Informatieblad. Jeugdbeleid. Integraal jeugdbeleid: wat, wanneer en hoe? november Provincie Zeeland

Transcriptie

1 Provincie Zeeland november 2005 Informatieblad Jeugdbeleid Integraal jeugdbeleid: wat, wanneer en hoe? Het jeudbeleid van de provincie Zeeland is erop gericht dat de provincie voor jongeren van 0 tot 24 jaar de beste plek is om op te groeien, met goede voorzieningen en volwaardige deelname aan de samenleving. Om dit te bereiken moeten kansen worden benut, knelpunten worden weggenomen en vernieuwingen worden gestimuleerd. Voor jongeren die buiten de boot dreigen te vallen, moet er een vangnet zijn. Goede samenwerking tussen provincie, gemeenten en instellingen, waarbij ook jongeren betrokken worden, is hierbij essentieel. Deze nieuwe, integrale aanpak is vastgelegd in de Kadernotitie Integraal Jeugdbeleid, die in juli 2005 door Provinciale Staten is vastgesteld. De notitie zal met het werkveld verder worden uitgewerkt. Inmiddels is de provincie intern gestart met de verdere uitwerking. In enkele werksessies worden de beleidsterreinen naast elkaar gelegd voor een goede afstemming. Deze afstemming van processen gebeurt onder begeleiding van Berenschot. Waar gaat dit in Zeeland om? Jongeren moeten zich thuis voelen in de provincie, waarbij het prettig wonen, werken en leven is. Hierbij moeten ze voldoende kansen, mogelijkheden en steun krijgen om zich te ontwikkelen. In Zeeland kunnen jeugdigen relatief rustig en veilig opgroeien en het aantal jongeren dat in aanraking komt met justitie, is relatief gering. Maar in Zeeland zijn ook kinderen en jongeren die in kwetsbare situaties verkeren, zowel in de steden als in de plattelandsgemeenten. Op het platteland gaat het vooral om autochtone achterstandsleerlingen en een opvallend hoog percentage slachtoffers van pesten. Sport- en cultuurparticipatie en toegang tot

2 2 internet in huishoudens zouden er vergroot kunnen worden. In de steden verlaten steeds meer jongeren voortijdig het onderwijs. Vooral in de steden wordt een toename van criminaliteit en overlast ervaren. Het blijkt dat ongeveer 15% van de jeugd in Zeeland problemen ondervindt, hetzij in de opvoeding hetzij in deelname aan de samenleving. Van deze groep komt ongeveer 5% uiteindelijk terecht in de jeugdzorg. 85% van de jongeren heeft geen problemen, maar is binnen de provincie wel op zoek naar goede huisvesting, openbaar vervoer, scholen, sportclubs en andere vormen van vrijetijdsbesteding. Er is een brede investering in jeugdbeleid nodig om een positieve ontwikkeling in gang te zetten, zodat jongeren meer mogelijkheden en kansen krijgen. Er moet dus niet alleen beleid worden gemaakt voor jongeren die problemen hebben. Om te voorkomen dat ze in een probleemsituatie terecht komen, moet er volgens de provincie juist ook aandacht worden besteed aan de groep van 85% waarmee het (nog) wel goed gaat. Partijen en uitdagingen Bij jeugdbeleid zijn veel partijen betrokken. Naast gemeenten en scholen, zijn dit bijvoorbeeld ook Scoop, SportZeeland, Bureau Jeugdzorg en een breed scala aan maatschappelijke organisaties. Samen staan ze voor de opgave een woon-, werk- en leefklimaat te creëren met een balans tussen zelfstandigheid en sociaal bewustzijn. Hierin spelen goede voorzieningen voor kinderopvang, onderwijs, cultuur, sport, speelruimte, uitgaan en verenigingsleven een grote rol. De provinciale rol binnen jeugdbeleid bestaat o.a. uit het bevorderen van regionale samenwerking. De provincie Zeeland heeft niet gekozen voor een geheel nieuwe beleidsnota, maar voor het vormgeven van integraal beleid op basis van belangrijke thema s. Deze thema s sluiten aan bij eerder ingezette activiteiten én bij de beleidsnota s op de verschillende terreinen. Bij de thema s zijn ambities geformuleerd, die