Op weg naar een zorgcircuit GGZ ouderen. 25/04/2013 David Van Goethem Astrid Van Raemdonck

Transcriptie

1 Op weg naar een zorgcircuit GGZ ouderen 25/04/2013 David Van Goethem Astrid Van Raemdonck

2 Een blik op de toekomst Het grijze gevaar...

3 Demografische evoluties België (Federaal Planbureau) 2010: 17,2% : 19,2% : 25,7% 65+ Levensverwachting Levensverwachting 2060: 90,9jaar 2060: 85,3 jaar Potentiële beroepsbevolking: 66% (2010) 58% (2060)

4 Demografische evoluties Vlaanderen (VRIND 2010) 2010: 18% : 24% : 27% à 28% 65+ Vergrijzing binnen de vergrijzing!: : 5% 2060: 11% Vlaanderen blijft de sterkst vergrijsde regio van het land Binnen Europa plaatst Vlaanderen zich in dit opzicht in de middenmoot.

5 Verantwoordelijke factoren¹ Naoorlogse geboortegolf verandert in een grijze golf Dalend sterftecijfer op oudere leeftijden (gezonde ouderen + ouderen met chronische ziekten) Tussen 1970 en 1990 is het kinderaantal per inwoner afgenomen. Gestaag verouderende bevolking Uitdaging: voldoende en gepaste opvang en zorg voorzien van de oudere bevolking met een verminderde lichamelijk en geestelijke gezondheid

6 Psychiatrische klachten bij ouderen² Prevalentie psychiatrische klachten bij 65+: 17% - 33% stijging tot 44% tegen 2020 Voorkomen van psychiatrische aandoeningen bij 60+: Angststoornissen: 10% Dementie: 6,8% Majeure depressie: 2-5,7% Mineure depressie: 12,4-17,3% (85+: 25,3%) Depressieve klachten: 13-27%

7 Psychiatrische klachten bij ouderen In vergelijking met ouderen die in de thuissituatie verblijven zijn er in het WZC: Dubbel zoveel depressies, psychische problemen en ernstigere klachten 10 keer meer mensen met ernstige cognitieve functiestoornissen Meer suïcide-ideatie

8 (H)erkenning psychiatrische problematiek bij ouderen Slechts zeer klein percentage van de ouderen vindt weg naar gespecialiseerde GGZ (barrières) >50% ontvangt geen gespecialiseerde hulp Risico s bij het niet onderkennen van psychiatrische problemen: - lagere levenskwaliteit - meer lichamelijke ziekte + daarbij slechter genezingsproces - hogere sterftecijfers

9 Mogelijke barrières Er (onterecht) van uitgaan dat psychisch lijden bij het verouderingsproces hoort en dus normaal is. Uiten van emoties wordt door anderen als zwak beschouwd. Psychisch ziek zijn = gebrek hebben aan sociale vaardigheden gênant en onwenselijk Verminderde mobiliteit grotere fysieke drempel

10 Mogelijke barrières Diagnose van psychiatrische problematiek bij deze groep moeilijker (moeilijkere differentiaaldiagnose, comorbiditeit lichamelijk klachten, eerder lichamelijke klachten uiten, minder kennis psychiatrische stoornissen in eerstelijnshulpverlening en algemene gezondheidszorg). Zorgaanbod is door de ouderen te weinig gekend. Ouderen schatten hun eigen situatie te weinig in als problematisch. Groep gespecialiseerde ouderenhulpverleners in Vlaanderen beperkt.

11 Participatie en empowerment van (kwetsbare) ouderen Participatie Betrokkenheid bij beslissingen en actieve deelname aan een waaier van activiteiten zoals planning, evaluatie, zorg, onderzoek, training en opleiding, aanwerving, met inbreng van ervaringsdeskundigheid in samenwerking met en op grond van gelijkwaardigheid met professionals.

12 Participatie en empowerment van (kwetsbare) ouderen Empowerment Een multidimensioneel sociaal proces Hoop Normalisatie Zelfbeschikking Ondersteuning in relaties Systeemveranderingen Mensen komen op voor zichzelf en maken het verschil voor hun eigen beleving, voor hun omgeving (gevolg meer inclusieve samenleving) Een voorbeeld...

