NT00382_1. Nadere Toegang op de inv. nr. 1. uit het archief van de. Nederlands Hervormde Gemeente. Nederlangbroek, (382) H.J.

Transcriptie

1 NT00382_1 Nadere Toegang op de inv. nr. 1 uit het archief van de Nederlands Hervormde Gemeente Nederlangbroek, (382) H.J. Postema Juli 2013

2 Inleiding Van de hervormde gemeente te Nederlangbroek zijn de kerkenraadsnotulen bewaard gebleven sedert Het eerste deel van deze serie acta loopt over de periode , derhalve 100 jaar. Deze zijn in dit document integraal getranscribeerd. 2

3 Transcriptie Kerckelicke Handelingen in de Gereformeerde Christelicke Kercke tot Neder- Langhbroeck zedert den jare Christi 1640 In den jare Christi 1640 op den 13. Decembris is Andreas Essenius, bij den EE Classe van Rhenen ende Wijck, met consente ende approbatie der Ed: Mog: Heeren de Staten des Lants van Utrecht, ende op het v[er]soeck der Gemeijnte, tot den Kerckendienst van Neder-Langhbroeck alvorens beroepen zijnde, in den selven dienste bevestight geworden door den E. D. Cornelium de Leeuw Predicant tot Wijck. Dese is gekomen in de plaetse D. Johannis Dungani dewelcke gekomen was in de plaetse D. Christiam ab Oij, dewelcke gekomen was in de plaetse D. Alberti Johannis, dewelcke gekomen was in de plaetse D. Antonij van Bemmel die het Pausdom v[er]laten hebbende de eerste gereformeerde Predicant alhier geweest is. Ten eijnde des selven jaers 1640 waren hier 18. communica[nten] Anno zijn met toestemminge der Gemeijnte tot assistentie van den Predicant in de opsichte over de selve bij provisie gebruijckt geworden de Broederen Jan Gijsbertsz van Schaijck ende Hendrick Berentsz van Waveren. Ende tot de besorginge der Armen Jan Jansz Timmer ende Cornelis Volckertsz Timmerman. Hier na is aen den Ed. Classem van Rhenen ende Wijck v[er]socht dat alhier met haer EE. advies een formele Kerckenraet soude mogen worden gesteld. Welcke sake tot v[er]scheijde malen overleijt zijnde is toegestemt den 21. Junij In den jare 1641 zijn in dese Gemeijnte 15 kijnderen gedoopt Ten eijnde des selven jaers waren 30. communicanten. Van de welcke men naerder kan sien, gelijck als oock van de getrouden, in het boeck daer van zijnde. Den 28. Junij 1642 zijn de EE. Broederen D. Cornelius Diemerbroeck ende D. Justus Heurnius Predicanten respective tot Rhenen ende tot Wijck als gedeputeerden des Classis, mitsgaders oock D. Conradus Sagelius Predicant tot Doorn, ende D. Godefridus Dellius Predicant tot Cothen, als nabuerige, alhier ( ) 1 met de besoeckinge der Kercke, oock na bevindinge der ( ) 2, eenen formelen Kerckenraet te stellen. De Ed. Gedeputeerden bevindende een tamelick getal van 1 Twee woorden ontbreken door reparatie van de pagina. 2 Idem een woord ontbreekt. 3

4 communicanten ende van den Predicant ter plaetse mitsgaders oock van de nabuerige Broederen v[er]staende de bequaemheijt van v[er]scheijde ledematen tot de bedieninge des ouderlingsschaps ende der Diaconie, hebben te samen goet gevonden datter twee ouderlingen ende twee Diaconen gestelt souden worden. Hier na zijn eenige mans-personen Ledematen der Gemeijnte ontboden, ende daer op v[er]schenen Anthonis Hermansz van Bemmel Coster alhier, Jan Jansz Timmer, Hendrick Berentsz van Waveren, Cornelis Jansz Verweij, Gerrit Volckersz, Gijsbert Jansz Timmer, ende Cornelis Jansz Timmer. Voorts door den Predicant der plaetse een haringe van sommige tot ouderlingen ende Diaconen gedaen zijnde, hebben de praesente Broederen toegestemt dat alle de gehaerde stichtelick tot de selve Diensten gebruijckt souden mogen worden. Naerdere v[er]kiesinge, waer op de bevestinge volgen soude, is den Predikant ende de Ledematen der Gemeijnte bevolen. Dienvolgende zijn tot ouderlingen v[er]koren der Wel-Ed. Hr Conradus Borre van Amerongen Heere van Sandenburgh ende Hendrick Berentsz van Waveren. tot Diaconen Jan Jansz Timmer ende Cornelis Volckersz Timmerman. Dese zijn na drie openbare voorstellingen voor de Gemeijnte opentlick in hare Diensten bevestight opden 17. Julij Den 9. Augusti. Hebben de Diaconen rekeninge gedaen van den ontfangen ende den uijtgift der Diaconie dewelcke haer oock te voren bij provisie was toev[er]trouwt geweest van den 16. Maji tot desen 9. Augusti Ende is bevonden meer ontfangen als uijtgegeven te zijn, de somme van hondert sestigh guldens ende veertien stuijvers. Behalven dese heeft de Diaconie noch eenen rentebrief van tweehondert guldens Capitael, sprekende ten lasten dit Dorp van Neder-Langhbroeck. Waer van men naerder kan sien in het boeck der Diaconie. Den 11. Septembris. Is wederom Kerckelicke V[er]gaderinge gehouden met aenroepinge van des Heeren H. Name zijn 1. de vorige handel[ingen] overlesen. 2. Is goet gevonden dat men bij provisie alle sondagen voor den middagh na de Predicatie kerckelicke v[er]gaderinge houden sullen ende voorders na den eijsch der saken bequamen tijt stellen. 3. Is besloten dat alle ende een ijegelick lidt des Kerckenraets gehouden sal zijn op den bestemden tijt inde v[er]gaderinge te v[er]schijnen buijten gevalle van sieckte ofte diergelijcke genoeghsame reden op de v[er]beurte van een halve schellingh bij provisie. 4. Zijn de Diaconen v[er]maent onder haer ordre te willen houden om de aelmissen in de Kercke te v[er]gaderen. Ende in gevall van ijemants noodige absentie sijnen mede-broeder te v[er]soecken om sulcx voor hem waer te nemen; ofte ten minsten op den Coster ofte eenigh ander Litmaet der Gemeijnte het selvige 4

