Gazet van Oostende. Nieuws van het front. Luchtoorlog. Het relaas van onderluitenant Raoul Snoeck. Duitse zeppelins vallen Groot-Brittannië aan

Transcriptie

1 WEKELIJKSE OORLOGSKRANT week 23 (6 tot 12 juni 1915) Gazet van Oostende Abonnementsprijs: GRATIS Uitgever: V.U. Kristof Beuren, Stadssecretaris, Vindictivelaan 1, 8400 Oostende Verschijningsmoment: elke vrijdag vanaf 8 augustus 2014 Plaatsen van verschijning: Toerisme Oostende - UiT-loket, CC De Grote Post, Hendrik Serruyslaan 18A - Thuisloket, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Bibliotheek Kris Lambert, Wellingtonstr. 7 - dienst Cultuur, Stadhuis, Vindictivelaan 1 - Vuurtorenwijk: Bakkerij Maenhout, Voorhavenlaan Raversijde: Kruidenier de 4 seizoenen, Nieuwpoortsesteenweg 919A - Zandvoorde: Bakkerij Filip, Zandvoordedorpstr Stene: Deneubourg, Gistelsesteenweg Westerkwartier: Bakkerij Hioco, Torhoutsesteenweg 102 Luchtoorlog Duitse zeppelins vallen Groot-Brittannië aan Aankondigingen worden aangenomen: dienst Cultuur stad Oostende tel.: 059/ cultuur@oostende.be Volg ons dagelijks op (@A_Vervliet) Nieuws van het front - - Duitse zeppelins voeren een grote aanval uit op Londen en de havens aan de Britse oostkust. Zeppelin L9 valt de haven van Hull aan, waar al na 20 minuten 64 personen zijn sneuveld. Het hoofddoel aanval verder, met wisselend resultaat. De LZ38 keert terug naar zijn basis bij Brussel maar wordt vernietigd door bommen van Britse vliegtuigen. Britse piloot en onderluitenant Reginald Warneford achtervolgt de LZ37 van Oostende tot Gent. Warneford vernietigt de LZ37 door een bombardement van de zeppelin. De LZ39 kan veilig huiswaarts keren. - De zeppelinaanvallen op Londen zorgden voor angst bij de burgerbevolking. Duitse cartoonisten vonden er inspiratie in om er een spotprent van te maken. Het relaas van onderluitenant Raoul Snoeck 48, 50, 51 en ) Een merkwaardig avontuur overkomt me. Zopas heb ik vernomen dat boven Gent een Zeppelin werd neergehaald door de Engelse piloot Warneford. Op terugtocht van zijn raid had hij motorproblemen en moest hij hier een noodlanding maken. Daar ik als enige van de compagnie Engels begrijp, word ik aangeduid als tolk. De man vertelde me het volgende: 'Vannacht vertrokken we met drie piloten op verkenningstocht boven zeppelins te vernietigen. 's Morgens om halfdrie vliegen we in de omgeving van Brussel en weldra merken we in Evere de loods waarin zich een zeppelin zou moeten bevinden. Nadat we er ons van overtuigd hadden dat onze komst on-

2 opgemerkt was gebleven, besloten mijn collega's de loods op te blazen, terwijl ik tegen drie uur de ochtendschemering aanbrak, meende ik in de verte het silhouet van een zeppelin te ontwaren, die richting ik hoogte koos om er te kunnen boven vliegen. Ik slaagde er in me aan zijn blik te tigtal meter boven het toestel. De zeppelin (een van de grootste die ik ooit had gezien) daalde meer en meer terwijl hij Gent deel uit en gooide zes bommen. De zesde veroorzaakte een formidabele explosie. De luchtverplaatsing was zo hevig dat mijn tweedekker volledig