The Memorandum Book of Anthony de Hooges

Transcriptie

1

2 The Memorandum Book of Anthony de Hooges Transcription Transcribed by GIJS BOINK and TOM WETERINGS Edited by DIRK MOUW A Publication of the New Netherland Research Center and the New Netherland Institute 2012

3 About the New Netherland Research Center and the New Netherland Institute The New Netherland Research Center is a partnership between the New York State Office of Cultural Education and the New Netherland Institute. Housed in the New York State Library, the Center supports research on the seventeenth century Dutch province of New Netherland, which was centered on New York s Hudson Valley and extended from Connecticut to Delaware. Under Director Dr. Charles Gehring and Assistant Director Dr. Janny Venema, it continues the work of the New Netherland Project, which since 1974 has translated Dutch era documents held by the New York State Library and the New York State Archives. Visit the New Netherland Research Center online at The New Netherland Institute is an independent nonprofit organization supporting research and education in Dutch-American history. For over three decades, the Institute and its predecessor organization the Friends of New Netherland have supported the translation of New York s Dutch era documents by the New Netherland Project. Through a three-year matching grant from the State of the Netherlands, the Institute now undertakes financial and programmatic support of the New Netherland Research Center. The Institute relies heavily on its members to fulfill this mission. Interested parties can learn more about the Institute s programs and how to join at

4 Contents A Copy of Various Acts and Other Noteworthy Memoranda [A-Series] 1 Memoranda and Lists of the Tithe and the Third-Share and the Numbers of Livestock [B-Series] 69 Index of Personal Names 96

5 1 A1 1_A1_pdf1-3 gereconstrueerd volgnummer: 1 D-1 volgorde lopende tekst: A1 volgorde in origineel PDF: 3 Weterings 1 Copije van eenige Acten ende andere aenmerckelijke Notitien NB: dit blad is geen onderdeel van het originele manuscript maar is later toegevoegd. De set scans bevat geen verso-zijde van dit blad. Het handschrift vertoont overeenkomst met dat op bladen A6 en A25.

6 2 A2 2_A2_pdf1-95 gereconstrueerd volgnummer: 2 D-2 volgorde lopende tekst: A2 volgorde in origineel PDF: 95 Weterings Copije van eenige Acten ende andere aenmerckelijke Notitien 1646 [ ] Paraaf van De Hooges 3 Onder het jaartel 1646 staan nog enkele krabbels, waarschijnlijk penneprobeersels. Leesbaar zijn V.. all Vi, daaronder nog een paraaf van De Hooges en daarachter een getal, waarvan in ieder geval een 6 doorschemert. Tevens wordt er een paraaf in de verbrande rechterbovenhoek vermoed.

7 3 A3 3_A3_pdf1-94 gereconstrueerd volgnummer: 3 D-2 (verso) volgorde lopende tekst: A3 volgorde in origineel PDF: 94 Weterings & [...] 4 D Hoogens heeft A[bra]ham 5 Clock 2 peerden d met vullen sijn van 2 coebeesten en calven f.1 [...] [...] 46 D Hoogens vercoop aen Jan Tomenss 2 peerden f.1 [...] D Hoogens vercoopt 2 peerden een Jan Janss Damen d tweede aen Jacob Wulfertss a f.19 [...] 2 D Hoogens vercoopt aen Michgiel Janss 3 peerden f.28 [...] 2 van Broer Cornelis 2 peerden f.28 2 D Hoogens 2 peerden aen d heer generael nota ad f. [...] 3 op d naem van Michgiel Janss aen Bogardes van een peert out 2 46 aen Abraham Clock 2 peerden vercooft folij 20 in t groote rekenboeck 7 voor f.361[...] noch 2 Coijen [mi]ts Vuylle Spiegel een os ende 46 voor 55 - gulden f olde merijen by Tomas Cornelis verdroncken folij een koeye aen Peter Claess vercooft van folij 61 # 8 D Hoogens heeft van Wincoop Carkesoenen ontfangen folij 21, 22, 23 Debituers van Wincop folij 24 1 # 1646 Ricket Rutgerss een merij peert ad 3 jaer vercooft folij 62 voor f [...] 1646 Jan Beerentss een os gelevert folij 64 voor f.60 - [...] Tomes Schambers Contract f.25 4 Eerste regel onleesbaar door brandschade. 5 De letters bra zijn weggevallen. 6 Doorgehaald: Bovengeschreven: in t groote rekenboeck, hier op de juiste plaats in de tekst ingevoegd. 8 # is een invoegteken voor de tekst die enkele regels lager begint met hetzelfde teken.

8 t Getall 4 A4 4_A4_pdf1-5 gereconstrueerd volgnummer: 4 D-3 volgorde lopende tekst: A4 volgorde in origineel PDF: 5 Weterings [...] 9 f. 1 : - [ ] meer 4 min 1 meer 2 min 2 meer 1 min 4 meer 3 min [ ] [ ] Eerste regel(s?) onleesbaar door brandschade. 10 Doorgehaald: (Minstens) drie parafen van De Hooges. 12 Twee met krullen versierde hoofdletters H boven het jaartal 1645, daaronder nog een paraaf van De Hooges.

9 5 A5 5_A5_pdf1-4 gereconstrueerd volgnummer: 5 D-3 (verso) volgorde lopende tekst: A5 volgorde in origineel PDF: 4 Weterings & [...] 13 nota Hoogens [ ] [mi]sericordia est sextuplex Jan Peterss ge[ ] contract Jan d Neger loen 1 - præveniens } 2 pariens } 3 - condonans } adij 14 13en Januarij Anno renovans } 5 - continuans } 6 - coronans } Jan Huybertz debet Ditto credit Per kostgelt van het Per maecken van klederen Schip Rensselaerswijck voor Pieter Wynkoop f.[...] Anno 1643 f.50 Jan Tomenss accoort folio 19 Jan Huyberts rest 21 gulden folio [...] Hoogens schryvens aen Jan Damen folio 10 D'Pateroens meeninge over d Beernt Peterss accoort folio 20 Contracten folio [...] Constabel accoort folio 20 Pateroens Contract met Peter Jan Beerntss contract folio 20 Corneliss opgericht folio [...] + Wincop bevers anteyckeninge folio 21 van de obligatie van folio 22 D Hooges ende Verdoncks twist folio [...] Roeloff Corneliss nempt d Schuyer van Cornelis Segerss aen te decken folio 22 Wincop inventaris van sijn bevers folio 22 Queste van timmeren tusschen Micghiel Janss passeel folio 23 Cornelis Segerss van timmer[en] folio [...] Hoogens heeft Winkops waeren angenomen folio 23 Toenis Corneliss Contract folio [...] Tomes Koenick op d Hoogens b[rui]l[oft] folio 24 Winop Cargisoenen rest folio 24 Steven Smits Attestatie folio [...] Tomes Schamber huyerss folio 25 # D Hoogens passeert voor Verdonck aen Wincop een obligatie van 134 [...] Verdonck debidt van Credit [folio...] Verdonck van Cornelis Segerss accoort [folio...] nota 1 D Hoogens vercoopt 2 merrij peerden die met vullen sijn van [folio...] 2 koijebeesten waervan d een gecalft van d anderen calven sal voor gulden folio [...] D Hoogens wert borge voor Verdonck voor 75 gulden folio [...] rekeninge van Abraham Clock folio [...] nota Abraham Clock is D Hoogens schuldich 46 gulden folio [...] nota Jan Tomenss coopt van D Hoogens 2 paerden een vullen voor 330 folio [...] Jacht van Renselaerswick belooft Cooren afstant te doen folio [...] D anneminge van de muelens van d dam op d 5 kil folio [...] D questie tusschen [boeren] 15 van D Hoogens folio [...] nota D Hoogens vercooft aen Jan Janss Damen en Jacob Wulfertss folio [...] ieder een peert ad folio [...] Beernt P[iet]erss Contract van de muelen [folio...] 13 Brandschade. 14 adij : standaard afkorting voor anno domini. 15 Onleesbaar. Begint vermoedelijk met l of b, gevolgd door oo, ee of oe en eindigt met en.

