Inhoud. Hoofdstuk 1. Empathie als supplement: redactionele inleiding 13. Claudia Bouteligier & Timo Slootweg

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1. Empathie als supplement: redactionele inleiding 13 Claudia Bouteligier & Timo Slootweg 1.1 Inleiding Het einde van de metafysica Een nietzscheaanse verdediging van de democratie Rorty en zijn opvatting van sentimental education Empathie als supplement? Opzet van het boek 30 Hoofdstuk 2. Only by imagination can the world be known 37 Jeanne Gaakeer 2.1 Inleiding Imagination is the root of justice Narratieve empathie in recht en literatuur Aspecten van oordeelsvorming in recht en literatuur Alteriteit Praktische wijsheid en praktische empathie? Redelijkheid en billijkheid Nogmaals Poetic Justice Cognitive turn in de narratologie: sweet spot als rechterlijke achilleshiel? Slotbeschouwing: ongebreidelde empathie? 60

2 6 Inhoud Hoofdstuk 3. Empathie en erkenning: hoe verbeelden we de ander? 65 Sanne Taekema 3.1 Inleiding Wie zien wij als de ander? Maak kennis met David en Sonmi Wie ziet mij en wie ben ik dan? Slotbeschouwing: kracht van fictie 78 Hoofdstuk 4. Obstinaat recht: chiasme van politiek en recht in relatie tot empathie en geweld 81 George Eliots Daniel Deronda Frans- Willem Korsten 4.1 Inleiding: empathie in het licht van positie, keuze en oordeel Empathie voor een onschuldige of dader Empathie en geweld: chiasme van recht en politiek Slotbeschouwing: belang van koppig recht in tijden van affectieve politiek 97 Hoofdstuk 5. Onbegrip en stilte in Kierkegaards Vrees en beven 103 Over de vreemde voorbeeldigheid van Abraham Timo Slootweg 5.1 Inleiding Autonomie en empathie. Over de dictatuur van het begrijpelijke Empathie als hogere wijsheid: Aristoteles Poëtica Kritische kanttekeningen bij het hermeneutisch verstaan Vrees en beven. Pleidooi voor het onbegrijpelijke Problemen 1 en Relatieve betekenis van het universele Wie niet werkt, zal niet eten Probleem Ontmoeting, antwoord en recht Slotbeschouwing: humanisme, liefde en geweten 132

3 Inhoud 7 Hoofdstuk 6. Een pauze, een snik en een hoorbare siddering 137 Compassie, ubuntu en de stem in Antjie Krogs Country of My Skull Yasco Horsman 6.1 Inleiding Ruimte voor compassie in de Truth and Reconciliation Commission Compassie en Ubuntu Een pauze, een snik en een hoorbare siddering Slotbeschouwing 151 Hoofdstuk 7. Wat van die twee is zonder kwaad? 153 Tragiek van het recht in Aischylos Oresteia Lukas van den Berge 7.1 Inleiding Leerschool voor de wereld? Wraak! Van polemos naar agōn? Tragische ambiguïteit Slotbeschouwing 171 Hoofdstuk 8. De magie van empathisch gedrag 175 Maria IJzermans 8.1 Inleiding: onbevredigende zitting van een familierechter Empathisch gedrag Empathische rechtspraak Hoe kan de één weten wat zich in de ander afspeelt? Hoe komt het dat we reageren op de emotionele situatie van een ander? Empathisch gedrag van een rechter Slotbeschouwing 197

4 8 Inhoud Hoofdstuk 9. Empathie als brug tussen botsende tradities 199 Zaak- De Bourbon Parme in het licht van Tourniers Gaspard, Melchior et Balthazar Carinne Elion- Valter 9.1 Vader en zoon Empathie als invoelen en inleven Empathie als basis voor betrokken oordeelsvorming Empathie als uitdrukking van erkenning Vier koningen Zoektocht naar gelijkenis Empathie als de erkenning van ongelijkheid Slotbeschouwing: polyfonie van empathie 218 Hoofdstuk 10. Dialoog als open ruimte: A Midsummer Night s Dream 223 Mariëlle Matthee 10.1 Inleiding De jurist en de veranderende samenleving A Midsummer Night s Dream: verhaal Met Bakhtin de vereenzelviging voorbij De lezer en het literaire werk: perspectief van de ander Actieve empathie van de schrijver A Midsummer Night s Dream: spel van perspectieven Gelaagdheid van aanschouwen en aanschouwd worden A Midsummer Night s Dream en de tegenstrijdige wereld van de komedie Komedieschrijver geconfronteerd met de menselijkheid van de samenleving Shakespeare geconfronteerd met de beperkingen van een plot gerichte schrijver Inconsequente dichtkunst als uitdrukking van een dynamische taalvorming Slotbeschouwing 245

5 Inhoud 9 Hoofdstuk 11. Empathie, mystiek en ontmoeting in politiek en recht 247 Claudia Bouteligier & Timo Slootweg 11.1 Inleiding Literatuur, empathie en mystiek Empathie: begripsverkenning Religie en mystiek Buber: mystieke relatie Empathie en relatie Slotbeschouwing 272 Bibliografie 277 Index van zaken en personen 291 Over de auteurs 297