Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4. De opleiding biochemie en biotechnologie 6. Hoe begin je eraan? 8. Het studieprogramma 9

Transcriptie

1

2

3 Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 De opleiding biochemie en biotechnologie 6 Hoe begin je eraan? 8 Het studieprogramma 9 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar 13 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 17 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar 23 De masteropleiding 27 Diploma op zak, wat nu? 30 Alumni aan het woord 31 Nuttige info bij de start van je studietraject 32 Studiebegeleiding 36 Studeren in het buitenland 39 Hoe bereik je gemakkelijk de campussen? 40 Infomomenten 42 Nuttige contactgegevens 43 Addendum 44

4

5 Welkom Je hebt de weg naar de Universiteit Antwerpen gevonden. Nu wil je meer informatie over onze universiteit en onze opleidingen. Dit boekje helpt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met studenten. Binnen de Associatie Hogescholen & Universiteit Antwerpen werken we nauw samen met de Plantijn Hogeschool, de Karel de Grote-Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Studeren aan de universiteit is het begin van een nieuwe periode in je leven. Belangrijk is dat je je goed voelt op de universiteit van je keuze en dat je je binnen enkele jaren goed voelt met je behaalde diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden geregeld bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie. Leren is leven is de slogan van onze universiteit. Niet zomaar een leuze, want wij maken werk van een goed evenwicht tussen leren en leven. Met kennen ben je niets zonder het kunnen. De link tussen leren en leven is hier voelbaar aanwezig. Als je naar een van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het prettig studeren is aan de Universiteit Antwerpen. Zowel onze medewerkers als onze studenten zullen je er graag over vertellen en kijken alvast uit naar de kennismaking! Prof. dr. Alain Verschoren Rector Universiteit Antwerpen Voorwoord 3

6 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent bijvoorbeeld dat je zo veel mogelijk les volgt in kleine groepen, wat een vlotte interactie mogelijk maakt. Dankzij de kleine afstand tussen studenten en docenten kan je rechtstreeks bij je proffen terecht met eventuele vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard. Dat biedt opnieuw kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen, die oog hebben voor theorie én praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet. De ivoren academische toren werd al lang geleden gesloopt. Academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet het memoriseren van feitenkennis centraal, maar verwerf je relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. De bachelor-masterstructuur schept ruimte voor vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen worden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen worden verruimd. Infrastructuur De Universiteit Antwerpen beschikt over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen. De laatste jaren werd ook op grote schaal geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden. De studenten van de Universiteit Antwerpen zitten verspreid over vier campussen. De campussen Drie Eiken, Middelheim en Groenenborger liggen aan de zuidelijke stadsrand, in een groene omgeving. Studeer je op Campus Drie Eiken dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers 4

7 rondom de campus. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum Middelheim en aan het Nachtegalenpark. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde zestiende-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen, maar ook een brede vorming aanbieden: jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit bij personeel en studenten, en in haar studieprogramma s. Antwerpen Je kiest natuurlijk ook voor de stad Antwerpen. Studeren is niet alleen met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad die meer is dan de universiteit en de hogescholen: het is een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur,... Kort samengevat: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. 5

8 De opleiding biochemie en biotechnologie Wat is biochemie en biotechnologie? Biochemie is de basiswetenschap die een verklaring van het leven op moleculairbiologisch niveau probeert te geven. De chemische reacties die bij een bepaald biologisch verschijnsel horen worden onderzocht tot op moleculair niveau. Door het begrijpen van deze verschijnselen op het micro-niveau, kunnen verschijnselen op het macro-niveau (bijvoorbeeld cel-weefsel-organisme-niveau) verklaard worden. Deze studie is toegespitst op o.a. de overdracht van genetische informatie, de organisatie van de energiehuishouding, het bepalen en onderhouden van structuur, het tot stand brengen van levens verrichtingen,. Biotechnologie houdt zich bezig met de technieken om de fundamenteel biochemische kennis te gebruiken voor praktische doeleinden en is een heel breed terrein dat zich uitstrekt van kaasmaken tot hightechlaboratoriumwerk. Een onderdeel van de biotechnologie dat tegenwoordig in de aandacht staat is de genetische manipulatie en de implicaties hiervan op het proteoom. Waarom biochemie en biotechnologie studeren? Ben je geïnteresseerd in biologische fenomenen op moleculair niveau? Heb je belangstelling voor de creatie van nieuwe moleculen met biologische relevantie? Heb je interesse in de toepassing van deze kennis in de praktijk? Biochemie is een wetenschap die zich situeert op het grensgebied van de biologie, de chemie en de fysica. Je bent bijgevolg ook in al deze gebieden geïnteresseerd en je wilt deze wetenschappen met elkaar combineren. Waarom biochemie en biotechnologie studeren in Antwerpen? Dat de biochemie in brede zin de basis vormt voor de ontwikkelingen in de biotechnologie en de genetische manipulaties is evident. Het domein is echter zo breed en vergt gespecialiseerde technieken waardoor taakverdeling en specialisatie noodzakelijk worden. Onze opleiding sluit onmiddellijk aan bij de meest recente ontwikkelingen in genoom- en proteoomanalyse, de bio-informatica en de computermodellering. Naast een grondige theoretische vorming krijg je ook een degelijk praktische opleiding zowel in het laboratiorium als op de computer. Een degelijk programma, actief onderwijs, vlot contact tussen academisch personeel en studenten kenmerken de opleiding biochemie en biotechnologie aan de Universiteit Antwerpen. 6

