NA DE LOOPBAAN HEEFT IEDEREEN RECHT OP EEN GOED PENSIOEN 14 BETAALBARE EN GOEDE GEZONDHEIDSZORG VOOR IEDEREEN 20 EEN SOCIALE STAATSHERVORMING 38

Transcriptie

1

2 Gelijke kansen voor iedereen Wie de toekomst niet lijdzaam wil ondergaan, moet ze zelf vorm geven. sp.a wil dat doen. Onze leidraad daarbij is: gelijke kansen voor iedereen. Kieskeurig VOLWAARDIG WERK VOOR IEDEREEN 2 NA DE LOOPBAAN HEEFT IEDEREEN RECHT OP EEN GOED PENSIOEN 14 BETAALBARE EN GOEDE GEZONDHEIDSZORG VOOR IEDEREEN 20 EEN SOCIALE STAATSHERVORMING 38 Op 10 juni kunt u de toekomst mee vorm geven. Uw keuze is belangrijk. Ze bepaalt mee de samenleving van morgen. De samenleving van de 21ste eeuw. Want die is nu begonnen. En we moeten duidelijke keuzes maken rond nieuwe uitdagingen, zoals de toenemende economische druk, nieuwe gezinsvormen, de globalisering, de vergrijzing en de klimaatwijziging. We hebben dan ook 4 ambitieuze plannen neergeschreven: De wereld is van iedereen. Elk kind schoon kind. Samen voor een nieuw sociaal model. Het klimaatplan. Bent u benieuwd naar ons engagement? U kunt de andere plannen opvragen via info@s-p-a.be of via onze website

3 Volwaardig werk voor iedereen 1.1 Uitdagingen van de arbeidsmarkt W e r k voor iedereen? Arbeid genereert welvaart, biedt de budgettaire garantie voor de toekomst van de sociale zekerheid en zorgt natuurlijk voor een inkomen. Arbeid is daarom één van de mogelijkheden om zich waar te maken in de maatschappij. Maar niet om het even welk werk zorgt ervoor dat mensen goed kunnen leven en zich gerespecteerd voelen. Daarom moet er aandacht worden besteed aan de kwaliteit van de arbeid. De arbeidsmarkt herstructureert zich helaas niet altijd geleidelijk. Regelmatig kennen we bruuske veranderingen. Het zo goed en menselijk mogelijk laten verlopen van die veranderingen zijn essentiële onderdelen van de kwaliteit van arbeid. We vinden dat er strikte regels moeten zijn waaraan werkgevers zich moeten houden in crisissituaties en tijdens herstructureringen. Werknemers moeten de zekerheid hebben dat ze bij ieder ontslag begeleid worden in hun zoektocht naar nieuw werk. De overheid moet begeleiden, de werkgevers moeten outplacement aanbieden.

4 W e r k wordt ongelijk v e r d e e l d Werk wordt ongelijk verdeeld: afkomst, opleiding, geslacht, leeftijd en fysieke problemen geven aanleiding tot discriminatie. Vooral de achterstand bij ouderen en allochtonen is verontrustend. Tevens verlaten nog te veel jongeren het onderwijs zonder degelijke startkwalificatie en blijft de participatie aan permanente vorming en opleiding veel te laag, vooral bij laaggeschoolden, ouderen en KMO-werknemers. Iedereen reële kansen geven op werk en ook werkgevers dit doen respecteren is essentieel voor de politieke acties van sp.a. Zo willen we bijvoorbeeld dat het voor mensen met een chronische ziekte mogelijk wordt om een ziekte-uitkering te combineren met een flexibele toegelaten arbeid. Zo kunnen ze zo lang ze dat willen en kunnen aan het werk blijven. V o l w a a r d i g werk Mensen verwachten meer van een baan dan enkel een goed loon. Loopbaanplanning, binnen én buiten de job, staat voorop, op maat van elke werknemer. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid van overheid, werknemers en werkgevers. 1.2 Méér participatie en méér variatie De meeste mensen zullen vaak van werk veranderen en veel mensen zullen periodes van arbeid afwisselen met zorg en zelfontplooiing. Daarom pleit sp.a voor een arbeidsmarkt met stevige bruggen: van één job naar een andere, vanuit werkloosheid naar werk, van onderwijs en vorming naar werk en terug, van gezinsverantwoordelijkheid naar werk en terug... De twee sleutelbegrippen in ons perspectief op de arbeidsmarkt zijn participatie en variatie.