5 te begeeren. 5. Dewijle het H. Avontmael onses Heeren gehouden sal worden op den 25. deser maent zijn de namen aller Ledematen opgelesen om te overwegen of men in de visitatie der Gemeijnte ijemant ergens over te v[er]manen soude hebben. Ondertusschen is voorgehouden dat Neeltje van Oosterzee huijsvrouw van Jan Antonisz van Bemmel van hier na Utrecht v[er]trocken is sonder Kerckelicke attestatie v[er]socht te hebben, om daer tot de houdinge des H. Avontmaels toegelaten te mogen worden. Ende is goet gevonden dat men Antonis Hermansz van Bemmel Coster deser Kercke ende schoon-vader van Neeltje voorsz aenseggen sal dat hij haer uijt den name des Kerckenraets v[er]mane en behoorlicke attestatie van hier te v[er]soecken ende sich voorts tot Utrecht tot de Christelick Gemeijnschap ende houdinge des H. Avontmaels te v[er]voegen. Is oock goet gevonden dat men Gijsbert Aertsz aen de Goijerweteringe v[er]manen sal om behoorlicke attestatie van den Kerckenraet tot Doorn te v[er]soecken om bij ons voortaen het H. Avontmael te mogen gebruijcken, gelijck hij hier reeds eens gecommuniceert heeft. Desgelijcx sal de huijsvrouw van Sr Jeremias Castileijn wonende op Hardenbroeck v[er]maent worden ten opsichte van Utrecht. Den 18. Septembris. Zijn bij de v[er]gaderinge des Kerckenraets na behoorlicke belijdenisse hares geloofs twee personen tot Ledematen der Gemeijnte aengenomen. Den 22. dito. Is Kerckelicke v[er]gaderinge gehouden om in de vreese des Heeren te overwegen, ende te soecken bijleggen seker v[er]schil gevallen tusschen Gijsbert Jansz Timmer, ende Jannigje Bartholomaei Weed[uwe] van sal[iger] D. Christianus ab Oij. Ende is na v[er]scheijde ondersoeckingen, v[er]klaringen ende debatten de broederlicke v[er]eeniginge ende vrede wederom getroffen Waer op sij malkanderen de rechterhant gegeven, ende om v[er]gevinge ende v[er]getinge gebeden hebben. De v[er]klaringen, attestatie ende besondere handelingen daer over gevallen sullen geliasseert ende in de Kerckenkiste bewaert worden. Den 2. Octobris. Zijn de vorige handel[ingen] van den 11. Septembris af geresumeert ende ondertusschen goet gevonden dat men op elcken derden Sondagh voortaen ordinare Kerckelicke v[er]gaderinge houden sal ende dat door den Pred[icant] soo wanneer de gelegentheijt sulcx lijden kan, de Kercken-ordeningen gestelt in den Nationalen Synode tot Dordrecht anno ende gehouden, gelijck de selve van de Ed: 5

6 Mog: Heeren Staten s Lants van Utrecht geapprobeert ende gearresteert zijn, met eenige korte v[er]klaringe over de selve voorgelesen sullen worden: opdat alle de leden des Kerckenraets de kerckelicke regeringe des te beter mogen leeren verstaen, ende onse Gemeijnte daer na bestiert. 2. Is oock rapport gedaen van de saken van Neeltje van Oosterzee, Gijsbert Aertsz, ende de huijsvrouw van Sr. Jeremias Castileijn. Alsoo Neeltje van Oosterzee door den Coster haer Schoonvader Kerckelicke attestatie hadde laten v[er]soecken, is goet gevonden dat haer de selve toegesonden sal worden, na dat de Gemeijnte sulcx bekent gemaeckt sal zijn; mits haer v[er]manende dat sij voortaen tot het hooghweerdige sacrament des H. Avontmaels ende het gebruijckt des selven meerder lust ende v[er]langen behoort te hebben, als sij met dat nalaten nu eenigen tijt schijnt gehadt te hebben. Van de andere personen sal men voorts v[er]vorderen. Den 23. dito. Zijn volgens vorige resolutie de 3. eerste artickelen der 3 Kerckenordeningen voorgelesen. De v[er]handelingen (.)nen 4 zijnde met den gebede ende daer na met dancksegginge na 5 gewoonlicke ordre wederom besloten. Den 13. Novembris. 6 Is uijt de Kerckenordeningen voorgelesen van den 4. Art. tot den 10. incluis. Hier na is in consideratie gekomen hoe nu tot v[er]scheijde malen het horen ende houtgewas van den WelEd: Heere van Brakel op den dagh des Heeren v[er]kocht zijn geweest aen Sterckenburgh. ende het selvige des Sondaechs te voren hier in de Kercke door den Coster was gepubliceert gelijck desgelijcx oock voor desen van v[er]scheijde andere wel was gepractizeert. Om dit misbruijck ende ontheijliginge des Sabbaths te mogen weeren is aengemerckt dat het selvige geschiedde door de directie van Antonis Gijsbertsz Scholtis tot Werckhoven ende Sterckenburgh, soo om andere redenen als insonderheijt om dat het selvige de laetst voorleden reijse geschiedt is als de Heere van Brakel eenigen tijt buijten dese provincie was geweest. Derhalven is goet gevonden, dat men uijt den name deser v[er]gaderinge schrijven sal aen den Scholtus voornoemt wonende tot Utrecht v[er]soeckende ende v[er]manende dat hij 3 Lezing onzeker door wegvallen woord na reparatie pagina. 4 Woord(en) weggevallen door reparatie. 5 Laatste twee woorden onzekere lezing door wegvallen na reparatie van pagina. 6 Absent de Heere van Sandenburgh, ende geexcuseert om sijne commissie in s Gravenhage van wegen dese provincie. 6

7 die sake gelieve te remedieren. Desen brief sal bij den Predicant ingestelt ende de v[er]gaderinge op naestkomende Sondagh v[er]toont worden. 2. Dat men den Coster eernstelick aenseggen sal dat hij geene briefkens ofte billetten in de Kercke af en lese, die ijet inhouden van op Sondagen te v[er]kopen ofte te v[er]pachten. Den 20. dito 7 Is voorgelesen het ontwerp van den brief aen den Scholtus van Werckhoven het welcke den broederen wel gevallen is sal derhalven den Scholtus voorsz toegesonden, ende een copie daer van in de Kercken-kiste bewaert worden. Voorts heeft den Predicant aen de v[er]gaderinge voorgestelt t gene in den Classe gehouden tot Wijck den 15. ende den 16. deser geresolveert is 1. Van het committeeren tot de Classicale v[er]gaderinge, namelick dat de Predicanten daer ( ) 8 zijn voortaen credentsz-brieven van de selven sullen hebben mede te brengen, volgens den 41. art der Kercken ord[eninge]. 2. Dat de Kerckenraden neffens den Predicant oock eenen Ouderling tot die v[er]gaderinge sullen mogen senden, mits de kosten van den ouderlingh bij hare Kercken vindende. Item, Dat men voortaen nouwer achtinge behoort te slaen op de Scholen ende de Schoolmeesters, ten eijnde de jeucht aldaer tot de Kerckelicke Catechizatien werde bereijdt, ende tot de godsaligheijt onderwesen. Eijndelick dat men de Kerckelicke Catechizatien beneffens e namiddaegsche Predicatien uijt den Catechismo sal onderrichten, ende daer de selve noch niet in gebruijcke zijn, alle middelen sal aenwenden om deselve in te voeren. Belangende het eerste. De Vergaderinge heeft geerne aengenomen haren Pred[icant] met de credentie tot de Classicale v[er]gaderinge te senden. Het tweede is uijtgestelt tot naerdere deliberatie. Van het derde, salmen den Coster belasten voortaen school te houden ende de jeught na behooren te onderwijsen. Daer toe sal men oock naerder delibereren om sijn tractament wat te v[er]beteren alsoo het selvige seer sober is. Aengaende het laetste men sal voortgaen in het prediken uijt den Catechismo, ende het Catechizeren der kinderen ende der bejaerde personen, ende alle neerstigheijt aenwenden om meer personen daer toe te brengen. Hier na is den Coster binnen gestaen, ende hem aengeseijt volgens resolutie van den 13. voorleden ende desen 20. Novembris. Den 11. Decembris. 7 Absent de Heere van Sandenburgh utsupra. 8 Woord ontbreekt door papierslijtage. 7