9 Bachelor in de biochemie en biotechnologie Biochemie en biotechnologie is in Vlaanderen een jonge discipline. Nochtans heeft de Universiteit Antwerpen reeds meer dan 30 jaar ervaring in biochemieonderwijs opgebouwd. Sinds het decreet op de universiteiten in 2004 kan je in Vlaanderen biochemie en biotechnologie studeren als autonome bama- opleiding. In het eerste jaar krijg je een basisopleiding in wetenschappen (wis- en natuurkunde - chemie - biologie en cellen en weefsels). In het tweede en derde jaar behandel je de voornaamste biochemische disciplines (metabolisme, enzymologie, microbiologie, moleculaire biologie, celbiologie en genetica, fysiologie). Gezien de discipline op korte tijd een spectaculaire evolutie kent, moet het studieprogramma geregeld aangepast worden. De Onderwijscommissie Biochemie en Biotechnologie waakt over de kwaliteit van de opleiding. Master in de biochemie en biotechnologie In de masteropleiding heb je de ruimte voor oriëntatie via keuzevakken en het maken van een masterproef bij één van onze onderzoeksgroepen. Deze leggen zich toe op het biochemisch onderzoek gaande van de genetische oorzaken van ziekten, kankeronderzoek,. tot de zoektocht naar diagnos tische merkers op DNA en eiwitniveau. De master biochemie en biotechnologie geeft een keuze uit drie verschillende majormodules en drie minormodules. Als major kan je kiezen uit moleculaire en cellulaire neurowetenschappen, systeembiologie of celbiologie en fysiologie. Deze major wordt aangevuld met een minor onderzoek, onderwijs of ondernemerschap; dit laat je toe jezelf te profileren in het onderzoek, het onderwijs of het ondernemerschap. De master is eveneens toegankelijk voor bachelors uit andere wetenschappelijke vooropleidingen. 7

10 Hoe begin je eraan? Toelatingsvoorwaarden Om toegelaten te worden tot een universitaire studierichting, moet je beschikken over een diploma van het hoger secundair onderwijs. Een diploma van een professionele bachelor geeft eveneens toegang tot het universitair onderwijs. Internationale studenten moeten beschikken over een diploma secundair onderwijs dat ook in het thuisland toegang verleent tot een gelijkwaardige studierichting. Wie niet-nederlandstalig secundair onderwijs volgde, moet slagen in een door de Universiteit Antwerpen erkende taaltest Nederlands. Voor meer informatie in verband met toelatingsvoorwaarden (diploma en taal) en aanvraagprocedure neem je contact op met de International Student Officer (Sonia Brunel, Voorkennis Je kiest deze opleiding vanuit een belangstelling voor de biologie en chemie van het leven, de organismen en hun cellen. Je vindt de moleculaire architectuur en functie van de cel, de informatieoverdracht tussen cellen fascinerend. Net zoals voor alle academische opleidingen beschik je over een behoorlijke algemene kennis en vooral over een belangstelling voor de natuurwetenschappelijke vakken. Een studierichting in het algemeen secundair met een groot pakket wetenschappelijke vakken en wiskunde is daarom de beste vooropleiding. Best beschik je ook over zin voor teamwerk en over belangstelling voor het fundamenteel onderzoek. Heb je keuzemoeilijkheden? Misschien zit je nog met een hele resem vragen en twijfel je nog tussen bepaalde richtingen. Wordt het biochemie en biotechnologie, bio-ingenieur, chemie, biologie of biomedische wetenschappen? Welke studierichting is theoretischer en welke biedt meer toepassingen en is praktischer gericht? Op de open campusdagen in de maanden maart en april kom je er meer over te weten. Je kan ook steeds een afspraak maken met één van de medewerkers van het Studenten Informatie Punt (STIP). Wil je je keuze eens bespreken met een professor uit de biochemie en biotechnologie, neem dan contact op per mail met prof. Xaveer Van Ostade (xaveer. of prof. Sylvia Dewilde 8

11 Het studieprogramma Studiepunten De studieomvang van elke opleiding wordt uitgedrukt in studiepunten (sp.). Studiepunten geven een goed beeld van de relatieve tijdsbesteding die verwacht wordt voor elk opleidingsonderdeel. Een voltijds academiejaar telt 60 studiepunten. Deze norm werd overgenomen van het Europees ECTS-project (European Credit Transfer and Accumulation System). Elk studiepunt komt overeen met een studietijd van 25 tot 30 uren. Hierin zijn het bijwonen van de hoor- en werkcolleges, de voorbereidingstijd en het studeren voor de examens vervat. De totale studietijd voor een voltijds academiejaar varieert tussen en uren studie. Het aantal studiepunten van een opleidingsonderdeel zegt dus meer over de hoeveelheid tijd je er uiteindelijk aan zal besteden dan het aantal uren dat je les hebt. De volledige bacheloropleiding biochemie en biotechnologie omvat 180 studiepunten, de masteropleiding 120 studiepunten. De indeling in uren theorie (th.) en praktijk (pr.) is in werkelijkheid niet altijd even scherp als hier weergegeven. Sommige vakken bieden een mengvorm van klassieke lessen, zelfstudie en praktisch werk. Collegeroosters Een voorbeeld van een collegerooster vind je op 9

