Huisarts in praktijk

Transcriptie

1 November Jaargang 18 - no. 12 Huisarts in praktijk Peilstations meten trends in huisartsenpraktijk De rode remedie van de Socialistische Partij in Oss HIV is onzichtbaar geworden Deze >> uitgave Probleemdrinker beter in beeld huisarts in praktijk Augustus 2006 xx

2 Colofon In dit nummer JAARGANG 18 NUMMER Huisarts in Praktijk is het tijdschrift van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV). Het tijdschrift verschijnt maandelijks en wordt gratis toegezonden aan alle leden van de LHV. Hoofdredacteur: Charlotte Vermeulen Bladmanager: Pieter van Dam Aan dit nummer werkten mee: Pieter van Dam, Corina de Feijter, Hans Oostrum Fotografie, Persfotobureau Jan Spoelstra, Els van Thiel en Frank van Wijck Coverbeeld: Hans Oostrum 8 Vroegdiagnostiek loont bij problematisch alcoholgebruik In elke huisartsenpraktijk zitten ongeveer tweehonderd mensen die meer drinken dan goed voor ze is. In tegenstelling tot wat sommige huisartsen menen, valt er aan deze groep wel degelijk eer te behalen, vindt Louwrens Boomsma, mede-opsteller van de NHG-standaard Problematisch alcoholgebruik. Hij is ervan overtuigd dat vroegtijdige signalering en het bespreekbaar maken van het drankgebruik de moeite lonen en kunnen voorkomen dat de problemen desastreuze vormen aannemen. Illustraties: Pim Schots Vormgeving: Arie Onnink Redactieadres: Mercatorlaan 1200, Postbus LB Utrecht telefoon fax huisarts@lhv.nl Abonnementen: Voor het opgeven/opzeggen van abonnementen, het doorgeven van adreswijzigingen of het afhandelen van service-gevoelige zaken, zoals klachten over toezending, kunt u terecht bij: Abonnementenland Postbus AA Uitgeest telefoon fax info@bondis.nl Abonnementprijs voor particulieren e 97,-. Advertentieverkoop: Springer Uitgeverij bv Hafize Onder Postbus AG Leusden telefoon fax hafize.onder@springeruitgeverij.nl Advertenties behoeven de goedkeuring van de eindredactie Uitgave: ISSN Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt Peilstations meten trends in de huisartsenpraktijk Met welke ziekten en klachten komen patiënten bij de huisarts? Sinds 1970 rapporteren huisartsen van 45 huisartsenpraktijken, die samen het landelijk netwerk Continue Morbiditeits Registratie (CMR) Peilstations Nederland vormen, regelmatig over het voorkomen van een aantal ziekten. Het levert een schat aan informatie op. Welke trends kunnen we daaruit afleiden voor de huisartsenzorg? Fysiotherapeuten scherpen opleidingseisen aan De fysiotherapeuten kunnen voor de huisartsen een belangrijke partner zijn om vorm te geven aan de plannen voor versterking van de eerste lijn. De bepaling van de beroepsgroep dat alle actieve en nieuwe gespecialiseerde fysiotherapeuten met ingang van 2015 op het universitaire of professionele masterniveau zullen functioneren, waarborgt dat ze als gelijkwaardige partners met de huisartsen zullen optrekken. Koperen jubileum Bouwadviesgroep De Bouwadviesgroep van de LHV zit in de lift. In 1995, het geboortejaar, kwamen er zestig plattegronden binnen ter beoordeling. In 2007 is dat aantal bijna verdrievoudigd. Ook het aantal verzoeken om advies steeg navenant. Huisartsen en architecten zijn zeer tevreden over de concrete, praktische hulp bij het (ver)bouwproces. Coördinator Anda Broek legt uit waarom een vooruitziende blik zo belangrijk is. 24 Tips voor een betere praktijkvoering Kan uw wachtkamer een opknapbeurt gebruiken? Komt u elke dag tijd tekort? Ziet u in uw praktijk zaken die u storen omdat ze niet goed of inefficiënt geregeld zijn? Investeren in een goede praktijkvoering loont. In samenwerking met LHV-beleidsmedewerker Pieter van den Hombergh geeft de redactie van Huisarts in Praktijk u alvast een paar tips en trucs voor een efficiënte en patiëntveilige praktijk. xx 4 huisarts in in praktijk December

3 en verder De rode remedie in Oss De tijden zijn veranderd, maar de idealen van weleer zijn nog springlevend bij Ons Medisch Centrum in Oss, dat in 1975 ontstond op initiatief van de Socialistische Partij. Het uitgangspunt was dat huisartsen een stem moeten geven aan sociaal zwakkeren die in de knel zitten. Je kunt niet dokteren aan de mens, als je niet doktert aan de maatschappij. Een huis met nesjomme Joods Hospice Immanuel aan de Amstelveenseweg in Amsterdam is een veilige haven voor mensen die niet lang meer te leven hebben. Het mooie huis dat op 15 mei 2007 open ging, biedt geborgenheid, herkenning en houvast aan de gasten en hun familie. Huisarts Ruben van Coevorden, mede-initiatiefnemer en medisch directeur, ontvouwt de filosofie van dit bijzondere hospice. Ziekenhuiszorg in Amelandse huisartsenpraktijk Huisarts Jacques Jacobs op Ameland heeft in de loop der tijd een brede invulling gegeven aan zijn vak. Zijn patiënten en de vele toeristen die jaarlijks het Waddeneiland bezoeken hebben daar baat bij. Ze hoeven minder vaak of niet onnodig naar het vaste land. Zijn nieuwste aanwinst is een röntgenapparaat, waarmee Jacobs kan zorgen voor een snellere diagnostiek en behandeling. 6 Zoektocht naar crisisbed via website 7 Tien jaar griepvaccinatie door huisartsen 7 Kamerbrede steun voor substitutie 7 Convenant NPCF en Menzis 7 Samenwerking huisarts en jeugdarts 7 Honderste keurmerk apotheekhoudenden 12 Haagse huisartsen bieden hun patiënten collectieve verzekering aan 13 Samenwerking huisartsen en Menzis in Eerstelijns Medische Centra 14 Versterking eerste lijn in Friesland 14 Huisartsenpost krijgt cliëntenraad 14 Nieuwe directeur Zorgverzekeraars Nederland 15 Portret: huisarts en reisorganisator Marjo Zwart 23 Column: Steven van Eijck blikt terug op Preventie is een veelkleurige lappendeken 43 Huisarts kan hiv-patiënten goed begeleiden 46 Netwerk: Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskun- de, Koninklijke Nederlandse Organi- satie van Verloskundigen, Nefarma Ervaringen waarnemers nog onvoldoende benut In het novembernummer van Huisarts in Praktijk poneerde het bestuur van de afdeling WADI dat er meer aandacht moet komen voor de positie van waarnemers, dat er goede tarieven voor hen moeten komen en dat ze meer invloed moeten krijgen op de organisaties waar ze werken. Maar hoe denken de waarnemers zelf over dergelijke zaken? Redacteur Frank van Wijck sprak met hen. Huisartsen hebben nog teveel schroom om een hiv-test aan te bieden De verwachting is dat het aantal hiv-patiënten in Nederland de komende tien jaar zal verdubbelen. Er zullen steeds meer patiënten 65 jaar of ouder zijn. Huisartsen zullen dan ook vaker geconfronteerd worden met de problemen die dat voor een patiënt oplevert. 15 huisarts in praktijk December

4 Nieuws >> Zoektocht naar crisisbed via website Crisisbed.nl is een experimentele website die snel inzicht geeft in het aantal beschikbare verpleeghuis- en crisisbedden in Noord Brabant. Het kan huisartsen in noodgevallen een hoop telefoontjes en s beparen. Ruim veertig huisartsen(praktijken) hebben zich inmiddels aangemeld, naast een aantal zorginstellingen en ziekenhuizen. De gebruikers kunnen via de website bedden zoeken en aanmelden. Het kan nooit geen kwaad, en Het lijkt me een bruikbaar initiatief, zeggen twee Brabantse huisartsen die zich inmiddels hebben aangemeld over crisisbed.nl. Meld- en zoeksysteem Het idee voor een effectief landelijk meld- en zoeksysteem voor crisisbedden is afkomstig van Connectzorg Nederland in samenwerking met de verpleeghuisbranche. Huisartsen moeten soms stad en land afbellen voor een bed. Het kostenloze aanbod van deze website aan de huisartsen is een geste naar deze beroepsgroep. De zorgaanbieder van voorkeur blijft namelijk verantwoordelijk voor het vinden van passende zorg. Een huisarts meldt zich aan, zet een zoekopdracht uit, vult de specificatie in, gaat het bijvoorbeeld om een psycho-geriatrische of een somatische patiënt, en dan komt het aanbod naar voren. Het aanbod is nu nog niet groot. Het succes van de website hangt voor een groot deel samen met het zeer actueel melden van de beschikbare capaciteit, vertelt initiatiefneemster Annette Oldenboom. Anders dan de naam doet vermoeden, gaat het niet alleen om crisisbedden, maar ook om reguliere, palliatieve bedden en logeerbedden. Inzicht in de beschikbaarheid van dit laatste type bedden moet met name de doorstroom van cliënten vanuit de ziekenhuizen vergemakkelijken. Oldenboom Foto s: Hans Oostrum fotografie benadrukt dat de website alleen het aanbod inzichtelijk maakt. Het gaat om het afstemmen van vraag en aanbod. Geen bed beschikbaar als antwoord krijgen is ook informatie. Is het gevraagde bed niet beschikbaar, dan kan de zoekopdracht worden opgeslagen en krijgt de huisarts per bericht als het gevraagde bed is gevonden dat aan de opdracht voldoet. De afstemmingsprocedure rond de opname blijft hetzelfde. De website draagt niet bij aan een oplossing voor het dichtslibben van de verpleeghuizen. De site is wel een goed middel om richting zorgverzekeraars duidelijk te maken in welke regio s tekorten zijn en waar een overschot. Tijdswinst Het is vooral de tijdswinst die huisartsen aanspreekt. Ik heb er in mijn praktijk niet veel mee te maken, maar soms kan er rond een patiënt een acute situatie ontstaan. Dan zit je als huisarts klem, en ik zie deze website dan als een mogelijkheid om snel een bed te vinden, zegt huisarts Bekker uit Tilburg. Ook zijn collega uit Oudenbosch hoeft niet vaak te zoeken naar een crisisbed. Maar op het moment dat het wel moet, krab je je op je hoofd en ga je rondbellen. Dan lijkt de website me een bruikbaar initiatief. Alleen denk ik dat het me nog meer frustreert als er dan geen bed beschikbaar is. Ketenwerking Deelname is voor de huisartsen gratis. Het ministerie van VWS en Zorgverzekeraars Nederland onderzoeken momenteel op welke wijze zij het initiatief kunnen faciliteren en onder de aandacht kunnen brengen bij de gebruikers. Het gaat om een proef in de regio Noord-Brabant, inclusief Nijmegen en de Bommelerwaard. Huisartsen uit andere regio s kunnen zich, vooruitlopend op de uitrol in de overige provincies, alvast inschrijven. Het zou geweldig zijn als dit gaat werken. Als clusters van regio s gaan meedoen, kan een ketenwerking ontstaan. (CDF) 6 huisarts in praktijk December 2007