8 Is wederom de Christelicke censure gehouden tegen de houdinge des H. Avontmaels, welcke wesen sal den 25. deser. Is voorgehouden dat N.N. 9 Litmaet dezer Gemeijnte nu eenigen langen tijt van het gehoor des goddelicken Woorts heeft geabsenteert: ende haer kint, daer sij tegenwoordigh noch van in kraembedde leijt, tot Doorn ten Doope is gebracht. De v[er]gaderinge heeft goet gevonden dat men wachten soude ter tijt toe dat de voorsz N.N. uijt het kraembedde opgestaen sal zijn, de oorsake dan naerder ondersoecken, ende arbeijden om te remedieren. Den 18. dito. Zijn 3. personen behoorlicker wijse tot Ledematen der Gemeijnte aengenomen. In dit jaer 1642 zijn hier 20. kinderen gedoopt. Ten eijnde des selven jaers waren 33. communicanten. Anno Den 22. Januarij. Zijn de vorige handelingen herlesen. Belangende het mede af-senden van eenen Ouderlingh tot de Classicale v[er]gaderinge, is goet gevonden dat men daer over naerder delibereren sal tegens den aenstaenden Classem in Martio, ende ondertusschen v[er]hooren hoe andere nabuerige Kercken daer over resolveren. Aengaende het school, men sal den Coster voor de naest volgende v[er]gaderinge ontbieden, ende afvragen of hij gesint is geduerigh school te houden, ende met goede ordre de kinderen te onderwijsen en lesen, schrijven, gebeden ende der Catechismo. Indien ja soo sal men naerder arbeijden tot v[er]beteringe van sijn tractament. In de sake van N.N. 10 hadde men v[er]nomen dat haren man N.N. 11 misnoegen genomen hadde dat als M. Essenius alhier tot Predicant beroepen soude worden, te dien eijnde seker v[er]soeck aen den EE Classem, door de directie van den Schout Egbert van Rijssen nu overleden, was ingestelt bij de Wel-Ed. Heeren van Sterckenburgh, Hardenbroeck ende Sandenburgh dat sijne Ed: niet mede tijdelick daer toe v[er]socht ende alsoo sijnen name daer in niet mede gebruijckt en was. Den Predicant heeft oock voorgestelt hoe hij al voor langen tijt gearbeijt heeft om N.N. 12 daer over te onderrechten ende waer t mogelick te vrede te stellen dat bij hem v[er]scheijde middelen daer toe waren aengewendt, ende onder andere oock 99 De naam is doorgestreept en onleesbaar gemaakt. 10 Opnieuw is de naam doorgestreept. 11 Ook hier is de naam doorgestreept. 12 Idem. 8

9 v[er]socht het advies van de EE. Gedeputeerden des Classis als deselve de laetst voorleden reijse hier in loco waren. Dewelcke v[er]stonden dat men dat geschrift nu niet en behoorde te v[er]anderen om sijn Ed. name daer mede in te stellen gelijck sijn Ed: begeerde, alsoo het selve maer een simpel v[er]soeck was aenden Classem gedaen om Essenium te willen beroepen ende haer tot eenen Predicant toevoegen. Welck v[er]soeck oock ontijdigh quam, ende in sommige deelen tegens ordre was ingestelt. Maer dat men sijne Ed: sulcx soude voordragen ende beloven soo wanneer na desen ijet voor soude vallen dat men hem altijt na behooren neffens andere Edelen in sijne qualité erkennen soude. Heeft daer oock bij gedaen dat doemaels D. Heurnius Pred[icant] tot Wijck als gedeputeerde des Classis v[er]socht is ende aengenomen heeft sulcx aen N.N. 13 voor te willen houden. Doch is sulcx tot noch toe niet geschiedt om sijn Ed: langhduerige absentie van sijn huijs. Hier op heeft dese v[er]gaderinge noodigh gevonden, dat men de gelegentheijt soude waer nemen, ende sijn Ed: daer over begroeten, ende het voorsz advies der gedeputeerden des Classis voordragen, met v[er]soeck om sich daer mede v[er]genoeght te willen houden, ende verdere scheuringe ende ergernisse te v[er]mijden. Den 12. Februarij. Den Coster binnen gestaen zijnde is afgevraecht volgens resolutie van de laetstvoorleden v[er]gaderinge, ende heeft geantwoort, hij soude wel gesint zijn sulcx na te komen, mits dat sijn tractament wat wierde v[er]betert. Ende heeft voorts aengenomen tegens toekomenden Sondagh aen den Kerckenraet de gelegentheijt van sijn tractament te v[er]toonen ende eenen eijsch van sijne v[er]betering te doen. Oock is hem voorgehouden dat de Gedeputeerden des Classis den voorleden 6. Februarij hier ter plaetse geweest waren alleen om het school te visiteren, ende alsoo den Coster van huijs was, op den Predicant ende den Ouderlingh Hendrick Berentsz van Waveren hadden v[er]socht hem sulcx te willen voordragen, hem uijt haren name van sijnen schuldigen plicht v[er]manen ende in den aenstaenden Classe daer van rapport te doen. Voorts zijn de handel[ingen] van de voorleden v[er]gaderinge geresumeert. Ende is uijt de Kerckenord[eninge] voorgelesen van den 11. art. tot den 29. Den 19. dito. Heeft den Coster schriftelick ingelevert de gelegentheijt van sijn ordinaer tractament, beloopen[de] ter summe van veertiendehalve gulden. Ende heeft met eenen v[er]socht dat hem mocht worden toegeleijt den summe van hondert ende twintigh 13 Idem. 9

10 guldens, met de welcke sijne omgangen ende haver gelt dan souden cesseren. Dese sake sal men den Gerechte ende de Geerfden bij de eerste goede gelegentheijt recommanderen, ende al wat mogelick is daer toe contribueeren, mits dat den Coster dan geduerigh wanneer der maer kinderen komen schole sal houden, ende sich daer toe behoorlick beneerstigen. Den 12. Martij. Zijn de vorige handel[ingen] herlesen, ende besloten dat men den Coster vermanen sal dat hij vast beginne school te houden, ende het selvige in de Kercke te voren afkondige. Daer na is gehandelt van het afsenden eenes Ouderlinghs beneffens den Predicant tot de Classicale v[er]gaderinge. Ende is besloten, dat men oock eenen ouderlingh sal afsenden, alsoo het selvige voor dese ende andere Gemeijnten, door des Heeren genade, stichtelick wesen sal: gelijck het selvige bij v[er]scheijde andere Gemeijnten gepractizeert wert: ende in de Kerckenord[eninge] alsoo vast gestelt is. De koster die daer op loopen sal men vinden aen de inkomsten van dekerck; ofte, dewijle de selve, door de reparatie onlancx geschiedt, wat seer ten achteren geraeckt is, ( ) 14 collecte die bij de begravinge der dooden wordt gedaen, ofte ( ) 15 tot noodigh gebruijck der Kercke. Voorder is goet gevonden (.) 16 de Classem in Martio neffens den Predicant oock v[er]schijnen sal Hendrick Berentsz van Waveren: ende is daer toe credentie gegeven. Den 3. Aprilis Zijn de vorige handel[ingen] herlesen. Over het school is gerapporteert dat den Coster geerne van zijn tractament v[er]sekert soude wesen, eer hij begonne school te houden. Mitsgaders dat bij de Geërfden ende het Gerechte dat v[er]soeck al eens was voorgestelt, maer noch geen resolutie daer over genomen. Den Kerckenraet vindt goet dat men in tijts alles veerdigh sal maken wat tot die sake noodigh is, ende met de eerste goede gelegentheijt op de gedane voorstellinge aenhouden. Belangende de kosten van den ouderlingh is v[er]staen dat de selve oock bequamelick gevonden sullen konnen worden aen de renten van de 200 gl die het Dorp van Neder-Langhbroeck aen de Diaconie schuldigh is, ter tijt toe dat de inkomsten der Kercke sulcx sullen v[er]mogen te dragen. De collecten bij de begravinge der dooden zijn met gemeijne toestemminge de Kercke tot des selfs reparatie toegeleijt, soo lange sulcx daer toe meer van noode sal zijn als tot de 14 Woord(en) weggevallen door paginareparatie. 15 Idem. 16 Idem. 10

