was naar het kamp van de Entente overgelopen. I. WESTWELL, De Eerste Wereldoorlog dag na dag, Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, pp. 66. Oostenrijk-Hongarije. - om ervoor te zorgen dat het land de nodige oorlogsinspanning leverde. Nauwelijks een maand geleden had de premier immers nog verklaard dat er voldoende munitie was, nadat Kitchener, minister van Oorlog, hem dat had verzekerd. Het tekort van artilleriegranaten aan de frontlinies leidde tot een politieke crisis in - ring die premier H.H. Asquith sinds 1908 leidde en tot de instelling van een ministerie van Munitie. Daarna installeerde Asquith een coalitieregering van liberalen en conservatieven. De conservatieven vroegen echter als één van de belangrijkste voorwaarden het vertrek van Winston Churchill als minister van Marine. Hoewel Churchill bleef deel uitmaken van het kabinet, kreeg hij geen gewichtigere post dan Chancellor feite een minister zonder portefeuille was (zie Gazet van Oostende - Week ). Het tekort aan munitie bij de Britse troepen had nefaste gevolgen voor de oorlogsvoering op het terrein. Het tekort groeide in de Britse pers uit tot een schandaal. Later werd alles op alles gezet versterken. Op de foto zien we een Franse installatie die de granaathulzen moeten uitharden om doelmatig gebruikt te kunnen worden bij het afvuren van de granaat. Britse regering in crisis 25 mei - 26 mei - Londen nië vormt premier H. H. Asquith een coalitieregering met twaalf liberalen en acht conservatieven. Op 25 mei wordt de liberale David Lloyd George minister van Muni- Marine Winston Churchill op 26 mei uit zijn ambt na de mislukte aanval op de Dardanellen. Het granatenschandaal - was een van de beroemdste oorlogscorrespondenten van zijn tijd. Hij klaagde in felle bewoordingen aan dat een gebrek aan artilleriemunitie de oorzaak was van Neuve-Chapelle in maart vig artikel van de militaire correspondent kolonel Repington, waarin hij beschreef hoezeer het Britse leger te kampen had met een tekort aan granaten. Dit was de eerste keer dat er serieus getwijfeld werd aan het vermogen van de regering Asquith

3 Repington was goed bevriend met de Britse bevelhebber Sir John French en hij zou het artikel in overleg met French hebben geschreven. Beide mannen ontkenden dat wel, maar French moest eind 1915 ontslag nemen I. WESTWELL, De Eerste Wereldoorlog dag na Fragment uit het dagboek van Charles Repington (1920). Hij was de allereerste die de term Eerste Wereldoorlog gebruikte. Nieuws van het front Het westfront Slag om Bellewaerde: einde van de Tweede Slag om Ieper 24 mei - 25 mei. Nadat de Duitsers op 8 mei de Frezenberg hebben veroverd (zie Gazet van Oostende - Week ), lanceren de Duitsers in de vroege morgen van 24 mei een zesde en - voorlopig - laatste gasaanval van Wieltje tot Hooge die in omvang de gasaanval van 22 april 1915 evenaart. Maar bescherming als de Duitsers beschikken, Wel wordt de gasgeur tot 20 kilometer achter het front waargenomen. De hevigste gevechten grijpen plaats rond Mouse Trap Farm, een indrukwekkende hoeve ten noordwesten van Wieltje. De Duitsers nemen de hoeve in en bouwen die uit tot een stevig bolwerk. Tussen Verlorenhoek en Bellewaerde is er eveneens Duitse terreinwinst. Op 25 mei ondernemen de Duitsers een laatste vergeefse poging om door te stoten eindigt hiermee de Tweede Slag om Ieper, de strijd in alle hevigheid verder woeden. Kaart van de streek ten oosten van Ieper. De heuvelrug van Bellewaerde ligt ten noorden van de weg tussen Ieper en Gheluvelt. De balans van de Tweede