voor een deel uit de sociale agenda komen. De thema s zijn: Ontwikkeling & Ontplooiing Verbeteren van de arbeidsmarktpositie van jongeren Bevorderen van jeugdwerkgelegenheid Vergroten van de sportdeelname Bevorderen van cultuurparticipatie Verminderen van onderwijsachterstanden Verminderen van schoolverzuim en -uitval Veilige leefomgeving Terugdringen van pestgedrag Verhogen sociale veiligheid Verminderen overlast door jongeren Vroegtijdige signalering van problemen Afstemming en Aansluiting Verbeteren relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt Structureren van Zeeuws preventie-aanbod Hoe verder? Nadat het kader is vastgesteld, is gestart met het verder uitwerken van de kansen en knelpunten. De kadernotitie die zo is ontstaan is niet statisch en volledig. De verdere uitwerking zal op dynamische wijze in samenspraak met de verschillende partners op het terrein van jeugdbeleid gebeuren. Inmiddels vinden onder begeleiding van Berenschot Procesmanagement BV interne werksessies plaats om te komen tot een traject van procesmanagement. Dit traject moet ertoe leiden dat de beleidsnota integraal jeugdbeleid ook in de praktijk op efficiënte en effectieve wijze uitgevoerd wordt op basis van een gestructureerde en gecoördineerde afstemming tussen de verschillende beleidsterreinen die zich met jeugd bezighouden. Doel van de werksessies is helder te krijgen welke partijen, organisaties en instanties betrokken moeten worden bij de uitvoering van integraal jeugdbeleid en uiteindelijk welke activiteiten er noodzakelijk zijn zodat in de praktijk daadwerkelijk sprake is van integraal jeugdbeleid. Ambtenaren uit de meest betrokken, aan jeugd gerelateerde disciplines zoals jeugdzorg, sport, arbeidsmarkt en onderwijs zijn nu bezig een procesontwerp en procesaanpak te ontwikkelen. Om te voorkomen dat overleg in de toekomst te breed en onoverzichtelijk wordt, is een opzet gemaakt op basis van de verschillende levensfasen van jongeren. Bij kinderen tot vier jaar spelen andere vraagstukken, dan bij jongeren boven de achttien, waar bijvoorbeeld scholing, uitgaan en huisvesting op de agenda staan. Om dit te begeleiden wordt een procesmanager aangetrokken. Deze gaat zich bezig houden met de afstemming binnen het integraal jeugdbeleid tussen de verschillende beleidsterreinen die zich met jeugd bezighouden zoals jeugdzorg, arbeidsmarkt en onderwijs, wonen, sport, communicatie, cultuur, sociale veiligheid en openbaar vervoer. Als het interne procesmanagement op orde is, zullen gemeenten, onderwijs en andere partners worden benaderd voor verdere uitwerking op lokaal niveau. Naar verwachting gebeurt dit begin Participatie Verkennen van mogelijkheden voor maatschappelijke stages Verbeteren starterspositie woningmarkt Vergroten betrokkenheid en medezeggenschap

3 3 Gedeputeerde Van Heukelom over integraal jeugdbeleid: Wat heb je aan een goede school als er s avonds niets te doen is? Nederland, maar vooral Zeeland, vergrijst en ontgroent. Hierdoor is het in onze provincie, meer dan elders, noodzakelijk om op een andere manier naar jeugd en jeugdbeleid te kijken, zodat Zeeland een goede provincie blijft om op te groeien, zegt gedeputeerde G.R.J. van Heukelom. creëren die goed aansluiten bij hun belevingswereld, Jeudpanels en jeugdmonitor zijn beproefde Zeeuwse methodes om de mening van jongeren bij besluitvorming te betrekken. Van Heukelom is zich er echter van bewust dat er meer nodig is. Samenwerking met gemeenten, onderwijs en anderen is noodzakelijk. De provincie verkeert wel in de positie om de samenwerking tot stand te brengen. Totaal pakket De noodzaak om extra aandacht aan het jeugdbeleid te besteden, blijkt bijvoorbeeld uit het onderwijsaanbod dat door het wegtrekken van jongeren sterk onder druk staat. En