11 Diaconie. Is oock voorgestelt hoe in den voorleden Classe tot Wijck den 21. Martij eene lijste is gemaeckt van de hantreijckingen die uijt de respective Kercken onder den selven Classe resorterende souden mogen opgebracht worden voor de bedroefde Gemeijnten in de landen van Cleef Guijlick den Bergh ende Marck bij de welcke onse Gemeijnte was gestelt op de summe van tien guldens, welcke de praesente Predicant ende Ouderlingh hadden aengenomen, v[er]trouwende dat de andere Broederen van dese Kerckenraet daer in mede bewilligen souden: gelijck sij oock geerne daer toe bewillight hebben. Eijndelick alsoo Aeltje Cornelis de Hoogh J.D. litmaet deser Gemeijnte v[er]trecken soude, ende daer toe Kerckelicke attestatie hadde v[er]socht, is haer de selve toegestaen, ende na dat sulcx opentlick de Gemeijnte was voorstelt oock gegeven. Den 7 Maji. Zijn de vorige handel[ingen] herlesen. Is oock goet gevonden dat hier voortaen het H. Avontmael des Heeren vier mael jaers bedient sal worden namelick 1. op Paeschdagh 2. op eersten Sondagh in Julio. 3. op den eersten Sondagh ( ) 4. op Christdagh. Daer na is uijt de Kercken-ord[eninge] voorgelesen van den 29. art. tot den 41. Den 22. dito. Hebben de Broeders de Diaconen rekeninge gedaen van den ontfang ende uijtgift der Diaconie van den 9. Augusti tot desen tegenwoordigen dagh, ende is bevonden meer ontfangen als uijtgegeven te zijn de summe van twee hondert ende vierentwintigh guldens vijftien stuijvers ende twee penningen, het overschot van de vorige rekeninge daer in mede begrepen zijnde, ende den brief van 200 guldens staende ten laste van dit Dopr noch in sijn geheel blijven[de]. Den 11. Junij. Zijn de vorige handel[ingen] herlesen. Is goet gevonden dat op den aenstaenden Classem die den 22. ende 23. Deser tot Rhenen gehouden sal worden, om besondere redenen ditmael den Pred[icant] alleen compareren sal. Hier na is uijt de Kerckenord[eninge] voorgelesen van den 41. art. tot den 53. Den 18. dito. Is den Predicant behoorlicke credentie gegeven. 11

12 Den 25. dito. Zijn de vorige handel[ingen] herlesen: ende daer na van den Pred[icant] voor gestelt wat op den Classe v[er]handelt was daer den Kerckenraet insonderheijt op hadde te letten. Namelick 1. Dat de credentien voortaen van twee personen leden des Kerckenraets zijnde behooren onderteijckent te worden. 2. Dat men op den naestvolgenden Classem in Augusto schriftelick soude inleveren den staet van de exercitien des Pausdoms ende de profanatie des Sabbaths onder desen districte: wat men met waerheijt daer van konde seggen ende vast bewijsen: mitsgaders oock de middelen die men soude achten tot weeringe der selve te dienen. 3. Om na v[er]mogen de bedroefde Gemeijnten van Cleef, Guijlick, Marck, &c. item Zwijbruggen, Bohemen, &c. ende insonderheijt de Predicanten ende Schoolm rs in die landen ende plaetsen in hare hoogen noot de Christelicke mildadigheijt te mogen bewijsen, ende alle v[er]werringe daer in te schouwen wat goet gevonden dat men oock tegens den naestvolgenden Classem soude inbrengen hoe vele men tot die alle te samen jaerlicx vermogen soude te contribueeren: ende souden daer mede cesseren alle andere contributien voor bedroefde Kercken ofte personen te doen bij den Classe[m] ofte Synodum. 4. Dat men goede achte behoorde te slaen op de gedeelten van de boeten die voor den Armen souden komen te v[er]vallen, opdat de selve tot de Diaconie mochten komen. Dat oock goet gevonden was om te beter daer toe te geraken, als een quaritur op den Synodum te brengen. Van wat boeten den Armen het derde part soude toekomen: ende of daer aen eenige afkortinge ( ) 17 accoort soude mogen vallen, &c. Ten eijnde sulcx de Ed: Mog: Heeren Staten deser provincie mocht voorgedragen ende ( ) 18 daer over v[er]socht worden. Voorder is na gewoonte de Christelicke censure gehouden tegen de aenstaende bedieninge des H. Avontmaels, die nu om besondere reden uijtgestelt is tot den 9. Julij. Is in besondere opmerckinge gekomen Stijntje van Schoddenbergh gedient hebbende bij de wel Ed: Vrouwe van Sandenburgh, welcke de tuchtigheijt te buijten heeft gegaen ende bevrucht is geworden bij eenen Herman., die mede aldaer gedient heeft, doch beijde vrije personen wesende. Waer over sij van de voornoemde Vrouwe van Sandenburgh was laten gaen, ende soo uijt dese plaetse ende Gemeijnte v[er]trocken. Hier over is geoordeelt, alsoo de voornoemde Stijntje van Schoddenbergh daer mede swaerlick gesondight ende ergernisse gegeven heeft, soo sij wederom herwaerts ter wone mochte keeren, dat sij niet en sal toegelaten worden tot de gemeijnschap des H. Avontmaels eer sij na Kerckelicke Ordre met de Gemeijnte wederom v[er]soent zij. Of soo sij attestatie mocht v[er]soecken om elders aengenomen te worden, sal hare misdaet daer in gemeldet worden, opdat bij die Gemeijnte daer in na behooren mochte worden gehandelt. Maer soo sij die niet en komt v[er]soecken sal men v[er]nemen waer sij hare vaste 17 Mogelijk ontbreekt hier een woord door papierslijtage. 18 Hier ontbreekt een woord door papierslijtage. 12