Slag om Ieper ligt in de lijn van die van de Eerste Slag. Net zoals in oktober-november 1914 lieten de Duitsers ook op 22 april 1915 de kans liggen om het front te doorbreken. Een halfslachtige inzet van het nieuwe gaswapen zorgde ervoor dat onvoldoende reservetroepen beschikbaar waren en toen die in de daaropvolgende dagen aangevoerd werden, was de doorbraak al niet meer mogelijk. Door zich in de avond van 22 april in te graven, bleek ring was. De Geallieerden konden weliswaar een doorbraak voorkomen, maar ook zij maakten zware fouten. Vooreerst was er het herhaaldelijk negeren van aanwijzingen voor de komende gasaanval. Dat was gedeeltelijk te wijten aan een andere constante in de slag: de mank lopende communicatie. Ook voor het aanhoudende munitietekort leek maar geen oplossing in de maak. En dan Na de introductie van het nieuwe gaswa- verdwenen en door de ontwikkeling van de bieden voor het fundamentele probleem van de doorbraak. Zelfs tijdens de Tweede Slag om Ieper bezweek slechts een minderheid Artillerievuur bleef de eerste doodsoorzaak, gevolgd door mitrailleur- en geweervuur en meer en meer ook allerhande ziekten. Toch

4 Regiment Peterson uitgebreid gefeliciteerd voor wat ze gerealiseerd hadden en Al- met 600 Mark. Hoewel de Geallieerden naderhand evenveel gas gebruikten als de Duitsers, bleef de introductie ervan toch in zekere mate controversieel. Onder de talrijke monumenten die als herinnering aan de gevechten van april-mei 1915 opgericht waren, verwezen er Maar het belangrijkste gevolg van de slag waren opnieuw de delirante verliescijfers. wonden en vermisten. De Duitsers hadden doden, gewonden en vermisten. De Belgen verloren manschappen wat voor de kleine sector Steenstrate ook zeer veel was. Voor de Fransen zijn er geen precieze verliescijfers bekend. De meeste ramingen situeren zich rond de doden, gewonden en vermisten. Zo kwamen de totale verliescijfers boven de uit. Eén van de jongste het Second Royal Irish Regiment. Hij was dere naam dienst genomen. Hij ligt begraven op Poelcapelle British Cemetery naast de oudste van zijn eenheid was. I. WESTWELL, De Eerste Wereldoorlog dag na dag, Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, pp. 66. A. WIEST, De geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog, Oorlog in België, Leuven, Davidsfonds Uitgeverij nv, 2014, 588 p. Tweede_Slag_om_Ieper. Westelijk front, zaterdag 29 mei Brits militair Tweede luitenant Rob Skeggs, 3 de Bataljon, Rifle Brigade Luitenant Skeggs was gelegerd in de buurt van Armentières toen hij hoorde dat zijn eenheid zou vertrekken naar Ieper. Zoals er al allerlei onheilspellende verhalen de ronde over Ieper. Tevens bedankt Skeggs zijn vader voor de gestuurde pakketjes. De rantsoenen van de soldaten waren vaak zeer eenzijdig, wat ervoor zorgde dat er een gigantische stroom pakketjes van het thuisfront richting de loopgraven op gang kwam. De pakketjes waren gevuld met allerlei artikelen die de soldaten aanvankelijk moesten ontberen. Lieve vader, Ik schrijf u in een poging een beeld te schetsen van waar we in de loop van de komende paar dagen heen gaan. We gaan, zoals de censor heel goed weet, naar weest om ons te vertellen hoe het daar is. Volgens hem valt het allemaal wel mee en is het niet half zo erg als wordt beweerd. Ze Al de volgende dag kregen we gasmaskers uitgereikt en de dag daarop zuiveringszout. De kussentjes drenken we in een oplossing van het zuiveringszout en we moeten ze om onze nek binden, zodat we altijd paraat zijn. Zolang je niet op de bodem van de