omkeerde en ik onvrijwillig een looping uitvoerde. Gelukkig kon ik mijn toestel weer onder controle maken. De bom die ik op de zeppelin had gegooid was raak: ik zag het luchtschip verteerd worden door een gele vlammenzee. De brand duurde geruime tijd en ik den. Mijn eerste reservoir was doorboord door Duitse kogels en ik goot de brandstof over in het tweede. Ik stond daar zo n vijfendertig minuten aan de grond. Onder een kogelregen van toesnellende vijanden steeg ik weer op. Ik ben er heelhuids vanaf gekomen.' Ik heb de jonge piloot hartelijk gefeliciteerd met zijn heldendaad. - - DUIDING Alle oorlogvoerende partijen hadden wel een of ander soort luchtschip. In feite waren het gemotoriseerde luchtballonnen die gewoonlijk gebruikt werden voor verkenning en taken op zee. De mogelijkheid om - Duitse opperbevel. Keizer Wilhelm II had bezwaren tegen de plannen om Groot-Brit- delijk aan overtuigd van een militair nut. De Duitse zeppelins die een stijf frame hadden, waren de beste. In die tijd dacht men dat ze uitermate geschikt zouden zijn voor bombardementen op grote afstand. Ze konden snel klimmen naar een hoogte die de meeste gevechtsvliegtuigen niet konden halen, hun bereik was groter dan dat van welk vliegtuig ook en ze konden meer bommen vervoeren. Op die manier vormden de Duitse zeppelins een ernstige bedreiging voor hun bescherming altijd vertrouwd op hun overmacht op zee. Op 31 mei 1915 begon er echter een nieuw tijdperk toen het Duitse militaire luchtschip LZ38 over Londen vloog en ongehinderd zijn lading bommen kon laten vallen. Kapitein Peter Strasser, het hoofd van de vloot luchtschepen van van steden, industriecomplexen, havens, Duitsland bezat echter maar een klein aantal luchtschepen - de grootste aanval werd uitgevoerd met zestien toestellen - en hun lading bommen was bescheiden. De Duitsers voerden in de Eerste Wereldoorlog 53 luchtaanvallen met zeppelins uit op Groot- structuur bleef beperkt. In militaire zin bleken de Duitse bombardementen door luchtschepen niet bijzonder - de weersomstandigheden. Daarom werden zeppelinaanvallen s nachts uitgevoerd, wat een uitdaging was voor de navigators, zeker overgegaan op totale verduistering van het werden en lichtspoorkogels hun intrede deden, werden de risico s van het vliegen in een langzaam doelwit onder een enorme zak met brandbaar gas pijnlijk duidelijk. De Britse verdedigers raakten al snel bedreven in het in brand schieten van deze grote en kwetsbare luchtschepen. Dit zou de Duitse tievere manieren voor het bombarderen werking op het Britse moreel. De bijna onhoorbare zeppelins doken zomaar uit het niets op en veroorzaakten vaak grote paniek. Doodsbange mensen sliepen in de Londense ondergrondse. De Britse burgers waren ook woedend dat ze in hun eigen huis werden aangevallen. De Britse regering moest de openbare veiligheid waarborgen en ontwikkelde een reeks verdedigingsmaatregelen tegen de Duitse dreiging, waaronder zoeklichten en luchtdoelgeschut. Daarnaast werden jagers van het westfront gehaald en ingezet bij de verdediging van het eigen grondgebied.