13 woninge neemt, ende den Kerckenraet aldaer hare gelegentheijt aenschrijven, ofte aen haer selve schrijven na gelegentheijt. Den 2. Julij. Zijn twee personen tot leden deser Gemeijnte aengenomen. Is oock de v[er]gaderinge voorgedragen dat Cornelis Jansz van Lockhorst herbergier ende Maeijchje Stevens sijne huijsvrouwe aen den Predicant ende den Ouderlingh Hendrick Berentsz in de besoeckinge der Gemeijnte te kennen gegeven ende geklaeght hadden dat Cornelis Jansz Verweij litmaet deser Gemeijnte voor eenige jaren van haer voor den E. Hove provinciael van Utrecht in recht geroepen zijnde, eenen valschen eet hadde gedaen, ende alsoo getriumpheert; sij daerentegen tot sware kosten waren gecondemneert. Dat sij oock eenige stucken ende attestatien dien aengaende hadden getoont, begeerende dat sulcx bij den E. Kerckenraet behoorlick mochte worden ondersocht, ende daer in na v[er]mogen voorsien. De vergaderinge heeft geresolveert dat men in de weke daer over te samen sal komen om de partijen te hooren, ende beijder stucken ende redenen te ondersoecken. Is oock goet gevonden als Verweij hier van geadverteert, ende oock sijne stucken gereedt sullen zijn, oock over dese sake te v[er]soecken de correspondentie ende advisen van de EE.D. Conradus Sagelius Pred[icant] tot Doorn ende Willem van Cleef Schout ende tegenwoordigh ouderlingh aldaer, te meer alsoo Lockhorst voor hadde gegeven als of den E. Schout voornoemt sijne sake wel geweten ende die gerechtveerdight hadde. Den 7. dito. Is Kerckelicke v[er]gaderinge gehouden, ende daer op mede v[er]schenen de EE.D. Conradus Sagelius Pred[icant] ende Willem van Cleef Schout ende nu oock Ouderlingh tot Doorn. Is gehandelt over de sake van Cornelis Jansz Verweij, doch niet afgehandelt. Dese v[er]handelingen sullen besonder bewaert worden, ende metten eersten het v[er]schill voort afgemaeckt soo verre het selvige doenlick sal zijn. Ondertusschen sal sich Verweij dese aenstaende reijse van t gebruijck des H. Avontmaels onthouden om geen ergernisse te geven. Den 16. dito. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert. Is voorgestelt dat Stijntje van Schoddenbergh Kerckelicke attestatie hadde laten v[er]soecken. Daer over is geresolveert, men sal v[er]hooren of sij met Herman bovengemelt getrouwt is, ende dan attestatie na gelegentheijt ende na waerheijt geven. Op de sake van Lockhorst 13

14 ende Verweij salmen deselvige Broederen van Doorn tegens de naeste v[er]gaderinge wederom v[er]soecken om des te bequamer af te mogen handelen. Den 21. dito. Is den Kerckenraet wederom v[er]gadert met de EE. Broederen van Doorn boven genoemt. Ende is na v[er]scheijde redenen ende debatten v[er]staen dat Cornelis Jansz Verweij geenen valschen eet en konde te laste geleijt worden. Edoch dat hij Verweij evenwel eenige penningen Cornelis Jansz van Lockhorst te goede soude komen na goetvinden van Arbiters: het welcke de partijen respective aengenomen hebben, ende zijn na gedane uijtsprake der Arbiters v[er]dragen. Waer van de besondere v[er]handelingen geliasseert ende bewaert sullen worden. De Broederen van Doorn zijn voor hare gedane Diensten bedanckt. Den 5. Augusti. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert. Over de sake van Stijntje van Schoddenbergh is gerapporteert, dat sij tot Wesel met Herman voorsz getrouwt is, ende van meijninge om daer voor eerste te wonen sal derhalven attestatie na waerheijt gegeven worden. De saken die op den aenstaenden Classem in te brengen waren, zijn bestemt tegens naest-komenden Son-dagh afgeveerdight te sullen worden Den 13. dito. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert. Is voorts van den Pred[ikant] een attestatie voor Stijntje voorschr[even] voorgelesen, ende den Broederen tot gevallen: sal derhalven in eenen besloten brief aen de Ouders van de voorsz Stijntje tot Utrecht gesonden, om voorts aen haer bestelt, ende den E. Kerckenraet tot Wesel over gelevert te mogen worden. Van de exercitien des Pausdems ende de profanatie des Sabbaths mitsgaders de middelen daer tegen is een lijste geconcipieert. Voor de Bedroefde Gemeijnten ende nootdruftige personen zijn tot den gemeijne beurse uijt dese Diaconie jaerlicx toegeleijt vijftien guldens, soo lange sij sulcx sal konnen v[er]vallen ende der noot soo veel v[er]eijschen. Op den naesten Classem sal oock wederom een Ouderlingh v[er]schijnen. Den 20. dito. 14

15 Na het herlesen der vorige handel[ingen] is Hendrick Berentsz van Waveren gecommitteert om oock als Ouderlingh te gaen op den Classem den 22. ende 23. dito tot Wijck te houden. Ende is daer toe credentie gegeven. Den 3. Septembris. Is het vorige geresumeert: ende van wegen den E. Classe voor gestelt dat de Credentien ten minste van een Ouderlingh behooren mede onderteijckent te worden. Van het school is besloten [dat] men sal die sake met de eerste gelegentheijt recommanderen bij het Gerechte en de GeErfden. Den 17. dito. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert. Voorts is de gewonelicken censure gehouden tegens de bedieninge des H. Avontmaels dewelcke wesen sal op den 1. Octobris. Oock is de v[er]gaderinge v[er]toont sekere copie eener missive van de Heeren Gedeputeerden der Ed: Mog: Heeren Staten deser provincie, gedirigeert aen de Gedeputeerden des Classis van Rhenen ende Wijci, om alle Predicanten ende Kerckenraden onder haren districte resorterende aen te schrijven, dat sij sich wel souden informeren, ende memorien maken, van alle Kerckelicke ofte geestelicke goederen, capeluerten, vicarien, &c als mede van de possesseurs der selve, gelegen ende behoorende onder hare respective districten; om te dienen tot effectuatie van de resolutie bij de Ed: Mog: Heeren Staten s Lants van Utrecht genomen aengaende de augmentatie van het tractament der Predicanten ten platten lande. Waer toe den Kerckenraet haer beste sal doen, om sulcx metten eersten te volbrengen. Den 24. dito. Is een persoon tot litmaet deser Gemeijnte na gedane belijdenisse sijns geloofs aengenomen. Ende alsoo seker v[er]schil geresen was tusschen Gerrit Volckersz Litmaet deser Gemeijnte ende den E. Schout tot Doorn, is den Diaken Cornelis Volckersz v[er]socht sijn broeder Gerrit te willen v[er]manen dat het v[er]schil haest ende behoorlick werde te neder geleijt, ende dat hij sich namaels wachte voor soodanige gelegentheden als daer dit uijt ontstaen is. Den 15. Octobris. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert, ende in het besonder wederom gesproken van het school, waer over de groote nootsakelickheijt, principalick tegen den winter, 15