10 6 A6 6_A6_pdf1-18 gereconstrueerd volgnummer: 6 DA-1 volgorde lopende tekst: A6 volgorde in origineel PDF: 18 Weterings [Typoscript] 16 Rensselaer MSS. Copije van eenige Acten 1646 Folio 1 Recht Gebruijck tegen het Misbruijck vande openstaend (marked ninge inde Colonie van Rensselaerswyck...etc [p].24) O'CALLAGHAN Hist. N. Nethld. I p. 442 app.i 17 Incorrectly d[ated] [ ] 1. 6a Contract for building mill. 31 Jan O'Call. Hist. of N[.Nethld.] 18 [(m]arked Old mill in "Vijffde kill" inconvenient and useless... [p].35) Soo ist dat ick van de Heeren Patroons wegen, naer voorige voorstellinge aen de gerechte, hebbe goet gevonden met Piete[r] Cornelissen te contracteeren, omme een Rosmeulen 19 op te recht[en] in het Greenen Bos...(provisions as to building - chie[...] halfe and halfe...) 20 Wanneer het mochte gebeuren, dat [...] teenige tijdt, naer de meulen voltooijt is, ijets inde se[...] viel te repareeren, sal Pieter Cornelissen een dach voor s[...] selven werken dandere dach voor de H:r: Patroon en alsoo v[...] volgens, en sal H:r Patroon voor sijn dach hem verstrecken e[en] Rijxdaelder daechs. Ende ofte het quam te gebeuren 21, gelijck wij verhoopen, d[at] soo grootten aftreck quaem, dat dese meulen alleen de C[olonies] Buijtenwoonders niet en konde gerieven, soo blijft Piet[er] Cornelisen alleen geauthoriseert en geoctrojeert, omme [...] Hr Patroon in Compaignie een soodaenigen op te rechten, [...] ofte soodaenige Conditie, als den 22 nu beraemt is ofte dan s[al] konnen beraemt worden... A de Hooges Pieter Cornelisen 16 NB: dit blad is geen onderdeel van het originele manuscript maar is later toegevoegd. De set scans bevat geen verso-zijde van dit blad. Het is een samenvatting van de tekst op bladen A18 en A Edmund Bailey O Callaghan, History of New Netherland; or, New York under the Dutch (New York, 1846) Jan Incorrectly d[ated] O'Call. Hist. of N[.Nethld.] is toegevoegd met dezelfde pen als op de pagina s A1 en A De o in Rosmeulen is een verbetering in pen. 20 Beide e s zijn met pen doorgehaald. 21 De g is een verbetering in pen van een h. 22 Doorgehaald met pen: den.

11 7 A7 7_A7_pdf1-7 gereconstrueerd volgnummer: 7 DA-2 volgorde lopende tekst: A7 volgorde in origineel PDF: 7 Weterings [ ] 24 [...] tegen het [...] 23 [... v]an de Colonie van Rensselaerswijck. [...] geen wint op de Conscientien ofte discretie van de boeren [...] [...] maer de Rechte strenge te trecken. Volcht de Acte Recht Gebruijck tegen het misbruijck van de openstaende Reeckeningen, soo der Bouwmeesters principael, als meede alle andere. In het Redres van de Abuijsen ende faulten in de Colonie van Rensselaerswijck door den Heere Patroon in druck uijtgegeven (vervaettende verscheiden dingen, die in t verloop sijn gekomen, ende onder deselve principaelijck het verloop in de ongeliquideerde Reeckeningen) wort alhier speciaelijck geleth op de forme ende maniere die gehouwden moet worden in het formeeren van deselve Reeckeningen. Waer op in consideratie komt, wie deselve reckeningen gehouwden sijn te maecken, offte niet. Dat de Bouwmeesters ofte Inwoonders van 25 de 26 Colonie souwden meijnen, dat den Comijs van den Heere Patroon gehouwden souwde sijn, deselve voor haer te maecken, dat is abuijs. Want hij in geene dienste van particulieren, maer in dienste van de Patroon is. Dienvolgende is sijn werck eijgentlijck in naeme van den Patroon provisioneelijck op te nemen alle Reeckeningen in de Colonie, deselve oversiende; daer bijvolgende sijn advijs ende goetduncken; ende daer naer deselve over te senden aen de Heere Patroon, om deselven te approbeeren, te debatteeren, ofte te refuteeren. Hoewel hij comptabel is aen de Patroon speciaelijck, soo is hij soo veele comptabel aen de inwoonders, dat hij haer moet overleveren de Reeckeninge van soodaenige goederen, die onder sijne administratie (aengaende de winckelgoederen ofte anderen, die sij van hem ontfangen) staen: doch aengaende de Reeckeningen staende onder het beleijt ende bewint van de Bouwmeesters ende alle andere, die d'administratie hebben over eenige goederen, den Patroon in t geheel ofte ten deele, ofte per Compagnie aengaende, sulcx moet niet door hem aen haer, maer door haer aen hem gedaen worden. Want gelijck het billijck is, dat een ijeder sijn doen moet verantwoorden soo en kan oock een andere niet weetten die daer buijtten is, wat in desen deele Recht ofte onrecht is. Waer uijt dan nootsaeckelijck volcht, gelijck in de geheele werelt gebruijckelijck is. Dat alle Bouwmeesters ofte anderen, die in eenich besith sijn van des Patroons goederen, haere eijgene Reeckeningen moetten maecken, ende aen den Patroon, ofte sijne Comijs overleveren, omme te revideeren Verte 23 Brandschade. 24 In de rand staat een door brandschade onleesbare marginale aantekening. 25 van staat bovengeschreven; hier op de juiste plaats in de tekst ingevoegd. 26 de als verbetering van der.