3 Het neerhalen van de LZ37 gebracht om verkenningen en strategische bombardementen uit te voeren. Die von- - te bombarderen. De Britse onderluitenant Reginald Warneford had zijn doelwit vanaf Oostende achtervolgd en slaagde er in om zijn bommen op de zeppelin te droppen waarop het luchtschip ontbrandde. de zusters Onze-Lieve-Vrouw Visitatie in Sint-Amandsberg. Hierbij kwam één non om het leven, en twee andere werden zwaar gewond. Een negenjarig meisje, dat in het Sint-Elisabethbegijnhof van Sint-Amandsberg verbleef, kwam om door neervallende brokstukken. Eén Duitser, de stuurman Alfred Mühler, overleefde de crash. De LZ37 was de eerste zeppelin die tijdens de Eerste Wereldoorlog werd neergehaald. Warneford ontving voor zijn actie het Victoria Cross uit handen van de Britse koning George V. Op 17 juni 1915 ontving hij het Légion d honneur uit handen van Op 29 juli 1919 werd een gedenkplaat ter ere van Warneford aan de gevel van het klooster van Onze-Lieve-Vrouw Visitatie ingehuldigd en later werd een straat in Sint-Amandsberg naar hem genoemd. - Het Zeppelinmonument op de Westerbegraafplaats Bij het neerhalen van de LZ37 stierven acht mannen van de negenkoppige bemanning den in alle stilte begraven op het gemengd militair kerkhof dat deel uitmaakt van de Westerbegraafplaats in Gent. Later kocht de familie van Kurt Ackermann - één van de bemanningsleden -, een concessie op de Westerbegraafplaats en liet er Kurt Acker- elkaar begraven. Reeds in 1915 werd het het Zeppelinmonument op en werden de overige vijf bemanningsleden van de LZ37 naast het monument begraven. niet meer dat er Duitse soldaten op gewone begraafplaatsen lagen en begon men aan ontgravingen en overbrengingen naar Duitse oorlogskerkhoven. In mei 1956

4 bemanningsleden, met uitzondering van op de Westerbegraafplaats ontgraven en overgebracht naar de Duitse begraafplaats in Vladslo. Bij de overbrenging naar Vladslo plande men ook om het Zeppelinmonument over te brengen naar deze Duitse begraafplaats, maar de stad Gent ondertussen beschermd monument ging. rusten tot op heden aan de voet van het Zeppelinmonument op de Westerbegraafplaats. Het relaas van oorlogsvrijwilliger René Deckers Rust (3 juni-27 juni 1915) De Panne, 6 juni Gisteren vormden we de wacht van het kantonnement bij het Hôtel de l Océan. In de namiddag werden daar nieuwe staalplaten hospitaalbarakken geopend door de koningin, onder de benaming paviljoen Albert-Elisabeth. s Avonds vloog het hele complex in brand. Daar ik wacht had, organiseerde ik onmiddellijk een ordedienst. Jane de Launoy, oorlogsverpleegster in bevolen dienst schreef in haar dagboek over bovenstaande brand het volgende In de salon zijn we s een lichte nevel, in gloed gezet door de stralen van een prachtige zonsondergang. Alleen wat ver verwijderd kanongedonder herinnert ons aan de oorlog. Het lawaai waarbij onze beproefde zenuwen het even beter hebben. Wat is er? Hollende laarzen op de tegels van de dijk. Kreten! We stromen de salon uit. Oef! Pas de maandagavond kan ik van de gebeurtenissen een bilan opmaken. We zijn uitgeput, gebroken, ziek. Slechts tegen 2 u. konden we uitliepen, volgden we de roepende soldaten. De ramen van het grote paviljoen Al- Kleine vlammetjes slaan door de nok van het dak op het ogenblik dat we de deur paviljoenen zijn van dennenhout, bedekt met zink en op sommige plaatsen met geasfalteerd papier. Dit brandbaar materiaal is de laatste dagen door een gloeiende zon verhit. Binnen liggen licht ontvlambare farmaceutische producten De prachtige paviljoenen gaan branden