12 Bachelor eerste jaar Th. Pr. Sp. Biochemie - Biotechnologie Cellen en weefsels Chemie Chemie/Biochemie: ex. vaardigheden, incl. veiligheid in het labo Beginselen in de chemie I, incl. theoretische oefeningen Beginselen in de chemie II, incl. theoretische oefeningen Organische chemie, incl. th. oefeningen Biologie Evolutieleer en biologische classificatie 20 3 Biodiversiteit en functie Wiskunde en fysica Wiskunde Fysica Totaal

13 Bachelor tweede jaar Th. Pr. Sp. Biochemie - Biotechnologie Biopolymeren 40 6 Cellulaire fysiologie Analytische biochemie 40 5 Biokatalyse en bio-energetica 50 7 Moleculaire biologie 40 6 Microbiologie 30 4 Biostatistiek Geïntegreerd practicum Chemie Organische reacties Fysica Fysica II Zelfstandig wetenschappelijk werk Wetenschappelijk rapporteren 60 4 Totaal

14 Bachelor derde jaar Th. Pr. Sp. Biochemie - Biotechnologie Metabolisme 30 4 Moleculaire celbiologie 40 6 Virologie 30 4 Bio-informatica 40 6 Moleculaire en cellulaire immunologie Moleculaire genetica v. prokaryoten en gisten 40 6 Moleculaire genetica van Eukaryoten 40 6 Geïntegreerd moleculair practicum Systeemfysiologie Levensbeschouwing 30 3 Zelfstandig wetenschappelijk werk Scriptie Totaal

15 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar In deze brochure vind je de inhoud van de opleidingsonderdelen van de bachelor biochemie en biotechnologie. Op staat meer uitgebreide informatie over de begin- en eindtermen, inhoud, werk- en evaluatievormen en het noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal. Beginselen in de chemie I In deze cursus behandelen we de noodzakelijke begrippen ivm atoomstructuur en molecuulstructuur, en bekijken we hoe, vertrekkende vanuit de eigenschappen van een enkele molecule, macroscopische eigenschappen kunnen modelleren / verklaren. Belangrijke topics die hierbij aan bod komen zijn o.a. ontwikkeling van het atoommodel ontwikkeling van MO-theorie: chemische binding in het H2+ ion, diatomische homonuclueaire en heteronucleaire diatomische moleculen, polyatomische moleculen, hybridisatie-theorie, VSEPR-theorie, resonantie-theorie,... intermoleculaire krachten: elektrostatische interacties, polarisatie-interacties, London dispersiekrachten, waterstofbruggen ideale en niet-ideale gassen, vloeistoffen en vaste stoffen Ervaringen opgedaan tijdens de voorbije jaren hebben aangetoond dat veel studenten last hebben met de basisbegrippen zoals stoechiometrie en concentraties. Tijdens de theoretische oefeningen aansluitend op dit opleidingsonderdeel worden de verschillende fundamenten herhaald en ingeoefend. Beginselen in de chemie II In een eerste gedeelte van de cursus leer je de basisbegrippen uit de chemische thermodynamica aan, en wordt het begrip chemisch evenwicht behandeld. Hierbij besteden we ruime aandacht aan zuur-base-evenwichten, oplosbaarheid en elektrochemie. Ook de basisbegrippen ivm reactiekinetiek worden behandeld. Tijdens de theoretische oefeningen leer je de bestudeerde modellen toe te passen en te gebruiken. In een tweede gedeelte van de cursus worden enkele belangrijke chemische producten, hun eigenschappen en hun bereidingswijzen besproken. 13