5 We willen méér participatie en dus méér mensen die werken. We willen echter ook meer variatie, want vandaag worden steeds dezelfde groepen uitgesloten (ouderen, personen van allochtone afkomst, personen met een arbeidshandicap, kortgeschoolden, vrouwen in leidinggevende functies ). We willen méér variatie in de participatie. Formules van tijdskrediet, vormingsverlof en dergelijke moeten ademruimte creëren. sp.a kiest resoluut voor een nieuw levensloopbaanperspectief. En we willen ook meer participatie in de variatie. Dat houdt in dat de mensen ook meer kunnen participeren in de andere levensdomeinen. Heel wat mensen willen hun loopbaanplanning immers meer vanuit een evenwicht tussen werken, en gezin en vrije tijd invullen. 1.3 De rol van de overheid en de doelstellingen van het arbeidsbeleid De overheid moet werknemers actief ondersteunen in de uitbouw van hun loopbaan. Daarbij moeten elders verworven competenties betrokken worden in de werkportfolio. De bevoegde overheden moeten zich eveneens inspannen om de arbeidsmobiliteit tussen de gewesten te verhogen. Dit kan door het uitwisselen van werkaanbiedingen, het aanbieden van opleidingen, maar ook door een betere coördinatie op het vlak van openbaar vervoer.

6 F o c u s op competenties Het arbeidsmarktbeleid moet zich focussen op het vergroten van de competenties en het valoriseren van de talenten van (werkzoekende) werknemers. Via opleiding in en buiten de bedrijven, moeten mensen zonder de juiste diploma s toch aan de bak komen. Goede arbeid steunt op levenslange ontwikkeling in plaats van op levenslange tewerkstelling. Iedere burger moet bij voorkeur via het onderwijs - een gegarandeerd startniveau kunnen behalen. Jongeren die dat niet halen, moeten het individueel recht krijgen om dit in hun beroepsloopbaan te verwerven. Verder dient werk te worden gemaakt van het recht op erkenning van verworven competenties (EVC). Dat betekent dat elk individu een (elektronische) loopbaan- of competentieportefeuille kan bijhouden. E v e n r e d i g e participatie en focus op integratie v a n mensen met grootste afstand tot de a r b e i d s m a r k t Het arbeidsbestel zou een afspiegeling moeten zijn van de actieve bevolking. Niet alleen moet discriminatie weggewerkt worden, diversiteit moet een normale zaal worden op de werkvloer. Via diversiteitsplannen en initiatieven zoals Jobkanaal willen we een tastbaar engagement van steeds meer bedrijven krijgen, op basis van concrete streefdoelen. Ook moet ervoor gezorgd worden dat vooroordelen en discriminaties krachtig en onmiddellijk aangepakt worden met bemiddeling, maar waar nodig met juridische actie. G l a z e n muren en glazen p l a f o n d s We kunnen er niet omheen dat vrouwen nog steeds een zwakkere positie innemen op de arbeidsmarkt. Zo staat het niet of nauwelijks doorstromen van vrouwen naar hogere functies bekend als het glazen plafond. Daarnaast stellen we vast dat de oververtegenwoordiging van vrouwen het sterkste is in slecht betaalde beroepen en in lagere functies. Daarom ook moeten alle arbeidsmarktactoren blijvend inspanningen leveren om de zichtbare en onzichtbare barrières weg te werken om te komen tot een evenredige instroom en doorstroom van vrouwen.

7 M a a t s c h a p p e l i j k verantwoord ondernemen (MVO) a l s standaard, ook voor tewerkstelling We hebben nood aan bedrijven die maatschappelijke winst nastreven door hun personeelsbeleid af te stemmen op loopbaanontwikkeling of door strategisch bezig te zijn met duurzaamheid. De overheid moet blijven investeren in partnerschappen met de bedrijfswereld, de sociale partners en het onderwijs om de studenten van morgen en de bedrijfsleiders van vandaag te helpen kiezen voor dit innovatief sociaal ondernemerschap. H e t bredere kader meenemen We moeten er ook rekening mee houden dat onze arbeidsmarkt beïnvloed wordt door wat er in de rest van Europa en de wereld gebeurt. sp.a wil er op toezien dat, rekening houdend met deze ontwikkelingen, de Belgische arbeidsmarkt wordt gecontroleerd, gecorrigeerd en gereglementeerd. Voor nieuwe fenomenen als interimarbeid, pooling, detachering... moeten we nieuwe regels vooropstellen die deze nieuwe arbeidsvormen kansen geven en die tegelijkertijd ook een nieuwe sociale bescherming geven. Daartoe moet ook de vakbeweging de belangen van de werknemers blijven verdedigen. 10