12 8 A8 8_A8_pdf1-8 gereconstrueerd volgnummer: 8 DA-2 (verso) volgorde lopende tekst: A8 volgorde in origineel PDF: 8 Weterings [ ] 27 sij sulcx aengenomen ofte onde[...] deselve soo lange jaeren laeten verloopen hebben. [...] de onmoogelijckheijt, als de schaede daer uijt te [...] Laste sal komen Ende sij sullen gehouwden blijven even[...] te doen. Het en is geen onmoogelijckheijt, maer een verkeerde [b...] 28 om den Patroon te verkortten, ende daer meede op eenig kruij[...] setten: meijnende dat alles, dat sij hem dieswegen konnen [...] verborgen sal blijven, ende hem hem 29 niet bekent worden. Dat het haer oock wel doenlijck is geweest, ende noch alle Jaeren [ ] sal blijcken. Maer dat sij wat anders daer mede voorhebben, d[...] oock haest voor den dach komen. Onder den deckmantel van deese eenvoudicheijt, schuijlen dese [...] naervolgende vuijlen. i en dat sij haer selven voocht maecken van de goederen, die onder h[ ] administratie ende bewint staen, ende daer van sij Reeckenschap moeten doen, sonder Reeckeninge te doen. cleedinge van ii en Dat sij haere onkosten ende verteringen mogen maecken naer haer welgeval[len] Dranck iii en dat sy onder de onkosten van de Bouwerije mede brengen h[un] eijgene onkosten, die sij doen in kleedingen, huijsraet, ende ongeoor[...] drancken. iiii dat sij soo veele Tarwe ende andere Vruchten konnen verduijsteren, als sij [...] Alle het welcke den Patroon disavoojeerende, ende naer rechte ofte Conscientie niet en kan bestaen, soo en haepert het niet all[een] aen de manieren van de Reeckeningen, maer sij veranderen daer d[...] sijne Contracten ende haere beloften. geen handel te Drijven Sij hebben hem belooft, volgende het eerste artijckel van [de] Conditien van Gerrit de Reux 30 zaliger, waer toe alle Con[tracten] refereeren, tot de komste van de bredaelschen Bouw[meester] (welck accoort van Gerrit de Reux Saliger aenga[ende] inlossinge der graenen, sij wel scheepelijck ende imp[...] hebben weetten te allegeeren, alsmeede datter Copij[en] van in t landt waeren tot welcke Copijen, alsme[ede] principael onder hem berustende is, hij Patroon [ ] beroepende. Ende sal daer inne bevonden worden in d[...] bij belofte van Eede haer te obligeeren, op de verbeur[...] bedongen loon ende effecten, dat Sij, noch haer Volck, [in] verbooden pelterijen van Otters ofte bevers sullen handelen [omme] vereringe ofte andere middels te verkrijgen, sonder expres conse[nt van de] Patroon 27 De hele eerste regel en delen van de volgende regels zijn onleesbaar door brandschade. 28 Laatste woord onleesbaar; begint vermoedelijk met een b en bevat een g. 29 Sic: hem hem. 30 Gerrit de Reux: kolonist Gerrit Theusz de Reux, schepen van Rensselaerswijck, is vóór 4 aug gestorven (vandaar salger ). Zie:

13 9 A9 9_A9_pdf1-10 gereconstrueerd volgnummer: 9 DA-3 volgorde lopende tekst: A9 volgorde in origineel PDF: 10 Weterings verbeurt [ ] 31 [...n] sijn, tensij dat sij naerder consent van d[en Heer Patroon] verkreegen hebben; het welcke sij hem aenwijsende, hij had [...] gestant sal doen, mits hem de Conditien, daer op hij het haer toegestaen heeft, voldoende. Naemelijck de halve winninge telckemaell sij die handelen ende verhandelen. Dienvolgende oprechte Reeckeninge ende verklaeringe moetten doen, wat sij daer op gewonnen hebben ende hem sijne halve winnige in Reeckeninge brengen. Soo sij nu seijden sulcke Reeckeninge niet te konnen doen, soo houwdt hem den Patroon, volgens haer Contract aen de verbeurte van haere effecten. Haer gevende de keure, t eene ofte t andere aen te nemen, ende dat vervolgens van jaer tot jaer, ende dit is het eerste. Comende nu tot de resteerende pointen van haerluijden Contract, die keeren sij averechts omme. Corler i ii iii Brant Peelen 32 ende Cornelis van Breuckel, 33 sijn voor haer particulier schuldich Reeckeninge te doen van de goederen, gekomen met de Calmer Sleutel 34 ende het Waepen van Noorwegen 35, waer onder verscheijden goederen waeren, die sij voor Bevers hebben verhandelt, daer van Arendt van Curler 36 schrijft geen twaelf stucx in sijne handen gekomen sijn. Behalven dat sij verbonden ende comptabel blijven wegen de borchtochte voor Arendt van Curler, die den Patroon voor Assistent maer hadde gesonden, ende sij voor Comijs hebben opgeworpen onder borchtochte, blijckende bij haer eijgen handt. Voorts keeren sij averechts omme alle dese naervolgende pointten. Haer Contract luijdt, dat sy uijt de de gemeene Vruchten ende proffijten sullen betaelen. Het loon van de knechts ende jongens daer naer de kost daer naer haer eijgen onkosten, raeckende de kost op de Bouwerije, houdende haer Contract geensins van dranck, maer simpel van loon ende kost, moettende aengaende den dranck haer behelpen als andere boeren doen, met melck Verte 31 Eerste regel en randen van de volgende regels zijn onleesbaar door brandschade. 32 Brant Peelen, boer in Rensselaerswijck, oorspr. uit Gelderland. (Zie: 33 Mogelijk Cornelis Theunisz van Breukelen, timmerman en van één van de drie gecommitteerden van Rensselaerswijck met Arendt van Curler en Pieter Cornelisz. (Zie Jacobs, Een zegenrijk gewest, p. 122). 34 De Calmer Sleutel, oorspr. Kalmer Nyckel, een schip met immigranten en goederen, was in maart 1638 aangekomen uit Göteborg, Zweden. Onder andere Arendt van Curler reisde met dit schip (zie: 35 Waepen van Noorwegen, een schip met immigranten, was op 4 augustus 1638 vanuit Texel aangekomen. (zie: 36 Arendt van Curler (ook Corler ), van gecommitteerde van Rensselaerswijck met Cornelis Theunisz van Breukelen and Pieter Cornelisz. (Zie Jacobs, Een zegenrijk gewest, p. 122).

14 10 A10 10_A10_pdf1-9 gereconstrueerd volgnummer: 10 DA-3 (verso) volgorde lopende tekst: A10 volgorde in origineel PDF: 9 Weterings [...]ij bier, doch extraordin[ ] 37 ende voor de Reste, dat de Riviere ge[...] [...] van iiii. dat sij aengenoomen hebben uijt de gemeene [...] [...] ploech Item alle afslijtinge van waegens, ploegen, in Summa [ ] ende verlies. Van alle het welcke den meesten deele van haer in gebre[ke] knechts loon op d pateroen blijven, laettende niet alleen het loon van de knecht[s van den] Patroon loopen, die met moijtte deselve voor haer h[eeft] aengenomen, maer nemen daerenboven noch op Reeckening[e] sonder gelt te geven, soodanige Cargasoenen, als [ ] den Comijs Arendt van Corler ter handen heeft geste[lt.] Waer uijt dan klaerlijck blijckt, dat, boven alle haer debauchen in wijnen ende stercken dranck, wij gelijck geern[...] pretendeeren souwde, ende bij afreeckeninge veele te eijsc[hen] hebben, ende hij Patroon haere uijtrustinge, haere bestellinge van wooningen ende bestiaelen, van waegens e[nde] ploegen voor d eerstemaell, van behoeften van Cousen ende Sch[...] linnen, wollen, gelijck de factuijre, van hem gesonden, k[...] uijtwijsen. Noch in steede van de retouren van sij[n] behoeften ende sijn winninge uit de Bouwerijen, g[...] sommen te betaelen hebben, dat hij geensins van me[ning] D Comijs wert verleden is te doen. Verbiedende sijne Comijs eenigen afre[...] geen affrekening te geven voor te geven, aen meesters ofte knechts, voordat [...] en alleen d meijnsters haer meesters eerst sullen hebben gemaeckt ende voldaen rekening eerst hebben gedaen Reeckeningen van haere knechts, ende dat van jaer [tot] jaer, ende daer naer de meesters haere Reecke[ningen] gestelt in volgende manieren: Belastende he[...] Comijs sijn handen niet te slaen in een anderm[...] geen Reeckeningen gevende, als van dat hij [...] heeft: maer in naeme van de Patroon afree[ ] alle openstaende Reeckeningen vorderen in deser [ ] door de Bouwmeesters ende andere rendantten van Ree[...] ingestelt. Eerstelijck die geene, die op halve winninge ende ver[...] sullen haere Reeckeningen daer naer maecken i en [ ] 37 Brandschade.