loopgraaf ligt, schijn je met zo n masker op redelijk Duitsers zou het me niet verbazen als onze In zekere zin ben ik blij naar een andere omgeving te gaan, andere ervaringen op te doen - en ik zal helemaal blij zijn als we de kans krijgen te laten zien wat we werkelijk waard zijn. De loopgraven hier zijn inmiddels bezaaid met modelvliegtuigjes weer verbeterde hebben de mannen tijd gehad zich bezig te houden met nieuwe uitvindingen en ze hebben een aantal prachti- centimeter lang, gemaakt van hout en blik propellers. Als er wind staat, zoemen de als een molen naar de wind. De toestelletjes zijn op een stok bevestigd en van een spil voorzien. Heel hartelijk dank voor het pakket, waarin ik aantrof: 1 blikje cacao, 1 blikje melk, 1 blikje suiker - bruin, 1 blikje ossenstaartsoep, 1 blikje haverbiscuit, kersen, 1 blikje kriekpruimen, 1 blikje imitatieschildpadsoep, 1 doosje dadels, 1 pakje lichtgevende verf, 1 paar laarsveters, 2 pak- 1 pakje amandelen, 1 pakje tomatensoep, 1 pakje Schotse maaltijdsoep, 1 krachtige kippenbouillon, briefpapier en enveloppen, 1 gasmasker van tante Ruby, toiletpapier, Als het niet te veel moeite is, zou u mij dan kunnen sturen? Ik denk dat Boots ze wel verkoopt. Ik geloof dat het op onze nieuwe plek heel moeilijk is om hout en ander materiaal naar de loopgraven te krijgen, want de wegen schijnen zo toegetakeld te zijn door granaatvuur, dat er geen karren meer overheen kunnen. Ik heb er mijn twijfels over of dat werkelijk zo is, maar iemand vertelde het. Kennelijk is het een gebied waar voorheen veel werd gevochten, maar waar het er te vaak bot hebben gevangen om er nog energie in te steken. Bron: Ooggetuigen van de Eerste Wereldoorlog in meer dan honderd reportages, Amsterdam, Einde van de Slag om Festubert Festubert (zie Gazet van Oostende - Week ). De Britse opperbevelhebber, veldmaarschalk sir John French, meldt aan de regering dat verdere aanvallen onmogelijk zijn zonder aanvulling van zijn voor- front van meter, maar ten koste van gesneuvelden. Bij de Duitsers sneuvelen ongeveer soldaten.

5 Aanval van Canadese troepen op de loopgraven van de Duitsers in Givenchy nabij Festubert. De Duitsers verdedigden hun stellingen met machinegeweren. De Slag om Festubert (15 mei - 25 mei 1915) maakte deel uit van een serie aanvallen van het Franse Tiende en het Britse Eerste Leger in de Tweede Slag om Artois (3 mei - 18 juni 1915). De slag was de eerste Britse poging Maritieme blokkade tegen Oostenrijk-Hongarije 26 mei - Adriatische Zee. Italië begint een maritieme blokkade tegen Oostenrijk-Hongarije. I. WESTWELL, De Eerste Wereldoorlog dag na Italië veranderde het geweer van schouder en begon een zeeblokkade tegen Oostenrijk-Hongarije. Op 24 mei 1915 openden de Oostenrijk-Hongaren het vuur op de Italiaanse stad Ancona. Op de prent zien we zware oorlogsschepen de stad belagen. Berlin, Leipzig, Wien. - Kaart van de kuststreek in het noorden van de Adriatische zee. Italië had zijn oog laten vallen op Triëste dat sinds de veertiende eeuw onder het gezag van Habsburgers (Oostenrijk) viel. De Italiaanse inlijving van de stad en daarnaast ook van het grootste deel van Küstenland was reeds in 1915 in het geheime overeengekomen als beloning aan Italië, als het land tijdens de Eerste Wereldoorlog Oostenrijk-Hongarije de oorlog zou verklaren. In Monfalcone bevonden zich Oostenrijks-Hongaarse scheepwerven, die al spoedig in Italiaanse handen kwamen. Internet, laatst geraadpleegd op 26 mei Record of the Great War, Volume 4 (part 45), London, Illustrated Ltd., 1915.

