Ontmoetingskerk, Laren NH 24 december 2015 Lucas 2

Transcriptie

1 Ontmoetingskerk, Laren NH 24 december 2015 Lucas 2 Mijnheer Cohen is vergeetachtig. Om de haverklap weet hij niet meer waar hij zijn spullen heeft neergelegd. Vaak is hij op zoek naar zijn horloge, zijn pen, zijn portemonnee. Soms kan hij zelf zijn schoenen en kleren niet meer vinden. Om zijn leven wat op orde te houden heeft hij op aanraden van een vriend een slim systeem bedacht. Hij schrijft op waar hij alles heeft neergelegd. Zijn schoenen onder de stoel, zijn broek daarop, zijn horloge en portemonnee in het laadje van de kast met de spiegel. Zo vindt hij tenminste terug waar hij vroeger lang naar kon zoeken. Maar als hij op een morgen alles teruggevonden heeft en in de spiegel zichzelf ziet staan komt de vraag plotseling bij hem boven: Waar ben ik eigenlijk zelf gebleven? Dat je vergeetachtig kunt zijn, daar weet ik van mee te praten. Als ik naar de keuken loop om iets te halen, weet ik daar aangekomen soms niet meer wat ik van plan was. Helemaal als mijn hoofd te vol is, ligt het vergeten op de loer. Velen kennen het verschijnsel en velen vrezen dat de kwaal van vergeetachtigheid van kwaad tot erger zal gaan. De bijbel is het boek dat geschreven is tegen vergeetachtigheid. Niet zozeer het ouderdomsverschijnsel, maar wel vergeetachtigheid op een dieper niveau. Je kunt vergeten wat er in het leven toe doet. Je kunt het waardevolle van vroeger vergeten zijn. Je kunt uit het oog verliezen wie je eigenlijk bent en wat je bestemming is. Een bekend Chinees spreekwoord zegt: als je vergeet uit welk dorp je afkomstig bent, vind je ook het dorp van jouw bestemming niet. In de Joodse traditie drukken ze het zo uit: vergeten is ballingschap. Als je in leven vergeet wat ertoe doet, raak je ver van huis. 1

2 Maar ze zeggen ook: gedenken is verlossing. Als je gedenkt wat belangrijk is wordt je bevrijd om de weg naar huis te vinden. We leven in een roerige tijd. Een tijd vol onzekerheid. Er gebeurt veel dat ons zorgen baart Aanslagen in Parijs, aanhoudende onrust en oorlog in Syrië en omringende landen, rellen van de afgelopen maanden rond opvang van asielzoekers. We leven in een tijd van onvrede en onbehagen. En van angst. Allerlei angsten. Angst voor wat komen gaat. Voor wat verandert. Angst voor een sluipende islamisering van de samenleving. Er zijn zoveel angsten die alle kanten opschieten. We leven in een verwarrende en in een vergeetachtige tijd. Er is veel kort in het nieuws, dat daarna weer verdwijnt. Griekenland domineerde een half jaar geleden elke berichtgeving. Nu lijkt het vergeten in de nieuwe hypes van elke week. We hebben een korte adem van belangstelling We vergeten veel Het vergeten reikt verder. We lijken vergeten waar we vandaan zijn gekomen. Veel van de bronnen waaruit mensen vroeger putten lijken opgedroogd. In de vorige eeuw bevrijdden velen zich van knellende banden van kerk en geloven. Ik ben zelf opgegroeid in die tijd van loslaten en afschaffen. Ik ken de kritiek op kerk en geloven van binnen. Ik heb zelf een tijd lang afstand gevoeld en ben pas later predikant geworden. We hebben in dit land, in Europa, in ons leven veel afgeschaft, maar wat hebben we ervoor in de plaats gezet. Is ons bestaan met alles wat we kwijt zijn geraakt ook niet leger geworden. Is Europa niet een leeg werelddeel geworden. 2

3 Een huis dat leeg staat. Een huis dat in bezit genomen kan worden door andere, door goede, maar ook door kwade geesten. Is de leegte die we in ons leven, samenleven, in ons land en in Europa hebben laten vallen niet een oorzaak van onvrede en verwarring. Aan Angela Merkel, de geprezen en verguisde bondspresident van Duitsland, werd gevraagd: Hoe gaat u de Duitse christelijke cultuur beschermen tegen alle vluchtelingen die moslim zijn? Haar antwoord was: Je kunt moslims toch niet verwijten dat ze met hun eigen religie leven. We hebben toch alle vrijheid om een eigen godsdienst, voor zover we er wat mee doen en het ook geloven, te beleven en te belijden. Dat staat ons toch vrij. Om naar een kerk te gaan, de verhalen te kennen en de beelden te begrijpen. Misschien leidt het debat en het gesprek met anderen ertoe dat we weer gaan kijken naar eigen geloofswortels. We kunnen bronnen laten opdrogen. We kunnen vergeetachtig worden. We reizen overal naar toe. We zoeken het vaak ver van huis. En soms leven we voorbij aan wat in eigen huis als schat voorhanden is. Er is een oud joods verhaal. Een Poolse man uit Krakau hoort in een droom zeggen: in een stad een paar honderd kilometer hier vandaan, is bij een brug een grote schat begraven. Als hij opstaat, verlaat hij zijn stad Krakau om op reis te gaan, op zoek naar de schat. Bij de brug, die hij herkent uit zijn droom gaat hij graven. Dagenlang graaft hij, maar hij vindt niks. Een voorbijganger vraagt hem: wat ben je aan het doen? Hij zegt: ik had een droom, die mij duidelijk maakte dat hier een schat begraven ligt. Dat is nou ook sterk, zegt de voorbijganger. Ik heb ook een droom gehad, waarin gezegd werd dat in Krakau in een huis, naast de haard een grote schat te vinden is. 3