15 11 A11 11_A11_pdf1-6 gereconstrueerd volgnummer: 11 DA-4 volgorde lopende tekst: A11 volgorde in origineel PDF: 6 Weterings [i en ] 38 [...] oprechtheijt [ ] [...] ende ander gewas, dat dat jaer op de Bouwerij[...] ende die sulx niet konnen doen, sullen in schade ende verboerte verva[...] ii en Item wat sij hebben genootten van verkochte verckens, van [ ] botter, ende andersins. iii Item wat Coorn sij aen de Vrijeluijden in de Colonie gelevert en verkocht hebben. Hier van moet afgetrocken worden, ende door haer, luijt haer Contract, daer uijt betaelen. i Het Loon van de Bouwknechts, met de f.16 jaerlijx voor den Patroon ii de kost van haer selven ende het Volck iii De afslijtinge van waegens, ploegen, reparatie van huijsen, bergen, palessaeden, ende andersins. Dit afgetrocken sijnde, Reeckeninge maecken, wat dat daer dan overschiet; aenwijsende den Patroon, ofte sijnen Comijs sijne Rechte helfte, die hem daer uijt toecom de thiende Penning uijt voorafgaende. Wat nu aengaet de Rechte helfte van t overschott, toekomende den Bouwmeester, daer van moet afgetrocken worden dit naervolgende. [...]elfte i Wat hij jaerlijx voor hem selven aen kleedinge ende huijsraet [ ] haer gehadt heeft [ ] van [...] ii Wat hij voor hem ende sijne knechts, (die hij het wederom moet kortten), uijt de winckel van den Patroon jaerlijcx gehadt heeft [iii] Wat hij in wijn ende stercken dranck jaerlijx met sijn volck gespendeert heeft, daer inne den Patroon niet gehouden [...]en dranck is, luijt Contract, sijn helfte te draegen. Verstaend[e] [...]en gelagen moet den Patroon, Rondt uijt, dat alle de wijnen, die in de [...]erme van sijn Colonie gedroncken sijn, ende met koorn ofte andere betaelen gemeene effecten betaelt, niet van het gemeene, veel min van het sijne, sal moeten afgaen, maer van het Verte 38 Begin en eind van de eerste regel onleesbaar door brandschade. Mogelijk stond er zelfs nog een regel voor deze. De pagina begin met de custode op pagina A10: i en.

16 12 A12 12_A12_pdf1-11 gereconstrueerd volgnummer: 12 DA-4 (verso) volgorde lopende tekst: A12 volgorde in origineel PDF: 11 Weterings [...]ge[...]ns[...]eert[...]h[...] 39 meester ofte knechte, hebbende [me...] min soo overvloedich, als veele dat hebben ge[...] Ende wat aengaet de aenteelinge der B[eesten] [...]teelinge gestorven elcke Bouwmeester sal pertinentelijck aengeven, w[at datter] [...]affgelevert is jaerlickx jaerlijx gestorven is, wat datter overgewonnen [...] [...]inge aen wat datter afgelevert is. Ende verstaet den P[atroon] den prijs van de inlossinge der koebeesten van sood[ra] die in haer derde jaer kalven, ende niet op het t[weede] jaer, alzoo de Taxatie, die bij de Compagnie daer o[p] gestelt is, daer d inlossinge op siet, is te verstaen van beesten, die op haer derde jaer kalven. Sulx dat die op haer tweede jaer kalvende, alle[nig] verkleijnen, ende kleijnen aert voortbrengende, maer op [...] helfte, ofte wat meer behooren genomen te worden. Ende alzoo de Bouwmeesters doorgaens contrarie m[..d..] gebruijcken ende verkeerde weegen inne gaen, als bij exe[...] Doen het koorn minder in quantiteijt ende meer begee[rt] was, doen hebben veele van haer veel afgesonden, ende [...] D tarwe tot hooger hooger prijs, als d'inlossingen, verkoftt: Ofte prijs vercoft als de door haer eijgen beleijt aen de Dienaers van de inlossinge van d pateroen Compagnie gelevert, sonder speciaele betaelingen daer was voor te ontfangen, ofte speciaele wisselbrieven ofte assignatien daer voor in Handen te bekom[en] maer soo heen, ende in t gros gelevert: Soo verstaet den Patroon, gelijck Recht is, dat [...] D tarwe d soe aen d III 40 soodaenige Tarwe, die in die maniere aen [...] Comp als anders gelevert is gelevert is, niet gehouden is te voldoen, [...] niet toe staet aleer het effect daer van in sijne burse g[...] Waerschouwende tot dien eijnde de Bouwm[eesters...] van den beginne af tot noch toe, sijnde nu bij de der[...] jaeren, in alle denselven tijdt maer eens Vijfftienhond[ert] guldens in gelde heeft ontfangen, de reste hem ged[...] met goederen, vivres aen de Bouwmeesters ende het volck va[n de] Colonie gelevert, die deselve met partijen van tw[...] Duysen[t] 39 Begin en eind van de eerste regel onleesbaar door brandschade. 40 Doorgehaald: III.

17 13 A13 13_A13_pdf1-12 gereconstrueerd volgnummer: 13 DA-5 volgorde lopende tekst: A13 volgorde in origineel PDF: 12 Weterings II 42 [...] 41 [...]geschreeven: welcke reckeningen oock ee[...] moeten ontleedet sijn, wie deselve partijen te dri[...] heeft ofte niet. Geldende geen exceptie oft[e] excuse van d'een, off d'ander: Ick hebbe dit niet Ick hebbe dat niet gehadt, willende een ijeder met seggen hem selve schoon maecken; ende alzoo den eenen meer schult hier toe sal hebben als den anderen, soo moet dit nochtans eerst gesuijvert ofte geeffent worden, waer deselve penningen te bekoomen sijn: Want dat den eenen gelevert heeft, ende den anderen genootten heeft, dat moet die uijtsoecken, die te hebben heeft ende niet hij Patroon. Noch en kan oock hem Patroon geen gelt ten laste gelecht worden, dat niet in sijn Comtoijr gecomen is; insonderheijt niet, als het sonder sijn Consent gelevert ofte versonden is aen de Compagnie, die dat aengenomen hebben op de gemeene Reeckeninge van de Colonie, gelijck blijckt: ende hadden soodaenige Bouwmeesters beetter gedaen daer ter stondt betaelinge voor genomen te hebben. Ende alzoo de graenen nu wat minder getrocken, ende apparent op laeger prijs sullen moetten komen, soo waerschouwt den Patroon hier meede alsnoch de Bouwmeesters, die liquïde Reeckeningen hebben, dat sij haere leverantien niet in t gros sullen doen, maer apart afleveren. i [i]i [ii]i de Thiende Hetgeene voor des knechts loon staet ende voor de jaerlijckse onkosten. Het derdendeel ofte de helfte hem Patroon aengaende t welck geschiet sijnde, dat haerluijden dan Rechtvaerdich toekomt, alle jaer effen te reeckenen, om in geen verloop te komen. Verte 41 Eerste regel en delen van andere regels onleesbaar door brandschade. 42 Doorgehaald: II.