met het onderwijsaanbod verschralen dan allerlei andere voorzieningen, vervolgt de gedeputeerde. Denk maar aan sport, cultuur en vrije tijd. Je hebt een zeker aantal jongeren nodig om voorzieningen in stand te kunnen houden. Als je niets doet, vermindert het voortdurend en kunnen de jongeren die wel in onze provincie blijven straks nergens meer terecht. Met alle gevolgen van dien. Bovendien heeft het weinig zin om voor goede opleidingen te zorgen als er s avonds niets te doen is of er is geen huisvesting. Het gaat om het totale pakket. Maar er zijn ook kansen. Die liggen bijvoorbeeld in de kleinschaligheid met sterke sociale verbanden en korte samenwerkingslijnen met onder andere gemeenten, onderwijs en zorg. Gedeputeerde G.R.J. van Heukelom (foto: Mechteld Jansen) Jongeren moeten zich hier thuis voelen in een omgeving waar het prettig wonen, werken, leren en leven is. Deze termen geven al aan dat jeugdbeleid integraal moet worden benaderd. Dit beleid wordt bovendien niet achter een bureau bedacht, maar in samenspraak met de jongeren. Dat vind ik een heel belangrijk punt, want alleen op die manier kun je voorzieningen Levensfasen Toen Provinciale Staten integraal jeugdbeleid op de agenda zette, zijn we daar meteen mee aan de slag gegaan. Iedereen ziet het positieve van deze aanpak in. Het vormgeven van integraal jeugdbeleid is echter geen gemakkelijke opgave. Je moet voorkomen dat iedereen bij iedereen aan tafel zit. Dat hebben we bereikt door ons te richten op de verschillende levensfasen van jongeren. Daarnaast zijn vertegenwoordigers van de verschillende beleidstakken binnen de provincie in enkele werksessies met elkaar in gesprek gegaan om zaken concreet, door allerlei beleidsterreinen heen met elkaar te verbinden. Ze weten nu van elkaar wat ze voor jongeren doen en waar ze elkaar nodig hebben om tot een beter resultaat te komen.

4 4 We zijn er in onze aanpak vanuit gegaan dat we eerst onze eigen zaken goed op orde willen hebben, voordat we ermee naar buiten gaan. We hebben wel al wat ideeën om initiatieven gericht op jongeren te stimuleren -bijvoorbeeld een jeugdproof -keurmerk- en samenwerking tot stand te brengen, maar dit zullen we de komende maanden verder uitwerken. Begin volgend jaar willen we met een goed plan bij de Zeeuwse gemeenten aankloppen, om de plannen op lokaal niveau verder uit te werken. Onverminderde aandacht voor jeugdzorg Voor alle jongeren Integraal jeugdbeleid richt zich dus in eerste instantie op het algemene voorzieningenniveau voor jongeren: van openbaar vervoer, veiligheid en starterswoningen tot speelvoorzieningen, sport en cultuur. Het is proactief en gericht op alle jongeren. Van Heukelom: We zijn soms te veel gericht op het constateren van zaken die mislopen. Vervolgens maken we dan een zogenoemd reparatiebeleid. Zo blijven we achter de feiten aanlopen. Met integraal jeugdbeleid willen we de problemen voor blijven. 85 Procent van de Zeeuwse jongeren heeft geen problemen. Tien procent heeft wat meer aandacht nodig en vijf procent komt in het circuit van de professionele hulp terecht. Integraal jeugdbeleid is voor alle jongeren. Een neveneffect zou kunnen zijn dat op termijn niet 85, maar bijvoorbeeld 86 procent geen problemen heeft. Dat bereik je voor een deel door goede voorzieningen en voor een ander deel door je ogen en oren goed open te houden. Als een probleem dreigt, kunnen mensen rond de jongere zaken vaak snel en goed oplossen. Zo voorkom je dat het escalleert. Daarbij doe je op een wat andere manier een beroep op de professionals. Ze kunnen hun kennis inbrengen en coachen. Integraal jeugdbeleid betekent dat deze bronnen van kennis beter bekend zijn. Bijvoorbeeld bij sportclubs of in jongerencentra. Maar nogmaals: dit is een neveneffect van