als toortsen. begrijpen we dat er geen seconde te verliezen valt. Zonder een woord te zeggen haasten we ons in de ziekenzaal, waar we een abnormaal geluid horen, maar nog sters staan als versteend. Haastig wor- een deken gewikkeld. Dokter Depage en paviljoenchef dokter Vandevelde komen aangelopen. Om de mannen gerust te stellen krijgen ze eerst het bevel ter plaatse te blijven. In de wetenschap dat alles verloren is, blijkt veel discipline nodig om niet te bewegen. Na misschien twintig seconden angstige spanning weerklinkt het korte bevel: Evacueren! Zieken die uit de voeten kunnen, lopen naar buiten, maar de meesten zijn bedlegerig en vlug maar buiten gereden. Bij de uitgang van het paviljoen worden de bedden door soldaten overgenomen en verder verwijderd. In Dokter Vandevelde en een paar anderen kijken in de bijgebouwtjes om zichzelf ervan te overtuigen dat allen gered zijn. ( ) De drie aan elkaar palende paviljoenen vormen een immense vuurhaard. Hoog in de lucht komen vliegtuigen een kijkje nemen. Het blok van de Océan staat gevaarlijk dichtbij en het paviljoen Everyman begint op verontrustende manier op te warmen. Vele soldaten steken een handje aan de zee, alle denkbaar materiaal wordt gebruikt en gaat levendig van hand tot hand Maar op enkele meters van ons breidt het vuur zich nog altijd uit. Het is opboksen tegen een hete vlammengloed. Everyman, mooi paviljoen met 250 bedden, te ontruimen, want het lijkt te zullen ontvlammen door een spatregen van gensters. Bedden rollen aan hels tempo voorbij temidden angstkreten en het gesis ing binnenin brengt geen voordeel en we raken nat tot op het bot. Villameubelen gooien we door de ramen. Met bijlslagen proberen ze tenminste een deel van het voortbrandende Leopoldpaviljoen te redden. Niets aan te doen. Het gebrul van de soldaten die op ritmische cadans het water doorgeven, het gehak den een helse aanblik. Het is alsof je met een klam lichaam, verbrand gezicht en geroosterde ogen door een sauna wandelt. Met brandende keel helpen we nu water den knappen door en we staan in het duis- elektriciteitskabels vlak boven ons hangen - weinig later dreigt het huis naast het labo te ontvlammen. Alle auto s worden uit de Errerahangars gereden en ze beginnen de vier verdiepingen van het hoofdgebouw te ontruimen. Een heel erg bewogen directrice komt ons halen. We moeten nu in de Océan een men naar de vierde verdieping, maak ik jes in mijn korset te stoppen. Weldra is het gebouw leeg en staan de dijk en alle terrassen van naburige villa s vol. Honderden bedden zijn min of meer op het strand gelijnd, hopelijk komt de vloed niet te snel. ( ) Middernacht? De brandt luwt. Alles ligt overal dooreen in een onontwarbare

5 chaos: zieken, wasgoed en diverse benodigdheden. De zieken worden in de vier verdiepingen van het hoofdgebouw terug- gevloerd door vermoeidheid volgt een slaap met nachtmerries. Sommige zieken zijn verdwenen, we zullen ze morgen ongetwijfeld wel te pakken krijgen. Rond kwart na 8 vliegt een zeppelin over het Hôtel de l Espérance in Bredene in de richting van Oostende. Boven de Vuurtorenwijk buigt de zeppelin naar de zee af en verdwijnt hij in noordwestelijke richting. - - Nieuws uit Oostende - De gezinnen van onze miliciens mogen vandaag om 9 uur iemand naar het Stadhuis sturen voor de kwestie van het sol- de gezinnen van onze miliciens behartigt, verzoekt de aanwezigen om zich langs verschillende wegen naar het bureau in de Kapucijnenstraat te begeven, zodat de Duitsers geen argwaan zouden krijgen. Er wordt voor ieder gezin zonder kinderen 5 frank uitbetaald en voor ieder gezin met kinderen 10 frank. Meer geld is er momenteel niet voorhanden. Elk gezin krijgt bovendien een aantekenboekje met een stempel Stad Oostende, Kommiteit voor Hulp en Voeding, Middenbureel, en de naam van de familie. In dit boekje moet elk gezin optekenen wat moeten de belanghebbenden terugkeren en dan zal het Kommiteit bepalen hoeveel hulpgeld aan elk gezin gegeven kan wor- slechts na de oorlog betaald worden