16 Evolutie Na een inleidend hoofdstuk over de geschiedenis van de evolutieleer, volgt een hoofdstuk over de basisprincipes van micro-evolutie. Daarin worden eerst een reeks belangrijke begrippen gedefinieerd en besproken. Daarna wordt stilgestaan bij enkele oudere en recentere controversen omtrent de theorie van evolutie door natuurlijke selectie. In een derde hoofdstuk wordt kort ingegaan op macro-evolutionaire gebeurtenissen en de snelheid en het tempo van dergelijke veranderingen. Het laatste hoofdstuk bespreekt de biologische nomenclatuur en classificatie, met opgave van de verschillende filosofieën daaromtrent. Biodiversiteit en functie De cursus is opgebouwd uit drie luiken. 1. Diversiteit en overzicht van de grote bouwplannen Hier wordt een overzicht gegeven van de prokaryoten, protisten, wieren, schimmels, planten en dieren, hun evolutieve verwantschappen en cohabitatie in bv. symbiose en pathogenese en dit alles gezien vanuit de relatie vorm en functie. De belangrijkste diergroepen worden besproken met hun typisch bouwplan en de belangrijke evolutieve transities. 2. Vorm en functie planten Hier behandelen we kort hoe verschillende processen verlopen in een plant en hoe de vorm inherent gekoppeld is aan de vereiste functie. Er worden voorbeelden gegeven uit het dagelijks leven en toepassingen uit de industrie, landbouw en farmacie. 3. Vorm en functie dieren Bijzondere aandacht wordt besteed aan de rol van adaptatiemechanismen waardoor dieren zich kunnen aanpassen aan zeer wisselende omstandigheden. Cellen en weefsels De cursus omvat de relatie tussen vorm en functie, de subcellulaire organisatie van de cel, en de interacties van cellen met hun omgeving. De volgende topics komen aan bod: historische ontwikkeling van de celbiologie, gekoppeld aan de evolutie en verfijning van de experimentele waarnemingstechnieken; structuur en functie van de celorganellen en membranen: cytosol, kern, mitochondria, peroxisomen, endoplasmatisch reticulum, Golgi-apparaat, plasmamebraan, secretoire vesikels, endosomen en lysosomen; dynamische processen zoals endocytose, fagocytose, celcommunicatie, mitose en meiose. Verder krijg je een overzicht van de specialisatie van cellen en hun structuur in de belangrijkste weefsel. Op deze manier heb je een morfologisch-functionele basis voor de cursus moleculaire celbiologie (Ba 3) waarin deze processen op het moleculaire niveau verder worden uitgewerkt. 14

17 Chemie/Biochemie: experimentele vaardigheden De beginnende biochemicus/biotechnoloog moet zich allerlei vaardigheden moeten eigen maken die nodig zijn om op een wetenschappelijk verantwoorde, efficiënte en veilige manier te experimenteren in het laboratorium. Daarom leer je in dit opleidingsonderdeel basistechnieken aan die in een scheikundig laboratorium worden toegepast, zoals werken met een bunsenbrander en glasbuis bewerken, wegen, filtreren, oplossingen en verdunningen maken, pipetteren en titreren, fysische constanten (kookpunt, smeltpunt, soortelijk gewicht, etc.) bepalen, stoffen zuiveren (sublimatie, omkristallisatie, distillaties, etc.) etc.. Naast de technische aspecten van de handelingen en opstellingen die gedaan/ gemaakt worden, behandel je ook de theoretische basis waarop de gebruikte technieken en handelingen berusten behandeld. Verder is het nauwkeurig werken en leren rapporteren van resultaten onderdeel van dit opleidingsonderdeel. Je zal leren omgaan met de risico s (zowel veiligheids- als milieurisico s) die het werken met chemicaliën inhouden en oefenen in een houding van permanent veiligheidsen milieubewustzijn. Daarom worden algemene veiligheids- en milieuaspecten in de eerste inleidingsles uitgebreid besproken. Ze komen expliciet aan bod in de afspraken die gemaakt worden met de studenten tijdens deze eerste les. In de volgende inleidingslessen en tijdens de practica worden de milieu- en veiligheidsrisico s verbonden aan de experimenten telkens toegelicht, en leer je hoe op een veilige manier gewerkt kan worden en hoe geproduceerd afval afgevoerd dient te worden. Je wordt vertrouwd gemaakt met algemene goed beschikbare software paketten (Excel, Maple, MathCad). Deze informaticapaketten worden ingezet voor de verwerking van experimentele gegevens en modellering van eenvoudige chemische problemen. Bovenstaande algemene leerdoelen worden geïntegreerd in experimenten die aansluiten bij de theoretisch opleidingsonderdelen algemene scheikunde en inleiding organische scheikunde. Fysica I Tijdens deze cursus zal je getraind worden in vectorrekening, kinematica, dynamica, hydrostatica, oppervlaktespanning en kapillariteit, hydrodynamica, thermometrie, transport van materie, thermodynamica, geometrische optica, trillingen en golven. Deze onderwerpen worden zoveel mogelijk belicht met aan biologieverwante voorbeelden, toepassingen en vraagstukken. De leerstof wordt ook verder uitgewerkt aan de hand van laboratoriumwerk. 15

18 Organische chemie In deze introductiecursus organische scheikunde behandel je de verschillende klassen van organische verbindingen en hun functionele groepen (inclusief naamgeving) systematisch. Belangrijke basisbegrippen zoals isomeren, rotameren, conformeren, tautomeren, resonantie en aromaticiteit zullen aan de hand van voorbeelden en oefeningen verklaard worden. Tevens zal een basis gelegd worden voor de cursus organische synthesen in bachelor 2 door de termen nucleofiel en elektrofiel te introduceren. Wegens het grote belang van organische moleculen in onze maatschappij zullen verscheidene illustraties gegeven worden vanuit de farmaceutische en agrochemische industrie. Hierbij nauw aansluitend zullen in het kader van de duurzame ontwikkeling tevens voorbeelden worden aangehaald van organische poluenten in ons leefmilieu. Wiskunde De cursus zal je vertrouwd maken met technieken uit de analyse van één en meerdere veranderlijken, die van nut kunnen zijn in een bredere (toegepast) wetenschappelijke context. Bij een korte revisie van de analyse in één veranderlijke besteden we grote aandacht aan het opvullen van eventuele lacunes uit het middelbaar onderwijs, zodat iedereen een gelijk basispakket kan verwerven. Meer aandacht in vergelijking met een gemiddelde cursus wiskunde wordt besteed aan het herkennen van probleemstellingen en het aanwenden van een juist wiskundig instrumentarium om deze problemen op te lossen, zodanig dat verdere oplossing (bijvoorbeeld per computer) mogelijk wordt. Hierbij werk je onder meer met numerieke software (in casu Maple), hetgeen perfect aansluit bij onderwerpen als numerieke integratie, het zoeken van nulpunten van een vergelijking met de methode van Newton-Raphson en numerieke reeksen. Minder aandacht zal geschonken worden aan het studeren van bewijzen, alhoewel het op een wiskundig correcte manier uitdrukken van bepaalde concepten als belangrijk wordt geacht. Ook bepaalde theoretische concepten zoals differentiaalvergelijkingen worden grondig uitgewerkt met het oog op een vlotte omgang met de diverse oplossingsmethodes. 16