integraal jeugdbeleid. In eerste instantie richten we ons op het algemene voorzieningenniveau. Onder het motto: Zeeland, de beste provincie om groot te worden. Integraal jeugdbeleid wordt niet ontwikkeld om de problemen in de jeugdzorg op te lossen. Wel kan worden vastgesteld dat goed jongerenbeleid in een aantal gevallen problemen kan voorkomen en zo dus een bijdrage levert aan preventie, waardoor de kwantitatieve druk op jeugdzorgvoorzieningen kan verminderen.! De provincie besteedt, behalve aan het integraal jeugdbeleid, ook extra aandacht aan de Consultants (BMC) uitgevoerd en op 21 juli jl adviesbureau Bestuur & Management jeugdzorg. Met de invoering van de Wet op gepresenteerd aan de Commissie Sociaal de jeugdzorg per 1 januari 2005 zijn de verantwoordelijkheden van de provincie toegeno- duidelijk geworden dat verder onderzoek Bestuurlijke Zaken. In deze vergadering is men. Jongeren hebben sinds die datum recht naar de structuur en bedrijfsvoering bij BJZ op jeugdzorg. De provincie is verantwoordelijk voor de toegang tot de jeugdzorg via het efficiëntere structuur en werkorganisatie. nodig is om inzicht te krijgen in een mogelijk Bureau Jeugdzorg en voor de jeugdhulpverlening, zoals door de Stichting AZZ (Agogische worden gekomen aan een verzoek van BJZ Hiermee zou (gedeeltelijk) tegemoet kunnen Zorgcentra Zeeland). om extra middelen ter beschikking te stellen voor de versterking van de personeelsformatie. Dit vervolgonderzoek loopt nog. Tijdens de vorming van dit nieuwe jeugdzorgstelsel zijn vooral bij AZZ problemen ontstaan. Als gevolg van de AZZ-kwestie heeft Daarnaast wordt momenteel een visie op de het college, daarbij gesteund door de staten, jeugdzorg in Zeeland opgesteld door prof. in april 2005 besluiten genomen om onderzoeken te starten naar de structuur van de jeugdzorg bij BJZ en AZZ. Hermans en Peter Kwakkelstijn van CoAct Consult. Uitgangspunt hierbij is een door het veld en de provincie gedragen visie op jeugdzorg. De onderzoeken bij BJZ en AZZ zijn door

5 5 Jeugdpanels: flexibel en op maat De afdeling communicatie is, samen met de Hogeschool Zeeland, in oktober 2004 gestart met het proefproject jeugdpanels. De gedachte hierachter is dat beleid gemaakt moet worden mét jongeren en niet over hun hoofden heen. In totaal hebben zo n 30 jongeren deelgenomen aan een jeugdpanel. Gedeputeerde G.R.J. van Heukelom ondertekent de convenanten van de jeugdpanels (foto: Susanne Geijsels) panelleden bijvoorbeeld leren een vergadering voor te zitten of een interview te houden. De betrokken beleidsmedewerkers zijn tijdens het hele traject, zo n acht maanden, aanspreekpunt voor inhoudelijke vragen. Om informatie te verzamelen hebben de panelleden o.a. jongeren en organisaties geïnterviewd, zijn ze op excursie geweest, hebben ze enquêtes afgenomen of een jongerendebat georganiseerd. Het proefproject liep tot juni Toen hebben de panelleden hun adviezen gepresenteerd aan gedeputeerde G.R.J. van Heukelom en een aantal Statenleden. Na afloop vonden discussies plaats over de adviezen. Resultaten Het panel Jeugdzorg adviseert de provincie om in contact te treden met scholen om de preventie te verbeteren. Ook adviseren ze Bureau Jeugdzorg om één persoon verantwoordelijk te stellen voor de communicatie, zodat deze eenduidig wordt. Daarnaast adviseert het panel de cliëntenraad van stichting AZZ om ook jongeren te werven. Een aantal Jeugdzorgpanelleden hebben inmiddels ook hun adviezen gepresenteerd in de Commissie Sociale en Bestuurlijke Zaken en de Provinciale Onderwijs Raad. Het panel Bijzondere Voorzieningen op bijzondere plaatsen adviseert de Provincie Zeeland om regionale jeugdpanels te stimuleren, om jongeren te betrekken als klankbord en om eventueel aan te sluiten bij het project Welkom in