8 De architectuur A r b e i d s m a r k t b e l e i d: integratieve benadering w e r k z o e k e n d e heeft niet enkel rechten, maar ook p l i c h t e n In ons model van een modern arbeidsmarktbeleid willen we de burger vatten in één (levens)loopbaanperspectief. De nadruk ligt dus op het verhogen van de werkkansen (bemiddeling, begeleiding, ) het bevorderen van de doorgroeimogelijkheden (opleiding, vorming...) het voorkomen van werkloosheid (outplacement, ontslagbegeleiding, ) en de bevordering van de kwaliteit van de arbeid (opleiding, werkbaarheid, gezondheid, ). Ook het beleid inzake onderwijs en vormingsdomein, het welzijns- en zorgbeleid, de persoonlijke ontwikkeling en competentieverwerving dienen hierop te worden afgestemd. N i e u w e mogelijkheden, nieuwe zekerheid Vandaag bestaan er diverse stelsels die elk bouwstenen bevatten van één loopbaanverzekeringsstelsel: het tijdskrediet en de loopbaanonderbreking, de aanmoedigingspremies ter ondersteuning van opleidings- en zorgverlof, landingsbanen, het betaald educatief verlof, vrijstellingsstelsels om sociale en familiale redenen of ter bevordering van studiehervatting, opleidingscheques, ouderschapsverloven, brugpensioen, tegemoetkomingen vanwege het Herplaatsingsfonds Het is logisch dat deze kredietstelsels geïntegreerd worden, met als doel de overgangen tussen werk en vorming en tussen werk en gezin te vergemakkelijken. Iedereen zou via zo n systeem loopbaanrechten kunnen opbouwen. Vandaag maakt de werkloosheidsverzekering het soms moeilijk om bruggen te slaan tussen onderwijs én werk of tussen vrijwilligersarbeid en betaald werk. Werkzoekenden hebben niet automatisch een groen licht om zich bij te scholen, nieuwe studies aan te vatten, zich in te zetten als vrijwilliger... Iedereen heeft recht op werk, maar ook de plicht om zich in te zetten om aan werk te geraken. Wie zijn plichten niet nakomt, kan een sanctie oplopen en heeft geen recht op een werkloosheidsuitkering. De gewestelijke bemiddelingsdiensten (VDAB, ) en de RVA moeten daartoe samenwerken. D e sociale economie Op nauwelijks tien jaar tijd heeft de sociale economie zich sterk geprofessionaliseerd en geprofileerd als een dynamisch geheel van ondernemingen en organisaties die vorm geven aan een economie met meerwaarden. In de eerste plaats stelde de sociale economie zich op als middel om kansen te bieden aan werkzoekenden uit de kansengroepen. Nu stelt ze veeleer de realisatie van waarden voorop binnen een economisch proces. Het maken van winst wordt hieraan ondergeschikt. De kringwinkels zijn hiervan een goed voorbeeld. Het is een economie ten dienste van mens en maatschappij en niet omgekeerd. 13

9 14 Na de loopbaan heeft iedereen recht op een goed pensioen 2.1 Een pensioenbeleid in een vergrijzende samenle ving Tussen 2000 en 2030 neemt de pensioenkost toe met ruim 30 procent. Het komt er dus op aan hiervoor voldoende middelen te reserveren. Maar het debat over de vergrijzing wordt al te vaak gevoerd vanuit de financiële leefbaarheid van de wettelijke pensioenen, zonder aandacht te besteden aan sociale rol en impact van het pensioen. 15

10 16 O n z e pensioenen zijn laag Hoewel wij in België beschikken over een goed uitgebouwde eerste pijler, stellen we vast dat niet altijd een hoog pensioen kan worden verstrekt aan de ouderen. Zonder pensioen zou zelfs 90 procent van de 65-plussers een inkomen hebben dat onder de armoedegrens ligt. Het pensioen moet echter niet dienen om niet-arm te zijn, maar er voor zorgen dat gepensioneerden een aanvaardbaar welvaartsniveau bereiken. Dat is nu niet altijd het geval. D e oprichting van het Zilverfonds Als je de meerkost van de pensioenen oplegt aan de actieve bevolking riskeer je een generatieconflict te creëren. Daarom werd het Zilverfonds opgericht. Het is een budgettair instrument om het hoofd te kunnen bieden aan de stijging van de pensioenuitgaven. Door de staatsschuld verder af te bouwen en budgettaire marges te gebruiken voor het aanleggen van een financiële reserve, proberen we nu al de toename van de pensioenuitgaven voor te bereiden. A a n v u l l e n d e pensioenen voor iedereen Het pensioen ligt lager dan het loon dat iemand kreeg net voor hij of zij met pensioen ging. Dat komt omdat het wordt berekend op het gemiddelde loon gedurende de hele loopbaan. De aanvullende pensioenen (tweede pijler) zorgen er voor dat de levensstandaarden van de gepensioneerden op peil gehouden worden. Maar niet iedereen kan rekenen op een aanvullend pensioen. Daarom moet de tweede pijler worden uitgebouwd tot een aanvullende sociale bescherming, zodat de volledige actieve bevolking er mee van kan genieten. Om die democratisering gestalte te geven, wordt veel verwacht van sectorale pensioenplannen, waardoor ook de werknemers in onze talrijke kleine en middelgrote bedrijven snel een aanvullend pensioen kunnen krijgen. Het pensioensparen en de individuele levensverzekeringsproducten zijn op hun beurt geen goede formules voor een pensioenbeleid. Ze zijn immers niet voor iedereen toegankelijk. A c t i v e r e n van de beroepsbevolking In de leeftijdsklasse van 55 tot 64 jaar blijft België, met een activiteitsgraad van 31,9 procent, ruim onder het Europese gemiddelde van 42,6 procent en ver onder de doelstelling (Lissabon) van 50 procent. De huidige trend omgooien is een voorwaarde om de welvaartsstaat verder uit te bouwen. Hierdoor verminderen de kosten en worden er inkomsten gegenereerd. 17