6 Luchtoorlog Aanvallen op gifgasfabrieken in Ludwigshafen Franse Voisin-bommenwerpers voeren hun eerste grote langeafstandsaanvallen uit en droppen bommen op gifgasproducerende fabrieken in Ludwigshafen. Bomaanvallen op gronddoelen hadden bij de aanvang van de oorlog een symbolisch karakter. De fragiele vliegtuigen konden slechts een kleine lading meenemen en richtmiddelen bestonden nog niet. De Franse majoor Joseph-Édouard Barès bracht begin 1915 meer orde in het optreden van de nieuwe Franse bommenwerpers: hij liet zijn bemanningen beter oefenen in het formatievliegen en het afwerpen van de uit 155-mm granaten ontwikkelde vliegtuigbommen. Op 27 mei bombardeerden Ludwigshafen. Drie weken later kreeg Karlsruhe een bombardement te verwerken als vergelding voor zeppelinaanvallen op Franse en Britse steden. I. WESTWELL, De Eerste Wereldoorlog dag na dag, Aartselaar, Zuidnederlandse Uitgeverij n.v., 2013, Een routinedag van Valentin in Caserne Bellevue in Saint-Lô Maandag 23 mei uur: Opstaan. Blauwe broek, sokken en klompen aantrekken. Uitgaansuniform opplooien en opbergen in de kast. Deken en matras opvouwen. Matras op matras van de buurman plaatsen. vangen (één pollepel), naar het washuis met alleen maar kranen en een afvoergoot. Terug naar de kamer voor ontbijt met brood en appelmoes. Aankleden. Kamerwacht keert de zaal en maakt vreselijk veel stof. log verklaren. De dagbladverkoper staat aan het hek. een dagblad uur: Oefening. Zondagsdienst, men mag naar buiten. Maar om uur moet men terug zijn. Zich omkleden is dus niet de moeite waard. 12 uur: Soep en stamppot, altijd maar stamppot. Later wil ik dat nooit meer zien! Onze kamer moet vandaag aardappelen schillen. Op het einde zijn we nog amper met tien. We laten de zak aardappelen voor wat ze is, de anderen moeten maar voortdoen! uur: Oefeningen. form. Brief schrijven. Eten bij Legraverand (biefstuk, aardappelen, sla, brood en boter, twee eieren: 1,25 frank) met enkele vrienden ter plaatse. Koop een dagblad, terug naar de kazerne, conversatie met de verlof- Bron: J. DEWAELE, De oorlog van Valentin. Brieven van Oostendenaar Valentin Dewaele, kanonnier aan het IJzerfront, Koksijde, uitgeverij De Klaproos, 1999, pp Nieuws uit Oostende Vernieling van het Princess Hotel 24 mei. Afgelopen nacht hebben Duitse soldaten, razend van woede omdat Italië de oorlog dijk en de Wenenstraat ten dele vernield. Sluiting van koffiehuis Hotel Bristol 25 mei. het Leopold I-plein wordt op bevel van de huis enkele dagen geleden nog open was na uur (Duits uur). Duitsland had reeds voor de oorlog een belangrijke chemische industrie. De fabrieken in Ludwigshafen waren vermaard. Ze speelden een belangrijke rol in de Duitse oorlogsindustrie. In mei 1915 vormden ze het doelwit van Fran- aan aan de fabrieksgebouwen. Volgens de Geallieerden was de operatie een groot succes. Volgens de Duitsers viel de schade mee. of the Great War, Volume 4 (part 44), London, Een zicht op de Oostendse zeedijk aan de westzijde van het kursaal met de mondaine hotels op een rij. Op de hoek van de zeedijk met de Wenen- cess Hotel (rechts vooraan). Aan de gevel wappert een grote vlag. Het beeld dateert van net voor W.O. I. Op 24 mei 1915 viel het hotel ten prooi aan Duitse vandalen toen de soldaten vernamen dat Italië van kamp was veranderd. Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende. van de Stad werd streng gereglementeerd. Over- Hotel Bristol op het Leopold I-plein moest op 25 mei 1915 de deuren sluiten omdat het nog open was na uur. De postkaart dateert van net voor W.O. I.