5 >> Kort Taart bij 10 jaar griepcampagne LHV-voorzitter Steven van Eijck heeft dinsdag 4 december aan minister André Rou- Gezondheidsraad nog dat als gevolg van rond de 75 procent. Onlangs meldde de voet van Jeugd en Gezin een met tien injectiespuiten versierde taart overhandigd opnames en sterfgevallen onder ouderen de griepcampagne het aantal ziekenhuis- ter gelegenheid van het tienjarig bestaan als gevolg van griep met de helft is gedaald. Tijdens het korte onderhoud met van de griepcampagne. Minister Rouvoet verving de op het laatste moment verhinderde minister Ab Klink. Steven van Eijck eens het belang van preventie binnen de minister benadrukte Van Eijck nog werd vergezeld door zijn collega-bestuursleden Paul Habets en Jettie Bont. Preventienota van minister Klink, die op de eerstelijnszorg. Volgens hem sluit de 5 december werd behandeld in de Tweede Kamer, goed aan op het beleid en de De griepcampagne wordt door de huisartsen georganiseerd in samenwerking voorgenomen activiteiten van de LHV en de Stichting Nationaal Programma Grieppreventie (SNPG). Een griepprik wordt (NHG). Als concrete voorbeelden voor het Nederlands Huisartsen Genootschap aanbevolen voor personen ouder dan 65 nieuwe vormen van preventie noemde jaar, diabetici en volwassenen en kinderen met chronische ziekten zoals hart-, consult en de ontwikkeling van program- hij de ontwikkeling van een preventie- long- en nieraandoeningen. De vaccinatiegraad onder deze groepen ligt met onwicht en problematisch alcoholgebruik. ma s voor de aanpak van roken, overgegeveer 3 miljoen gevaccineerden steeds (PVD) Honderste keurmerk Op dinsdag 4 december werd aan huisartsenpraktijk Bouman in Gouderak het honderdste bijna 50 praktijken het implementatietraject worden uitgereikt. Op dit moment volgen keurmerk voor apotheekhoudende huisartsen dat moet leiden tot het keurmerk. (PVD) uitgereikt. Het keurmerk werd uitgereikt door beleidsadviseur Loes Schriere van de afdeling van apotheekhoudende huisartsen van de LHV (rechts op de foto). De zogenoemde certificatieregeling voor farmaceutische hulpverlening door apotheekhoudende huisartsen werd in 2005 ingesteld en wordt uitgevoerd door Kema. Het enthousiasme voor het keurmerk bij de bijna 500 apotheekhoudende huisartsen is bijzonder groot gezien het hoge aantal certificaten dat in de afgelopen twee jaar kon Samenwerking huisarts en jeugdarts Het ministerie van VWS heeft de Artsenvereniging Jeugdgezondheidszorg Nederland (AJN) een subsidie toegekend om een handreiking over de samenwerking tussen jeugdartsen en huisartsen op te stellen. Bij het opstellen van de handreiking zijn ook de LHV en het NHG betrokken. (PVD) Convenant NPCF en Menzis Na een succesvolle pilot met vijf ziekenhuizen in Groningen gaan de NPCF en Menzis patiënten meer betrekken bij de inkoop van zorg. In de pilot werden de wensen van vier specifieke patiëntengroepen geïnventariseerd en gebruikt in het inkoopbeleid van Menzis. De pilot wordt voor Menzis nu landelijk beleid en uitgebreid met meer ziektebeelden. Op 20 november ondertekenden Iris van Bennekom (NPCF) en Roger van Boxtel (Menzis) hiertoe een convenant. (PVD) Kamerbrede steun voor substitutie Een meerderheid in de Tweede Kamer ondersteunt het pleidooi van de LHV en Zorgverzekeraars Nederland voor een verruiming van de substitutiemogelijkheden. Tijdens de behandeling van de preventienota van minister Klink begin december kreeg het voorstel van CDAkamerlid Pieter Omtzigt om huisartsen meer behandelingen te laten overnemen van ziekenhuizen grote bijval. Het gaat volgens hem dan vooral om de behandeling van chronisch zieken en kleine chirurgische ingrepen. Volgens Omtzigt kan substitutie een forse besparing van de zorguitgaven opleveren. Volgens berekeningen van de LHV en Zorgverzekeraars Nederland kan die besparing volgens hem oplopen tot enkele honderden miljoenen euro s per jaar. De Tweede Kamer drong er bij minister Klink van VWS op aan om medio 2008 met een plan te komen om substitutie te vergemakkelijken. (PVD) huisarts in praktijk December

6 Vroegdiagnostiek loont bij problematisch alcoholgebruik In elke huisartsenpraktijk zitten ongeveer tweehonderd mensen die meer drinken dan goed voor ze is. In tegenstelling tot wat sommige huisartsen menen, valt er wel degelijk eer te behalen aan deze groep, vindt Louwrens Boomsma, mede-opsteller van de NHG-standaard Problematisch alcoholgebruik. Hij is ervan overtuigd dat vroegtijdige signalering en het bespreekbaar maken van het drankgebruik de moeite lonen en kunnen voorkomen dat de problemen desastreuze vormen aannemen. Els van Thiel Foto s: Hans Oostrum fotografie Foto s: Hans Oostrum fotografie Het SIGNAAL-project richt zich op signalering, motivering, begeleiding en verwijzing bij alcoholproblematiek in de huisartsenpraktijk. Het is een project van twee instellingen voor verslavingszorg en onderzoeksinstituut NISPA van de Radboud Universiteit Nijmegen. Uit een onlangs verschenen rapport over het SIGNAAL-project kwam naar voren dat alcoholproblemen in hooguit dertig procent van de gevallen door de huisarts worden herkend. Dat komt onder andere door het beeld dat huisartsen hebben van mensen die te veel drinken. Vaak wordt dat bepaald wordt door een vrij kleine groep zware drinkers, mannen en vrouwen die echt alcoholafhankelijk zijn, zegt Louwrens Boomsma, huisarts en wetenschappelijk medewerker van het NHG. Met die mensen valt weinig aan te vangen, zo wordt gedacht. Het klopt dat je met deze categorie drinkers minder bereikt, maar er is een veel grotere groep die weliswaar meer drinkt dan goed voor hen is, maar bij wie je met interventies wel degelijk een gedragsverandering tot stand kunt brengen. De vraag is: hoe spoor je deze mensen op? Het alcoholgebruik leidt bij hen niet tot ernstige moeilijkheden op het werk of in het gezin, dus dat is geen aangrijpingspunt. Het is een groep waar je als huisarts pro actief over moet nadenken. Vroeger gebruikten artsen lijstjes met risicovolle beroepen, daar stonden bijvoorbeeld obers, barkeepers en vertegen- 8 huisarts in praktijk December 2007