11 Een aangepast pensioenstelsel dat inspeelt op de verwachtingen van iede reen D e pensioendoelstelling De maatstaf die gebruikt wordt om de hoogte van het pensioen te berekenen, is de verhouding tussen het loon dat men vroeger verwierf en de hoogte van het pensioen. Deze maatstaf heet de vervangingsratio. Die bedraagt vandaag tussen de 60 en 65 procent. Wij willen dat de vervangingsratio geleidelijk stijgt naar een gemiddelde van 70 procent. Dat willen we prioritair bereiken voor de lagere inkomens. E e n aangepast pensioenstelsel Het aangepaste pensioenstelsel moet beter zijn sociale rol vervullen. In eerste instantie moet de inkomensgarantie voor ouderen verbeterd worden. Deze uitkering wordt enkel gegeven aan mensen die niet-vermogend zijn. Het bedrag mag niet onder de armoedegrens vallen en werd daarom onlangs verhoogd. Het bedrag moet geïndexeerd en welvaartsvast worden gemaakt. Daarnaast willen we een wettelijk pensioen voor werknemers en zelfstandigen dat wordt opgebouwd op basis van de effectief betaalde bijdragen op de arbeidsinkomsten en de fictieve bijdragen voor de gelijkgestelde perioden. Dit pensioen komt ongeveer overeen met het huidig pensioen voor werknemers en zelfstandigen. Ten derde willen we een veralgemeende toegang tot aanvullende pensioenen. De grondslag daarvoor vormen de sectorplannen (werknemers) en de beroepsgroepplannen (zelfstandigen). I n f o r m a t i e en transparantie Verschillende enquêtes tonen aan dat de Belgen hun pensioen te hoog inschatten. Daarom moet er steeds een pensioenraming beschikbaar zijn via PC, aan een loket, of via een groen nummer. Momenteel kan een raming gevraagd worden vanaf 55 jaar. Voor velen is het dan reeds te laat om een eventueel tekort nog op te vangen, dus moet deze leeftijd verlaagd worden. 19

12 Betaalbare en goede gezondheidszorg voor iedereen 3.1 Een kwaliteitsvolle gezondheidszo rg Onze gezondheidszorg is over het algemeen zeer goed, maar we moeten wel rekening houden met de snelle medische evoluties. In ons systeem wordt geregeld met nieuwe middelen geëxperimenteerd, zonder dat ze voldoende zijn getest. Een onafhankelijke, wetenschappelijke analyse van nieuwe geneesmiddelen, implantaten en behandelingen zal essentieel zijn om een superieur kwaliteitsniveau te bewaren

13 3.2 Een toegankelijke g e z o nd h e i d s zo r g 3.3 Een betaalba re gezondheidszo rg In de gezondheidszorg zijn er vandaag geen wachtlijsten. In sommige deelsectoren is er zelfs een overaanbod (bv. zware medische apparatuur, gespecialiseerde oncologie...). Dat jaagt de uitgaven van de ziekteverzekering onnodig de hoogte in en moet op termijn afgebouwd worden. R e m g e l d e n De betaalbaarheid van onze gezondheidszorg is wel problematisch. Sedert is de stijging van de persoonlijke bijdrage - het remgeld echter wel gestopt. We hebben dat gerealiseerd door de maximumfactuur, het zorgforfait voor chronisch zieken en andere maatregelen. Wat de zorg in de bredere zin betreft, zijn er wel tekorten. De wachtlijsten in de rusthuizen en de instellingen voor mensen met een handicap zijn bekend, maar ook in de meer medisch gerichte sectoren als de ambulante geestelijke gezondheidszorg, de revalidatiecentra en de chronische zorg zijn er zeker tekorten. Binnen de krappe financiële marges zullen we extra middelen moeten voorzien. 22