4 De man verstaat de droom van de voorbijganger als vingerwijzing. Hij pakt zijn schep, keert terug naar huis, graaft in eigen huis en vindt naast de haard de schat. (Ik denk soms dat ik steeds ouderwetser word. Ik vraag me zelf wel eens af: word je geen zeurderige ouwe dominee, de man van vroeger was alles altijd beter. Word ik met dat preken over vergeten, die teksten over het lege Europa, die verhalen over de schat in eigen huis, geen anachronisme, geen conservatieve ouwe knar die in het verleden blijft hangen en niet wil begrijpen dat de tijden veranderd zijn.) Misschien is het zo, maar dat zij dan maar zo. Nog meer overtuigd ben ik dat er iets is dat we niet mogen vergeten. Dat ik niet moet vergeten. Nog meer ben ik overtuigd dat Kerstfeest ons kan herinneren aan wat we niet moeten vergeten. Te midden van alle stemmen die we horen en die iets van ons willen, alle stemmen die je nu eens de ene en dan weer de andere kant opsturen herinnert Kerst ons aan wat er eigenlijk toe doet. De hele bijbel hoef je niet te kennen. Onthoud een zin. Die zin staat in het hart van het kerstverhaal. Die zin vormt de kern van de bestemming van herders, van de wereld, van een ander, van jou en van mij. Het kerstverhaal zegt: De hemel ging open, toen die woorden klonken. De zin draagt de belofte in zich: als je hem opdiept, niet vergeet, hoort, tot klinken brengt, zal de hemel steeds weer open zal gaan. Onthoud in je leven een zin. Schrijf hem op, leer hem uit je hoofd, leer hem je kinderen, hang hem boven je bed en kom er steeds weer bij terug. Herders horen engelen zingen: Eer aan God in de hoge, vrede op aarde God heeft in mensen welbehagen. 4

5 Hiermee is alles samengevat. De hele bijbel, het hele leven. Meer hoef je niet te weten. Eer aan God zingen engelen. Wij zingen Gloria in excelsis. Niemand weet precies wie of wat God is. Ook ik niet. Maar als iets met God te maken heeft is het gloria. Gloria betekent licht. Spreek je over God, heb het dan over licht. Over wat leven licht maakt. De naam God of Allah wordt godsgruwelijk vaak misbruikt voor alles wat leven donker en voor wat mensen zwart maakt, voor wat je klein en angstig, wreed of onverdraagzaam kan maken. Wen er niet aan! Gebruik die naam alleen voor licht, voor vrede, alleen voor wat hoop en moed geeft. Gebruik die naam alleen voor het goede dat je een ander toewenst. Op verjaardagen en daarna als je gloria voor elkaar zingt en eigenlijk daarmee zegt: Ik wens je iets van God toe: licht op je pad, licht dat jou zal begeleiden, licht dat steeds zal opkomen. God heeft met licht en heeft met vrede te maken. Maar jij ook. De Bijbel is geen receptenboek. Het schrijft jou niet voor hoe je moet leven. Je hebt alle ruimte om keuzes te maken, een eigen weg te volgen. Het kerstverhaal reikt je wel twee woorden aan: gloria, licht en shalom, dat evenwicht en vrede betekent. Gloria en shalom zijn ijkpunten. Bij alles wat je doet, bij de handel die je drijft, de manier waarop je omgaat met je familie, je buurt, je dorp, je stad, je land, de keuzes die maakt, vraag je af: maakt wat ik doe leven lichter of donkerder, komt shalom dichterbij of sta ik het in de weg. Vergeet deze ijkpunten niet. IJkpunten voor God, ijkpunten voor alles wat je doet. 5

6 De bijbel is geen receptenboek. Wel een boek met dringende vragen. Mens hoe leef je, mens wat doe je, met dat licht en die shalom. Mens waar ben jij eigenlijk gebleven? Engelen zingen wat je niet moet vergeten. Engel betekent boodschapper. Boodschapper van het goede. Je hoeft niet zweverig engelachtig in het leven te staan, maar ook jij draagt iets van een engel in je. Ook jij bent in alle menselijkheid boodschapper van gloria en van shalom, van licht en evenwicht. Besef je dat? Leef je met dat besef? Het laatste woord van de engelen in de kerstnacht is welbehagen. Wij leven in een tijd van veel onvrede. Een tijd van afrekenen, van conflicten, van het elkaar de maat nemen. Wij kunnen behoorlijk mensen van het onbehagen zijn. Kerst spreekt andere taal. In jouw, in mijn richting, in de richting van ieder mens klinkt de goddelijke bevestiging: In jou heb ik welbehagen. Jou heb ik lief. Dat mag je op kerst ontvangen. Dat mag je bewaren. Dat mag je doorgeven. Vergeet niet, ten diepste ben ook jij een engel. Amen J.G. de Bruijn 6