7 woordigers op. Dat werkte in de praktijk niet. De NHG-standaard Problematisch drankgebruik definieert een aantal patiëntengroepen bij wie sprake kan zijn van problematisch drinkgedrag. Het zijn vijvers met veel visjes erin, meer kans dus om er een te vangen. Denk aan mensen die vaak kleine ongelukjes hebben, die regelmatig om slaaptabletten vragen of die nogal eens op het spreekuur komen met maag- of darmklachten. Slaapmutsje Vroegtijdig signaleren van drankproblemen is effectief en kostenbesparend. In een vroeg stadium erkennen patiënten hun drankprobleem gemakkelijker en gaan ze er eerder mee aan het werk, benadrukt Boomsma. Mensen hebben vaak ideeën over alcohol die niet kloppen, de borrel als slaapmutsje bijvoorbeeld. Je slaapt misschien aanvankelijk beter in, maar je slaapt veel onrustiger en bent vermoeider als je opstaat. De oudere patiënt die elke avond een paar glaasjes port drinkt uit angst om s nachts wakker te liggen, weet dat misschien niet. Dat slaapmutsje kan voor een huisarts een prima ingang zijn. Als mensen zeggen dat ze zich met een paar drankjes beter voelen, is dat ook een prima entree. Stemmingsproblemen en alcoholproblemen liggen helaas dicht bij elkaar, evenals angst en alcoholproblemen. Het is verstandig om dan niet te blijven hangen in het kwantitatieve aspect - hoeveel is te veel - maar ook in te gaan op de rol die alcohol speelt in iemands leven. Om erachter te komen of alcohol een rol speelt bij bepaalde klachten, gebruikt Boomsma zelf soms de indirecte weg, bijvoorbeeld via de leefstijlanamnese. We gaan het hebben over wat u eet, drinkt, hoeveel u beweegt, hoe het met uw gewicht is Wat drinkt u op een doordeweekse avond? En in het weekend en op feestjes? Of hij gebruikt een omweggetje: Bij sommige mensen hangen klachten zoals u heeft samen met alcohol. Hoe zit dat bij u? Boomsma benadrukt het belang van vroegdiagnostiek: De tien procent van onze populatie die te veel drinkt, hebben we lang niet allemaal in kaart. Als Boomsma les geeft aan studenten, duikt altijd dezelfde vraag op: vinden mensen het niet vervelend dat je erover De NHG-standaard Problematisch drankgebruik definieert een aantal patiëntengroepen bij wie sprake kan zijn van problematisch drinkgedrag. Louwrens Boomsma: Het zijn vijvers met veel visjes erin, meer kans dus om er een te vangen. Denk aan mensen die vaak kleine ongelukjes hebben, die regelmatig om slaaptabletten vragen of die nogal eens op het spreekuur komen met maag- of darmklachten. praat? Zet je de relatie met de patiënt niet op het spel? Als je het koppelt aan een klacht, valt dat reuze mee. We weten bijvoorbeeld dat bij ongeveer dertig procent van de mensen die zich in het weekend met een ongevalletje op de Eerste Hulp meldt alcohol een rol speelt. Op dat moment zal de patiënt niet ontvankelijk zijn voor een gesprek, maar als hij later bij de huisarts komt om de hechtingen te laten verwijderen, is een preventieve insteek wel mogelijk. Het is gebleken dat negentig procent van de patiënten er geen bezwaar tegen heeft hun alcoholgebruik met de huisarts te bespreken, mits het verband met hun klacht duidelijk is. Preventie Door iemand die te veel drinkt op het juiste moment aan te spreken en het juiste zetje te geven, kan hij gemotiveerd raken om zijn gedrag te veranderen, is de boodschap van Boomsma. Dat kan met behulp van relatief lichte interventies, bijvoorbeeld een kort adviesgesprek in combinatie met een patiëntenbrief of via motiverende gespreksvoering, waarbij ingespeeld wordt op de verschillende fasen van gedragsverandering. De kerngedachte is dat iemand zijn gedrag pas kan veranderen als hij dat zélf wenselijk acht. Onderzoek toont aan dat verwijzing naar websites van bijvoorbeeld het Trimbosinstituut en het NIGZ voor een specifieke groep drinkers aantrekkelijk is: goedkoop, laagdrempelig en toegankelijk. E-health biedt mogelijkheden voor screening, advies, zelfhulp en hulpverlening. Soms haken huisartsen af met de gedachte: wat kan ik teweegbrengen in tien minuten? Motiverende gesprekken kunnen echter ook heel goed door een praktijkondersteuner gevoerd worden. De huisarts maakt een begin, waarna de praktijkondersteuner het traject deels overneemt. Na drie, vier gesprekken komt de patiënt weer bij de huisarts terug. Ik heb gemerkt dat veel praktijkondersteuners hier echt feeling voor hebben. Ook samenwerking met een SPV er uit de verslavingszorg ziet Boomsma als een optie. Op gezette tijden zou de huisarts samen met de SPV er een aantal patiënten kunnen behandelen. De drempel van de huisartsenpraktijk is veel lager dan die van een verslavingskliniek. De onlangs verschenen kabinetsvisie op gezondheid en preventie Gezond zijn, gezond blijven geeft de huisartsenzorg een belangrijke rol. Boomsma denkt bijvoorbeeld aan ouderen, ook een risicogroep als het om alcohol gaat. Je hebt het voordeel dat je ze relatief vaak ziet. Als huisarts zou je de preventie projectmatig kunnen aanpakken door bijvoorbeeld alle ouderen die slaapmiddelen gebruiken op te roepen voor een leefstijlanamnese. Slaapmedicatie en alcohol versterken elkaar, waardoor het risico van vallen en botbreuken groter wordt. Ouderen zijn kwetsbaarder voor alcohol, ook voor kleinere hoeveelheden. Overigens vindt Boomsma het preconceptioneel advies ook bij uitstek een gelegenheid om alcoholgebruik ter sprake te brengen. Vrouwen die zwanger willen worden kunnen beter geen alcohol drinken, vaders in spe ook niet. De boodschap is duidelijk: De huisarts kan bij problematisch alcoholgebruik veel meer doen dan hij vaak denkt. Het gaat niet alleen om ernstige gevallen. De moed hoeft hem niet in de schoenen te zinken, want hij hoeft het niet alleen te doen. De huisarts is een spil in het traject, die anderen kan inschakelen bij motiverende gespreksvoering, als hij vindt dat hij daar zelf geen tijd of vaardigheden voor heeft. huisarts in praktijk December

8 Foto s: Hans Oostrum fotografie Huisartsen behandelen vaker sportletsel, antibioticaresistentie valt mee, consult rookverslaving nog beperkt, daling aantal zelfmoordpogingen Peilstations meten trends in de huisartsenpraktijk Met welke ziekten en klachten komen patiënten bij de huisarts? Sinds 1970 rapporteren huisartsen van 45 huisartspraktijken, die samen het landelijk netwerk Continue Morbiditeits Registratie (CMR) Peilstations Nederland vormen, regelmatig over het voorkomen van een aantal ziekten. Het levert een schat aan informatie op. Welke trends kunnen we daaruit afleiden voor de huisartsenzorg? Huisarts en epidemioloog Gé Donker, werkzaam in gezondheidscentrum De Weide (Hoogeveen) en bij het Nivel, geeft een toelichting. Corina de Feijter De huisartsen van de peilstations registreren ziekten, verzamelen monsters, sturen deze in en vullen vragenlijsten in. De patiëntenpopulatie van de 45 huisartspraktijken bestrijkt één procent van de Nederlandse bevolking en is verspreid naar regio en bevolkingsdichtheid. De meeste registraties lopen over meerdere jaren. Elk jaar worden circa tien ziektebeelden en verrichtingen geregistreerd. Soms valt er een onderwerp af als we vinden dat we over voldoende wetenschappelijke gegevens beschikken. Dat geldt bijvoorbeeld voor het consult rookverslaving. Het hangt ook af van de workload bij huisartsen en de vraag hoeveel gegevens het onderwerp oplevert, zegt Gé Donker. Ze benadrukt dat het bij deze registratie gaat om onafhankelijk onderzoek, waarvan de uitkomsten vertaald worden naar de huisartsenpraktijk. De goede spreiding van de CMR-peilstations maakt het mogelijk om voor Nederland representatieve gegevens te genereren. Door de wekelijkse rapportage worden trends snel zichtbaar. Het is nuttig voor de huisartspraktijk. Griep is een belangrijk onderwerp van de CMR-peilstations. Dat komt door de kans op een panepidemie die in de vorige eeuw drie keer heeft plaatsgevonden. Sinds de start van de peilstations registreren de huisartsen het aantal patiënten dat de huisarts consulteert met een influenzaachtig ziektebeeld. De afgelopen jaren was er sprake van een milde griepepidemie. Een analyse van 35 griepseizoenen laat zien dat er een grote variatie is in aanvang en duur. Het begin van een epidemie lag meestal eind december, maar varieert van half november tot begin maart. Ook de duur verschilt: van enkele 10 huisarts in praktijk december 2006

9 weken tot ruim vier maanden, maar beslaat gemiddeld elf weken. Soms werd de epidemie onderbroken door één of meerdere weken waarin minder griepgevallen voorkwamen. Donker: Belangrijk is dat de huisartsen van de peilstations wekelijks twee monsters insturen (keel- en neuswat) voor virologisch onderzoek. Op basis van de virustypering in meerdere Europese landen wordt door middel van een WHO-advies het griepvaccin voor het volgende seizoen aangepast. Het virus verandert steeds en door dit onderzoek proberen we een pandemie tijdig te onderkennen en passende maatregelen te nemen. Wij werken hiervoor nauw samen met het RIVM en het Nationaal Influenza Centrum (NIC). Inmiddels is er ook een nieuwe richtlijn gemaakt voor griepvaccinatie. Antibioticaresistentie Donker noemt een ander onderwerp dat van belang is: de studie die in 2005 is begonnen naar het voorkomen en de antibioticagevoeligheid van Staphylocooccus aureus in de huisartspraktijk,. Deze bacterie is in veel landen resistent voor antibiotica en met name gezondheidszorginstellingen als ziekenhuizen ervaren dat als een probleem. De huisartsen van de peilstations werd gevraagd om bij vijftig tot honderd patiënten die hun spreekuur bezoeken met een niet-infectieuze aandoening, een neuswat af te nemen en deze op te sturen naar het bacteriologisch laboratorium van het academisch ziekenhuis in Maastricht waar onderzoek werd verricht op de aanwezigheid van Staphylococcus aureus en de gevoeligheid van deze bacterie voor verschillende antibiotica werd bepaald. In geen enkel monster werd MRSA aangetroffen en dat is goed nieuws. Een andere conclusie is dat behalve het te verwachten hoge percentage resistentie voor penicilline en amoxycilline (66 procent), de resistentie tegen de andere onderzochte antibiotica varieerde van nul tot zes procent. Voor de huisarts betekenden deze lage resistentiepercentages dat de huidige richtlijnen voor bijvoorbeeld het behandelen van huidinfecties vooralsnog niet aangepast hoeven te worden. Daarnaast suggereren de resultaten dat de toenemende methicillineresistentie van Staphylocooccus aureus zijn oorsprong waarschijnlijk niet in de open populatie vindt. Het blijkt mee te vallen met de antibioticaresistentie in de huisartspraktijk. De uitkomsten ondersteunen restrictief antibioticabeleid in de huisartspraktijk, zoals dat is vastgelegd in richtlijnen. Op deze manier leveren de CMR-gegevens een bijdrage aan het beheersen van antibioticaresistentie. Consult rookverslaving Het is niet goed bekend hoe vaak mensen bij hun huisarts hulp zoeken voor het stoppen met roken. De afgelopen jaren is nagegaan hoe vaak de patiënt de huisarts hierover consulteert of dat de huisarts het rookgedrag zelf ter sprake brengt. Welke type begeleiding of behandeling gaf de huisarts? Het blijkt dat mensen rond de jaarwisseling zich veelal voornemen om te stoppen met roken. Vooral in het eerste kwartaal van het jaar wordt de huisarts het vaakst over het roken geconsulteerd. De meeste mensen zijn tussen de veertig en zestig jaar, maar de piekleeftijd lijkt naar een iets jongere leeftijd te verschuiven. We blijven de gegevens van de peilstations kritisch bekijken. We willen immers geen onzin verkopen. Donker wijst erop dat roken een ongunstige risicofactor is en dat huisartsen een rol moeten spelen bij het stoppen met roken. Op die manier kunnen ze een bijdrage leveren aan het voorkomen en terugdringen van aan roken gerelateerde gezondheidsklachten. Hoe pakken huisartsen dat aan? Een voor huisartsen beschikbare methode is de minimale interventiestrategie Stoppen met roken (MIS). Het onderzoek toont aan dat huisartsen vaker het initiatief namen om te spreken over stoppen dan de rokers zelf (54 versus 42 procent). Ze stelden het onderwerp vooral aan de orde bij rokers met klachten gerelateerd aan het roken en bij rokers met een chronische aandoening. De meeste huisartsen gaven een mondeling advies (64 procent) of een geneesmiddel op recept (24 procent). Van de huisartsen van de peilstations gebruikte 45 procent ten minste één keer de MIS tijdens een eerste advies over stoppen. Donker constateert dat huisartsen nog vaker deze interventiestrategie kunnen toepassen. In de nascholing kan hier meer aandacht aan besteed worden. Het behoort tot de taak van huisartsen om patiënten erop te wijzen dat roken slecht is voor de gezondheid. Sportletsel Een opmerkelijke tendens is dat huisartsen vaker sportletsel behandelen. Dat kan aan de ene kant komen doordat >> huisarts in praktijk December december xx