18 14 A14 14_A14_pdf1-13 gereconstrueerd volgnummer: 14 DA-5 (verso) volgorde lopende tekst: A14 volgorde in origineel PDF: 13 Weterings [...]enden Comijs van den Patroon aen[...] 43 [...]enen van de mudden; hem afvraegende off [...] [...]ge aenempt van den Patroon de inlossinge aenneemt [...] [...]nseert waer naer hem de Comijs sal hebben te regul[eren ] de ordre van de Patroon ende naer de hoope van de[...] ende vertieringe, die hij contant in gelt, goet, of[te] pelterije sonder uijtborgen daer voor soude konnen krijgen, ende in contrarij val de inlossinge refuseer[en] dat de Bouwmeesters haer schoonste daer meede mog[en] doen, ende dat is de optie van t Recht van inlossinge maer dat de Bouwmeesters den Comijs souden willen bestoppen ende overlaeden met goet, als het in hooger prijs selffs laegen prijs is, ende tot hoogen prijse synde, selver vercoopen, van lager prijs leveren verkoopen, als veele gedaen hebben, dat en is de ne[...] geensins van den Patroon, waerschouwende alle Bouwmeesters haerluijden daer voor te wachten, ende gemengelt Coorn te leveren, dat is te seggen; d[...] van de thiende, het derde, ofte helfte, luijt d[...] Contracten, niet en is gesepareert, ofte voldaen. Comende nu tot de Conclusie. Den Patroon verk[...] D olde rekeninge niet niet te sullen aennemen eenige Reeckeningen, die ver[...] aen te nemen jaeren begrijpen. Maer dat elcke Bouwmeester, [...] wie hij sij jaerlijckse Reeckeningen aen hem sal overle[veren] wat dat elck jaer gewonnen is, soo voor haer, als vo[...] Dat oock alle leverantien, daer van niet speciae[l...] D leverantie van t Coorn betaelinge ontfangen hebben, ofte in des Pat[roons] [m]oeten d Bouwmeesters bewijsen Comptoijr gecomen is, sullen moetten concurreeren [...] dat d pateroen te goede gemeene Reeckeninge, tot dat alles uijtge[...] nempt anders concurreeren onderscheijden is. Dat nijmant geen eijgen goet heeft soo lange ijmant openstaende rekeninge heeft Dat niemant vande inwoonders eenich vrij ofte eigen g[oet] heeft, ofte kan hebben, dan die sijn jaerlijckse ende beh[o...] Reeckeninge gemaeckt heeft. Ende soo sijluijden haer hier over souden mogen beswaeren [...] Patr[oon] 43 Brandschade.

19 15 A15 15_A15_pdf1-14 gereconstrueerd volgnummer: 15 DA-6 volgorde lopende tekst: A15 volgorde in origineel PDF: 14 Weterings [...] 44 [...]luijden in al dien tijdt geen Reeckeninge [...] Dat sij haer souden beroepen op den Comijs van den Patr[oon...] het sijn schult is. Hier te vooren is gesegt, dat [...] niet in haeren dienst, maer in des Patroons dienst is, dat hij niet gehouden is haere Reeckeningen, maer des Patroons Reeckeningen te maecken: ende dat een ijeder persoon hij sij wie hij wil, soo wel den Comijs van den Patroon, als alle andere Contractanten, Bouwmeesters, jaer, ofte dach looners 45, elx haer eijgen selfs Reeckeninge moetten maecken. Den Comijs generael speciaelijck aen he[m...] Patroon sijn Reeckeninge te doen, ende alle an[deren] niemant uijtgesondert, eerst aen de Comijs Generael [...] sijn besien, ende dan vorder op het behaegen van hem Patroon. Dat sij souden meijnen, dat alle huere bedeckte manieren van [...]e bedecte begeerlijckheijt met de lanckheijt van tijdt sal vergeetten [...]ckheyt sal sijn, sij sullen haer selven daer mede bedriegen. [...] sijn sullen haer [...] draegen van den Nemen sij eenen cours naer t Westen, om te ontvlieden: den [...] Patroon sal nemen eenen cours uijt het Oosten, om met het opgaen der Sonne haere bedriegerijen te ontdecken. Den Patroon verstaet niemants ter werelt, veel min de 46 minste van sijne inwoonders te verkortten, maer gelijck [...] wil nijmant hij oock niemants wil verkortten, soo wil hij oock van [...] wil oeck niet niemants geblinthockt ofte verkort sijn. Een ijeders [...]lt sijn Conscientie, die niet en slaept, ofte afgebrant is, sal wel verstaen, wat dat te seggen is. Ende worden alle persoonen, meesters ofte knechts gewaerschouwt, dat sij overkomende met eenige Reeckeninge, die sij den Comijs door sijn onkennisse, ofte persuasie, ofte door dreijgement souden mogen afgeperst hebben, de monsteringe van dese voorgaende poincten sullen moetten passeeren, eer sij mette Patroon, die verre van sijn goet sijnde, naer bij sijne schaede is, sullen te rechte komen. Verte 44 Eerste regel en begin en eind van andere regels onleesbaar door brandschade. 45 jaarloners of dagloners. 46 Doorgehaald: IIII.

20 16 A16 16_A16_pdf1-15 gereconstrueerd volgnummer: 16 DA-6 (verso) volgorde lopende tekst: A16 volgorde in origineel PDF: 15 Weterings [...]schen den Patroon maer van [...] 47 dat alle, die haere goederen, hoe ge[...] [...] moet alle sijn prejuditie verkreegen hebben, dat hij [...] [...] rekeninge doen sal voldoen, ende alle geluck ende voorspoet [...] wenschen. Mette onachtsaemheijt van [...] dat hij noch niemants in vijff off meer jaeren hee[...] reeckeninge hebben gesonden, heeft hij Patroon v[...] Eerst te pretendeeren op die geene, die den Com[ijs...] naer haeren schuldigen plicht geen Reeckeningh g[esonden] hebben, dat een yeder in de Colonie gehouden was aen he[...] doen, ende sal haere faulte niet dienen tot beschu[...] maer verontschuldinge van de Comijs. Niettemin [...] geene hij gehouden was te doen, ende moste, ende behoord[...] ende konde doen van de goederen aen hem gesonden, d[...] van sal hij bij den Patroon niet ontschuldich sijn. Dese dingen dan soo staende, versoecke uw Edele het w[...] daer naer te dirigeeren, dat ick in toecomende [...] D Pateroen versoeckt jaerlijcx mach weetten precijs, wat elcke Bouw[erij] jaerlickx toe weten wat mij winste geeft, want in schaede ben ick ong[...] eijder goet hem opbrengt als ick haer eens gelevert hebbe wooninge ende be[...] van wat behoeften sy van dan moetten sij raet schaffen om de thiende, het [...] doen hebben III 48 loon, ende den Patroon ½ ende ⅓ af te leveren sonder meng[...] moeten sij ende dat sij dan van behoeften van doen hebben, moetten [...] [...]t haer eijgen anpert uijt het haere betaelen, ende geve Godt, dat da[...] betaelen eens goede ordre ende deuchdelijcke Reeckeninge [...] jaer tot jaer mach worden gehouden. Aldu[s...] desen 16 September 1643 in Amsterdamme ende met [...] handt onderteeckent Was onderteeck[ent] Kiliaen van Rensselaer, Patroon [...] Colonie Rensselaerswijck Noch volchde, als op de volgende zijde 47 Brandschade. 48 Doorgehaald: III.

