In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders

Transcriptie

1 Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders 1

2 2

3 3

4 Het jonge kind kan nog weinig invloed uitoefenen op zijn omgeving. Zijn afhankelijkheid ten opzichte van de verzorgers is totaal. De kwaliteit van de omgeving (leefomstandigheden en voorzieningen) bepaalt in hoge mate de kwaliteit van de ontwikkeling van het kind. Het jonge kind moet zijn levenskansen opbouwen en versterken: hij moet groeien, ook zijn contact met de omgeving. 4

5 Ontwikkelingsvoorwaarden: Gezonde en voldoende voeding. Genoeg rust. Bescherming/veiligheid/beschikbaarheid/ onvoorwaardelijke liefde. Lichamelijk contact met de verzorger. Contactgroei. Stimulerende omgeving (spelen, plezier ervaren). 5

6 Hoe legt het jonge kind contact met zijn omgeving? (uiting van emoties) Bestaat daarin ook een ontwikkeling? Wat kan er gebeuren als het jonge kind geen, wisselende of niet adequate antwoorden krijgt op zijn pogingen contact te leggen? 6

7 Zijn leerprocessen bij het jonge kind sterk emotioneel geladen/gestuurd, sterker dan bij oudere kinderen? ABC, doe je mee? 7

8 Er zijn veel kinderen die gedurende hun vroege ontwikkeling erg kwetsbaar worden en later opgroeien in omgevingen waar relatief vaker ernstige levensincidenten voorkomen zoals: geweld, werkloosheid, armoede, discriminatie en slechte gezondheid van deze kinderen en hun ouders, etc. 8

9 Hahaha 9

10 Gehechtheid: de duurzame affectieve band tussen twee individuen. Gehechtheid bij baby s en jonge kinderen: de duurzame affectieve band tussen kind en zijn verzorger. 10

11 Strange Situation/attachment

12 De relatie tussen zorg en bescherming. Harlows Monkeys Gehechtheid. Een ontwikkelings- en een leerproces. Rijping/leeftijd en inbreng van de omgeving. Zie tabel 7.1 blz. 133 in het boek 12

13 A. Bij de ontwikkeling van de affectieve band kunnen er bij het kind problemen ontstaan als reactie op niet adequaat zorg van de omgeving. Zie kwaliteit van de gehechtheid blz. 136 in het boek Video gehechtheid Een baby s wereld Kwalitatieve verschillen, achtergrond en consequenties. Zie paragrafen 7.4, 7.5 en 7.6 in het boek 13

14 Het beschuldigen van de ouders Geloven dat opvoedingsproblemen of psychische klachten bij kinderen en jongeren voorkomen door slecht ouderschap, is hetzelfde als geloven dat zwakke schoolresultaten voorkomen door slechte leerkrachten of docenten. 14

15 De meeste ouders hebben gewoon niet de kennis, vaardigheden en ondersteuning die zij nodig hebben om hun kinderen adequaat te ondersteunen. Dat hoeft geenszins dramatisch te zijn, tenzij er bij komt dat ouders beschadigd zijn en omringd worden door problemen die hun bestaan en functioneren sterk ontregelen, zoals echtscheiding, geweld, slecht huisvesting, armoede, discriminatie, krenking, werkloosheid, sociaal isolement, slechte gezondheid, etc. I don t see dysfunctional families. I see families that are over-stressed and under-supported. 15

16 B. Extreme Extreme hechtingsproblemen Hechtingstoornis op zuigelingenleeftijd of vroege kinderleeftijd (DSM-IV terminologie en diagnostische criteria: Reactive Attachment Disorder of Infancy or Early Childhood) 16

17 A. Duidelijke gestoorde en niet bij de ontwikkeling passende sociale binding in de meeste situaties, beginnend voor het vijfde jaar zoals blijkt uit ofwel (1) ofwel (2): 17

18 (1) aanhoudend er niet in slagen de aanzet te geven tot of te reageren op de meeste sociale interacties, op een bij de ontwikkeling passende manier zoals blijkt uit buitensporige geremdheid, overmatige waakzaamheid of sterk ambivalente en tegenstrijdige reacties (bijvoorbeeld het kind kan reageren op verzorgers met een mengeling van toenadering, afstand nemen of weigeren getroost te worden, of kan verstijfd op de hoede zijn) 18

19 (2) oppervlakkige hechtingen zoals blijkt uit kritiekloze vriendelijkheid met duidelijk onvermogen passende selectieve hechtingen te tonen (bijvoorbeeld buitensporig vrijpostig ten opzicht van betrekkelijk vreemden of een gebrek aan selectiviteit in de keuze van de hechtingsfiguren). 19

20 B. De stoornis in criterium A is niet enkel te verklaren door een achterstand in de ontwikkeling (zoals bij zwakzinnigheid) en voldoet niet aan de criteria van een pervasieve ontwikkelingsstoornis. 20

21 C. Pathogene zorg zoals blijkt uit ten minste één van de volgende: (1) aanhoudende veronachtzaming van de basale emotionele behoeften van het kind aan troost, aanmoediging en affectie (2) aanhoudende veronachtzaming van de basale lichamelijke behoeften van het kind (3) herhaald wisselen van de vaste verzorger hetgeen de vorming van een stabiele hechting verhindert (bijvoorbeeld frequent veranderen van pleegzorg) 21

22 D. Er is reden te veronderstellen dat de zorg in criterium C verantwoordelijk is voor het gestoorde gedrag in criterium A (bijvoorbeeld de stoornissen in criterium A volgend op de pathogene zorg in criterium C) 22

23 Specificeer type: Geremde type: indien criterium A1 het beeld overheerst Ontremde type: indien criterium A2 het beeld overheerst. Russian street children movie 23

24 Intergenerationele overdracht van gehechtheid (uitleg) Gehechtheidsbiografisch interview. (uitleg) 24

25 Kinderen groeien op in sterk uiteenlopende sociaal-economische omgevingen en hun kansen zijn dus verre van gelijk. Dat is ook een intergenerationeel proces. Wereldwijd, tussen naties, voltrekt zich ditzelfde proces. 25

26 Niemand beweert dat de samenleving de kennis of de middelen niet heeft om een halt toe te roepen aan het uitstoten uit de samenleving of marginaliseren van individuen en groepen ( Social exclusion ). Het zijn groepen en individuen die verhoudingsgewijs heel marginale invloed hebben op de samenleving en er ook marginaal van profiteren. Dat is ook een intergenerationeel proces. 26

27 Social exclusion is geenszins gelijkmatig verdeeld. Hoe lager de sociaal-economische status van de persoon of groep, hoe hoger het risico uitgestoten te worden of gemarginaliseerd. Dat is ook een intergenerationeel proces. Wereldwijd, tussen naties, voltrekt zich ditzelfde proces. 27

28 Gezondheidsklachten (hart en psychische klachten) Onderwijsniveau Inkomensniveau Cultuur, ideologie en religie Gewoontes (bv. roken, drinken, tiener-moederschap, veel kinderen of juist weinig, etc.) 28

29 Wanneer bij gelijkblijvende sociaaleconomische leefomstandigheden, de beschikbare voorzieningen van zwakke kwaliteit zijn en niet adequaat, is dat voldoende om de vraag naar die voorzieningen in stand te houden, evenals de vragen naar hulp. Er ontstaat een langdurige afhankelijkheidsrelatie, die leidt tot een steeds groeiende behoefte aan voorzieningen. 29

30 Kennis Betrokkenheid Maatschappelijk verantwoord handelen Ethiek Het gaat om het welzijn en het welbevinden van mensen! Mijn dank voor uw aandacht 30