14 N i e u w e kosten In de armste gezinnen wordt doktersbezoek voor de kinderen vaak uit- of afgesteld, omdat het geld ontbreekt om de volledige som van de consultatie te betalen. Voor kinderen en jongeren tot 18 jaar moet, bij een bezoek aan de dokter, verplicht de derdebetalersregel ingevoerd worden. T e r u g b e t a l i n g van veelgebruikte geneesmiddelen v o o r chronisch zieken Van de geneesmiddelen die chronisch zieken gebruiken, behoort 30 tot 60 procent tot de categorie die niet wordt terugbetaald (D-categorie). Dat kost hen, volgens de Vlaamse Liga tegen Kanker, al gauw 480 tot 870 per jaar. Het gaat om veelgebruikte middelen als pijnstillers, ontstekings remmers en slaapmiddelen. Patiënten betalen de laatste jaren wel meer als ze behandeld worden in het ziekenhuis. De gemiddelde kost is tussen 2000 en 2004, door het aanrekenen van allerlei materiaalsupplementen, met 30 procent gestegen. We weten waar die stijging vandaan komt. Ziekenhuizen zeggen dat ze niet rond komen, artsen zeggen dat ze niet genoeg verdienen en dus hogere erelonen moeten vragen. We hebben geen problemen met supplementen voor luxe. We aanvaarden dat iemand méér moet betalen voor een éénpersoonskamer, hoewel niet onbeperkt. Het maximum moet een opleg van 100 procent zijn. Iemand die kiest voor een twee- of driepersoonskamer mag geen supplementen aangerekend worden. Vandaag vallen implantaten nog voor een groot deel buiten de terugbetaling. Dat laatste moet veranderen en implantaten moeten in de maximumfactuur worden opgenomen. Vanaf 2007 zullen deze geneesmiddelen beperkt terugbetaald worden. Dit laat toe dat de kost voor de patiënt meegeteld wordt in de maximumfactuur. Chronisch zieken zullen daardoor sneller niets meer moeten opleggen omdat ze vlugger boven de drempel van de maximumfactuur zullen komen. G e n e e s m i d d e l e n goedkoper maken via het K i w i m o d e l De zogenaamde kiwiprocedure is ingevoerd voor twee types geneesmiddelen, de cholesterolverlager simvastatine en de bloeddrukverlager amlodipine. Deze beide geneesmiddelen zijn niet meer onder patent. Via een openbare aanbesteding wordt nagegaan welke producent de laagste prijs vraagt. Voor de patiënt zal er dus een belangrijke prijsverlaging zijn. Uiteraard willen we deze procedure op meer geneesmiddelen toepassen als blijkt dat het systeem leidt tot een lagere prijs voor de patiënt en voor de ziekteverzekering. 24

15 26 E e n maximumfactuur voor de thuiszorg Oudere en zieke mensen moeten vaak een beroep doen op thuiszorg. Het gaat om diensten als poetshulp of thuisverpleging, die door de overheid gesubsidieerd worden, maar waarvoor de patiënt ook zelf moet betalen. Zwaar zorgbehoevenden betalen voor deze diensten gemiddeld euro per jaar. Als we daar nog andere kosten bijtellen - voor gehuurd materiaal, vervoer of de aanpassing van de woning - loopt dat bedrag snel op tot euro. De Vlaamse zorgverzekering kan deze factuur deels dekken. Ze komt tussenbeide met een forfaitaire maandvergoeding van 95 euro voor zwaar zorgbehoevende thuiszorgpatiënten, een bedrag dat in de komende jaren geleidelijk opgetrokken wordt tot 125 euro. Die som is uiteraard niet voldoende om de kosten te dekken. Daarom moet er, zoals afgesproken in het Vlaams regeerakkoord, een maximumfactuur voor niet-medische zorg komen die rekening houdt met de financiële draagkracht van het gezin. Als de kosten berekend worden volgens het inkomen van de zorgbehoevende, kunnen we een vernieuwende maximumfactuur invoeren. We stellen voor om maximaal 20 uur zorg per week te laten betalen. Als mensen nood hebben aan méér zorg, hoeven ze die niet meer te betalen. Wij eisen voorts dat patiënten met een ernstige aandoening, die niet zwaar zorgbehoevend zijn, aanspraak kunnen maken op de tussenkomsten uit de zorgverzekering. E e n beperking van de rusthuisfactuur Ouderen betalen in een commercieel rusthuis in het Vlaams Gewest voor een éénpersoonskamer gemiddeld 34 euro per dag (cijfers 2003). Maar er bestaan belangrijke verschillen tussen rusthuizen. Vandaag moeten alle diensten waarvoor een extra vergoeding (supplementen voor het herschilderen van de kamer of het beheer van de rusthuisapotheek bijvoorbeeld) wordt gevraagd, in de overeenkomst tussen de oudere en het rusthuis worden vermeld. We willen dat de lijst van supplementen beperkt wordt, en dat de kosten onderling vergelijkbaar en controleerbaar zijn. Ons tweede doel is het geleidelijk invoeren van een maximumfactuur voor de rusthuisbewoners, in aanvulling van de al bestaande premie van 125 per maand. Rusthuiskosten mogen, naar gelang het inkomen van de bejaarde, niet stijgen boven een bepaald maximum. Om de overconsumptie van geneesmiddelen aan banden te leggen, moet het rusthuis een standaardlijst met betaalbare, veilige en werkzame geneesmiddelen hanteren. De rusthuisarts moet ook meer mogelijkheden krijgen om het voorschrijfgedrag van artsen die in het rusthuis over de vloer komen, te stroomlijnen. In een latere fase kan het geneesmiddelengebruik geforfaitariseerd worden, net zoals in de ziekenhuizen. 27

