VERSLAG. Consumentenplatform De prijs van duurzame voedselproductie. Den Haag, 13 juni 2003

Transcriptie

1 VERSLAG Consumentenplatform De prijs van duurzame voedselproductie Den Haag, 13 juni 2003 Op 13 juni 2003 sprak het LNV Consumentenplatform over het thema De prijs van duurzame voedselproductie. Het Consumentenplatform koos de volgende aspecten uit om over te spreken: De definitie van duurzaam geproduceerd voedsel Het prijsverschil tussen duurzaam geproduceerd en gangbaar voedsel De toekomst van voedselproductie in Nederland, onder meer als gevolg van het EU- en WTO-beleid De kennis van consumenten over voedselproductie Het thema De prijs van duurzame voedselproductie komt aan bod in de beschrijving van de discussie in het Consumentenplatform. Daarna volgt een opsomming van de beleidssuggesties. Dit verslag begint met een terugblik op de acties van het ministerie van LNV naar aanleiding van de suggesties van het Consumentenplatform over het thema Vis, als het maar verantwoord is!. Tot slot volgen enkele procedurele punten. Verslag 13 juni

2 Terugblik op het thema Vis, als het maar verantwoord is! Het Consumentenplatform formuleerde tijdens de bijeenkomst op 14 maart suggesties over: Eerlijke productinformatie over vis voor consumptie Verantwoordelijk productie van vis Promotie van vis als gezond product Eerlijke productinformatie 1. Handhaaf verplicht informeren over herkomst, kweek, vangst. Het ministerie van LNV stelt voor de stand van zaken op dit terrein te inventariseren 2. Behoud informatie tot aan de consument (bijvoorbeeld vangstdatum, vangstgebied en boot). Het ministerie van LNV zal voorstellen om onderzoek te doen naar de informatie die consumenten moeten en willen krijgen over vis. Na dit onderzoek volgen vervolgstappen. Verantwoorde productie van vis 3. Zoek nieuwe technologieën voor diervriendelijker doden. De RDA (Raad voor Dierenaangelegenheden) heeft advies uitgebracht over diervriendelijker doding van meerval en paling. De suggesties van het Consumentenplatform onderstrepen het belang en de urgentie van dit onderzoek, ondanks verwachte bezuinigingen. 4. Bepleit EU-regelgeving voor snelle en humane doding van vissen. Het ministerie van LNV maakt zich hiervoor sterk in Brussel. Verslag 13 juni

3 5. Werk samen met het bedrijfsleven aan wetgeving over doding Het ministerie wil samen met het bedrijfsleven proberen te komen tot regelgeving. Als regelgeving niet lukt, bepleit het ministerie een gedragscode. Promotie van vis als gezond voedsel 6. Onderzoek de validiteit van de huidige promotie om twee keer per week vis te eten 7. Informeer consumenten over de vis zelf (seizoenen, groei, visketen) en niet alleen over de visfilet Het ministerie van LNV ziet hier vooral een taak weggelegd voor het bedrijfsleven, het Voedingscentrum en het ministerie van VWS. Verslag 13 juni

4 De prijs van duurzame voedselproductie Discussie De definitie van duurzaam geproduceerd voedsel Duurzaamheid is een onduidelijk begrip voor de meeste consumenten, mensen stellen zich er vaak meer bij voor dan het is. Hierbij speelt onder meer de vraag hoe duurzaam Eko-producten zijn. Omdat bij Eko-producten de transportkosten niet worden meegerekend, kun je bijvoorbeeld biologische doperwten kopen die vanuit Afrika naar Nederland zijn gevlogen. Het keurmerk Eko betekent dus niet altijd minder milieubelasting. Daarnaast betekent duurzaam ook: geen kinderarbeid en redelijke opbrengsten voor boeren (in ontwikkelingslanden). Er bestaat echter geen algemeen duurzaam keurmerk waarop mensen kunnen afgaan als zij bewust willen consumeren. Eko betekent geen chemische bestrijdingsmiddelen, geen kunstmest en bepaalde eisen aan de huisvesting van dieren, mensen stellen zich er meer bij voor Het is belangrijk om te weten aan welke duurzaamheidaspecten de consument het meest belang hecht Bestaat er iets als maatschappelijk gewenste consumptie, zoals geen aardbeien in de winter of Hollandse kaas voor een beter veenweidegebied? Niet alleen producten moeten duurzaam zijn, ook het consumptiepatroon. De milieubelasting van producten in sterk afhankelijk van de hoeveelheden waarin ze geconsumeerd worden. Verslag 13 juni