7 Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert Oostende. Bron: Ostende pendant l occupation allemande. Uitgave L, Oostende, De Vriese, s.d., pp Vindplaats: Bibliotheek Kris Lambert, Fonds Ostendiana.

8 WEKELIJKSE OORLOGSKRANT Gazet van Oostende Weerkundige waarnemingen week 21 (23 tot 29 mei 1915) Internet, laatst geraadpleegd op 26 mei ACTIVITEITENKALENDER Digitale belevingswandeling W.O. I in Oostende - vanaf 15 oktober De wandeling leidt je langs het oorlogs- Stad. De initiatiefnemers zijn Toerisme Oostende vzw en de dienst Cultuur van de Stad. De route belicht de historische achtergrond van Oostende tijdens de de Duitse kustverdediging, de rol van de haven, de vernieling en wederopbouw. De digitale wandelroute is te verkrijgen aan de balie van Toerisme Oostende vzw, Monacoplein 2. Prijs: 5,00 euro (volwassenen)/3,00 (kinderen). Duur van de wandeling: 1.30 à 2.00 uur. Belevingsroute Oostende van de herdenking van 100 jaar Groote Oorlog, brengt je langs markante historische plaatsen. Onderweg laten infoborden de bezoeker kennismaken met de historische achtergrond van Oostende tijdens de Groote Oorlog: het belang van de haven van Oostende en van de kustverdediging, de vluchtelingenstroom, enz. kaart te verkrijgen aan de balie van Toerisme Oostende vzw, Monacoplein 2. Er is ook een gratis smartphone-applicatie beschikbaar op www. oostende14-18.be. Oproep Belgian Refugees Ze waren met velen, de Belgen die Jong en oud, man en vrouw, arm en rijk, burger en arbeider, stedeling en buitenmens, dromden samen op de wegen, in de stations en in de havens met één doel: ontsnappen aan de vlug optrekkende Duitse troepen. In 1915 waren er in Engeland al een kwart miljoen vluch- detective Hercule Poirot zou trouwens geïnspireerd zijn op Belgische vluchtelingen die in Torquay verbleven, het kustdorpje waar Agatha Christie woonde. Wees zelf een Poirot en help ons in onze speurtocht naar de verhalen van die mannen, vrouwen en kinderen die tijdens W.O. I in Engeland leefden en werkten. Help ons de uitdaging aan te gaan met de Engelse nieuwszender BBC die beweert dat de Belgische vluchtelingen geen enkel spoor hebben achtergelaten en zo de geschiedenis van die vluchtelingen naar het Engelse en Belgische publiek te brengen in een virtuele tentoonstelling. Mail naar martine.vermandere@amsab. be - Het project Aan de slag over het ka- goedproject van Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. Partners in Vlaanderen: In Flanders Fields Museum, Heemkunde Vlaanderen en Familiekunde Vlaanderen. Partners in Engeland: Imperial War Museum, Library (London School of Economics) ter). Tentoonstelling W.O. I in Oostende, open op weekdagen van uur, in Woon- en Zorgcentrum De Boare- uit de rijke W.O. I-collecties van de vrijwilligers (en familieleden) van de bewo- laatstejaarsstudenten van het Sint-Andreasinstituut. november riaal beschikt en dit graag wil tentoonstellen, kan mailen naar: willylefevere@hotmail.com. Wie graag activiteiten i.v.m. W.O. I wil aankondigen via de Wekelijkse Oorlogskrant kan een mail sturen naar: cultuur@oostende.be Initiële research en concept: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende Samenstelling: Annelies Dierickx-Visschers, Virginie Michils en Erwin Mahieu Extern adviseur: Erwin Mahieu Coördinatie: Amelie Ingelbrecht, dienst Cultuur Oostende Eindredactie: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende en Martine Meire, directeur Druk en lay-out: drukkerij Lowyck Dank aan: Martine Vandermaes & Nadia Stubbe, Bibliotheek Kris Lambert; Claudia Vermaut, archivaris stad Oostende