10 meer mensen zijn gaan sporten en daardoor blessures oplopen. Het kan ook zijn dat er sprake is van een verschuiving in de plaats van behandeling: bij de huisarts en niet bij de afdeling spoedeisende hulp. Donker wijt de toename aan het feit dat huisartsen de 24-uurs zorg beter georganiseerd hebben. De huisartsenposten zijn herkenbaarder geworden en worden daardoor beter bezocht. Ze vertelt dat er over nagedacht wordt na de sportletsels de aandacht te verleggen naar letsels door andere oorzaken. Maar wel op voorwaarde dat de registratie de huisarts niet teveel tijd mag gaan kosten. Het moet duidelijk zijn welke informatie je wilt hebben en of de registratie van bepaalde gegevens haalbaar is. Laagdrempelige voorziening Opvallend is verder dat het aantal suïcides(pogingen) lager is dan ooit. Doordat dit onderwerp sinds 1979 wordt geregistreerd, hebben we daar een goed beeld van. In 2006 wordt het laagste aantal suïcidepogingen gemeld van de laatste tien jaar. Voor kwetsbare groepen is het belangrijk dat de huisarts een laagdrempelige voorziening is. Misschien doen ze op dit vlak ook onbewust aan preventie. Het speelt waarschijnlijk ook een rol dat het taboe op psychische problemen kleiner is geworden en mensen daardoor eerder hulp zoeken. Verzoeken om euthanasie en hulp bij zelfdoding is een onderwerp waarover de huisartsen van de peilstations sinds 1976 rapporteren. Daarnaast zijn er over dit onderwerp belangrijke grootschalige landelijke onderzoeken gedaan en die verschillen aanzienlijk qua methodiek met de CMR. Voor het derde achtereenvolgende jaar is er ook aandacht voor palliatieve sedatie. Volgens Donker zijn er geen aanwijzingen dat palliatieve sedatie een verkapte vorm van euthanasie is. Donker spreekt haar waardering uit voor de huisartsen die mee doen aan de registratie. Ze krijgen er niet veel voor betaald en worden gedreven door hun ambitie om onafhankelijk onderzoek mogelijk te maken. Dat is ook cruciaal voor het ontwikkelen van richtlijnen en standaarden. Het valt niet mee om goed wetenschappelijk onderzoek te doen naast je praktijk. De neiging tot onderrapportage bestaat. We blijven de gegevens ook kritisch bekijken. We willen immers geen onzin verkopen. Foto s: Hans Oostrum fotografie Haagse huisartsen bieden hun patiënten collectieve verzekering aan Vier Haagse groepspraktijken waarbij 25 huisartsen zijn aangesloten, hebben zich verenigd in de Stichting A tot Z om hun patiënten een collectieve zorgverzekering van Agis te kunnen aanbieden. De huisartsen hebben voor hun patiënten een korting bedongen van respectievelijk vijf en acht procent op de basisverzekering en aanvullende verzekeringen. De patiënten hebben een brief gekregen en kunnen zich via een retourstrookje als deelnemer aanmelden bij de stichting. Daar hebben we een massale respons op gekregen. Deze patiënten ruiteren we in ons His. Vervolgens krijgen zij via de stichting A tot Z een offerte voor een zorgverzekering van Agis met uitleg over de polis. Uiteraard is deze aanbieding geheel vrijblijvend, verklaart huisarts Rob Leinders. In eerste instantie zijn de huisartsen uit idealistische overwegingen gaan onderhandelen met zorgverzekeraars. Een financieel gunstige zorgverzekering moet voor iedereen zijn weggelegd en niet alleen voor werkende mensen, vinden ze. Door hun krachten te bundelen, hebben de huisartsen dit kunnen realiseren. Er is nog een ander belangrijk punt, zegt Leinders. Er gebeurt momenteel heel veel in de zorg: verzekeraars die huisartsen in dienst nemen of huisartsen faciliteren. Of we zien andere zorgaanbieders zoals Independer die heel commercieel werken. Wij zochten naar een weg om een gesprekspartner te zijn voor zorgverzekeraars. Volgens Leinders verdienen de huisartsen er niets aan. Via de stichting brengen ze de patiënten die zich hebben ingeschreven kosteloos in contact met de verzekeraar. Het is geen koppelverkoop. Leinders erkent dat het denkbaar is dat patiënten van huisartsen die niet meedoen aan het initiatief, overstappen naar een van de vier groepspraktijken. Dat is nu eenmaal marktwerking. Hij benadrukt dat het om een experiment gaat. Begin volgend jaar gaan we met Agis verder praten. Het is nog niet helemaal duidelijk wat we ervoor terugkrijgen. NRC Handelsblad meldde vorige maand dat de huisartsen samen met Agis een polis willen opstellen die financieel gunstig en evenwichtiger is dan de beschikbare pakketten: 12 huisarts in praktijk December 2007

11 de goedverstandpolis. We hebben dit helemaal nog niet besproken met Agis. Ik heb ook geen idee of ze die richting op willen. Het is wel zo dat we straks hopelijk een goed vertrekpunt hebben om hierover te praten. Taakuitbreiding Leinders meldt desgevraagd dat slechts een enkele patiënt hem tot nu toe om advies over een ziektekostenverzekering vroeg. Hij vindt dat onderhandelen met zorgverzekeraars anno 2007 tot de taak van huisartsen behoort. Zitten uw collega s te wachten op deze taakuitbreiding en kunnen ze dat deskundig en objectief? Het ligt eraan hoe je dat zelf ziet. Wij hebben gekozen voor een restitutiepolis, waarbij verzekerden alle kosten van een zorgverlener die ze zelf hebben uitgekozen. vergoed krijgen. Wij kunnen invloed uitoefenen op de polis en de randvoorwaarden die de verzekeraar stelt. Ons initiatief is misschien zo gek nog niet. De verzekering die Univé onlangs heeft geïntroduceerd, vind ik principieel onjuist. Vooral mensen met een chronische ziekte kiezen graag zelf hun arts en dat aspect raakt bij deze verzekering in de knel. Dat vind ik bedenkelijk. Volgens de huisarts komt de relatie met de patiënt niet onder druk te staan. Het aanbieden van de verzekering gebeurt geheel vrijblijvend. Het mag op geen enkele manier de arts-patiëntrelatie beïnvloeden. Hij wijst erop dat de huisartsen een zeker risico lopen. Wij nemen de verantwoordelijkheid op ons. Als Agis slechte prestaties levert, komen de patiënten bij ons klagen. Maar wil je iets bereiken, dan moet je je nek durven uitsteken. Huisartsen moeten niet afwachtend zijn, want dan hol je achter de feiten aan. Ons initiatief past goed in de huidige ontwikkelingen, benadrukt Leinders. Wij hebben met Agis een contract voor een jaar. Daarna liggen de zaken weer open en dat is voor alle partijen goed. Wij kunnen dan opnieuw rondkijken en Agis moet scherp blijven. In ieder geval kunnen onze patiënten er beter van worden en het maakt ons een interessante onderhandelingspartner. (CDF) Samenwerking huisartsen en Menzis in Eerstelijns Medische Centra Hun bedreigde spilfunctie, een groeiende gemeente en een dreigend capaciteitstekort leidt ertoe dat de huisartsen in Houten ingrijpend gaan vernieuwen. Ze gaan samen met andere zorgaanbieders samenwerken in vijf eerstelijns medische centra, met een gezamenlijke facilitaire organisatie. Ook in Tiel wordt de eerstelijnszorg binnenkort aangeboden vanuit het Eerstelijns Centrum Tiel. In beide plaatsen hebben de huisartsen en Menzis elkaar gevonden in hun streven de eerste lijn te versterken. Al draait Menzis er niet omheen: de centra zijn ook een middel om nieuwe klanten te werven. De huisartsen kwamen tot de conclusie: we willen onze spilfunctie beter kunnen vervullen in een toekomst die vraagt om intensieve samenwerking tussen zorgverleners. Het idee om de zorg anders te organiseren, ook inhoudelijk, sprak hen aan. Meer samenwerking met andere zorgaanbieders maakt een huisarts in praktijk December