5 Het prijsverschil tussen duurzaam geproduceerd en gangbaar voedsel Het marktaandeel van duurzame producten komt niet boven de 10 procent uit als het aan de markt wordt overgelaten. Volgens de leden van het Consumentenplatform moet het prijsverschil tussen duurzaam en gangbaar voedsel kleiner worden. Daarnaast kunnen de gestelde eisen voor gangbaar en biologisch voedsel soms dichter bij elkaar liggen. Bewerkte en samengestelde producten lenen zich goed om stapsgewijs duurzaamheid te introduceren. Als producenten voor een deel van de ingrediënten kiezen voor duurzaam leidt dit niet meteen tot hogere prijzen en wel tot een groter marktaandeel van duurzame producten. Aan de orde komt ook dat het prijsverschil zo hoog is omdat in Nederland alle technische en wetenschappelijke ontwikkelingen gericht zijn geweest op innovaties in gangbare productie. Zo zijn er bijvoorbeeld nauwelijks machines ontwikkeld voor de biologische landbouw. De overheid kan strengere eisen stellen aan de gangbare productie van voedsel, de katalysator in auto s is ook door de overheid opgelegd Het gangbare product is veel interessanter om te verbeteren. Daar valt meer milieuwinst te halen De toekomst van voedselproductie De leden van het Consumentenplatform bespreken de liberalisering van de wereldmarkt. Daardoor komt een grotere stroom goedkope producten naar Nederland waarvan de productie niet altijd voldoet aan de maatschappelijke wensen van Nederland. Voorlopig is het niet mogelijk om al deze eisen op te leggen aan importproducten. In Nederland zijn arbeid en grond, en daarmee land- en tuinbouwproducten, relatief duur. Het platform ziet voor de toekomst twee mogelijkheden: In Nederland kun je voor de markt blijven produceren door intensieve land- en tuinbouw. Verslag 13 juni

6 Nederlandse en Europese producten krijgen een beperkt marktaandeel vanwege strengere duurzaamheideisen. De boer kiest ervoor om zich te richten op producten met veel toegevoegde waarde. Nederlandse boeren kunnen heel goed innoveren, nieuwe producten ontwikkelen. Nederland moet meer kennisland dan landbouwland worden Alle producten die de EU binnenkomen, moeten aan onze, steeds strengere, eisen voldoen Iedere boerderij die verdwijnt, is er een teveel Kennis van consumenten over voedselproductie De leden van het Consumentenplatform kunnen zich voorstellen dat consumenten de hogere prijs van duurzaam voedsel niet kunnen verklaren en de producten daarom niet kopen. Duurzaam voedsel moet een eigen gezicht krijgen, dat inspeelt op emotie en de zorg die in de productiefase aan het voedsel wordt besteed. Daarnaast is meer aandacht gewenst voor producten uit de nabije omgeving van consumenten. Dat is goed voor het imago van Nederlandse boeren, voor waardering voor het Nederlandse landschap en het brengt consumenten meer in aanraking met de productie van voedsel. De consument vindt duurzame producten niet twee keer zo goed, terwijl de prijs wel twee keer zo hoog is Steeds meer producten worden onherkenbaar verwerkt, dat maakt de zichtbaarheid van duurzaam voedsel moeilijker Voor consumenten is niet zichtbaar wat er gebeurt op het gebied van duurzame productie. Ruchtbaarheid geven aan goede initiatieven is belangrijk Verslag 13 juni

7 Het is belangrijk dat consumenten voedsel kennen en eten dat in hun eigen omgeving wordt geproduceerd Verslag 13 juni

8 Beleidssuggesties Het Consumentenplatform heeft suggesties aangedragen om de rol van de prijs in het vergroten van het marktaandeel van duurzaam voedsel te beïnvloeden. Definitie van duurzaam geproduceerd voedsel 1. Definieer duurzaam geproduceerd voedsel en leg dat in enkele, begrijpelijke kernbegrippen uit. 2. Sluit in de communicatie over duurzaamheid aan bij duurzaamheidsaspecten waar consumenten belang aan hechten. 3. Het Eko-keurmerk moet betekenen dat de consument toegevoegde waarde krijgt voor de hogere prijs van het product. Voorkom misbruik van het Eko-label, het product moet aantoonbaar duurzamer zijn. 4. Bepleit dat Skal bij de certificering van Eko-producten ook eisen stelt aan de milieubelasting als gevolg van transport. 5. Zet de inspanningen om gangbaar voedsel te verduurzamen door. Begin met het verhogen van de standaard voor de minst duurzame voedselproducten. Het prijsverschil tussen duurzaam geproduceerd en gangbaar voedsel 6. Onderzoek de mogelijkheden voor een lager BTW-tarief voor duurzaam voedsel. 7. Onderzoek de prijstolerantie bij consumenten voor verschillende duurzame of streekgebonden voedselproducten. Betrek in het onderzoek ook het aankoopgedrag van consumenten in landen die behoren tot onze voornaamste handelscontacten. 8. Betaal als overheid de Eko-licentie in plaats van boeren en producenten. 9. Stimuleer producenten om samengestelde producten gedeeltelijk uit duurzame ingrediënten te maken. Verslag 13 juni