6 - - - Rond uur liggen vier Duitse torpedoboten aangemeerd aan het zeestation. - zusters van Onze-Lieve-Vrouw-ten-Bunderen om een nieuwe school te openen in de villa Buiten Zorg in de Aartshertogstraat. Daarvoor moeten er echter twee zusters uit Moorslede naar Oostende komen. Moeder-overste gaat in de Kommandatuur de nodige toelatingen en paspoorten vragen De kruidenierswinkel van de broers Ackermans, op de hoek van de Kapellestraat en de Jozef II-straat, wordt op bevel van de Duitse Kommandatuur gesloten. Men zegt dat de winkelier betrapt werd op de verkoop van alcohol Rond uur vliegt een Duitse zeppelin vanuit het noorden over de Vuurtorenwijk. Het luchtschip verdwijnt in zuidelijke richting. - In Mariakerke lopen veel jongens doelloos op straat. De Kommandant vraagt aan Arthur Vandycke, de burgemeester van Mariakerke, of er geen scholen bestaan in Mariakerke. Vandycke antwoordt hem dat de gemeenteschool gesloten is en dat de zusterschool, waar al 200 jongens school lopen, geen nieuwe leerlingen meer kan aanvaarden. Na dit onderhoud besluiten de - - De werken van de Duitsers in het dok tussen het oud oefeningsplein en de werkhuizen van het Zeewezen schieten goed op. Er staat al een deel van de kaaimuur, uit sterke ijzeren palen die later met beton gevuld zullen worden. De toegang tot die werken is streng verboden voor Oostendenaars. De linkerkant van de Vuurtorenweg is volledig afgesloten met prikkeldraad en er mag niemand meer door tot aan de vuurtoren zelf.

7 Weerkundige waarnemingen Onze Oostendse gesneuvelden 7 JUNI 1915 van de pioniers van de Genie, 5 de legerdivisie, stamboeknr. 225, Oostende op 10 mei 1891, van Frans en Josephine Geryl, wonende in de Kleine Kaaistraat 2. Gesneuveld in Diksmuide op 7 juni 1915 en begraven in Alveringem, graf 16.

8 Tentoonstelling De eerste Wereldoorlog op de Oosteroever - 11 april tot 16 augustus 2015, uur en tot uur, Stadsmuseum, Langestraat 69. Davidsfonds Vuurtoren selecteerde een 90-tal foto s uit de beeldbank die de vereniging de voorbije jaren uitbouwde. Die belichten uiteenlopende aspecten van het leven in oorlogstijd: de bouw van de bunkers op Oosteroever, het dagelijkse leven van de Duitse soldaten, de verwoestingen van de wijk door Geallieerde bombardementen en vliegtuig- problemen van de visserij, het verhaal van de Vindictive, Veel van het tentoongestelde beeldmateriaal komt uit Duitse militaire archieven en werd niet eerder aan het brede publiek getoond. Tentoonstelling Vier jaar marinezone in Oostende - 13 juni tot 13 september 2015, uur en tot uur, door WEFIS, Stadsmuseum, Langestraat 69. De tentoonstelling belicht de invloed van de Eerste Wereldoorlog op maritiem vlak en op de bevolking. Vier riode tot half oktober 1914, de bezettingsperiode vanaf half oktober 1914 tot oktober 1918, de bevrijding in oktober 1918 en Oostende in den vreemde tijdens de oorlog. Museumnocturne Atlantikwall - 22 augustus 2015, tot uur, Nieuwpoortsesteenweg 636, gratis toegang. Breng een exclusief avondbezoek aan de Atlantikwall. Onderweg word je verrast door muzikanten, kunstenaars, dansers en dichters