12 efficiënte facilitaire ondersteuning, geïntegreerde eerstelijnszorg en ketenzorg mogelijk. Huisartsen winnen hiermee aan gewicht, licht projectleider Ruurd Huisman toe. Samenwerking vanuit de solistische praktijk is lastig, vandaar dat er gefaseerd eerstelijns centra worden opgezet. Vanuit deze centra gaan de huisarts hun spilfunctie waarmaken door een samenhangend eerstelijns zorgaanbod te organiseren. Ze kunnen zich specialiseren in zorgintensieve klantengroepen. Huisman verklaart dat Agis en Achmea aanvankelijk interesse toonden in het ondernemingsplan, maar toch afhaakten. Daarop werd contact gezocht met Menzis. Het worden beslist geen Menzis-centra. We gaan ook niet rechtstreeks een Menzis-polis aanbevelen, benadrukt Huisman. In de alliantie die we onlangs hebben ondertekend staan daarover duidelijke afspraken. We vormen samen met Menzis een platform om ideeën over zorgvernieuwing uit te wisselen. We gaan vier tot zes zorgprogramma s ontwikkelen voor alle patiënten, ongeacht bij wie ze verzekerd zijn. De praktijkmanager komt in dienst bij de Stichting Houtense Huisartsen. Wij vinden dat de regie bij de huisarts thuishoort en dan gaan we ons natuurlijk niet afhankelijk maken van een zorgverzekeraar. Menzis-woordvoerder Berend Henk Huizing meldt de samenwerking in Houten extra spannend te vinden omdat het buiten het werkgebied van de zorgverzekeraar ligt. We delen dezelfde visie: een sterke eerste lijn die doelmatiger georganiseerd is, waardoor de premiebetaler, de patiënt dus, beter af is. We faciliteren de huisartsen en betalen voor hun extra inspanningen. In de alliantie worden ook afspraken gemaakt over het beloop van de behandeling. Dat kan beter, patiënten moeten soms onnodig lang wachten of worden onterecht doorgestuurd. Wij vinden dat de huisartsen daarin de regie moeten oppakken en moeten zorgen voor een soepel verloop. We doen dit niet omdat we zonodig meer verzekerden willen, maar we hopen wel dat de patiënten merken dat ze in Houten iets extra s krijgen waardoor ze ook onze verzekering willen. In Tiel hebben alle huisartsen samen met de apotheek, de paramedische hulpverleners, het ziekenhuis en Menzis een totaalplan voor de eerste lijn gemaakt. Hier ligt Menzis meer voor de hand, aangezien het hier de dominante zorgverzekeraar is. Het samenbrengen van verschillende hulpverleners in deze nieuwe omgeving zal als een vliegwiel werken om innovatief aanbod te realiseren, aldus huisarts en LHV-bestuurslid Johan Reesink van EC Tiel. Substitutie Woordvoerder Fulco Seegers van de LHV, verklaart dat de LHV deze ontwikkelingen kritisch volgt. Wees alert op het bewaken van je medische onafhankelijkheid, zeggen wij tegen huisartsen die met zorgverzekeraars in zee gaan. Hij verwijst naar een recent Nivel-onderzoek over het Groningse Menzis-centrum, waaruit blijkt dat de huisartsen die er werken zelf de regie voeren over zorginhoudelijke zaken en dat daarbij hun professionele autonomie wordt gehandhaafd. Vooralsnog gaan we er vanuit dat de centra in Houten en Tiel op dezelfde leest zijn geschoeid. Er zit volgens Seegers een belangrijk aspect aan deze nieuwe ontwikkeling. De LHV heeft substitutie hoog in het vaandel staan. In Tiel heeft zich dat vertaald in een totaalplan voor de eerstelijnszorg, waarbij met het ziekenhuis afspraken zijn gemaakt over het aantal doorverwijzingen. De vraag is hoe hard Menzis vasthoudt aan de afgesproken cijfers en wat de eventuele gevolgen zijn als de huisartsen die overschrijden. Het is nog steeds de huisarts die de afweging maakt of hij een patiënt moet doorverwijzen. Als het hier gaat om het ontwikkelen van ketenzorg, met substitutie als uitgangspunt, dan is de LHV daar een voorstander van. (CDF) >> Kort Nieuwe directeur Zorgverzekeraars Nederland Pieter Hasekamp (42) is vanaf 1 januari 2008 de nieuwe algemeen directeur van Zorgverzekeraars Nederland (ZN). Hasekamp is afkomstig van het ministerie van VWS. Hij volgt Martin Bontje op die in juli van dit jaar overstapte naar de raad van bestuur van Uvit, de verzekeraarscombinatie van Univé, VGZ, IZA en Trias. (PVD) Huisartsenpost krijgt cliëntenraad De Coöperatieve Huisartsendienst Nijmegen (CHN) krijgt als een van de eerste huisartsenposten in Nederland een clïentenraad. De raad moet de belangen van de patiënten van de huisartsendienst behartigen en het bestuur adviseren bij zaken als patiëntenvoorlichting en klachtenregelingen. (PVD) Versterking eerste lijn in Friesland De Friese Huisartsen Vereniging (FHV) en De Friesland Zorgverzekeraar gaan nauwer samenwerken om de gezondheidszorg in Friesland en de centrale rol van de huisarts daarin verder te versterken. FHV-voorzitter Ben van Kapel en bestuursvoorzitter drs. H. Feenstra van De Friesland tekenden hiervoor medio november een intentieverklaring. Een belangrijke reden voor de intentieverklaring door de FHV en De Friesland is dat partijen de versterking van de eerste lijn zien als een belangrijk instrument om de toenemende zorgvraag en bijbehorende complexiteit op te vangen en aan te kunnen. Bovendien vindt er een verschuiving van zorg plaats van het ziekenhuis naar de huisartsenpraktijk. Partijen onderstrepen in hun intentieverklaring de cruciale rol die de huisartsengeneeskundige zorg heeft binnen de samenwerking tussen verschillende zorgaanbieders. Andere doelstellingen zijn het waarborgen en verbeteren van de kwaliteit, de beschikbaarheid, de doelmatigheid en de positie van de huisartsenzorg. (PVD) 14 huisarts in praktijk December 2007

13 Portret: Marjo Zwart Gegrepen door mens en cultuur Huisarts en reisorganisator Foto: Hans Oostrum Fotografie / Antim Foto s: Hans Oostrum fotografie In 1999 gold voor Irak een negatief reisadvies, nu nog trouwens. Dan gaan we naar Iran, zei Marjo Zwart tegen haar man. We hadden alle klassieke landen al bezocht. Toen we verder teruggingen in de geschiedenis, groeide het verlangen om dichter bij de bron van onze beschaving te komen. In Mesopotamië is het allemaal begonnen. Het werd een reisje van amper negen dagen, maar de vonk sloeg over. Je wordt ondergedompeld in het Perzië van tweeduizend voor Christus en het Iran van tweeduizend na Christus. Als je op straat loopt in Teheran, Isfahan of Shiraz maken mensen graag een praatje. Iraniërs zijn buitengewoon communicatief. Ik werd gegrepen door de warmte van de mensen, het land en de cultuur. Ja, ook door de islam, de goede dingen in de islam. Ik was dertig jaar huisarts en ik dacht: het is mooi geweest, ik ga reizen organiseren naar Iran en soms ook naar Libië. Amir coachte me, de Iraanse gids van onze eerste reis die inmiddels een vriend geworden was. Verschillende keren per jaar vertrekken er reisgroepen; de Toeristische Hogeschool in Breda geeft in Teheran cursussen tourmanagement. Ook daar heeft Marjo Zwart de hand in gehad. Wat we in Nederland vernemen over Iran is maar een deel van de waarheid. Lang niet iedereen loopt in het zwart. Er zijn buitengewoon hippe jonge meiden, die hun hoofddoek uitdagend naar achteren schuiven. Dat zou te prikkelend zijn voor mannen, vindt de archaïsche, patriarchale hoek. Iraanse mannen dragen geen djellaba, maar een keurig gestreken overhemd. Of de kekke kontjes daaronder misschien prikkelend zijn voor vrouwen, daar hoor je niemand over. Natuurlijk gebeuren er in Iran dingen die niet kloppen. Maar daar kun je wél over praten. Het is niet de as van het kwaad. Het zou de as van het goede kunnen zijn als we wat meer begrip en respect opbrengen. Maar dat lukt niet als je van niets weet. Je moet er naartoe, voor jezelf, maar ook om de mensen daar te ondersteunen. Dat is zo langzamerhand uitgegroeid tot mijn missie, al klinkt dat wat zwaar. (EVT) huisarts in praktijk December

14 De fysiotherapeuten kunnen voor de huisartsen een belangrijke partner zijn om vorm te geven aan de plannen voor versterking van de eerste lijn. De bepaling van de beroepsgroep dat alle actieve en nieuwe gespecialiseerde fysiotherapeuten met ingang van 2015 op het universitaire of professionele masterniveau zullen functioneren, waarborgt dat ze als gelijkwaardige partners met de huisartsen zullen optrekken. Frank van Wijck KNGF-voorzitter Bas Eenhoorn: Samen met huisartsen de preventiemarkt op Fysiotherapeuten scherpen opleidingseisen aan Foto: Hans Oostrum Fotografie / Antim Bas Eenhoorn, voorzitter van het Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie, ergert zich aan posters van zorgverzekeraar VGZ in abri s waarop een vrouw te zien is die onder de noemer Alle aandacht voor Thea door twee fysiotherapeuten wordt behandeld. Verkeerde beeldvorming, het geeft veel te veel het beeld van een massage-instituut, vindt hij, terwijl de rol van de fysiotherapeut er juist bij uitstek een is van advisering en begeleiding. We moeten weg van dat ouderwetse beeld. Niet voor niets adverteren wij zelf op de radio om mensen duidelijk te maken dat ze zich tot ons kunnen wenden voor een goed advies. En dat doen mensen dan ook. Jaarlijks 2,5 miljoen mensen om precies te zijn, zestien procent van de bevolking. Een enorm aantal, vindt Eenhoorn. Inmiddels blijkt pakweg 25 procent van de patiënten zijn weg naar de fysiotherapeut zelfstandig te vinden, dus zonder doorverwijzing van de huisarts. Vindt u dat weinig? reageert Eenhoorn desgevraagd. Ik vind het zelf toch niet zo gek. Blijkbaar weet ook zonder reclamecampagne al een behoorlijk aantal mensen zelfstandig de weg naar de fysiotherapeut te vinden. Onderzoek heeft aangetoond dat een heel hoog percentage van de patiënten ook daadwerkelijk een vervolgbehandeling door de fysiotherapeut krijgt. Het blijkt dus echt om medisch noodzakelijke behandelingen te gaan, zeg Eenhoorn. Zowel de pilot over de directe toegankelijkheid als het onderzoek van NIVEL tonen aan dat geen overbodige behandelingen worden gedaan. Toch zeggen de zorgverzekeraars nu dat de fysiotherapeuten wel erg snel geneigd zijn om een behandeling aan te bieden. Ook hieraan ergert Eenhoorn zich. Het zijn immers noodzakelijke behandelingen, zegt hij, daarop hoor je geen kostenbeheersing los te laten. Dat is bij de huisartsen na heel veel discussie ook niet gebeurd. En terecht. Je moet de fysiotherapeuten juist meer ruimte geven, want dat is de enige manier om tot innovatie te komen en om xx huisarts in praktijk December 2007