16 Geen vrije markt voor de gezondheidszo rg We zijn ervan overtuigd dat de Europeanen het beter hebben dankzij Europa en de Unie. We hebben het wel moeilijk met de Europese koers als het gaat over gezondheidszorg. De hele sector van de gezondheidszorg valt immers onder de principes van het vrij verkeer van goederen en diensten en dus onder de regels van de vrije markt. Zo komt het Belgisch systeem, waarbij bijvoorbeeld een aantal zeer dure apparaten in ziekenhuizen wordt beperkt, onder druk. Na de Europese dienstenrichtlijn, willen we een sociale gezondheidsrichtlijn. Die richtlijn moet ervoor zorgen dat in de Europese Unie de volgende principes kunnen standhouden: Voor de gezondheidszorg speelt de vrije markt alleen binnen de grenzen die nationale overheden opleggen. Staatssteun en beperkte mededinging zijn in de gezondheidszorg geen vieze woorden. Om dit te bereiken mogen nationale overheden een planning opleggen, mogen ze werken met erkenning van diensten en personen, mogen ze tarieven vastleggen. De regels mogen niet discriminerend zijn, dure gezondheidszorg is discriminerend. De doelstelling van de nationale regels moet zijn: het aanbod verzekeren, de betaalbaarheid en de kwaliteit garanderen. Samenwerking tussen landen, inclusief patiënten en zorgverstrekkers die in een ander land werken, moet mogelijk zijn, mits strikte regels die het aanbod, de betaalbaarheid en de kwaliteit veiligstellen. Dit betekent dat principieel het eigen nationaal tarief geldt en dat enkel de beschikbare overcapaciteit kan worden benut. Zolang die directieve er niet is, moet de commissie zich onthouden van procedures die gebaseerd zijn op het vrij verkeer van diensten. 29

17 Een doelmatiger ziekte verzekering De kostprijs van de ziekteverzekering is de afgelopen jaren gestegen, waardoor ons land in Europa is gaan behoren tot de groep van duurdere landen. Onze doelstelling is een even goed, of beter, systeem te ontwikkelen, waarvan de kosten echter niet sneller stijgen dan de index plus 3 procent per jaar. M a n p o w e r in de gezondheidssector Een toenemend personeelstekort vormt mogelijk de belangrijkste tijdbom onder de uitdagingen van de vergrijzing. We denken dan ook dat jonge mensen gestimuleerd moeten worden te kiezen voor een verzorgend beroep. Er blijven teveel kansen onbenut om risicogroepen op de arbeidsmarkt in te schakelen in de zorgsector. Tien procent van de Vlaamse vrouwen tussen 15 en 64 jaar is een mantelzorger, van de mannen is dat zeven procent. De belangrijkste mantelzorgers zijn de partner en de kinderen. De overheid moet de omstandigheden creëren waarin mantelzorgers goed kunnen werken. Zo is er vanaf aanslagjaar 2006 een verhoging van euro van de belastingvrije som voor personen die één of meer oudere familieleden ten laste van hun gezin opnemen. Op termijn moet voorzien worden in méér mogelijkheden tot het opnemen van tijdskrediet door mantelzorgers. Als consequentie mogen mantelzorgers met een uitkering niet gestraft worden als zij de dagelijkse zorg voor zorgbehoevende familieleden op zich nemen en daarvoor met hen (tijdelijk) gaan samenwonen. E e n beter uitgebouwde eerstelijnszorg Het Globaal Medisch Dossier (GMD) moet een echt kwaliteitsinstrument in de arts-patiënt relatie worden en zou het best veralgemeend worden tot alle patiënten. De arts die het GMD beheert, moet het vaste aanspreekpunt worden voor de patiënt. De vergoeding voor de huisarts voor het bijhouden van de dossiers moet hoger zijn voor patiënten met een specifieke aandoening. Zij vergen immers meer aandacht van de arts. De eerstelijnszorg, met de huisarts als spelverdeler, kan het verschil maken tussen ziekenzorg en echte gezondheidszorg. 31