21 17 A17 17_A17_pdf1-17 gereconstrueerd volgnummer: 17 DA-7 volgorde lopende tekst: A17 volgorde in origineel PDF: 17 Weterings [...] hier [...an de] Manhatans g[e...en...] 49 Het Contract van Gerrit de Reux Saliger, daer [...] Articulen uijtgelaetten worden. Laet Arent in des[...] sien, ofter bij hem geen volkomen Contract en is. Andersins hebbe ick het hier origineelijck, dat ick, des noot sijnde, sal oversenden. Dan meijne dat het bij Arent wel is. Vale. 50 KVR onder stont 49 Brandschade. 50 Vale (Latijn): vaarwel.

22 18 A18 18_A18_pdf1-16 gereconstrueerd volgnummer: 18 DA-7 (verso) volgorde lopende tekst: A18 volgorde in origineel PDF: 16 Weterings Alzoo tot grootte ondienst ende [...] 51 [...] Ros soo van de Edele Heer Patroon, als de ingesetenen [...] [meu]len in t Colonie de Meulen geleegen aen de Vijffde [...] [Gre]ene Bos veel, jae meestentijdt is onklaer ofte [...] om te maelen, ofte door het breecken v[an...] dam, ofte door de wintertijdt, ofte do[or] hooch waetter ende andersins. Ten ander[...] uijt de wech is geleegen tot naedeel der inwo[onders] door het heen ende wedervaeren. Soo ist dat ick van de Heeren Patroons wegen, naer voorige voorstellinge van t 52 aen het Gerecht hebbe goet gevonden met Pieter Cornelisz te contracteeren, omme een Rosmeulen op te Rechten in het Greenen Bos; 53 omme dae[r] meede niet alleene de Colonie, maer oock ofte indien 54 het soo geviel, datter aftreck doo[r] Scheepvaert quaeme, eenige meelen naer andere gewesten te versenden. Ben derh[alve] met Pieter Cornelisz voorschreven overeengecomen desen 31en january op de volgende condit[ien] Pieter Cornelisz sal het gaende werck maecken ende re[...] als t behoort voor f.300 xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 56 Daer tegen sal 57 sal ick mijn steenen inbrengen voor f.200 ende met malckanderen liquideeren, ende tegen[s] malckanderen aftrecken. Ick sal Pieter Cornelisz ofte het geeme[...] verstrecken twee goede werck paerden [...] wij half ende half sullen bekostigen, ende nae 58 de [risico] half ende half draegen. Vorders wat aengaett het staende werck, pla[...] knechts huijr ende andere onkosten, sullen wij [...] gemeen bekostigen. In summa alle winsten [ende] verlies te saemen draegen. 51 Brandschade. 52 Doorgehaald: van t. 53 Greenen Bos: dennenbos, tegenwoordig Greenbusch. 54 Doorgehaald: ofte ; índien staat boven de regel staat boven de regel. 56 De rest van de regel is onleesbaar doorgehaald. 57 Doorgehaald: sal. 58 Doorgehaald: nae.

23 19 A19 19_A19_pdf1-20 gereconstrueerd volgnummer: 19 DC-1 volgorde lopende tekst: A19 volgorde in origineel PDF: 20 Weterings [...] het mochte gebeuren, datter [...] 59 [...]er de Meulen voltooijt is, ijets in de se[lve] [...] te repareeren, sal Pieter Cornelisz een dach [...] voor sijn selven wercken ende d andere dach voor de Heer Patroon ende alzoo vervolgens, ende sal van 60 de Heer Patroon voor sijn dach hem verstrecken een Rijxdaelder daechs. Ende ofte het quam te gebeuren, gelijck wij verhoopen, datter soo grootten aftreck quaem, dat dese Meulen alleen de Colonie ofte Buijtenwoonders niet en konde gerieven, soo blijft Pieter Cornelisz alleen geauthoriseert ende geoctroieert, omme met de Heer Patroon in Compaignie een anderen soodaenige op te rechten, op dese, ofte soodaenige Conditie, als dan 61 nu beraemt is ofte dan sal konnen beraemt worden. Alle het welcke voorschreven is wedersijts gearresteert is, ende dien volgens wedersijts geteeckent. Datum als boven. Antonij de Hooges Pieter Cornelisz Brandschade. 60 Doorgehaald: van. 61 Doorgehaald: dan. 62 Pieter Cornelisz is geschreven in een andere hand.

24 20 A20 20_A20_pdf1-19 gereconstrueerd volgnummer: 20 DC-1 (verso) volgorde lopende tekst: A20 volgorde in origineel PDF: 19 Weterings Overmits mij groottelijcx te presumeren [...] 63 Adriaen van der Donck mij 64 in mijn af[...] absentie mochte door achterklap mij [...] te blameeren (want ick doch sijn aer[...] mel in ore, fel in corde 65 ) ende bij ander[en] leugens op te dichten: Soo heeft mij ge[...] gedacht per memorie dit volgende t[e] noteeren, op dat de tijdt het gedenck[en...] waerheijt niet en verduijstere. Het is dan geschiet ten huijse van onsen Edele Here Domino Megapolensi, 66 dat Van der Donck met Michiel Jansz 67 in tractaet ston[...] omme heem sijne bouwerije te verpacht[en] soo veele sijne huijrjaeren belanght, waer[...] sij ter voorschreven plaetse bij den anderen gekomen waer[en.] Ende alzoo ick daer mede geroepen was, soo [...] hebbe ick hem voorgehouden, dat, aleer hij des[...] resigneerde, hem dit stonde aen te mercken dat hij deselve moste overlaetten op Cond[itie...] van De Vos 68 ende Van Es, het welcke hij ont[...] verstaende naeschrijven geen Contract kan breecken. Doch het heeft daer naer anders geblecken, te langh hier te verhaelen. Ten tweeden, alzoo Michiel alvooren wouden [...] gelijck recht is, bedingen, dat hij met de[...] voorige schade ende questien geen doen wilde hebben, maer hem alles suijver moste g[...] worden, soo sijn Van der Donck ende ick in [...] vervallen over de schaede van de voorlee[...] van sijn huijs. Hij sust meer de vaste [...] dat de schaede van t huijs ten laste [...] Patroon quam, gelijck hij annam het sel[ve] Rechten te bewijsen. Ick ter Cont[rarie] seijde Neen, ende dat ick uijt sijn Cont[ract] dat alle Rechten excludeert, indiender een 63 Brandschade. 64 Doorgehaald: mij. 65 Mel in ore, fel in corde : Latijns spreekwoord: honing in de mond, gal in het hart. 66 Predikant Johannes Megapolensis. Zie Jacobs, Een Zegenrijk Gewest, 36, enz. 67 Jacobs, Een Zegenrijk Gewest, Mogelijk is dit kolonist Andries de Vos? Zie