Zeeland. Volgens dit panel is er ook behoefte aan een vervolgonderzoek. De panelleden van Wonen adviseren de provincie betaalbare woonruimtes, passend bij de Zeeuwse bebouwing en het landschap, te creëren. Ook adviseren ze de provincie om het opzetten van gemeentelijke startersleningen te coördineren. In drie afzonderlijke panels hebben jongeren onderzoek gedaan naar een onderwerp dat leeft in de provinciale politiek en dat ze tegelijkertijd ook interessant vonden. Tijdens het proefproject hebben de drie panels onderzoek gedaan naar respectievelijk Jeugdzorg, Wonen en Bijzondere voorzieningen in Zeeland. Het jeugdpanel Elk jeugdpanel bestaat uit circa tien jongeren. Een externe coach begeleidt het panel tijdens het onderzoek en kan Projectleidster Anneloes Roelandschap van de Hogeschool Zeeland over de jeugdpanels: Het belangrijkste kenmerk van een jeugdpanel is dat het flexibel is. Per vraag, thema of beleidsterrein wordt een, grotendeels nieuwe, groep jongeren verzameld die geïnteresseerd is in dat onderwerp. Zo kan de provincie naar behoefte panels inschakelen met altijd weer andere jongeren. Jeugdparticipatie krijgt zo een vaste plaats binnen de provincie, terwijl de vorm flexibel en op maat kan blijven.

6 6 Starterswoningen zijn nieuw aandachtsgebied Uit het Woningbehoefteonderzoek van 2002 is gebleken dat de positie van starters op de woningmarkt in de periode is verslechterd ten opzichte van de periode Ook het jeugdpanel Wonen vraagt om meer aandacht aan starters op de woningmarkt te besteden en adviseren de provincie een coördinerende rol op zich te nemen. Beide signalen geven aan dat de problematiek aandacht verdient en omdat het om jongeren gaat, is het logisch om dit in het kader van integraal jeugdbeleid af te stemmen met andere beleidsterreinen. Begin volgend jaar moet een plan van aanpak met betrekking tot startershuisvesting opgesteld zijn. Jenny treft daar nu de voorbereidingen voor: Het project staat nog helemaal in de kinderschoenen. Zo weten we nog niet of we met een startsymposium zullen beginnen bijvoorbeeld. Ook de provinciale rol en het begrip Starter moeten nog nader worden uitgewerkt, maar dit zijn onderwerpen die bijvoorbeeld tijdens zo n symposium aan de orde kunnen komen. Bij starters denkt Jenny overigens niet aan probleemjongeren of preventie: Starterswoningen behoren tot het algemene voorzieningenniveau waar jongeren altijd op moeten kunnen terugvallen. Net als sportvoorzieningen, onderwijs, werk en cultuur. We houden ons met het onderwerp bezig omdat we merken dat er een hiaat op de markt is. Onze bijdrage richt zich bijvoorbeeld op personele ondersteuning, meedenken of het verstrekken van subsidies. Op de achtergrond speelt een ander probleem: hoe zorg je dat de starterswoningen die je vandaag bouwt ook in de toekomst voor starters beschikbaar blijven? Kortom een interessant aandachtsgebied, waarbij de hele provinciale inbreng nog van de grond af moet worden opgebouwd. Jeugdpanel Wonen op bezoek bij project Starterswoningen gemeente Bladel (foto: Wilco Jacobusse) Aan het woord is Jenny Heijstek, junior beleidsmedewerker bij Ruimtelijke Ontwikkeling, cluster Stedelijke Planologie, waar ze zich vooral bezig houdt met wonen en stedelijke vernieuwing. Rond wonen is provinciaal beleid ontwikkeld dat zich laat samenvatten in zorgvuldig ruimtegebruik en bundeling in steden en dragende kernen, vervolgt ze. Daarnaast is in de vorig jaar verschenen Woonvisie een aantal sectorale woondoelen opgenomen, zoals het zorgdragen voor kwetsbare doelgroepen. Daartoe behoren de starters. Uitgave: provincie Zeeland Teksten: Ab Harpe, Communicatie Opmaak: Afdeling Informatievoorziening en Documentatie Adres: Afdeling Communicatie, Abdij 9 Postadres: Postbus LA Middelburg Telefoon (0118)