18 Via een rond hem opgebouwd eerstelijnszorgteam (huisarts, thuisverpleegkundige, mantelzorger, kinesist ) kan de patiënt een zorgtraject op maat krijgen, dat ook instaat voor de terugkoppeling naar de artsen-specialisten. De specialist kan dus pas geraadpleegd worden na een doorverwijzing van de huisarts. De patiënt die zich aan dergelijk plan houdt moet daarvoor beloond worden met een lagere factuur. V e r a n t w o o r d i n g over de kwaliteit De overheid en de financiers van de sociale zekerheid mogen eisen dat de individuele zorgverstrekker of het individueel ziekenhuis het gebruik van de middelen en de geleverde kwaliteit kan verantwoorden. In België wordt de kwaliteit van zorg weinig of niet gemeten. Een no-nonsense aanpak van efficiëntie en kwaliteit vergt vooreerst het doen sneuvelen van taboes, bijvoorbeeld omtrent het bekend maken van de MRSA-score van ziekenhuizen. De MRSA-score verwijst naar het aantal besmettingen met stafylokokken die patiënten in een bepaald ziekenhuis oplopen. C o m p e t e n t i e verhogen door wetenschappelijke o n d e r s t e u n i n g Een meer systematisch health technology assessment (HTA) moet eveneens een belangrijk instrument worden voor de overheid. HTA evalueert allerlei activiteiten in de gezondheidszorg, en gaat na of ze noodzakelijk en doeltreffend zijn. Door deze evaluatie kunnen betere beleidsbeslissingen worden genomen, en zorgen we ervoor dat hogere gezondheidsuitgaven enkel kunnen gebeuren als ze nuttig zijn. M e e r alternatieve financieringsvormen naast de p r e s t a t i e f i n a n c i e r i n g De financiering in de gezondheidszorg blijft sterk prestatiegebonden. Dat betekent dat meer prestaties meer geld opbrengen, zonder dat wordt nagegaan of ze wel nodig zijn of voldoende kwaliteit bieden. Daarom moeten we op zoek naar alternatieve financieringsvormen. Om onnodige onderzoeken en behandelingen te vermijden, kan men ziekenhuizen eerder per pathologie of per zorgtraject gaan financieren. 32 De huidige versnippering van de kwaliteitsmeting tussen de federale diensten van Volksgezondheid, de Gemeenschapsadministraties en de mutualiteiten is contraproductief. Samenwerken is het ordewoord. Voldoende informatie is de sleutel om responsabilisering te doen slagen. Daarom moeten ziekenfondsen hun patiënten die langdurig dure medicijnen moeten innemen, inlichten als hen een onnodig duur product voorgeschreven wordt. Het huidige monitoringsysteem, dat artsen die onnodig duur voorschrijven tot de orde kan roepen, werkt nog niet goed en moet daarom verbeterd worden. Alle ziekenhuizen moeten ook werk maken van een doorzichtiger beheer met meer verantwoording. 33

19 34 A a n b o d sturen via zorgregio s Een aantal ziekenhuizen dat vlak bij elkaar ligt, beschikt over dezelfde zware apparatuur, terwijl in andere regio s dat aanbod niet altijd beschikbaar is. De Vlaamse overheid heeft, voor de uitbouw van zorg al ervaring opgedaan met zorgregio s. Wij willen dat deze regio s uitgewerkt worden, gegroepeerd worden in grotere gehelen en dat de zorg in elke regio verbeterd wordt. C o n v e n t i e t a r i e v e n moeten weer de norm worden, a f w i j k i n g e n ervan de uitzondering Momenteel is het onduidelijk wat er precies mag worden aangerekend aan patiënten. Het al dan niet mogen afwijken van de conventietarieven zou niet meer afhankelijk mogen zijn van de arts maar van de draagkracht van de patiënt. Geconventioneerde artsen houden zich aan tarieven die afgesproken zijn tussen de artsenverenigingen en de mutualiteiten. Artsen die niet-geconventioneerd zijn, kunnen dus meer aanrekenen. Als patiënt weet je niet altijd of je te maken hebt met een geconventioneerde of een niet-geconventioneerde arts, en kan de rekening dus tegenvallen. Eén van de uitgangspunten kan zijn dat een tweepersoonskamer standaard is voor conventionele bescherming; een ander dat er geen supplement gevraagd mag worden indien men niet zeker kan zijn dat de patiënt dat supplement aankan. De patiënt moet verstaanbare informatie krijgen over de kostprijs van een ziekenhuis opname. Een correcte facturering door de ziekenhuizen moet de norm worden. In de rubriek diverse kosten van de ziekenhuisfactuur vinden we de meest bizarre bedragen terug. Deze rubriek moet gereglementeerd worden. We willen het ook onmogelijk maken dat artsen patiënten een eerste keer verzorgen in een ziekenhuis aan conventietarieven en hen dan doorverwijzen naar hun eigen praktijk, waar ze meer moeten betalen. Deze artsen misbruiken het ziekenhuis om patiënten te ronselen. I n f o r m a t i e t e c h n o l o g i e voor snellere en betere i n f o r m a t i e en voor minder papierwerk De mogelijkheden voor (digitale) informatie-uitwisseling tussen artsen, ziekenhuizen, kinesisten, thuisverpleegkundigen, apothekers en mantelzorgers zijn te beperkt. Daarom willen we dat de gegevens van het medisch dossier via beveiligde elektronische weg continu kunnen worden geraadpleegd. Om een betere dataverzameling mogelijk te maken, moeten we BeHealth versnellen. Via BeHealth zal alle informatie digitaal beschikbaar zijn. De patiënt zal op termijn zijn medisch dossier elektronisch kunnen raadplegen. Artsen kunnen de gegevens op BeHealth raadplegen om bijvoorbeeld hun voorschrijfgedrag met dat van de collega s te vergelijken. 35