15 hen in staat te stellen om tot verbreding en verdieping van hun werk te komen. Opstellen als partners De LHV heeft zich in het verleden nogal verzet tegen de vrije toegankelijkheid van de fysiotherapeuten, zegt Eenhoorn. Maar een fysiotherapeut verwijst een patiënt écht wel terug naar een huisarts als hij merkt dat er iets niet pluis is. Daarom ben ik ook zo blij dat die directe toegankelijkheid er is gekomen en dat die zo n succes is. En ik merk ook dat dit beeld door huisartsen wordt gedeeld. De LHV en de KNGF verstaan elkaar inmiddels zeer goed en zien allebei helder in dat ze niet gebaat zijn bij onderlinge concurrentie. De zorg die bij de koepels bestond, bleek overigens in het veld veel minder te leven. Er gaat dus in het veld veel meer goed dan wij van bovenaf dachten. Maar dat neemt niet weg dat er nog een wereld te winnen is. De fysiotherapeuten moeten leren zich veel meer als partners op te stellen, vindt Eenhoorn. Hij ziet nog wel eens fysiotherapeuten die zich heel afhankelijk opstellen en hij vindt dat die houding niet bij hen past. De orthopeed verricht een ingreep aan het bewegingsapparaat, verduidelijkt hij, en vervolgens moet de fysiotherapeut ervoor zorgen dat alles ook weer daadwerkelijk gaat bewegen. Beide beroepsbeoefenaren hebben hun eigen competentiegebieden en zijn voor de patiënt van even groot belang. Dat is op alle fronten zo, benadrukt hij. En hij verwijst naar recent onderzoek dat aantoont dat de mortaliteit en de ligduur van patiënten die een hartoperatie moeten ondergaan significant worden verlaagd als zij voorafgaand aan de ingreep behandeld worden door de fysiotherapeut om hun ademhaling en longfunctie te optimaliseren. Het probleem is alleen dat dit het ziekenhuis geen geld oplevert, zegt hij. De overheid zegt wel voorstander te zijn van substitutie van de tweede naar de eerste lijn en van dure naar goedkopere zorg, maar ze faciliteert dit op financieel niveau nog niet. We zijn dan ook volop aan het lobbyen om dit op de politieke agenda te krijgen. Samenwerking in preventie Samenwerking tussen fysiotherapeuten en huisartsen ziet Eenhoorn steeds meer van de grond komen. Laatst nog zag ik tijdens een werkbezoek een fysiotherapeut die iedere dag even met de huisarts overlegt over hoe het beste kan worden gehandeld ten aanzien van de patiënten die met beide zorgverleners te maken hebben, zegt hij. En zo hoort het ook te zijn. Maar de twee partijen zouden samen nog veel meer kunnen bereiken, betoogt hij. Met preventie kunnen wij als fysiotherapeuten 250 miljoen euro aan zorgkosten besparen, vertelt hij. Kun Patiënten hebben zelfstandig de weg naar de fysiotherapeut gevonden je nagaan hoeveel hoger dat bedrag nog kan worden als de fysiotherapeuten en de huisartsen op grote schaal samen preventieprogramma s gaan ontwikkelen en aanbieden. Fysiotherapiebehandeling is bijvoorbeeld heel effectief in het bestrijden van rookverslaving. We hebben onlangs een EU-subsidie ontvangen om het hiervoor benodigde bewegingsprogramma verder te ontwikkelen. Dit vind ik een prachtvoorbeeld van een onderwerp waarop fysiotherapeuten en huisartsen samen een preventieprogramma kunnen ontwikkelen. Ze kunnen daarmee heel goed samen de markt opgaan. Net als met programma s op gebieden als lifestyle of obesitas. Het punt is alleen dat de huisartsen hiervoor wel de bereidheid moeten tonen om deze zorg uit het basispakket te halen. Een deel van de fysiotherapeutische behandelingen is ook naar de aanvullende verzekering gegaan of wordt door de patiënt zelf betaald. Dat heeft de professionals de kans gegeven zich hiermee te profileren. En dat kunnen de huisartsen ook doen, in samenwerking met de fysiotherapeuten zelfs nog veel beter. Ik ben geen voorstander van de bemoeizucht van Menzis met de opzet van gezondheidscentra, maar deze zorgverzekeraar heeft wel heel goed in de gaten dat samenwerken en preventieprogramma s aanbieden heel kostenbesparend kan werken. Masterniveau Om de samenwerking van de fysiotherapeuten met de huisartsen tot een succes te kunnen maken, moeten de twee partijen wel op hetzelfde niveau kunnen functioneren, vindt het KNGF. Vandaar de bepaling dat de gespecialiseerde fysiotherapeuten vanaf 2015 op het universitaire of professionele masterniveau gaan functioneren. Wetenschappelijke onderbouwing van het handelen is voor fysiotherapeuten een belangrijk aandachtspunt, zegt Eenhoorn. Het aantal wetenschappelijke onderzoeken dat wij entameren is enorm. We zijn ook een van de eerste beroepsorganisaties die een kwaliteitsregister hebben ingericht. Doorgroeien naar universitair of professioneel masterniveau is dus een logisch vervolg. Het is nodig om een gelijkwaardige partner voor de huisartsen te kunnen zijn. Natuurlijk bestond bij de fysiotherapeuten aanvankelijk weerstand tegen het verplicht volgen van de zware opleiding die hiervoor nodig is. Maar wie het niet doet, verdwijnt na een overgangsperiode uit het kwaliteitsregister en krijgt dus geen contracten meer met de zorgverzekeraars. Ons adagium voor de toekomst moet zijn dat de kwaliteit telt, zegt Eenhoorn. We moeten een sterk merk zijn. En na de aanvankelijke weerstand groeit nu de bereidheid voor die opleidingseis. Inmiddels hebben bijna alle specialistenverenigingen zich al akkoord verklaard. Foto: Hans Oostrum fotografie

16 Bouwen doe je niet voor vandaag en morgen, maar voor tenminste vijftien jaar Koperen jubileum van Bouwadviesgroep LHV De Bouwadviesgroep van de LHV zit in de lift. In 1995, het geboortejaar, kwamen er zestig plattegronden binnen ter beoordeling. In 2007 is dat aantal bijna verdrievoudigd. Ook het aantal verzoeken om advies steeg navenant. Huisartsen en architecten zijn zeer tevreden over de concrete, praktische hulp bij het (ver)bouwproces. Coördinator Anda Broek legt uit waarom een vooruitziende blik zo belangrijk is. Els van Thiel We hebben ons oog laten vallen op een Rabobank die leegstaat. Kunt u bekijken of dat een geschikte behuizing is voor onze praktijk? We willen gaan huren van een woonzorgcentrum. Is de huur in overeenstemming met het aanbod? Zomaar twee voorbeelden uit de veelheid aan vragen die dagelijks bij de Bouwadviesgroep van de LHV binnenkomt. De Bouwadviesgroep bestaat nu twaalfeneenhalf jaar. Coördinator Anda Broek kan echter bogen op zevenentwintig jaar ervaring; ze begon in 1980 bij het Nederlands Huisartsen Instituut en werkte vervolgens bij de Stichting O & O, die zich bezighield met onderzoek en ontwikkeling van de eerstelijnszorg. Sinds 1995 opereert de Bouwadviesgroep onder de vleugels van de LHV. Een groot voordeel, vindt Broek. Bouwen is vooruitzien. Advies geven over bouwen betekent nóg verder vooruitzien. Binnen de LHV steek ik mijn voelhorens overal uit. Toen ik de eerste geruchten opving over de komst van de huisartsenposten, zijn wij meteen gaan nadenken over hoe zo n post eruit moest zien. Toen de komst van de haio en de poh in het verschiet lag, heb- Samenstelling Bouwadviesgroep LHV De Bouwadviesgroep van de LHV is als volgt samengesteld: drs. Anda Broek, coördinator Sabrina van Rossum, secretariaat Marjolein van Dijl, architect (interieur) ir. Aad Lambert, architect (adviesplattegronden) ir. Harry Eltink, architect (adviesplattegronden) ir. Dik Koersen, architect (adviesplattegronden) ir. Jos Eras, architect (programma van eisen) Dirkjan Bakker, bouwkostendeskundige ben we daar meteen op gepreludeerd en er plattegronden bij bedacht. Veel artsen waren verbaasd: wat gróót, zo n vaart zal het toch niet lopen Maar de ontwikkelingen gaan altijd harder dan je denkt. De Bouwadviesgroep bestaat uit coördinator Broek, een secretariaatsmedewerker, vijf free lance-architecten en een bouwkostendeskundige. Dit interdisciplinaire samenwerkingsverband geeft advies aan huisartsen, hun architecten en adviseurs, projectontwikkelaars, woningbouwverenigingen en verder aan iedereen die zich bezighoudt met de bouw van huisartsenpraktijken. De tussenkomst van de Bouwadviesgroep moet ertoe leiden dat de huisarts een prettige, functionele en ergonomisch verantwoorde praktijk krijgt, die zowel voor de professionele gebruiker als voor de patiënt comfortabel is. Een duidelijke doelstelling die in de loop van het twaalfeneenhalfjarige bestaan van de Bouwadviesgroep ongewijzigd is gebleven. In 1995, toen de Bouwadviesgroep begon, kwamen er zestig plattegronden binnen met de vraag om advies. In 2007 is dat aantal bijna verdrievoudigd. Er zijn dit jaar ook een recordaantal adviesplattegronden gemaakt. Het aantal adviesvragen is navenant gegroeid. Adviesplattegrond Wat krijgt de huisarts te horen die gecharmeerd is geraakt van de leegstaande Rabobank en die zich afvraagt of het gebouw wel geschikt is om een praktijk in te vestigen? Stuurt u ons zo veel mogelijk gegevens over hoe u denkt te werken over vijf jaar. Over het aantal medewerkers dat u dan heeft, de organisatievorm, uw samenwerking met derden op alle niveaus, maar óók over simpele zaken als waar u wilt koffiedrinken. Huisartsen zijn soms verbaasd over alles wat we willen weten. Dan maak ik duidelijk dat ze niet bouwen voor vandaag en morgen, maar voor de komende vijftien jaar. Zoveel jaren vooruitzien is onmogelijk, vijf jaar moet kunnen. De Bouwadviesgroep geeft per jaar honderden korte mondelinge adviezen over een breed scala aan onderwerpen. Dat kunnen vragen zijn over de indeling van de plattegrond en over huren, maar ook over technische zaken als geluidsisolatie en ventilatie. Daarnaast beoordeelt de Bouwadviesgroep plattegronden van huisartsenpraktijken en eerstelijnscentra. Dit gaat gepaard met uitgebreide advisering over de voorgenomen nieuwbouw of verbouw. Wij bestuderen de plattegrond met het oog op de functionaliteit. Mankementen zijn er altijd. Kleine, zoals de draairichting van een deur die fout is. Maar ook fundamentele, 20 huisarts in praktijk December 2007