16 is aengemerckt: ende zijn de Broeders de Diaconen, tegenwoordigh oock Schepenen wesende, v[er]socht om bij het Gerechte met de eerste gelegentheijt daer toe aen te houden. Den 19. Novembris. Is na resumptie der vorige v[er]handel[ingen] goet gevonden dat den Ouderlingh Hendrick Berentsz neffens den Predicant wederom van wegen dese Kercke v[er]schijnen sal op den Classem den 21. ende 22. deser tot Wijck te houden. De Diaconen hebben gerapporteert dat bij het Gerechte geantwoort was, dat den Coster gehouden is immers des winters Schole te houden uijt krachte van sijne belofte, gedaen bij het aenvangen des Costerschap, ende dat het Bode-ampt daer toe oock te samen was gevoeght met het Costerschap. Dit salmen den Coster voordragen. Den 10. Decembris. Is de gewonelicke censure gehouden tegens de aenstaende besoeckinge der Gemeijnte ende houdinge des H. Avontmaels. Voor den Coster sal men noch wat v[er]beteringe sijns tractaments v[er]soecken. In den jare 1643 zijn hier 9. kinderen gedoopt. Ten eijnde des selven jaers waren 33. communicanten. Anno Den 18. Februarij. Is gerapporteert wat voor den Gerechte mitsgaders de Ge-erfden was gepasseert van het school ende den Coster: waer op goetgevonden is, dat men op het Gerechte v[er]soecken sal, dat sij den Coster belasten bij provisie school te houden, gelijck hij voor desen pleegh te doen, mits wat meerder van de kinderen genietende tot schoolgelt: onderwijlen mochte naerder ordre beraemt worden. Den 10. Martij. Is gerapporteert dat de voorstellinge bij den Gerechte uijt den name deser v[er]gaderinge gedaen door den Predicant ende de Diaconen was aengenomen, ende den Coster belast ontrent de maent september te beginnen ende voorts te continueeren in het school houden: ondertusschen soude dan na gelegentheijt der sake gehandelt worden van sijne v[er]beteringe: het welcke bij den Coster alsoo oock was aengenomen. 16

17 Hier na is aengemerckt de resolutie des Kerckenraets van den 13. Augusti bij de welcke de uijtheemsche nootlijdende Kercken ende besondere personen te samen jaerlicx was toegeleijt de summe van 15. Guldens: Ende alsoo deselvige volgens resolutie des Classis bij de v[er]gaderinge des Classis in Martio souden ingebracht worden, soo sal men het selvige nu oock nakomen. Den 17. dito. Is na resumptie der vorige handel[ingen] goet gevonden dat dit mael den Predicant alleen v[er]schijnen sal wegens dese Kercke op de Classicale v[er]gaderinge den 19. ende 20. deser tot Wijck te houden. Ende is daer toe behoorlicke credentie gegeven. Den 18. Maji. Na resumptie der vorige handel[ingen] is in opmerckinge genomen alsoo voor desen de rekeninge der Diaconie gedaen is des Maendaeghs na Pincxteren, ende den tijt van twee jaren haest v[er]vult sal zijn voor de Broederen Ouderlingen ende Diaconen tegenwoordigh in bedieninge deser Gemeijnte zijnde, of derhalven niet raetsaem soude wesen eenige v[er]anderinge daer ontrent te maken: ende in t besonder het getal van de Lede des Kerckenraets wat te v[er]stercken, op dat de Gemeijnte in alle voorvallende saken des te beter moge worden v[er]sorght ende geholpen. Daer op is eenparighlick geresolveert, Men soude drie ouderlingen stellen, ende juijst soo veel Diaconen. Zijn voorts genomineert beijde de Diaconen, opdat uijt de selvige eenen Ouderlingh moge worden v[er]koren: ende daerbeneffens Gijsbert Jansz Timmer, Gerrit Volckersz, Cornelis Jansz V[er]weij ende Jacob Hendricxen, op dat uijt de selvige twee Diaconen mogen worden v[er]koren. Die v[er]kiesinge sal bij den Kerckenraet op de volgende v[er]gaderinge geschieden: ende is daer toe den H. name Godes solemnelick aengeroepen. Den. 10. Junij. Hebben de Broeders Diaconen rekeninge gedaen van haren ontfangh ende uijtgift van den 22. Maji tot desen dagh toe. Ende is bevonden maer ontfangen als uijtgegeven te zijn de summe van twee hondert ende een en seventigh guldens ende vijf stuijvers. Den brief van 200 gl capitaels staende ten laste van dit Dorp noch blijvende in sijn geheel. Is oock gehandelt van de v[er]kiesinge eens Ouderlinghs ende twee Diaconen, maer noch niet afgehandelt. 17

18 Den 16. dito. 19 Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert, ende is tot Ouderlingh verkoren Jan Jansz Timmer, ende tot Diaconen Jacob Hendricxs ende Gijsbert Jansz Timmer. Op den Classem den 18. ende 19. deses tot Rhenen te houden is den Pred[icant] wederom alleen gecommitteert ende daer toe credentie afgeveerdight Den 7. Julij. Zijn de v[er]korene Ouderlingh ende Diaconen na gedane drie voorstellingen voor de Gemeijnte op soo veel Sondagen opentlick bevestight, ende hebben in de v[er]gaderinge des Kerckenraets behoorlicke sit-plaetse genomen, met onderlinge v[er]maninge tot getrouwigheijt in eens yeders ampt, ende alle mogelicke betrachtinge van de stichtinge deser Gemeijnte. Zijn oock 4. personen tot leden deser Gemeijnte aengenomen. Den 15. dito. Zijn de EE. Gedeputeerden des Classis D. Cornelius de Leeuw Pred[icant] tot Wijck ende D. Michaël a Middelhoven Pred[icant] tot Rheenswoude hier gekomen, ende hebben dese kercke na ordre gevisiteerd. Den 25. Augusti. Zijn tot den Classem den 27. deser tot Wijck te houden gedeputeert den Predicant ende Jan Jansz Timmer Ouderlingh, ende daer toe credentie afgeveerdight. Is oock in opmerckinge genomen dat van de gereede penningen der Diaconie veel v[er]schoten was tot de reparatie der Kercke laetst geschiedt: ende alsoo daer in klaerigheijt ende effenheijt dient gemaeckt, opdat de selvige penningen ten profijte der Diaconie na gelegentheijt mogen worden gebruijckt, is goet gevonden men sal bevorderen dat de Kerckm rs metten eersten rekeninge doen. Den 1. Septembris. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert, ende goet gevonden in de sake der Diaconie dat Jan Jansz Timmer in handen van Cornelis Volckersz als tegenwoordigh zijnde den outsten Diaken stellen sal het gene na de laetst gedane rekeninge der 19 Absent de Heere van Sandenburgh wegens sijne commissie tot de rekenkamer. 18