20 Preventie en gezondheidsp romotie Gezondheidsproblemen voorkomen, werkt in veel gevallen kostenbesparend en is in het voordeel van de patiënt. De kosten van preventieve gezondheidszorg zijn helaas veel beter zichtbaar dan de baten, want die worden pas later gerealiseerd. Nochtans is preventie een noodzaak. De Dentipas voor kansarme kinderen kan daarvoor als model dienen. Dentipas bestond uit een mediacampagne, een tandenpoetsworkshop op school en gratis tandheelkundige zorg voor kinderen met een Dentipas. De bestaande wijkgezondheidscentra werken reeds jaren op preventieve wijze. Dit systeem mag zeker niet worden beperkt tot enkele grootsteden, ook gebieden met een meer landelijk karakter, zijn sterk gebaat met dergelijke centra. Slechts weinig maatregelen inzake gezondheidspromotie- en preventie bereiken de kansarme groepen. De school kan hier een belangrijke rol spelen. Zo weten we dat de bestrijding van obesitas het meeste kans op succes heeft indien dit op zeer jonge leeftijd aangepakt wordt, liefst al in de kleuterschool. Daarom geven we onze volledige steun aan de acties voor een gezonde school. Scholen moeten er ook toe aangezet worden meer inspanning te leveren voor lichamelijke opvoeding en sport. Sportclubs die aan kwaliteitscriteria beantwoorden moeten financieel gesteund worden. 3.7 Meer rechten voor patiënten Kwaliteit gaat niet enkel over diagnostiek en techniek maar ook over de manier waarop met patiënten wordt omgegaan. De wet inzake patiëntenrechten van 22 augustus 2002 geeft een duidelijke opsomming van de rechten van de patiënt. De behandeling van klachten is het essentiële sluitstuk om de rechten van de patiënt te waarborgen. Op dit vlak stelt zich echter een aantal problemen. (1) De onafhankelijkheid van de ombudsdiensten in ziekenhuizen is onvoldoende gegarandeerd. Patiënten ervaren dit als een drempel om klacht in te dienen. (2) De Federale Ombudsdienst Rechten van de Patiënt is onderbemand. Ook hier staat de onafhankelijkheid onder druk door de inbedding binnen de overheidsdienst Volksgezondheid. (3) Ten slotte zijn de ombudsfuncties te weinig bekend bij de patiënten en laat de opleiding van de ombudsmannen te wensen over. We hebben al een wetsvoorstel ingediend om hieraan te verhelpen. Daarin wordt een aantal maatregelen voorgesteld: (1) de oprichting van provinciale ombudsdiensten, die instaan voor de opvang van klachten buiten het ziekenhuis; (2) de aanwijzing van de ombudspersonen in de ziekenhuizen door deze provinciale ombudsdiensten; (3) de invoering van een cumulverbod voor ombudspersonen met andere functies in het ziekenhuis; (4) het begrijpelijk inlichten van de patiënt over de ombudsdienst in het ziekenhuis bij de opnameverklaring en (5) een permanente vorming voor de ombudsmannen. Wij pleiten er ook voor om het toepassingsveld van de patiëntenrechten uit te breiden tot alle zorgberoepen, dus ook verzorgenden, psychologen, maatschappelijk werkers, enz. 37

21 38 Een sociale staatshervorming De doelstellingen van ons nieuw sociaal model zijn duidelijk. Om die te bereiken, is het nodig dat de verschillende overheden samen optreden. We hebben nood aan een staatshervorming die de verschillen erkent en de diverse overheden ertoe aanzet een krachtig sociaal beleid te voeren. Kortom, we hebben nood aan een sociale staatshervorming. Deze sociale staatshervorming moet de kerntaken van de federale overheid, o.a. pensioenen en ziekteverzekering, voluit ondersteunen, onder meer door een betere financieringscapaciteit. Deze sociale staatshervorming moet ook de kerntaken van de gewesten, onder meer werkgelegenheid, voluit ondersteunen. Op die manier moeten bijvoorbeeld activering van werkloosheidsuitkeringen, selectieve kortingen op de sociale bijdragen en het vrijstellings- en sanctiebeleid aan de regio s toegewezen worden. De sociale staatshervorming is een middel, geen doel op zich. Een open dialoog, ook met de sociale partners, moet ervoor zorgen dat de ultieme doelstelling, namelijk een beter sociaal model, de bovenhand houdt. 39

22 Colofon sp.a, Grasmarkt 105/37, 1000 Brussel Verkiezingsdrukwerk Verkiezingen 10 juni 2007 vu. Alain André, Grasmarkt 105/37, 1000 Brussel 40