17 De Bouwadviesgroep geniet het vertrouwen van huisartsen omdat de adviezen volkomen onafhankelijk zijn, de groep is zelf niet uitvoerend. Foto: Hans Oostrum fotografie bijvoorbeeld looplijnen die niet deugen of een maatvoering die niet in orde is. We nemen dat uitvoerig door, ook de negatieve aspecten. Huisartsen waarderen dat, want wij geven een beoordeling die is toegespitst op hun organisatie en hun werkwijze en niet op hoe de architect denkt dat ze werken. De Bouwadviesgroep geniet het vertrouwen van huisartsen omdat de adviezen volkomen onafhankelijk zijn, de groep is zelf niet uitvoerend. Als een plattegrond slecht is, maakt een van onze adviseurs een gedetailleerde adviesplattegrond, die mét mogelijke alternatieven wordt doorgesproken met de huisarts en eventuele andere toekomstige gebruikers. Het uitvoerende architectenbureau kan vervolgens verder werken met de adviesplattegrond als leidraad. Twee kloeke handboeken Coördinator Broek kreeg onlangs een kaartje van een huisarts die schreef dat hij in 1982 door haar geadviseerd was, wat tot een prima praktijk had geleid. Het volgende advies had hij in 1995 gekregen toen hij ging verbouwen. Nu klopte hij voor de derde keer aan, want hij was toe aan nieuwbouw. Als je bedenkt dat een huisarts gemiddeld een keer in pakweg twintig jaar bouwt of verbouwt, dan heeft de Bouwadviesgroep een behoorlijk marktaandeel. Een belangrijke pijler is de documentatie. Er is een schat aan materiaal beschikbaar voor (ver)bouwers in spe. Een van de hoogtepunten in 2007 was de feestelijke presentatie van het Handboek Bouw Eerste Lijn in het BIM huis in Amsterdam. Het handboek bevat organisatiemodellen, zestig plattegronden, begrotingen en lijsten met aandachtspunten voor de bouw van eerstelijnscentra. De bekende Klapper 2004 krijgt in 2008 een vertaling : de nieuwste ontwikkelingen worden meegenomen, zoals de komst van steeds meer hulppersoneel in de huisartsenpraktijk. In 2009 wordt de volledig herziene versie uitgebracht als Handboek bouw huisartsenpraktijken. Broek verheugt zich nu al op de aanblik van de twee kloeke handboeken, waarin de nieuwste inzichten verwerkt zijn. Van de verschillende architecten van de Bouwadviesgroep zijn er vier gespecialiseerd in het maken van adviesplattegronden, die mede door de ontwikkeling van de automatisering de laatste jaren steeds uitgebreider en gedetailleerder zijn geworden. Eén architect is gespecialiseerd in het opstellen van het programma van eisen. In zo n programma staat beschreven hoe de organisatie in elkaar zit en daaruit voorvloeiend hoe het gebouw in elkaar steekt. Het maken van zo n programma werkt vaak als een trigger om de organisatie te kietelen zodat de gedachten en ideeën loskomen. Een medewerker die steeds frequenter geraadpleegd wordt, is de bouwkostendeskundige. Ook een interieurarchitect maakt deel uit van het team. De Bouwadviesgroep organiseert ook een tiental cursussen per jaar en een aantal excursies naar voorbeeldpraktijken. Zo n excursie is uiterst leerzaam als je bezig bent met het ontwikkelen van bouwplannen. Deelnemers komen goed beslagen ten ijs: ze krijgen van tevoren een map met plattegronden en onderweg in de bus geeft de architect van de Bouwadviesgroep een toelichting zodat men heel gericht de positieve en negatieve punten in het geheel ziet. Het blijft leuk werk, zegt coördinator Broek, heel praktisch en heel concreet. En vooral dankbaar. Een architect kan in zijn werkzame leven maar een beperkt aantal gebouwen neerzetten. De Bouwadviesgroep levert een bijdrage aan heel veel gebouwen. En, denken we, aan het plezier waarmee mensen in die gebouwen werken. huisarts in praktijk December

18 column Steven van Eijck kijkt terug op een goed jaar voor de LHV LHV weer in balans met haar omgeving Als dit nummer van Huisarts in Praktijk bij u in de bus glijdt resten ons nog slechts een paar dagen tot Kerstmis. Voor velen van ons hét moment van het jaar om zich terug te trekken in de vertrouwde kring van familieleden en vrienden en de hectiek van ons dagelijkse werk even te laten voor wat het is. Om te mijmeren over de dingen die ons in ons persoonlijk leven écht bezig houden. Om terug te blikken op een jaar dat bijna achter ons ligt en goede voornemens te maken voor het nieuwe jaar. Voor de huisartsenzorg is 2007 een goed jaar geweest. Als bestuur hebben we nadrukkelijk geïnvesteerd in een verbetering van de relatie van de LHV met bewindslieden, politici, patiëntenorganisaties, verzekeraars en andere belangrijke spelbepalers in de zorgsector. Deuren, die lange tijd gesloten waren zijn weer geopend, waardoor de LHV nu beter in balans is met haar maatschappelijke omgeving. Vanuit die positie hebben we vele onderwerpen die van belang zijn voor de huisartsenzorg met succes op de politieke agenda kunnen plaatsen. Op een bevredigende wijze hebben we een punt kunnen zetten achter het Vogelaar-akkoord. Met het ministerie van VWS en Zorgverzekeraars Nederland hebben we constructieve voorstellen ontwikkeld op het gebied van preventie, substitutie en de nieuwe praktijk. We hebben de huisarts uiteindelijk weer scherp in beeld kunnen brengen als regisseur van de zorgsector. Op regionaal en lokaal niveau zoeken verzekeraars en huisartsen elkaar steeds vaker op om plannen te smeden om de eerste lijn en de positie van de huisartsen daarin te versterken. De huisarts is zelfs zo nadrukkelijk in beeld gekomen dat we reeds verschillende keren hebben moeten aangeven dat de huisartsen weliswaar een grote bijdrage willen leveren aan een betaalbare en toegankelijke gezondheidszorg maar dat zij niet alle taken die hen worden toebedeeld op zich kunnen nemen. De individuele leden van de LHV kunnen terugkijken op een productief jaar. Op vele plaatsen hebben huisartsen zich nu verenigd in coöperaties om de zorg voor chronisch zieken naar een kwalitatief hoog niveau te tillen. Overal in het land zien we ondernemende huisartsen initiatieven ontwikkelen voor nieuwe zorgconcepten om daarmee een antwoord te bieden op de stijgende zorgvraag en de veranderende zorgwensen van patiënten. Tijdens de vele werkbezoeken die ik dit jaar mocht afleggen was ik iedere keer weer aangenaam verrast door de ondernemingszin, de veranderingsgezindheid en gedrevenheid van mijn leden. Zoals onlangs in gezondheidscentrum Staatsliedenbuurt in Amsterdam waar het risico op overgewicht al bij zeer jonge kinderen wordt gemonitord en de zorg voor ouderen in een zeer brede, multidisciplinaire context wordt geplaatst. Huisartsen kijken niet meer langs de zijlijn toe wat anderen voor hun zorgverlening kunnen bedenken, maar hebben nadrukkelijk zelf het initiatief genomen om te bouwen aan de huisartsenpraktijk van de toekomst. We kunnen terugkijken op een levendig verenigingsjaar. Er is breed gediscussieerd over de mogelijkheden én de onmogelijkheden van een verdieping en verbreding van het huidige pakket huisartsenzorg. We hebben de uitdaging aangenomen om dat pakket zelf kritisch onder de loep te leggen als het gaat om onderwerpen als beschikbaarheid en bereikbaarheid. Meer dan in het verleden willen wij laten zien wat wij doen en waarom wij het doen, maar ook waarom wij sommige zaken niet kunnen of willen doen. We durven ons kwetsbaar op te stellen en dat heeft onze geloofwaardigheid en onze positie ten opzichte van onze natuurlijke omgeving versterkt. De nieuwe verenigingsstructuur is in 2007 verder uitgekristalliseerd. De Ledenraad heeft zich gemanifesteerd als een krachtige spreekbuis van onze enorme en rijk geschakeerde achterban, zodat wij als bestuur duidelijk weten voor welke beleidsonderwerpen een breed draagvlak bestaat en op welke onderdelen bijsturing nodig is. Het landelijke bureau en de regionale bureaus hebben een grote stap voorwaarts gemaakt bij de kanteling van een aanbodgestuurde naar een vraaggestuurde ondersteuningsorganisatie. Door die kanteling zullen wij steeds beter kunnen inspelen op de behoeften van individuele leden én coöperaties van huisartsen. Voor de huisartsenzorg wordt 2008 een cruciaal jaar. Zoals bekend heeft minister Klink van VWS ons gevraagd om in samenspraak met ZN de huidige financieringsstructuur tegen het licht te houden en voorstellen te ontwikkelen voor een nieuwe structuur. Dat is geen eenvoudige opgave want met die nieuwe structuur moeten wij niet alleen een antwoord vinden op de nieuwe (politieke) wensen ten aanzien van preventie, substitutie, beschikbaarheid en bereikbaarheid, maar ook een antwoord te vinden op de alsmaar stijgende zorgkosten als gevolg van de toenemende zorgvraag en de daarmee samenhangende behoefte aan meer personeel in de zorgsector. Kunnen wij alle zorgwensen binnen de beschikbare budgetten accommoderen of moeten wij als (potentiële) patiënten ons wensenpatroon niet drastisch bijstellen? En kunnen wij als beroepsorganisatie van huisartsen op een steeds krapper wordende arbeidsmarkt voldoende praktijkondersteuners en doktersassistenten interesseren voor het werk in de huisartsenpraktijk? Volgens recente voorspellingen zou het aantal arbeidskrachten in de zorgsector tussen nu en 2020 moeten groeien van naar 1,7 miljoen mensen om te kunnen voldoen aan de stijgende zorgvraag. Een weinig realistisch toekomstbeeld, dat ons in ieder geval leert dat wij stevig moeten investeren in het imago van het werken in de huisartsenpraktijk om de slag op de arbeidsmarkt niet te verliezen. Ik heb het als een voorrecht en een groot genoegen beschouwd om mij in 2007 te mogen inzetten voor een beroepsgroep die mij zeer na aan het hart ligt. De aanwezigheid van een geweldig collegiaal bestuur en een team van keihard werkende medewerkers bieden een prachtig vooruitzicht om mij in het nieuwe jaar met nog meer enthousiasme in te zetten voor uw vereniging. Ik wens u en de uwen een zalig kerstfeest en een gezond en in alle opzichten voorspoedig nieuwjaar. Steven van Eijck, voorzitter Landelijke Huisartsen Vereniging huisarts in praktijk December