19 Diaconie wederom ontfangen is. Voordere effenheijt sal v[er]voordert worden met de rekeninge van de Kerckmeesters. Is oock voorgekomen de sake van het school ende alsoo den Coster voor desen hadde aengenomen in dese maent het selvige te sullen aenvangen, blijckende uijt de handel[ingen] van den 10. Martij laetst leden, is besloten men sal den Coster daer van v[er]manen, ende belasten dat hij sulcx in de Kercke te voren afkondige. Den 10. Novembris. Is na resumtie der vorige handel[ingen] wederom in opmerckinge genomen dat het school noch niet gehouden en wordt niet tegenstaende den last aen den Coster v[er]nieuwt ende sijne publicatie aen de Gemeijnte gedaen. Is beraemt men sal hem nochmaels af-vragen hoe hij gesint is te doen: indien ja, dat hij dan op naestkomende Sondagh sulcx wederom afkondige ende terstont daer na beginne school te houden. Tot de Classicale v[er]gaderinge den 20. deser tot Wijck te houden is neffens den Predicant gecommitteert den Ouderlingh Hendrick Beerntsz van Waveren, ende credentie daer toe gegeven. Den 15. Decembris. Na resumtie der vorige handel[ingen] is aengemerckt dat den Coster nu begonnen heeft schol te houden. Is oock de Christelicke censure gehouden tegens de aenstaende besoeckinge der Gemeijnte ende houdinge des H. Avontmaels. Hier is in sonderlinge opmerckinge gekomen N.N. 20 dewelcke voor desen gesproken heeft als of sij uijt dese Gemeijnte v[er]trecken soude: maer alsoo sij hier noch ter wone gebleven is, ende voorts absenteert van t gehoor des goddelicken Woorts ende gebruijck des H. Avontmaels, is goet gevonden men sal haer in de besoeckinge eernstelick van haren schuldigen plicht v[er]manen. In dit jaer zijn hier 12 kinderen gedoopt. Ten eijnde des selven waren 38. communicanten. Anno Den 26. Januarij. Is na resumtie der vorige handel[ingen] in naerder opmerckinge genomen de sake van N.N. 21, ende alsoo de laetstvoorledene besoeckinge deser Gemeijnte gedaen is door D. Godefridum Dellium Predicant tot Cothen ende den ouderlingh Hendrick 20 Naam staat doorgestreept. 21 Idem. 19

20 Berentsz van Waveren (v[er]mits de noodige absentie Essenij) sal bij de naeste v[er]gaderinge breeder openinge daer van gedaen worden. Ontrent den Coster is voorgekomen dat hij voor Christ-dagh heeft afgelaten school te houden, ende tot noch toe niet wederom aengevangen. Is oock aengemerckt hoe den selven Coster dickwils uijt de Kercke blijft sonder sijnen Dienst te v[er]sorgen, ofte van te voren bij den Pred[icant] sulcx bekent te maken. Item dat hij sich dickwils v[er]loopt in dronckenschap: ende sijne huijsgenoten in t besonder sijnen sone of niet, of geheel weijnigh tot de Kercke houdt. Hier over is besloten hem op toekomenden Sondagh van het eerste redenen af te eijschen, ende over de andere stucken eernstelick te v[er]manen. Den 2. Februarij. Heeft de Coster op het eerste poijnt geantwoort afgelaten te hebben alsoo der zedert Christ-dagh geen kinderen gekomen en waren. Op de andere stucken heeft hij meerder toesicht ende beteringe belooft. Den 23. dito. Is na resumtie der vorige handel[ingen] de v[er]gaderinge v[er]toont seker schriftelick bericht van D. Dellius, waer in naerder openinge wierde gedaen van t gene N.N. 22 in de visitatie hadde geantwoort: ende sal het selvige geliasseert worden. Den Predicant heeft om besondere redenen van de v[er]gaderinge een getuijgenisse v[er]socht van sijnen Dienst leven ende wandel bij dese Gemeijnte: het welcke hem geerne toegestaen ende gegeven is. Den 16. Martij. Heeft D. Segerus Hermanni ab Eck Proponent overgelevert een goede Kerckelicke attestatie van den Kerckenraet tot Utrecht ende is daer op tot litmaet deser Gemeijnte aengenomen. Tot den Classem den 18. ende 19. deser tot Wijck te houden zijn gecommitteert ende met credentie v[er]sien D r Essenius Predicant, ende Hendrick Berentsz van Waveren Ouderlingh. Den 26. dito. 22 Idem. 20

21 Na resumtie der vorige handel[ingen] is van wegen den Classe gerapporteert dat op de Classicale v[er]gaderinge in Junio behoort gecontribueert te worden t gene tot de gemeijne beurse voor de bedroefde Gemeijnte ende nootlijdende personen belooft is. Hier na is de gewonelicke censure gehouden tegens de aenstaende besoeckinge der Gemeijnte ende houdinge des H. Avontmaels: is goet gevonden Joff. Conincx dese reijse om redenen voor bij te gaen. D. Cornelius á Meerlant Proponent is op attestatie van den E. Kerckenraet tot Utrecht tot litmaet deser Gemeijnte aengenomen. Den 20. Aprilis. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert, ende voorts in opmerckinge genomen dat volgens vorige resolutie de rekeninge der Diaconie behoort gedaen te worden des maendaeghs na Pincxteren, ende alsoo de Diaconen voor desen eenige penningen voor de Kerckm rs v[er]schotenhebben tot reparatie der Kercke, is besloten dat men den Kerckm r Gerrit Volckersz v[er]soecken sal al vorens sijne rekeninge te willen doen, om volkomen effenheijt te mogen hebben: ende zijn daer toe gecommitteert Hendrick Berentsz ende Jacob Hendricxsz Den 18. Maji. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert, ende v[er]staen dat de Kerckenrekeninge van Gerrit Volckersz op de gedane aenmaninge al is geschiedt. Hier na heeft men begonnen te handelen van de continuatie ofte v[er]settinge des Kerckenraets ende sal daer op bij de volgende v[er]gaderinge geresolveert worden. Den 26. dito. Heeft den Diaken Cornelis Volckersz rekeninge gedaen van den ontfangh ende uijtgift der Diaconie van den 10. Junij 1644 excluis tot den 26 Maji 1645 incluis, ende is bevonden meer ontfangen als uijtgegeven te zijn de summe van driehondert ende sestigh guldens, vijf stuijvers ende ses penningen. Den brief van 200 gl Cap ls meer maels genoemt noch in sijn geheel blijvende. In de jaren ende 43. was bij de begravinge der Dooden ontfangen sestien guldens vijf stuijvers ende tien penningen, welcke summe de Kercke tot hare reparatie toegeleijt is volgens resolutie van den 3. Aprilis ende alsoo onder den naem van gifte ofte v[er]eeringe gebracht in de Kerckenrekeninge van Gerrit Volckersz over de voorsz jaren. Wat voorts bij de voorsz gelegentheijt ontfangen is tot noch toe, is getrouwelick opgeteijckent bij Jan Jansz Timmer, ende sal gebruijckt worden als boven. 21