en gidsen geven je meer historische informatie. Dit jaar wordt er samengewerkt met o.a. het dichterscollectief De Wolven van La Mancha en de muziekorganisatie Silken je een beeldje maken in het kader van het project CWXRM. Natuurpunt Mid- en vleermuizen die er te zien zijn. Vraag aan de balie naar de gratis zoektochtbrochure voor kinderen en/of volwassenen en maak kans om een mooie prijs te winnen. Tentoonstelling W.O. I in Oostende gen van uur, Woon- en Zorgcentrum De Boarebreker, Kaïrostraat 82, animatielokaal, gratis toegang. De expo is samengesteld met materiaal uit de rijke W.O. I-collecties van de vrijwilligers (en familieleden) van de bewoners van De Boarebreker, i.s.m. met de laatstejaarsstudenten van het Sint- Andreasinstituut. Wie over foto s of ander W.O. I-materiaal beschikt en dit graag wil tentoonstellen, kan mailen naar willylefevere@hotmail.com. Digitale belevingswandeling W.O. I in Oostende nacoplein 2. Prijs: 5,00 euro (volwassenen)/3,00 (kinderen). Duur van de wandeling: 1.30 à 2.00 uur. De wandeling leidt je langs het oorlogserfgoed van de Groote Oorlog van de Stad. De initi- vzw en de dienst Cultuur van de Stad. De route belicht de historische achtergrond van Oostende tijdens de Eerste se kustverdediging, de rol van de haven, de vernieling en wederopbouw. Belevingsroute Oostende coplein 2. Gratis smartphone-applicatie beschikbaar op km. brengt je langs markante historische plaatsen in het kader van de herdenking van 100 jaar Groote Oorlog. Onderweg laten infoborden je kennismaken met de historische achtergrond van Oostende tijdens de Groote Oorlog: het belang van de haven van Oostende en van de kustverdediging, de vluchtelingenstroom, enz. Oproep Belgian Refugees Ze waren met velen, de Belgen die Jong en oud, man en vrouw, arm en rijk, burger en arbeider, stedeling en buitenmens, dromden samen op de wegen, in de stations en in de havens met één doel: ontsnappen aan de vlug optrekkende Duitse troepen. In 1915 waren er in Engeland al een kwart miljoen vluch- detective Hercule Poirot zou trouwens geïnspireerd zijn op Belgische vluch- kustdorpje waar Agatha Christie woonde. Wees zelf een Poirot en help ons in onze speurtocht naar de verhalen van die mannen, vrouwen en kinderen die tijdens W.O. I in Engeland leefden en werkten. Help ons de uitdaging aan te gaan met de Engelse nieuwszender BBC die beweert dat de Belgische vluchtelingen geen enkel spoor hebben achtergelaten en zo de geschiedenis van die vluchtelingen naar het Engelse en Belgische publiek te brengen in een virtuele tentoonstelling. Mail naar martine.vermandere@amsab.be - Het project Aan de slag over het kanaal is een internationaal cultureel-erfgoedproject van Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. Partners in Vlaanderen: In Flanders Fields Museum, Heemkunde Vlaanderen en Familiekunde Vlaanderen. Partners in Engeland: Imperial War Museum, University College London, Women s Library (London School of Economics) en People s History Museum (Manchester). wil aankondigen via de Wekelijkse sturen naar: cultuur@oostende.be Initiële research en concept: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende Samenstelling: Annelies Dierickx-Visschers, Virginie Michils en Erwin Mahieu Extern adviseur: Erwin Mahieu Coördinatie: Amelie Ingelbrecht, dienst Cultuur Oostende Eindredactie: Virginie Michils, dienst Cultuur Oostende en Martine Meire, directeur Druk en lay-out: drukkerij Lowyck Dank aan: Martine Vandermaes & Nadia Stubbe, Bibliotheek Kris Lambert; Claudia Vermaut, archivaris stad Oostende