19 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Analytische biochemie In de cursus maak je kennis met de spectrofotometrische en colorimetrische methoden voor de kwalitatieve en kwantitatieve bepaling van de bouwstenen van biopolymeren en van het eiwit-, nucleïnezuur, polysaccharide- en lipidegehalte van biochemische preparaten. Na bespreking van de celcultivatie, celtelling en scheiden van celtypes behandelen we de methoden om cellen en weefsels te homogeniseren en te fractioneren. Verder bespreken we de methoden gebruikt voor de zuivering en de karakterisatie van celorganellen en hun bouwstenen (eiwitten, nucleïnezuren. Ook de scheiding door precipitatie, filtratie, centrifugatie (grens-, zone- en evenwichtsdichtheid-centrifugatie), chromatografie (ionenuitwisseling, gelfiltratie, hydrofobe- en affiniteitschromatografie) en gelelektroforese (agarose, polyacrylamide) worden uitvoerig behandeld. Biokatalyse en bio-energetica Je maakt kennis met de eigenschappen van enzymen en het effect van de enzym-, substraat-, inhibitor- en activatorconcentratie. Vooral de mechanismen welke bijdragen tot de verhoging van reactiesnelheid door enzymen (nabijheid, oriëntatie, vormen van nucleofiele en elektrofiele centra, zuur-base-katalyse) in vergelijking met een chemische reactie zijn een onderdeel van de cursus. Verder besteden we aandacht aan de opbouw van het actief centrum en worden de mechanismen van substraatbinding en katalyse behandeld aan de hand van chymotrypsine. De regulatie van de enzymatische activiteit door allosterie, coöperativiteit, en door covalente modificaties wordt eveneens besproken. Naast de basis elementen van de enzymologie, krijg je een introductie in de bioenergetica: hoe wordt energie in de cel op een efficiënte manier overgedra gen. We bespreken een overzicht van de oxidatieve afbraak van de koolhydraten (glycolyse, citroenzuurcyclus, oxidatieve forsorylatie). Het effect van hormonen, groeifactoren, transcriptiefactoren en receptoren, m.a.w de signaaltransductie cascades, op het metabolisme en op de besproken enzymes zal tevens worden toegelicht. Biopolymeren In deze cursus gaan we stap na stap na waarom biomoleculen een karakteristieke structuur vertonen die hen in staat stelt tot het uitvoeren van een soms zeer specifieke taak. 17

20 Het eerste deel behandelt de energetische krachten welke biopolymeren bij elkaar brengen en houden, en die voor de flexibiliteit en dynamiek van deze moleculen instaan. De drie volgende delen betreffen een bespreking van de structuren van respectievelijk de nucleïnezuren, eiwitten en carbohydraten. Daarbij bespreken we eerst de bouwstenen van elk van deze moleculen, waarna we nagaan hoe deze zich organiseren in primaire, secundaire, tertiaire en quaternaire structuren. Het laatste deel betreft de lipiden welke sensu strictu geen biopolymeren kunnen genoemd worden, maar die toch behandeld worden gezien hun modulaire opbouw en belang bij cellulaire processen. Biostatistiek In deze cursus wordt je vertrouwd gemaakt met statistische analyse van gegevens afkomstig van wetenschappelijk onderzoek, teneinde analyses van eigen onderzoek te kunnen uitvoeren of de statistische analyses uit de wetenschappelijke literatuur te kunnen interpreteren. Hiervoor worden databestanden met echte gegevens gebruikt uit biomedisch onderzoek. De statistische testen worden aan de hand van voorbeelden toegelicht (SPSS). Met behulp van een overzichtelijk beslissingsschema wordt aan de student aangeleerd welke statistische test het meest geschikt is voor een statistisch probleem. Bij de parametrische methoden worden volgende methoden behandeld: gepaarde en ongepaarde t-test, one way, two way en repeated measures anova, enkelvoudige en meervoudige lineaire regressie analyse en correlatie. Bij de niet-parametrische methoden worden Mann-Whitney U test, Kruskal Wallis, Friedman, kappa analyse, Chi kwadraat en Mantel Haenszel toegelicht. Tevens worden een aantal multivariate testen zoals logistische regressie, discriminant analyse en clusteranalyse aangeleerd. In de pc practica voer je individueel met behulp van het statistisch software pakket SPSS de in de les toegelichte technieken zelf uit. Je leert hoe onderzoeksgegevens te verzamelen, een kwaliteitscontrole toe te passen, te analyseren en te presenteren onder de vorm van grafieken en tabellen, typisch voor wetenschappelijke publicaties. Cellulaire fysiologie In biologie en fysiologie heeft de natuur specifiek gebruik gemaakt van onderliggende fysische wetten en eigenschappen. In de cursus cellulaire fysiologie 18

