{ nieuwsbrief. voor ondernemende varkenshouders

Transcriptie

1 { nieuwsbrief voor ondernemende varkenshouders 03 ZOMER 2007

2 editoriaal I MRSA maakt antibiotica er niet populairder op I Verder in deze nieuwsbrief hebben we het over MRSA of Meticilline-resistente Staphylococcus aureus, een bacterie die resistent is tegen het antibioticum meticilline. MRSA staat vooral bekend als zogenaamde ziekenhuisbacterie, die gevreesd wordt in ziekenhuizen precies omdat ze moeilijk met antibiotica kan bestreden worden. Dat ondervonden vorig jaar een aantal Nederlandse varkenshouders toen ze in ziekenhuizen voor opname werden geweigerd. Een steekproef had immers aangetoond dat bijna 25% van de varkenshouders en 40% van hun varkens met deze ziekenhuisbacterie besmet waren. Meteen kwam, terecht of onterecht, het antibioticagebruik in de veehouderij weer onder vuur te liggen. Gelijkaardige feiten rond de voederbespaarder avoparcine lagen in de jaren negentig aan de basis van de latere EU-ban op AMGB s (antimicrobiële groeibevorderaars). Deze antibioticaban heeft naast een zoektocht naar alternatieven ongetwijfeld geleid tot het opduiken en versterken van bepaalde zwakheden en ziekten bij dieren. Zaakvoerder en dierenarts Luc Grymonprez van Ostyn Voeders zegt eveneens in deze nieuwsbrief dat onder meer de AMGB-ban de besmetting met PIA bij varkens in de toekomst nog zal versterken. Ook het MRSA-verhaal zal het gebruik van antibiotica in de veeteelt niet populairder maken. Wij bij Boehringer Ingelheim pleiten absoluut niet voor een hetze tegen antibiotica, die in de geneeskunde een onvervangbare functie hebben. Wij pleiten wel voor een geïntegreerde aanpak samen met de bedrijfsdierenarts, waarin zowel gezondheids- als voedings- en andere economische aspecten worden geïmplementeerd. Voorkomen van onder meer PIA, via een professionele waakzaamheid, is immers beter dan genezen. Dr. Peter Cuypers Director Business Unit Animal Health Is MRSA het nieuwe spook van de varkenshouderij? Reportage te velde PIA aanpakken wordt een grote uitdaging 6Meten is weten 8Facts and figures

3 Is MRSA het nieuwe spook van de varkenshouderij? Toen vorig jaar uit een steekproef in Nederland bleek dat 25% van de varkenshouders en 40% van hun varkens besmet waren met MRSA (Meticilline-resistente Staphylococcus aureus) of de belangrijkste resistente ziekenhuisbacterie, brak er weer even paniek uit. Ook in België besloten de bevoegde overheden dat de zaak grondig moest onderzocht worden. Het ILVO (Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek) werd ermee belast na te gaan in welke mate het probleem bij ons acuut is en wat ertegen kan gedaan worden. Daarbij worden een aantal varkenshouderijen gescreend en enkele MRSA-positieve bedrijven worden aan een meer diepgaand onderzoek onderworpen. Het is de bedoeling om via intensieve bemonstering van varkens, de omgeving, andere dieren, personeel en familie de contaminatiecycli op het bedrijf in kaart brengen. Vervolgens zal via remediërende maatregelen getracht worden deze cycli te doorbreken. In een interview met VILT (Vlaams Informatiecentrum van de Land- en Tuinbouw) plaatste microbioloog en voorzitter van het nationaal platform van ziekenhuishygiënisten Bart Gordts toch vragen bij het Nederlandse MRSA-verhaal. Dat het gebruik van antibiotica in de veehouderij aan de basis zou liggen van de MRSAbesmetting van varkens en varkenshouders is niet bewezen. Maar het is natuurlijk aangewezen dat verder onderzoek klaarheid brengt en onnodige angstpsychoses kan voorkomen. Wij volgen het op de voet en blijven intussen pleiten voor een permanente en geïntegreerde begeleiding van de veestapel door een bedrijfsdierenarts om eventuele besmettingen van ziektes als tijdig te ontdekken en onder controle te houden, zonder antibiotica. Hoewel dit voorval de achterdocht van burgers en politici tegen antibioticagebruik in de veeteelt wel zal versterken, verwekt MRSA geen ziekte bij varkens en brengt het de veiligheid en de kwaliteit van het varkensvlees op geen enkel ogenblik in gevaar. Gezonde mensen worden er ook niet gemakkelijk ziek van, al kunnen hun eventuele wonden wel geïnfecteerd worden. Uiteraard is het belangrijk besmetting te voorkomen. Ook hier is meten, weten en voorkomen beter dan genezen. 3