13 Participatie en empowerment van (kwetsbare) ouderen Zorg voor ouderen zonder stem Mensen in hun waardigheid laten Behoud van identiteit ondersteunen Zorg zoveel mogelijk afstemmen op wat de persoon zou wensen indien hij zich kon uitdrukken Tijd maken om samen met familie en andere hulpverleners te zoeken naar de beste keuze Personeel hierin opleiden en hiertoe selecteren Anno 2013 vele goede praktijken maar tegelijk nog een lange weg te gaan

14 Zorg in netwerken en ketens Netwerken Nood aan samenwerken over de grenzen van de diverse autonome voorzieningen heen Goede taakverdeling en samenhang tussen de zorgaanbieders actief binnen eenzelfde regio, waarbij gebruik wordt gemaakt van eenieders kennis en expertise, leidt tot een betere kwalitatieve zorgverlening voor de cliënt. Geen one size fits all geen standaardconcept voorhanden door afhankelijkheid van diverse factoren.

15 Zorg in netwerken en ketens Factoren: Regio Kenmerken van doelgroep(en) Kenmerken van de zorg Kenmerken van zorgaanbieders Reeds beschikbaar zorgaanbod

16 Zorg in netwerken en ketens Ketenzorg De juiste zorg op het juiste moment, door de juiste persoon, op de juiste plaats en met de juiste middelen Vergt een strak georganiseerd zorgproces dat binnen de gestelde normen en richtlijnen als samenhangend geheel in staat is effectieve en efficiënte output te genereren. Doel: afstemming vraag en aanbod, doorlooptijdverkorting, beter inspelen op wensen van cliënt, kostenreductie,

17 Psychogeriatrisch zorgpad APZ Sint-Lucia

18 Psychogeriatrisch zorgpad APZ Sint-Lucia Kliniek voor dagbehandeling (KDD): aanwezigheid van seniorengroep Dagkliniek campus Beveren

19 Uitdagingen voor de toekomst De zorgrelatie centraal Zorg afstemmen op ieder individu Respect voor de totale mens De wens van de gebruiker als uitgangspunt

20 Referenties ¹ Roos van der Mast, et al. (2010). Handboek ouderenpsychiatrie. De Tijdstroom. ² Abrams, R. C., Teresi, J. A., & Butin, D. N. (1992). Depression in nursing home residents. Clinics in Geriatric Medicine, 8(2), Bosma, A. (1990). Psychiatrische problematiek bij zelfstandig wonende ouderen en verzorgingstehuisbewoners. Tijdschrift voor psychiatrie, 32, CGG Vlaams-Brabant. (s.d.). Gespecialiseerd aanbod voor de doelgroep ouderen: preventie van depressie in woon- en zorgcentra. Folder.

21 Referenties Depla, M. F. (1996). Filters in mental health care for elderly. A literature study of the prevalence of psychiatric problems and the utilization of care by the elderly. Tijdschrift gerontology en geriatrie, 27(5), Devries, W. (2008). In hoeverre zijn de factoren schaamte, hoop, vertrouwen en paranoïde gedachten van invloed op het hulpzoekgedrag van ouderen met depressieve klachten. Bachelorthesis Universiteit Twente, Twente. Eisses, A-M. (2005). Depressie bij verzorgingshuisbewoners: prevalentie, incidentie, risicofactoren en effecten van vroegsignalering. Doctoraatsthesis, RU Groningen, Groningen.

22 Referenties Jones, R., Marcantonio, E., & Rabinowitz, T. (2003). Prevalence and correlates of recognized depression in U.S. nursing homes. Journal of the American Geriatrics Society, 51(10), Vermeulen, B., & Declercq, A. (2010). Depressieve klachten bij kwetsbare ouderen die thuiszorg gebruiken. Steunpunt welzijn, volksgezondheid en gezin. Zorgnet Vlaanderen. (2009). Oud is in: outreachende hulpverlening voor ouderen door de Centra voor GGZ. Plysier, S., & Bouckaert, F. (2009). Preventie van depressie bij ouderen: van theorie tot praktijk. Tijdschrift klinische psychologie, 39,

23 Opmerkingen? Vragen?