21 worden verschillende cellulaire processen bestudeerd vanuit deze achtergrond. De bestudeerde processen omvatten o.a.: Membraantransport rustpotentiaal actiepotentiaal cellulaire exciteerbaarheid Spiercontractie, mechanica en excitatie-contractiekoppeling Osmose, diffusie, ultrafiltratie van nutrienten en gassen Neurotransmissie en basisbegrippen neurofysiologie Sensorische systemen (gehoor, gezicht) en hun informatieverwerking Regeltheorie en feedback systemen Fysica II In de theoriecursus krijg je een overzicht van de belangrijkste begrippen uit de elektriciteit, elektromagnetisme, fysische optica, microscopen, atoomkernen en radioactiviteit, we voeren meerdere demonstratie experimenten uit om het verband tussen theorie en natuurverschijnsel proefondervindelijk te achterhalen. We bespreken elektrische lading, elektrostatische krachten, velden en potentiaal, geïllustreerd aan de hand van voorbeelden zoals bliksemontlading en belang van elektrostatische krachten bij de reproductie van DNA. Vervolgens komen begrippen als weerstand en condensator aan bod, met bijvoorbeeld een toepassing in de geleiding van zenuwvezels, en wordt de analyse van elektrische circuits behandeld. In het elektromagnetisme komen magnetische krachten en magnetische inductie aan bod, interactie van magnetisme met materie, en een aantal toepassingen zoals de massaspectrometer en het cyclotron. We hebben aandacht voor wisselstroom en impedanties, de toepassing in elektrische modellering van biologische systemen, en het verband met de elektrofysiologie. In de fysische optica wordt interferentie, buiging, diffractie en de werking van de laser behandeld. We hebben bijzondere aandacht voor polarisatieverschijnselen, o.a. optische activiteit van biologische moleculen. In een apart hoofdstuk behandelen we de beeldvorming in de belangrijkste soorten microscopen, en hun toepassing in de biologie. Tot slot volgt een introductie over atoomkernen en radioactiviteit, met toepassingsvoorbeelden als radioactieve dateringsmethoden, de Calvin cyclus en een bespreking van kernenergie. De introductie laat toe de interactie van straling met materie te begrijpen, waarbij we bijzondere aandacht besteden aan stralingsrisico s bij het werken met radioisotopen en uitwerking van straling op levende wezens. We maken tijd voor een oefeningen sessie, waarbij de studenten zelf hun keuze van vraagstukken aanbrengen uit het bundel dat ter beschikking is bij de cursusdienst. Dit bundel bevat vroegere examenvragen met korte toelichting over de oplossingswijze: studenten lossen deze vraagstukken op als zelfstudie, in de oefensessie worden geselecteerde vraagstukken gezamenlijk doorgenomen met nadruk op algemene oplossingsstrategie. In de laborato rium sessies leren de studenten omgaan met verschillende basis meettechnieken. 19

22 Ze leren de computer gebruiken als meetinstrument. De fysische meettechniek wordt aangeleerd via toepassingen in de life-sciences en de biologie: oscilloscoop voor meting van zenuwreflexen, optische diffractie aan pollen en rode bloedlichaampjes, polarimetrie om een vergistingsproces te volgen, datering van stalen met radioactiviteit. In sommige proeven verzamelen verschillende teams gegevens door de weken heen, om uiteindelijk met coaching van de begeleider tot gezamenlijke conclusies te komen. Over de resultaten van één proef bereiden studenten een mondelinge presentatie voor, die ze voorstellen aan elkaar. Geïntegreerd practicum In een eerste opdracht ga je via phenotypering, sequentiebepaling en zoekopdrachten in computer databanken de identiteit van een onbekende bacterie achterhalen. Hierbij maak je gebruik van microbiële technieken, DNA-isolatie, fragmenteren van DNA d.m.v. restrictie enzymen, agarose-gelelectroforese, ligatie van DNA in een vector, heat-shock transformatie, plasmide isolatie, DNAamplificatie d.m.v. de polymerase kettingreactie, en sequentiebepaling van DNA. In een tweede hoofdopdracht breng je een eukaryoot eiwit tot expressie in een bacterieel systeem. Hierbij gebruik je volgende technieken: expressieclonering, zuivering van het eiwit door differentiële precipitatie door uitzouting, chromatografische scheidingen, enzym en eiwit testen en gelelectroforese. In een derde opdracht maak je kennis met de basistechnieken die gebruikt worden in de microbiologie zoals o.a. het groeien van bacteriën en gisten, determinatie van bacteriën via Gram-kleuringen, selectieve voedingsbodems, antibiotica resistentie enz. Naast deze hoofdopdrachten zullen nog andere oefeningen uitgevoerd worden in het kader van de recombinant DNA-technologie en eiwitonderzoek. Microbiologie In deze cursus verken je de natuur van de microbiële wereld, en bespreek je volgende micro-organismen: eubacterien, archaea en eukaryotische microorganismen. Hierbij besteden we in het bijzonder aandacht aan: stofwisseling, groei, fysische en chemische factoren die de groei beïnvloeden,taxonomie en fylogenie,relatie tussen structuur en functie in prokaryoten, epidemiologie, weerstand en pathogeniciteit. Verder worden de biochemie van de fermentatie en enkele biotechnologische toepassingen besproken. Via zelfstudie zal de student zich inwerken in een vrij te kiezen groep van microorganismen uit de beschrijvende microbiologie. 20