4 (interview) PIA aanpakken wordt een grote uitdaging Zaakvoerder dr. Luc Grymonprez van het familiebedrijf Voeders Ostyn in Roeselare weet waarmee hij bezig is. Hij koos voor specialisatie, in casu voor varkensvoeder, zowel voor zeugen, biggen als vleesvarkens. In het kader van het kwaliteitsborgingssysteem GMP wordt meteen versleping voorkomen. Voeders Ostyn beschikt immers slechts over één productielijn maar voortdurend wordt geïnvesteerd zowel in productiviteit en efficiëntie als in automatisering. Luc Grymonprez gaat er prat op dat zijn bedrijf erin slaagt de productiecapaciteit maximaal te benutten, waardoor de productiekosten maximaal gedrukt worden. Een snelle rotatie van de voorraden verzekert bovendien de versheid en de kwaliteit van de producten, zegt hij. Aan integratie doet het bedrijf niet maar het wil werken met toekomstgerichte varkenshouders die het ook ondersteunt. Dr. Grymonprez is voortdurend met de toekomst bezig en PIA ziet hij als een belangrijke uitdaging.

5 (interview) VOORUITKIJKEN MET CIJFERS Luc Grymonprez analyseert de toekomst niet met de natte vinger maar op basis van objectieve cijfers en prognoses. Ze zijn een belangrijk instrument voor een toekomstgerichte bedrijfsstrategie, niet alleen voor het mengvoederbedrijf maar voor gans de Vlaamse en bij uitbreiding de Europese varkenshouderij. En hij ziet nog toekomst voor de sector. Op basis van studies over bevolkings- en welvaartsgroei en over de evolutie van de behoeften komt hij tot de vaststelling dat de behoefte aan varkensvlees zal stijgen. Op mondiaal niveau is varkensvlees met 43% van de consumptie trouwens de belangrijkste vleessoort. Niet alleen stijgt de wereldbevolking nog met zo n 9% op 10 jaar, ook het verbruik per capita stijgt op wereldniveau van 25 kg in 2000 tot 30 kg in Het verbruik per hoofd is het hoogste in Europa maar stijgt het snelste in Azië. Meteen wijst Luc Grymonprez erop dat competitief zijn voor de Belgische varkenssector een voorwaarde is om een rol te kunnen blijven spelen. Ook voor zijn eigen familiaal bedrijf ziet hij een toekomst onder strikte voorwaarden. Competitief zijn op de globale markt en dus stijgende productiviteit en kostenbeheersing zijn daarbij bepalend. Rendabele klanten kiezen en professioneel begeleiden is daartoe een basisvoorwaarde. Investeren in de rendabiliteit van de klant is investeren in de eigen toekomst zegt dr. Grymonprez. Voeders Ostyn doet dus niet aan integratie maar het optimaliseren van de rendabiliteit van de economisch zelfstandige varkenshouderij beschouwt Luc Grymonprez als de missie van zijn bedrijf. De rendabiliteit van een varkenshouderij wordt bepaald door vijf parameters: de genetica, de huisvesting, voeding en gezondheidszorg en last but not least - het management. Deze verschillende factoren interfereren met elkaar en determineren het niveau van productiviteit en rendabiliteit. PIA VORMT BELANGRIJKE UITDAGING PIA is hiervan een sprekend voorbeeld. Dr. Grymonprez, die dierenarts is van vorming, ziet PIA als een belangrijk probleem en uitdaging. Door de Europese ban op antimicrobiële voederbespaarders is de druk terzake groter geworden, zegt Luc Grymonprez. De gevolgen van PIA zijn overigens onmiskenbaar. Het kost gemiddeld zo n 5 kg per varken en de uniformiteit laat het afweten. Dat is 7 dagen meer vetmesten wat ook 7 dagen extra mest betekent. Hij wijst meteen op twee van de vier eerder genoemde parameters die de rendabiliteit moeten bepalen. Een minder goede huisvesting werkt PIA in de hand. Maar ook de gezondheidszorg en management komen hier om de hoek kijken. Waakzaamheid (meten is weten) en tijdig optreden zijn hier geboden. 5

