Eerste weekeinde Lichaam ziel geest? Van Plato tot Nietzsche

Transcriptie

1 Eerste weekeinde Lichaam ziel geest? Van Plato tot Nietzsche uur Kennismaking Vooruitblik: Het zelf. Drie verhaallijnen (1) Psuche-mens-brain, (2) Zoon politikon-ego-dasein, (3) Zorg voor het zelf-het zelf als kunstwerk-discoursbepaaldheid van zelfwording uur Inleiding: Plato Een volgeling van Pythagoras (en Socrates) - filosofie als politicologisch project uur Plato: Faidon / Politeia Het onderscheid: psuche soma en de weg naar de waarheid: askesis katharsis noesis / De drie-eenheid van de ziel: nous thumos epithumia en de allegorie van de grot uur Inleiding: René Descartes Een christen en een modern natuurwetenschapper, de uitvinding van de geest, filosofie als epistemologisch project René Descartes: Meditaties / Passies van de ziel Het onderscheid: lichaam geest en de geest als res cogitans / Passies van de ziel, de pijnappelklier en de rol van cognities : Lichaam-ziel-geest? uur Dissensus: Aristoteles-Spinoza-Nietzsche Inleiding: Aristoteles Contra Plato, filosofie: een training in morele oordeelsvorming en de ziel als een reeks vermogens van een lichaam Bespreling: Aristoteles: Ethica Het streven te (over)leven, zintuiglijke gewaarwordingen-aandoeningenverlangen, verstandigheid, voortreffelijkheid van karakter, een gelukt leven Koffie/thee uur Referaat: Spinoza /Nietzsche Eenheid van lichaam en geest, het streven te volharden in het eigen bestaan (conatus), krachtig in het leven staan / Het lichaam als het zelf, de wil tot macht, krachtig in het leven staan twee meedogenloze enkelingen?

2 12.30 uur Lunch Tweede weekeinde Een lichaam met hersenen! Antonio Damasio (en Alva Noë) uur Terugblik Inleiding: Antonio Damasio Het mind body problem, drie posities in de analytische filosofie: Gilbert Ryle, Daniel Dennett en Richard Rorty, en filosofie als neurobiologisch georiënteerd onderzoek van het zelf uur Antonio Damasio:: De vergissing van Descartes De herwaardering van het lichaam en de rol van gevoelens uur Antonio Damasio: Ik voel dus ik ben Het onderscheid: emotie gevoel kernbewust-zijn, het onderscheid: protozelf kernzelf - autobiografisch zelf en het belang van voelen Antonio Damasio: Het gelijk van Spinoza De rol van emoties en gevoelens bij besluitvorming, sociale emoties en sociaal gedrag, neurologie en Spinoza s Ethica uur Antonio Damasio: Het zelf wordt zich bewust Primordiale gevoelens en de constructie (in fasen) door de hersenen van bewust zijn : Lichaam (met hersenen)? uur Referaat: Belichaamd bestaan / verstaan Van Heidegger naar Merleau-Ponty, er zijn als in de wereld zijn, corporealiteit en Fenomenologie van de waarneming Koffie/thee uur Referaat: Après Merleau-Ponty: Vittorio Gallese Het spiegelneuronensysteem in de hersenen en de rol ervan bij empathie (bij mensapen en mensen) Alva Noë: Wij zijn toch geen brein? Bewust zijn als het samenspel van hersenen, lichaam en wereld

3 12.30 uur Lunch

4 Derde weekeinde Het zelf - van zoon politikon via ego naar Dasein Aristoteles Descartes t/m Sartre Heidegger uur Terugblik Inleiding: Aristoteles Filosofie als politicologisch project, biologisch veldonderzoek als basis, het zelf als gemeenschapswezen (zoon politikon) Aristoteles: Politica De mens: van nature in een gemeenschap, zelfredzaamheid en de zorg voor de stadstaat (polis), burgerschap als taak uur Referaat: Na Aristoteles Diogenes in een ton aan de rand van de publieke ruimte en Epicurus: in een tuin buiten de publieke ruimte uur Inleiding: Van Descartes tot Sartre Moderne filosofie: het zelf wordt opgevat als ego, als rationeel en autonoom subject en/of als enkeling René Descartes: Meditaties De uitvinding van het ik (als denkend ding) Spinoza: Ethica Het streven te volharden in het eigen bestaan als wezen van de mens als enkeling uur Immanuel Kant: Fundering voor de metafysica van de zeden Het zelf opgevat als vrij en redelijk, als rationeel en autonoom subject Soren Kierkegaard: Of/Of Drie vormen van existentie (van de enkeling ): esthetisch, ethisch en/of religieys Friedrich Nietzsche: Voorbij goed en kwaad Het belang voor de enkeling van het besef van de wil tot macht als werkzaam in alles en iedereen Jean-Paul Sartre: Het existentialisme is een humanisme De mens is vrij, redelijk en (dus) verantwoordelijk voor zijn leven : De mens: een enkeling? uur Inleiding: Martin Heidegger