22 Den 15. Junij. Zijn de vorige handel[ingen] geresumeert: ende daer na gesproken van de v[er]stellinge ofte continuatie der leden des Kerckenraets. Alsoo den 19. Maji 1644 geresolveert was dat het getal der Ouderlingen ende der Diaconen v[er]groot soude worden elck tot drie personen, om in allerleij voorvallende saken de Gemeijnte des te beter te mogen v[er]sorgen, insonderheijt bij absentie van de eene ofte de andere, soo is voorgeslagen of niet geraedsaem soude wesen datter geduerigh twee Ouderlingen ende twee Diaconen in actuelen Dienste souden zijn, doch soo dat den Ouderlingh en Diaken laetst afgegaen zijnde van de ordinare bedieninge, bij absentie van andere, ofte anderssins alsser eenige gewichtige saken te v[er]handelen mochten komen, v[er]socht souden worden, ende gehouden zijn de v[er]gaderinge als leden derselve met haer advies ende hulpe bij te staen: ende dat dan den outsten Ouderlingh ende Diaken jaerlicx souden afgaen op sekeren tijt daer toe te beramen, ende andere bequame personen in hare plaetse v[er]koren worden, volgens den 27. art. der Kerckenord[eninge]. Welcken voorslagh den Broederen wel gevallen is, doch sal bij de naeste complete v[er]gaderinge daerop geresolveert worden. Voorts zijn tot den Classem die na ordre den 17. deser tot Rhenen gehouden sal worden gecommitteert den Predicant ende den Ouderlingh Jan Jansz Timmer: waer toe haer credentie gegeven is. Op den selven Classe sal oock betaelt worden de summe van vijftien gulden tot de Gemeijne Beurse voor allerleij uijtheemsche nootlijdende Kercken ende personen uijt dese Diaconie belooft den 13. Aug Den 1. Julij. Zijn binnen gestaen de EE. D. Johannes Ambrosius Pred[icant] tot Rhenen, D. Jacobus Bergman Pred[icant] tot Venendael ende D. Johannes Porselius Pred[icant] tot Odijck Gedeputeerden des Classis van Rhenen ende Wijck om de ordinare jaerlicksche visitatie der Gemeijnte te doen: ende is geen besondere swarigheijt voorgekomen dan van het School. Hier over is den Coster aengesproken, ende van sijnen schuldigen plicht eernstelick v[er]maent met belofte van hulpe tot v[er]beteringe sijns tractaments soo van desen Kerckenraet, als oock van de E. Classe, als hij sijn ampt wel soude betrachten ende sich recommandabel stellen. Het welcke den Coster heeft aengenomen. Hebben oock de EE. Gedeputeerden copije v[er]socht van de attestatie des E. Kerckenraets van Utrecht gegeven aen D. Cornelium á Meerlant Proponent ende hier overgelevert: dewelcke haer EE. gegeven is. Den 13. dito. 22

23 Hebben Daniel Janssoon ende Klaertjen Jillis gewoont hebbende op Hardenbroeck kerckelicke attestatie v[er]socht, alsoo sij van meijninge waren sich tot een andere Gemeijnte te begeven: dewelcke haer toegestaen ende na ordre gegeven is. Den 20. Dito. Is na resumtie der vorige handel[ingen] den voorslagh van den 15. Junij aengaende de v[er]stellinge des Kerckenraets bij complete v[er]gaderinge van alle de Broederen gearresteert. Zijn derhalven den Wel-Ed: Heere van Sandenburgh als Ouderlingh ende Cornelis Volckersz als Diaken voor hare goede Diensten aen dese Gemeijnte tot noch toe gedaen bedanckt: ende met eenen v[er]socht als bij voorvallende gelegentheijt hare advissen ende hulpe v[er]socht soude mogen worden, sich daer in gewilligh te laten vinden: het welcke bij hare EE. aengenomen is. Met eenen is besloten dat jaerlicx van de v[er]stellinge des Kerckenraets gehandelt sal worden voor Pincxteren: soo dat de nieuwe bevestiginge moge geschieden voor de rekeninge der Diaconie. Den 24. Augusti. Is na resumtie der vorige handel[ingen] besloten, dat men den Coster op toekomenden Sondagh voor de v[er]gaderinge belasten sal dat hij metten eersten beginne school te houden, ende in de Kercke sulcx van te voren afkondige, ende voorts volgens tgene den 1. Julij hem was aengeseijt. Tot den Classem op toekomenden Dincxdagh binnen Wijck te houden, zijn gedeputeert den Pred[icant] ende den ouderlingh Hendrick Berentsz van Waveren: ende daer toe credentie gegeven. Den 31. Augusti. Is den Coster aengeseijt volgens resolutie van den 24. deser, dewelcke sulcx oock heeft aengenomen. Van wegen den Classe is voorgestelt dat de Protestantische Gemeijnten in Yerlant seer v[er]quickt ende v[er]heught zijnde door de milddadigheijt deser Kercken onlancx aen haer bewesen (waer toe dese vijftigh guldens hadde gecontribueert) brieven van dancksegginge herwaerts hebben gesonden. Waer over de Classis hadde goet gevonden dat in alle de Gemeijnten sulcx bekent soude worden gemaeckt, ende sij van den Predick-stoel voor hare milddadigheijt bedanckt. Het welcke de Vergaderinge geerne heeft gehoort ende aengenomen. Is goet gevonden dat men copie soude sien te bekomen van die brieven, om de selvige ofte een summier der selve in onse tale overgesett zijnde opentlick af te lesen. 23

24 Is oock voorgestelt, alsoo Haneveldius student in de Academie tot Utrecht van ijeder Kercke voor desen met een rijcx daler jaerlicx pleegh gebeneficeert te worden, doch nu een gemeijne Beurse voor alle uijtheemsche nootlijdende Kercken ende personen is gemaeckt van de welcke hij nauwelicx soo veel genieten kan, of voor de bedroefde Gemeijnten van Guijlick, Bergh-lant, Swijbrugge &c. blijft weijnigh over: ende hij Haneveldius nu sonderlingh v[er]legen ende behoeftigh, dat de E. Classis daer over goet gevonden hadde, dat men bij alle de Kercken onder haren districte resorterende sulcx bekent soude maken, of hem ditmael extraordinaerlick boven die generale contributie een rijcxdaler mochte toegeleijt worden. De v[er]gaderinge heeft sulcx in goede opmerckinge genomen, ende goet gevonden te v[er]hooren wat bij andere Gemeijnten gedaen sal worden: ende als sij v[er]neemt dat andere daer oock gewilligh toe zijn, en sal niet in gebreke blijven. Den 14. Septembris. 23 Is na resumtie der vorige handel[ingen] aengemerckt dat de Heeren Heem-raeden deser plaetse nu eenige reijsen op Sondagen, ende andere Predickdagen hare schouwe hebben gedaen, ende nu tegenwoordigh soo wederom geschiedde. Is derhalven voorgeslagen of niet geraedsaem soude wesen eenige leden uijt dese v[er]gaderinge te committeren om de heem-raden te v[er]soecken ende te v[er]manen dat op de Schouwe soodanigh eene ordre mochte worden gestelt, dat voortaen den H. Sabbath daer door niet meer wierde ontheijlight, noch de lieden van den publiecken Godts-dienst afgehouden. Dit is den Broederen welgevallen, ende zijn daer toe gecommitteert Essenius, Jan Jansz Timmer, ende Cornelis Volckersz met besonderen last om de heem-raden aen te spreken soo haest als sij van de Schouwe souden komen. hier na heeft den Pred[icant] de v[er]gaderinge v[er]toont sekere ordonnancien van de E. Vroetschap tot Utrecht, ende den Kerckenraet aen de Blaeuw Cappelle aengaende het schoolhouden, ende voorgestelt of niet dienstigh soude wesen bij ons een soodanige vaste ordre te beramen, waer na sich den Coster in t houden des Schools soude hebben te reguleren: het welcke eenparighlick is goet gevonden, ende den Pred[icant] v[er]socht uijt de voorsz ordonnancien uijt te willen teijckenen t gene hier te passe soude mogen komen. Is oock voorgestelt of niet dienstigh wesen soude dat men voor de Kercke liet inbinden een psalm-boeck met de formulieren die gemeijnelick daer bij gevoeght worden, mitsgaders de belijdenisse des Geloofs der Neder-lantsche Kercken, de Canones van het Synode Nationael laetst gehouden tot Dordrecht, ende de Kercken- 23 Mede pr[ese]nt Corn[elis] Volckersz. 24