6 Meten is weten (rubriek) Het heeft geen zin om als varkenshouder aan de klaagmuur te staan voor de verhoogde kosten van grondstoffen en mestverwerking of de te lage varkensprijzen. Dit zijn zaken waar men als varkenshouder niets kan aan veranderen. Op veel bedrijven worden de varkens echter besmet met een darmbacterie die PIA veroorzaakt. Omdat de meeste varkens daar niet ziek van zijn, wordt de besmetting dan ook niet opgemerkt. In deze rubriek staan we stil bij de invloed van PIA op de dagelijkse groei van varkens en de gevolgen hiervan op de rendabiliteit van het bedrijf. Proeven op Vlaamse bedrijven hebben aangetoond dat -afhankelijk van de leeftijd waarop de dieren besmet worden- een infectie met PIA een daling van de dagelijkse groei kan betekenen tussen 20 gr en 70 gr. In grafiek 1 ziet men de invloed van de dagelijkse gewichtsaanzet (DGA) op het aantal dagen dat dieren moeten opzitten in de vleesvarkensstal om een bepaald eindgewicht te bereiken. OPZETGEWICHT 20 KG DAGELIJKSE GROEI (g/dag) EINDGEWICHT (kg) In gesloten bedrijven vindt men meestal een goed gedocumenteerde zeugenboekhouding. Anders is het gesteld met de meeste kengetallen van de vleesvarkens. De belangrijkste parameters voor de vleesvarkens zijn voederconversie en de dagelijkse gewichtsaanzet (DGA). Op de meeste bedrijven kent men deze getallen als een jaarlijks gemiddelde. Omdat dit gemiddelde waarden zijn, heeft men geen idee van de variaties tussen de verschillende opzetgroepen of binnen een zelfde opzetgroep. Belangrijke signalen voor een te trage groei zijn: te laag aflevergewicht, te lange opzetduur en/of plaatsgebrek in de stal. Puur boekhoudkundig situeren de grootste kosten zich op het niveau van de voeders en in tweede instantie op de afschrijvingen van de stallen, elektriciteit en overige. Men heeft er dus alle belang bij om de voederkosten zo laag mogelijk te houden, de voederbenutting te verbeteren en de vleesvarkensplaatsen optimaal te gebruiken.

7 (rubriek) Reportage te velde NA ENKELE MAANDEN AL RESULTAAT In Dentergem baat Reinoud Poelvoerde een gemengd varkens- en rundveebedrijf uit. De rundveestapel omvat een 100-tal dieren. Daarnaast is er de varkensstapel met 90 zeugen en Reinoud mest ook varkens af. Hij werkt in een driewekensysteem. vaccineren en na enkele maanden merkte ik al resultaat. Ik denk dat je eerst eens alle niet-gevaccineerde dieren van je bedrijf moet vergelijken met de wel gevaccineerde om te zien dat het echt wel werkt. Zelf zit ik met een nietgecompartimenteerde stal. Ondanks een degelijk management kreeg ook Reinoud Poelvoerde met PIA te maken. Ik zag dat mijn varkens veel te veel verschilden van elkaar, zegt Reinoud. Wanneer ik bijvoorbeeld 80 varkens wegdeed, moesten er 5 blijven zitten. In september 2005 had ik het erover met mijn bedrijfsdierenarts. Zij stelde mij voor om eens bloednames te doen. Er volgde een uitgebreide screening waarbij er 50 stalen werden genomen over de hele populatie. Toen hebben ze vastgesteld dat ik PIA had. Reinoud Poelvoorde steekt niet weg dat hij voorheen veel antibiotica gebruikte in de mestfase. Eind 2005 begon ik dan, begeleid door de bedrijfsdierenarts, te En inderdaad, onze varkens werden veel zwaarder en ze zijn ook veel gelijker, zegt Reinoud. Ik heb ook nog weinig varkens die moeten blijven zitten. Al die achterblijvers in je bedrijf houden is niet goed. Je hebt te weinig plaats, de ene besmet de andere, enz. Voor de rest heb ik niet echt veel zware ziektes in mijn bedrijf, buiten hoest, want dat kan je altijd wel eens hebben. En, streptokokken, dat durft ook wel eens opduiken, niet alleen bij mij trouwens. Ik ben blij dat ik naar een driewekensysteem ben overgestapt. Dat laat mij toe om veel gemakkelijker mijn varkens en mijn rundvee te combineren, besluit Reinoud Poelvoorde. 7

8 I Facts and figures I I Aanwezigheid van PIA op Belgische varkensbedrijven Sinds eind 2005 ondersteunt Boehringer-Ingelheim het onderzoek naar de aanwezigheid van PIA op Belgische varkensbedrijven. In het kader van dit screeningsprogramma werden momenteel bloedstalen onderzocht op de aanwezigheid van antistoffen tegen Lawsonia intracellularis, de bacterie die PIA veroorzaakt. Deze bloedstalen werden verzameld op 340 bedrijven en werden genomen van dieren van verschillende leeftijdsklassen. In tabel 1 en 2 zijn de resultaten van de screening weergegeven. De resultaten tonen aan dat PIA een vaak voorkomende maag-darmziekte is op onze Belgische bedrijven. Bovendien doet de besmetting zich voor op jonge leeftijd (in de fase tussen 20 en 40 kg zijn reeds 60% van de bedrijven en 1 op 3 dieren besmet). Deze vroege besmetting betekent een belangrijk economisch verlies onder de vorm van een vertraagde groei, verhoogde voederconversie en een verminderde uniformiteit binnen de groepen. > Laat daarom uw bedrijf screenen op de aanwezigheid van PIA. Raadpleeg uw dierenarts voor meer informatie. > SCS Boehringer Ingelheim Comm. V. Animal Health Arianelaan 16 B Brussel V.U.: A. Brys