23 Moleculaire biologie We bespreken de structuur en functie van het DNA. Je maakt kennis met DNAreplicatie en recombinatie in al zijn aspecten. We bespreken de transcriptie van DNA naar RNA en de translatie naar eiwitten, en alle controlemechanismen die hierbij betrokken zijn. Tenslotte bekijken we het voorkomen van DNA-mutaties en het herstel hiervan. Ook de basisprincipes van recombinante DNA-technologie komen aan bod. Moleculaire herkenning: spectroscopische technieken Je leert de structuur van een onbekende (organische) verbinding te bepalen aan de hand van verschillende spectroscopische technieken. Je maakt o.a. kennis met UV-visspectroscopie, vibratiespectroscopie, Nucleaire Magnetische Resonantie spectroscopie en massaspectrometrie. De technieken oefen je verder in via verschillende geïntegreerde oefeningen. Organische reacties In deze cursus behandelen we de belangrijkste reacties die de verschillende klassen van organische verbindingen kunnen ondergaan of waarlangs ze 21

24 gevormd worden. De interconversie van functionele groepen benaderen we vanuit mechanistisch standpunt. Eveneens bespreken we de vorming en reactiviteit van radicalen. Doorheen de cursus leer je, aan de hand van voorbeelden en oefeningen, deze reacties creatief gebruiken voor de synthese van nieuwe producten en het retrosynthetisch denken (disconnectie). Wegens het grote belang van organische moleculen in onze maatschappij bespreken we verscheidene illustraties vanuit de farmaceutische en agrochemische industrie. Hierbij nauw aansluitend zullen, in het kader van de duurzame ontwikkeling, tevens voorbeelden worden aangehaald van organische poluenten in ons leefmilieu. Zelfstandig wetenschappelijk werk Wetenschappelijk rapporteren Het opleidingsonderdeel omvat wetenschapscommunicatie voor zowel een professioneel publiek als leken. Hierbij wordt op maat van studenten biochemie/ biotechnologie en vanuit een wetenschappelijk startpunt de verschillende doelgroepen in kaart gebracht en verschillende methodes aangeboden en aangeleerd om wetenschappelijke informatie op een juiste manier naar verschillende doelgroepen te brengen. Studenten dienen een inzicht te verwerven in het ontwikkelen van een communicatiestrategie voor zowel professionele doelgroepen als niet-wetenschappelijk geschoolde doelgroepen. Dit omhelst ook het gebruik van verschillende media (schrijven van o.a. een wetenschappelijk artikel, thesis, persbericht, mondelinge presentatie, deelname debatten enz.). De cursus heeft een belangrijk praktisch deel dat de communicatievaardigheden van de student aanscherpt en voorziet in een opleiding presentatietechnieken. 22

25 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar Bio-informatica Bioinformatica is een snel groeiende en belangrijke discipline die als doel heeft biologische problemen op te lossen met behulp van computermethoden. In de cursus zal uitgebreid worden ingegaan op het opzoeken,verzamelen en analyseren van DNA en proteïne sequenties. Hierbij maken we voornamelijk gebruik van gesofisticeerde databases, programma s en analysemethodes die vrij beschikbaar zijn via het World Wide Web. We bespreken zaken als de alignatie van sequenties, het zoeken naar gelijkende sequenties, het voorspellen van RNA en eiwit structuren en het zoeken naar genen alsook het aanspreken van de genoom databases komt aan bod. Een groot deel van de cursus zal bestaan uit praktische demonstraties en oefeningen. Geïntegreerd moleculair practicum Het practicum bestaat uit drie blokken: 1. Moleculaire en cellulaire immunologie: in dit gedeelte leer je werken met technieken gebaseerd op antigeen-antilichaam interacties, waaronder ELISA, immunoprecipitatie uit gel, IgG isolatie uit serum, isolatie mononucleairen,. 2. Moleculair genoom en proteoom analyse: in het tweede gedeelte integreren we technieken voor genoom- en proteoomanalyse in enkele experimenten zoals Yeast2Hybrid, Western Blotting, Mutagenese, RFLP-PCR en genotyperen van DNA-merkers op mucosacellen. Hiervoor zal je volgende technieken gebruiken: DNA-amplificatie d.m.v. de polymerase kettingreactie, agarose-gelelectroforese, RE-digest, mutatiereactie, ligatie van DNA in een vector, heat-shock transformatie, plasmide isolatie, sequencing, spectraal analyse, 3. Celculturen: in het laatste gedeelte leer je enkele basistechnieken voor het uitvoeren van celcultuurexperimenten in een Laminaire flowkast en voer je experimenten zoals de detectie van anti-actine AB en de fagocytose van bloedplaatjes uit. Naast deze hoofdopdrachten zal je verschillende genetica oefeningen maken om meer inzicht in deze materie te verkrijgen. Tijdens het ganse practicum wordt nadruk gelegd op de kritische evaluatie van resultaten, voor- en nadelen van bepaalde methoden, evenals op het ontwikkelen van creatieve oplossingen voor bepaalde vraagstellingen. 23

