Inhoud. Hoofdstuk 1. Recht en existentie in filosofie en literatuur: redactionele inleiding 13. Claudia Bouteligier & Timo Slootweg

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1. Recht en existentie in filosofie en literatuur: redactionele inleiding 13 & 1.1 Inleiding Rechtsfilosofie als pleitrede Strijd tussen filosofie en kunst Opzet en inhoud 21 Hoofdstuk 2. Prometheus en het tragische denken bij Nietzsche Inleiding De geboorte van de tragedie uit de geest van de muziek De ontketende Prometheus De dood van de tragedie Plato over kunst en tragedie De historische werking van het socratisme Aristoteles theorie van de tragedie Voorbij goed en kwaad. Naar een ethiek van de tragische rede Wat is wijsheid? Slotbeschouwing: recht en kunst 63

2 6 Inhoud Hoofdstuk 3. Dostojevski s Aantekeningen en De droom Inleiding Aantekeningen uit het ondergrondse : een ongemakkelijke bekentenis Bewustzijn en het Kristallen Paleis Dostojevski s verzet tegen de utopie van de nieuwe mens De droom en de oorspronkelijke gemeenschap Een duistere hemel en een verlichte ster Broederschap en het sociaal contract Slotbeschouwing 101 Hoofdstuk 4. Dostojevski s Legende van de grootinquisiteur 105 & 4.1 Inleiding Een ontmoeting met de Karamazovs De grootinquisiteur en de verzoekingen van Christus De eerste verzoeking: brood en gehoorzaamheid De tweede verzoeking: wonderen De derde verzoeking: macht en universele eenwording Maakt ons desnoods tot slaaf : gevolgen voor staat en recht Christendom en theocratie De staat als kerk: Zo zij het, zo zij het! Slotbeschouwing 130 Hoofdstuk 5. Unamuno, Don Quichot en het tragisch quichottisme Inleiding Nietzsche over Don Quichot Unamuno s worsteling met het einde Nietzsche en Unamuno Het verlangen naar onsterfelijkheid Unamuno s opvatting van het geloof 146

3 Inhoud Unamuno, Pascal en Kierkegaard Apocatastasis Feit, fictie en filosofie: Don Quichot Nooit meer slapen Slotbeschouwing: het tragische leven in politiek en recht 169 Hoofdstuk 6. Voor de wet van Kafka Inleiding Synopsis van Het proces Voor de wet (de parabel) Rechtsvinding en literatuur Kafka en het existentialisme De erfzonde Angst, schuld en proces Menselijkheid en liefde De aporie van de wet en de tragiek van de rechtsvinding Recht en verbeelding Slotbeschouwing: droom en werkelijkheid 208 Hoofdstuk 7. Sartres Walging: het verhaal als constructie Inleiding Walging : noodzakelijkheid versus contingentie De walging van Roquentin De zijnsleer van Sartre Het leven als verhaal: de narratio als constructie Sartres kritiek op narrativiteit Het probleem van het narratief verstaan Slotbeschouwing 248

4 8 Inhoud Hoofdstuk 8. De misdadiger als heilige 251 Rico Sneller 8.1 Inleiding Genet als auteur De schoonheid van de misdaad Schoonheid van de moord? Kaïns moord op Abel Harcamones moord op het meisje Kaïn en Harcamone Alleen in het veld Vermoord in een oogwenk Het gezicht Existentiële ontmoeting en herhaling Twee hypotheses Moord als mislukte mystieke ervaring Schoonheid en misdaad Conclusies 271 Hoofdstuk 9. De vreemdeling van Camus: recht en empathie Inleiding De ongrijpbare Meursault De vreemdeling : eerste deel De mens als vreemdeling Meursault en de absurde levenshouding De persoonlijke benadering in het recht De welwillende advocaat en de empathische rechter Het absurde en het probleem van het conformisme Empathie: het vreemde eigen maken Slotbeschouwing 311

5 Inhoud 9 Hoofdstuk 10. Camus: De Pest en De mens in opstand 315 Hendrik Kaptein 10.1 Inleiding De pest. Romankunst als correctie op het leven Menselijke revolte als maat Vrijheid en verontwaardiging of de onmogelijkheid van het noodlot De waarde(n) van Camus Rechtvaardigheid Schuld Mens zijn hier en nu: open het dorp Opstand en stoïcisme: met Epictetus terug naar God Slotbeschouwing en agenda: de mens is geen idee 339 Bibliografie 345 Index van zaken en personen 357 Over de auteurs 363