19 Hoe word ik een efficiëntere dokter? Tips voor een betere praktijkvoering Kan uw wachtkamer een opknapbeurt gebruiken? Komt u elke dag tijd tekort? Ziet u zaken in uw praktijk die u storen omdat ze niet goed of inefficiënt geregeld zijn? Investeren in een goede praktijkvoering loont. In samenwerking met LHV-beleidsmedewerker Pieter van den Hombergh geeft de redactie van Huisarts in Praktijk u alvast een paar tips en trucs voor een efficiënte en patiëntveilige praktijk. Zo n groslijst kan helpen om verbeterpunten te selecteren, die jeuken en die kansrijk lijken, en waar u en uw medewerkers zin in hebben. Corina de Feijter Algemene tips bij een plan Begin altijd eenvoudig Motiveer de betrokkenen Plan altijd de benodigde tijd Licht de patiënten in en betrek ze erbij Zet werkafspraken op schrift (vraag dat aan de assistente) Evalueer je eerste plan voor je een volgend plan aanpakt Organiseer voor plannen regelmatig een werklunch Doe aan deskundigheidsbevordering over het onderwerp van het plan Genereer inkomsten voor je praktijk, niet voor jezelf, maar gebruik de omzetverbetering voor de plannen om de praktijkvoering te verbeteren en daarin te investeren Telefoonmanagement Stel een terugbelspreekuur in, schaf het telefonisch spreekuur af Maak afspraken met assistente over storingen Zorg voor een telefoonlijst met relevante nummers Vermijd antwoordapparaten, gebruik geavanceerde telefoonapparatuur Analyseer uw bereikbaarheid en zorg voor voldoende staf (receptioniste/assistente) Bespreek NHG-telefoonkaarten systematisch samen met de assistentes, bijvoorbeeld tijdens de werklunch Leer de praktijkassistente vragen naar de reden van het spreekuurbezoek Gebruik de telefoon als pro-actief wapen, bijvoorbeeld bij een rare uitslag, voor uitstel of om uw plan te trekken? Herhaalreceptuur Vermijd het telefonisch doorbellen van recepten Zorg voor een receptenbrievenbus en/ of een bak op de balie, voor een aparte telefoonlijn met inspreekmogelijkheid en/of voor de mogelijkheid herhaalre- illustraties: Pim schots Timemanagement Kom vijf tot tien minuten voor aanvang van het spreekuur om de dag te plannen met de assistente (dan kom je ook nooit te laat) Maak een things tot do agenda en stel prioriteiten vast voor die dag, en op vrijdag voor de volgende week Plan elke dag een regeluurtje in voor het schrijven van verwijsbrieven, bellen van specialisten, bellen van patiënten over uitslagen, post doornemen, recepten tekenen, sorteren van recepten en overleggen met assistente Denk aan taakdelegatie -en differentiatie met collegae, gun elkaar dat ook (ECG, teledermatologie, spirometrie, et cetera) Oefen je systematische consultvoering bij herhaling Werk aan reductie van overbodigheden, storingen en onnodige visites (doe dat met collegae) Doe taken die minder dan twee minuten vergen meteen Kijk de eerste vijftien minuten van de dag niet naar Schakel het piepsignaal van binnenkomende uit Gebruik één agenda in de praktijk, liefst in het HIS Reserveer leestijd voor vakliteratuur of vergaderstukken in de agenda Zorg voor ruimte voor onverwachte zaken in je agenda Gebruik hangmappen en vul ze maar voor driekwart Selecteer tijdens een vergadering alvast documentatie die je wilt bewaren of wat de prullenbak in kan Blijf staan als iemand maar kort gelegen komt 24 huisarts in praktijk December 2007

20 cepten te bestellen via de fax of Synchroniseer de medicatie, vermijd tussendoorrecepten voor het aanvullen van medicatie Maak afspraken hierover en over bewaking van stroomlijning met de apotheker Controleer polifarmacie-patiënten Gebruik een medicatiepaspoort en schrijf een medicijndag- en/of weekdoos voor Wachtkamer en service aan de patiënt Zorg voor een speelhoek en tijdschriften Plaats een televisie, video en pc met internetaansluiting Zorg voor comfortabele stoelen Gebruik de wachtkamer voor lunch of overleg en zet er een tafel neer Leg in de wachtkamer de NHGbrieven voor klachtverheldering Stuur een ansichtkaart aan patiënt in ziekenhuis Hulp van de assistente Wissel je assistente met collegae om te zien hoe de praktijk georganiseerd is Maak een jaarplanning voor vakantie en overleg Maak samen met de assistente een draaiboek voor waarnemers en invalassistentes Voer een praktijkschrift in voor agendapunten voor overleg Voer een lab-formuliertje in voor goede communicatie bij diagnostiek in eigen beheer Bouw buffertijd in het spreekuur, gebruik blokken van twee uur spreekuurtijd Reserveer voor de assistente een vast tijdstip voor het lab Laat assistentes elkaar bellen voor overdracht of gebruik dicteerapparaat voor overdracht tussen assistentes (of duocollega) Combineren van sociale kaart en voorlichting Maak uitdraai voor visite en gebruik dezelfde sjablonen voor een uitdraai voor bespreking in behandelteam of om in thuiszorgdossier te stoppen Gebruik die mogelijkheid voor uitdraaien ook om verwijsbrieven te genereren naar psycholoog, pedagoog, pe- dicure, podotherapeut, maar ook voor verwijzing voor hulpmiddelen (steunkous, brace), voor de uitdraai van een intakeformulier voor een reisconsult, voor de uitdraai van patiëntenvragenlijsten (Astma/COPD, dementie), maar ook de vragenlijst en het protocol bij verwijzing voor incontinentie, voor samenwerking met bijvoorbeeld verloskundigen. In zo n verwijsbrief naar bijvoorbeeld een verloskundige of fysiotherapeut kan standaard praktische informatie worden gezet, toegespitst op de lokale situatie, als adressen, werkwijze, openingstijden et cetera Gebruik de receptmodule voor lab/behandelkamerbriefjes Goed declareren Maak declareren punt van overleg Declareer apart overleg met specialist, noteer het resultaat in de computer Bespreek welke consulten de praktijkassistente kan declareren Declareer overleg met de bedrijfsarts Declareer bezoek pasgeborene en visite na sterfgeval en vermeld in uw praktijkfolder dat zo n bezoek bij uw opvatting over het vak hoort Werk hidha/waarnemer in, ook over declareren Lees de Declaratiewijzer van de LHV Idee van collega Neem de praktijk van een collega voor een week over Als het iets voor u en uw praktijk is, neem goede voorbeelden van praktijkvoering over Kijk regelmatig op de website: Doe mee aan visitatie. Visiteren = vergelijken met meer dan huisartsen Vraag tips en trucs aan hagro-collega s, bespreek een best practice in de hagro Vraag aan elkaar twee adviezen waar je praktijk van zou opknappen Evalueer je plan Vraag je af waartoe het bijdraagt of wat het plan nu eigenlijk oplost Hoe is het plan ingebed? Hoe verhoudt het zich tot de rest van activiteiten? Benoem de randvoorwaarden ( t kan alleen als..) Wat en wie moet meewerken? Wat zijn de consequenties als het plan gelukt is? Is het houdbaar op langere termijn? Met dank aan Pieter van den Hombergh, beleidsmedewerker bij de LHV huisarts in praktijk December