5 10.45 Koffie/thee Ontwikkelingen in zijn werk: van existentiaal-ontologie naar zijnsdenken, van Zijn en tijd (1927)via Brief over het humanisme (1947)naar Gelatenheid (1959) Martin Heidegger: Zijn en tijd Het menselijk bestaan opgevat als erzijjn, in de wereld zijn, medezijn, ontwerp, tijdlijk ofwel: Besef dat je in betrekkingen bent en toon je betrokken met wat er gebeurt uur Martin Heidegger: Zijn en tijd (vervolg) uur Lunch

6 Vierde weekeinde Zorg voor het zelf Van Socrates tot Nietzsche uur Terugblik Inleiding: Socrates ken op de agora, de werkwijze van een vroedvrouw, Ken u zelf!, zorg voor het zelf, vrijmoedig spreken en een heldendood Plato: Protagoras / Apologie Voortreffelijkheid van karakter vooronderstelt kennis / Vrijmoedig spreken uur Inleiding: Epicurus De filosoof als geneesheer, een therapie van verlangens en een micro-politieke praktijk Brief over het geluk Het viervoudig medicijn (tetrapharmakon), gematigd hedonisme: lust, verstandigheid en gemoedsrust uur Inleiding: Filosofie in Rome De terugtrekking van de filosoof uit het politieke en een lofrede op de stoïcijnse leefwijze Cicero: ken in Tusculum Filosofie als therapie Seneca: Brieven aan Lucilius De taak van de filosofie Epictetus: Zakboekje Wenken voor een evenwichtig leven uur Inleiding: Filosofie in de Renaissance Op de grens van middeleeuwse christelijke wijsbegeerte naar de moderne filosofie: Renaissance humanisme Desiderius Erasmus: Enchiridion militis christiani / De libero arbitrio diatribe Leven naar Jezus woorden in de Bergrede / Over de vrije wil Michel de Montaigne: Essays Filosofie is leren sterven : Levenskunst uur Inleiding: Friedrich Nietzsche

7 10.45 Koffie/thee Keerpunt in de ontwikkelingen van de Westerse filosofie en het zelf / leven opgevat als een kunstwerk Friedrich Nietzsche: Verzameld werk Het apollinische en het dionysische, de mens als kunstzinnig scheppend wezen, het zelf / leven als kunstwerk, de dolle mens, het evangelie van Zarathoestra, de wil tot macht, de dansende enkeling zonder mededogen uur Friedrich Nietzsche: Verzameld werk (vervolg) uur Lunch

8 Vijfde weekeinde Hedendaagse levenskunst Michel Foucault / Luce Irigaray uur Terugblik Inleiding: Filosofie na Heidegger In het spoor van Heidegger: Hannah Arendt, Herbert Marcuse, Jürgen Habermas en Peter Sloterdijk maar ook: Michel Foucault en Luce Irigaray uur Inleiding: Michel Foucault Franse filosofie na Sartre, de discoursbepaaldheid van zelfwording en de rol van oefenpraktijken uur Michel Foucault: De orde van spreken Het discours met zijn procedures om het aantal sprekers te beperken, het spreken te beperken en sprekers uit te sluiten Michel Foucault: Het gebruik van de lust Bestaansesthetica (als oefenpraktijk) maakt het mogelijk een houding (ethos) eigen te maken waardoor je jezelf als ethisch subject vormt uur Inleiding: Luce Irigaray Het man-vrouw--onderscheid in de Westerse wijsbegeerte en het denken van de seksuele differentie Luce Irigaray: Dit geslacht dat niet (één) is Discours, deconstructie en seksuele differentie Luce Irigaray: Tussen Oost en West Het oefenen van de adem, de mogelijkheid van co-existentie door aanvaarding van het onophefbare anders-zijn van de Ander uur : Discours en zelfwording Koffie/thee uur Terugblik uur Lunch

9