9 10. Stimuleer de ontwikkeling van innovatieve technische en wetenschappelijke toepassingen in de duurzame land- en tuinbouw. 11. Stimuleer pilots die duurzame voedselproducten zonder tussenkomst van tussenhandel vermarkten (bijvoorbeeld via internet). Dit draagt bij aan een redelijke onkostenvergoeding voor producent. 12. Ga bij relevante producten na wat het prijseffect is als sterk kostprijsverhogende duurzaamheidscriteria worden geschrapt. De toekomst van voedselproductie in Nederland en de EU 13. Leg in het overheidsbeleid van Nederland het zwaartepunt op landbouw als landschappelijk cultuurelement en kennisintensieve hoogwaardige productie. 14. Vorm met de EU één blok naar de wereldmarkt om specifieke cultuur en waarden op het gebied van voedsel te behouden. 15. Voer als EU een verbod in voor onduurzame productiemethoden. Handhaaf dit verbod ook voor producten van buiten de EU. 16. Probeer te voorkomen dat er in WTO-verband een verbod komt om producten te onderscheiden op basis van productiemethoden. 17. Organiseer een publiek debat over het belang van de landbouw voor het landschap, de voedselvoorziening en de cultuur van Nederland. De kennis van consumenten over voedselproductie 18. Richt overheidscampagnes voor langere tijd op één biologische productgroep, niet op allemaal tegelijk. 19. Speel met campagnes, keurmerken en regelgeving vooral in op aspecten van duurzaamheid waaraan consumenten belang hechten. 20. Leer van buitenlandse trends en pilots, zoals Food from Britain en Beyond Organic, om Nederlandse voedselproducten onder de aandacht van consumenten te brengen. 21. Inventariseer de inspanningen van het buitenlandse bedrijfsleven om producten van eigen bodem of streek te promoten. Verslag 13 juni

10 Procedurele punten Consumentenplatform 13 juni Bijeenkomst over LNV Consumentenplatform met stakeholders Het LNV Consumentenplatform is niet onopgemerkt gebleven. Verschillende belangenorganisaties vroegen zich af wat het Consumentenplatform precies inhoudt en of er voldoende ruimte overblijft voor hun reguliere overleg met het ministerie. Tijdens een informatiebijeenkomst op 10 april hebben vertegenwoordigers van circa 25 organisaties gesproken over het Consumentenplatform. Het ministerie van LNV maakte duidelijk dat het Consumentenplatform interessante ideeën oplevert waar je als beleidsmakers iets mee wilt doen. Afgesproken is dat het ministerie geïnteresseerde stakeholders betrekt bij de uitwerking van suggesties van het Consumentenplatform door een lunchbijeenkomst te organiseren. Het Consumentenplatform wordt op de hoogte gehouden van de uitkomsten van deze bijeenkomsten. 1. Ledenlijst De leden ontvangen een nieuwe lijst met namen van alle leden, aangevuld met adres- en gegevens. 2. Evaluatie onder leden Over de uitkomsten van evaluaties onder de leden wordt gerapporteerd aan het Consumentenplatform. 3. Aan- en afwezigen 13 juni 2003 Aanwezigen platform: Annie Brouwer (vz) Boudewijn de Blij Anneke Ammerlaan Saskia Aalbers Steve Badloe Henk Bakker Jolinde van Dijk Claudia Gölz Ellen Govers Verslag 13 juni

11 Arian Kamp Beate Kettlitz Wouter Klootwijk Michiel Korthals Sonja van Tichelen Teo Wams Wim van Wouw Overige aanwezigen: Ministerie LNV Johan Gatsonides André Jurjus Mineke de Lange Hans van den Heuvel Roelfine Krommendijk Willem Roeterdink Schuttelaar & Partners Marije Hulsinga Suzanne van der Pijll Afwezigen: Ellen Jansen Jan Staman Verslag 13 juni