25 21 A21 21_A21_pdf1-21 gereconstrueerd volgnummer: 21 DC-2 volgorde lopende tekst: A21 volgorde in origineel PDF: 21 Weterings [...] 69 gelijck geschiet, uijts xxxxx 70 het [...] bewijsen, gelijck ick naederhant betoont hebbe [...] Meer andere reedenen sijn gepasseert, doch naerdien deselve geen verhaelens waerdich xxxxx 71 sijn, daer over sonderlingh geen questie en was, soo gae die als onnut voorbij. Uijt de voorverhaelde woorden dan vervielen wij in querel, ende het eene woort het andere uijthaelende, verhaelde hem den eenige 72 stucken, die hij mij achter mijn Rugh hadde naegegeven, waer op hij mij die het selve verhaelde heette liegen, in presentie van eenige eerlijcke luyden. Hier quam de Vos uijt het Schaepsvel! Hier deede de geveijnstheijt het decksel van haer aengesicht! Hier betoonde hij, dat hij ongetwijffelt langen voor die tijdt in sijn gemoet heeft gevoet, sijn Ondanckbaerheijt, Het welcke oock blijckt uijt de blaemen, die hij mij naegegeven heeft. Ick hebbe hem alles goets gedaen. Hebbe hem daechs daer aen dat het ongeluck is geschiet te weetten den 18en Januarij 1646 bijnae een tonne vleijs gesonden. Hebben hem selve nevens sijn Vrouwe tot mijnent genomen ende soo goet ende soo quaet als ick het self hadde, tot dato den 23en februarij Anno voorschreven, laetten genietten. Dit stelle ick onberoemt alleen omme sijn momaensicht 73 te ontdecken. Omme ten propooste te komen, uijt dit heetten liegen, want het bloet mij warm wiert, nam ick oorsaeck hem dach te stellen, dat hij van mijnent soude vertrecken, niet willende 69 Eerste regel en begin en eind van de volgende regels onleesbaar door brandschade. 70 Onleesbare doorhaling van twee woorden. 71 Idem. 72 den is doorgehaald; eenige staat boven de regel. 73 momaensicht : masker (vergelijk mombakkes ).

26 22 A22 22_A22_pdf1-22 gereconstrueerd volgnummer: 22 DC-2 (verso) volgorde lopende tekst: A22 volgorde in origineel PDF: 22 Weterings [...] soo een mensch te[...] 74 Deede derhalven daerbij dat indien 75 hij [...] passeerden den 19en februarij den 21en des [...] sijn kist niet op een ander liette [v...] dat ick deselve soude buijtten de deur s[...] doch heeft se laeten haellen. Hij bleeff een dach nae, doch heeft tot 76 da[...] ick geswooren hadde dat geen ses mael van die [...] tot mijnent soude eetten, oock maer eens ter maeltijdt geweest. Hij speelende den bedruckten, quam bij mij ende wil[...] eerst reeckeninge van mij hebben van alle 't geene hij bij mij te quaet was. Hebbe hem daer op geantwooort, dat sijn listich[eijt] mij wel bekent was, dat hij daer meede 't eene ofte t andere mede voor hadd[e] gelijck daer naer wel bedocht hebben. Doch ick seijde dat hij 77 dese saeck sochte aen een verkeert eynde. Want de Heer Patroon last hem aen den Comijs Reeckeninge l[...] doen, ende hij soude van 78 mij eerst willen Reeck[eninge] afvorderen. Doch dat ick mijn vinger uijt sijn mont wel soude houden. i ii iii Ter selver tijdt gaff ick hem tot over[...] dese reedenen, waer omme ick hem hebbe h[...] vertrecken Om twist te mijden Omdat mijn voorraet bijnae vervloogen was Om mijne vrijicheijt. Want ick somtijts ijets he[bbe] te schrijven ofte te spreecken, dat ick niet will hebben alleman weet. Dat ick hem hadde dach gestelt, was Omdat ick tweemael voor desen dat hem 79 had[de] aengeseijt, dat hij soude vertrecken, maer da[...] noch toe geen preparatie hadde gesien. 74 Brandschade. 75 indien staat bovengeschreven; hier op de juiste plaats in de tekst ingevoegd. 76 Doorgehaald: tot. 77 dat hij staat boven de regel. 78 van staat boven de regel. 79 dat is doorgehaald; hem staat boven de regel.

27 23 A23 23_A23_pdf1-23 gereconstrueerd volgnummer: 23 DC-3 volgorde lopende tekst: A23 volgorde in origineel PDF: 23 Weterings [...]erijs op de [..]ch [...] 80 [...] het hadde geswooren, waer toe hij mij a[...] oorsaeck hadde gegeven. Dat ick nu dese dingen soo naeuw hebbe geannotee[rt] en behoeft niemant vremt te duncken, s 81 soo haer sijne listen ende practijcken sijn bekent. Een staeltjen hier van. Hij vertreckt van mijnent in t fort tot Meester Harmani in huijs, ende kruijpt daer in een kott, ofte gatt, daer men nauwlijcx soude willen in komen. Quansuijs, 82 siet eens, hoe verstoott men mij! Als mij de eene eelende overkomt, soo smijt men mij den anderen op den hals! Miserere mei. 83 Het lijckt al vrij wat, maer als men t recht besiet is t niet met allen. Want ick hebben hem gepresenteert ende presenteere hem noch een bequaem huijs, daer den Officier Coorn 84 heeft in gewoont, daer kon hij intrecken: Doch hij moet op sijn paeps wat penitentie lijden. Dat hij onder de vleugelen vande Compagnie liever in een kott, als in de Colonie in een bequaem huijs sich wil onthouden, heeft apparentelijck mede sijne Reeden. Godt weet het. Practica est multiplex. 85 Verte 80 Brandschade. 81 Doorgehaald: s. 82 Quansuijs : quasi (doen alsof). 83 miserer mei (Latijn): [heb] medelijden met mij. 84 Nicolaes Coorn, van plaatsvervangend schout van Rensselaerswijck (zie Jacobs, Een zegenrijk gewest, p. 122). 85 practica est multiplex (Latijns spreekwoord): de oefening is menigvuldig.

28 24 A24 24_A24_pdf1-24 gereconstrueerd volgnummer: 24 DC-3 (verso) volgorde lopende tekst: A24 volgorde in origineel PDF: 24 Weterings [...] in troebel waetter (seijt men) [...] 86 alzoo geschieden t in de gelegentheijt vooren [...] Want de volgende persoonen haer warmden aen [...] van de ontsteecken vlam. 86 Brandschade.

29 25 A25 25_A25_pdf1-25 gereconstrueerd volgnummer: 25 DD-1 volgorde lopende tekst: A25 volgorde in origineel PDF: 25 Weterings [Typoscript] 87 Rensselaerswyck MSS. Copije van eenige Acten [F]ol. 7a Overmits mij groottelijcx te presumeeren staet...etc (marked "Van Curler's Account of the Quarrel between himself and p. 37) Van der Donck" OCALLAGHAN Hist, N. Nethld. 1 p. 469 Cornelis Segersen. Jan Cornelisen komt bij mij, en verclaert Fol. 10 [9½] 88 dat gij, en u Vrouw u seer misselijck aenstelt tegen hem omt (marked maecken van een beddestee. Watter van sij en weet ick niet. p ) Maer hij seijtter bij, dat ghij seght dat ghij 90 om hem niet verleegen sijt, datter ander Timmerluij sijn te krijgen. Soo dat waer is. Seer well, ick ben tevreeden, maer wacht u naer desen dat xxx 91 ghij mij niet voor u Jongen ofte Nar 92 acht, als die voor desen 93 placht te roepen, het huijs en deucht niet, men kan het 94 daer niet strecken, en soo voorts, en als men u dan een huijs bestelt, soo acht ghij het niet, en segt dat ghij wel anderen kunt krijgen. Maer ghij moet weetten 95, dat x 96 ick mij niet meer 97 met ha[er] huijs sal bemoeijen, maer dat de schaede, die daer van komt, op u sal komen. Soo de woorden 98 van 99 Jan Cornelisen waer sijn, soo neemt dit voor u waerschouwinge aen, en siet wat ghij doet. en en martij A o Ad: de 101 Hooges 87 NB: dit blad is geen onderdeel van het originele manuscript maar is later toegevoegd. De set scans bevat geen verso-zijde van dit blad. Het is een transcriptie van A26. De tekst is hetzelfde als op bladen A1 en A6. 88 Doorgehaald: 10 ; bovengeschreven verbetering: [9½]. 89 Getypte 44 met pen gewijzigd in De g staat er in pen voorgeschreven. 91 Typfout mij door middel van xxx overgetypt. 92 nae met pen verbeterd in Nar. 93 desen staat boven de regel in pen. 94 het met pen ingevoegd. 95 Tweede e met pen ingevoegd. 96 Typfout door middel van x overgetypt. 97 Foutieve transcriptie door middel van pen verbeterd in meer. 98 Tweede o met pen ingevoegd. 99 va met pen veranderd in van. 100 Met pen doorgehaald: en. 101 A: de met pen gewijzigd in Ad:.

30 26 A26 26_A26_pdf1-26 gereconstrueerd volgnummer: 26 DD-2 volgorde lopende tekst: A26 volgorde in origineel PDF: 26 Weterings [...] 102 Cornelis Segerz. Jan Cornel[isz] [...] mij, ende verhaelt dat gij, en u vrou[w...] misselijck aenstelt tegen hem om t [...] van een beddestee. Watter van sij en [...] niet. Maer hij seijtter bij, dat 103 ghij [...] dat ghij om hem niet verleegen sijt, da[...] meer Timmerluij sij 104 te krijgen. Soo dat w[...] Seer well, ick ben tevreeden, maer wac[ht] u naer desen, dat ghij mij niet voor u jong[en] ofte Nar acht, als die voor desen placht te roepen, het huijs en deucht ni[et] men kan het daer niet in strecken, en so[o] voorts, en als men u dan een Huijs beste[...] soo acht ghij het niet, en segt dat ghij w[el] anderen kunt krijgen. Maer ghij mo[et] weetten, dat ick mij niet meer met het huij[s] sal bemoeijen, maer dat de schaede, die d[aer] van komt, op u sal komen. Soo de Woorden van Jan Cornelisz waer sijn, s[...] neemt dit voor u waerschouwinge aen, [...] siet wat ghy doet. Desen 10en martij Anno Ad: H[ooges] 102 Eerste regel en begin en eind van de volgende regels onleesbaar door brandschade. Zie A25 voor een eerdere transcriptie. 103 Verbetering van gat in dat. 104 Sic: sij zonder -n.

31 27 A27 27_A27_pdf1-27 gereconstrueerd volgnummer: 27 DD-2 (verso) volgorde lopende tekst: A27 volgorde in origineel PDF: 27 Weterings & [...] en heeft Tomes Jansz ge[...] 105 [...]de van nu aengewesen landt voor desen bij he[...] [...] van Hoogens hem belooft was 107 welck nu affgepaelt is da[...] [...] van Henrick Albertsz van d zaliger 108 heer pateroen gepacht heeft ge[...] [...]e landt jaerlickx van 180 gulden boven d thyende tot Ses 109 jaer toe van d[...] [...] pachter binnen sijn voorschreven tijt al het Cruepel binnen 110 bos van d opgaende [...] [...]eckt sal om off Doot te hacken off claer te maecken op sijnnen costen van beloof[...] [...] sijn van thyende Daer boven alle jaer 3 Dagen mit sijn peerden van wegen off steede [...] [...] jaeren van ten dienste te staen voor den Directuer van daer beneffens twe stuivers [...] [...] sijn bepaelinge [t wen] paer hoenderen van 10 pont botteren jaerlickx van beloft[...] [...] landt te Den voorschreven Directuer hem pachter te vijnden soe wel het nieuwe [...]ts palisaeten aengeweesene landt eenige indacht mocht geschieden t welcke [...] risico halff van Schaede hy pachter aen Sijn beloofden huijer penningen sal [...] als andere moegen coorten. 112 Orkondt onse handen opten 11 april 1650 [...]ers van daer [...]ge halff eijgen [...]gens d voorgaende B. van Slichtenhorst [...]erden Dit is t merck by eygen handt Tomes Janss 113 gemerckt 105 Brandschade : invoegteken voor de in de marge geschreven tekst. 107 Bovengeschreven: was ; hier op de juiste plaats in de tekst ingevoegd. 108 Kiliaen van Rensselaer overleed op 7 oktober Ses over vy heen geschreven. 110 Doorgehaald: binnen. 111 Onleesbaar. 112 De r is een verbetering van een eerder geschreven s. 113 Hier staat het merk van Thomas Jansz.

32 28 A28 28_A28_pdf1-28 gereconstrueerd volgnummer: 28 DD-3 volgorde lopende tekst: A28 volgorde in origineel PDF: 28 Weterings [...] Heeren [...] 114 [Adria]en overkomen ende veraccordeert Adriaen van der [Donck...] [van der] Donck ende Corrnelis Segersz 115 ter anderer zijde, op C[onditien] [Cornel]is Segerz hier naer beschreven. Eerstelijk sal Cornelis Segersz besitten ende gebruijcken de bouwerije tot noch toe door [...] Van der Donck gebruijckt op conditie als De Vos ende Van Es sijn gecontracteert, ende hij de sijne oock gebruijckt voor de tijdt van drie achtereenvolg[ende] jaeren, beginnende anno 1646 ende eijndigende An[no] 1649 ende sal schaede ende baette van dato dat wij gecontracteert sijn op sijne last loopen, blijvende het voorige tot last des verkoopers doch sal Van der Donck sijn Volck in het kleijn huijsjen haer mogen behelpen tot sij naer beneeden bequaemlijck konnen vertrecken, ende sal Cornelis Segersen genieten dit naervolgende gespecificeert. Eerstelyck het Coorn dat in de berch is, bestaende [...] Tarwe ende haever, die vrij is, ende niemant op te seggen heeft, met een mijt die uijt de brant gekomen is, ende daer neffens staet. ii Ten tweeden het koorn dat op het velt staet als vrij sonder eenige last, uijtgesondert des Heeren darde ende thiende. iii Ten darden de palessaeden ende slijttinge om het land[t...] hoffste ende tuijn, met noch een partije d[ie] op de werff geklooft leggen, alles soo goet ende quaet als het is, gevlochten ende ongevlochten, doch [...] ende sonder kommer. iiii Ten vierden sal Cornelis Segersz genietten al he[t] ronthout dat op de hoffstee is, uijtgesonder[t] dat tot de moolen gereeden ende noodich is, omtr[ent] 30 stucken, ende het klaphout dat op de hoffstee leijt, ende blijft tot behoefte van Van der Donck. Welverstaende blijft het klein huijsje, het Schuertje, de wervingh, de putt, ende wat m[eer] des Heeren Patroons is, soo voor als naer, des Edele Pa[troons] eijgen, ende cędeert 116 Van der Donck alleenich het driejae[rich] gebruijck, t welck hem competeerde. 114 Brandschade. 115 Cornelis Segersz nam de boerderij van Brant Peelen over (zie A9). Zie ook: cędeert met gecaudeerde e.