26 Metabolisme Metabolisme is de som van processen waarbij levende systemen vrije energie verwerven en gebruiken die zij nodig hebben om hun verscheidenheid aan functies te vervullen. Zij doen dit door de koppeling van de exergonische reacties van de oxidatie van substraten aan de endergonische processen typisch voor de levende cel zoals mechanische arbeid, actief transport en de biosynthese van complexe moleculen. Een overzicht zal gegeven worden enerzijds van de oxidatieve afbraak van de belangrijkste substraten zoals koolhydraten, vetten, aminozuren en nucleotiden en anderzijds van hun biosynthese. Aandacht zal vooral besteed worden aan: de regulatie van de metabole wegen en hun onderlinge samenhang het metabolisme van de gedifferentieerde weefsels de integratie van het metabolisme in het organisme 24

27 Moleculaire en cellulaire immunologie De cursus laat de student kennismaken met de belangrijkste componenten (organen, cellen en moleculen) van het immuunsysteem en introduceert een aantal basisconcepten en termen uit de immunologie. We bespreken een aantal experimenten die aan de basis liggen van de huidige inzichten evenals de belangrijkste methoden die in deze discipline gebruikt worden. Eigenschappen en toepassingen van polyklonale en monoklonale antilichamen komen uitgebreid aan bod. Moleculaire genetica van Eukaryoten In deze cursus behandelen we de moleculair genetische basis van verschillende aspecten van de genetica. Als prototype vertrekken we steeds van de mens. We bespreken o.a. de chromosoom structuur en functie, bevruchting en embryonale ontwikkeling, genen in families en populaties, genoom projecten en model organismen, organisatie van het mens genoom, gen expressie bij mens, pathogene mutaties, genen en genoom doorheen de evolutie, genetisch merkers en het mappen van ziektegenen, identificatie van mendeliaanse ziektegenen, mappen en identificatie van genen voor complexe ziekten, moleculaire pathologie van ziekten, genetisch testen van individuen en populaties, inleiding tot de functionele genoom, proteoom en transcriptoom analyses, overzicht van methoden voor genetische manipulatie van cellen en dieren, en nieuwe methoden voor behandeling van ziekten. Moleculaire genetica van prokaryoten en gisten Deze cursus behandelt de moleculair genetische basis van bacteriën en gisten en geeft een overzicht van de manier waarop deze kennis gebruikt wordt in laboratoria en de industrie. De belangrijkste topics die behandeld worden zijn: samenstelling en functie van het bacterieel- en gist genoom, conjugatie, transformatie, transpositie, moleculaire basis van recombinatie mechanismen, opbouw, functie en gebruik van plasmiden, regulatie van genexpressie, globale regulatiemechanismen. Virologie De cursus is een inleiding tot de algemene virologie. Volgende onderwerpen worden besproken: methodiek van het virusonderzoek, classificatie van virussen, morfologie van virussen. Het proces van infectie, de replicatiestrategie van virussen, regulatie van genexpressie, virusrijping en interactie tussen virussen onderling en hun gastheer. 25

28 Systeemfysiologie Voortbouwend op de algemene kennis van anatomie (bouwplannen biologie en cellen en weefsels Ba1), zal de structuur van de besproken organen, nodig voor het begrijpen van de functie, kort worden toegelicht. De cursus systeemfysiologie van circulatie, long, nier en endocrinologie is erop gericht de student een inzicht te geven in de werking van deze orgaansystemen als dusdanig en in hun geïntegreerde rol in de homeostase van het organisme (bij hogere vertebraten). Zelfstandig wetenschappelijk werk Scriptie Tijdens de scriptie zal je actief betrokken worden in het wetenschappelijke onderzoek van een zelfgekozen onderzoeksgroep in het domein van de biochemie en biotechnologie. Je zal onder begeleiding werken in een onderzoekslaboratorium gedurende enkele weken en hierbij kennis maken met zowel de theoretische en praktische kant van het onderzoek. De resultaten van dit onderzoek zal je verwerken in een wetenschappelijke tekst. Het onderwerp van de scriptie en de technieken waarmee je in contact komt worden mede bepaald door het onderzoeksdomein van de betreffende onderzoeksgroep. Levensbeschouwing Levensbeschouwelijke diversiteit is in de hedendaagse samenleving een feit en dit weerspiegelt zich ook aan de universiteit. Om met deze diversiteit om te gaan kiest de Universiteit Antwerpen voor actief pluralisme. Actief pluralisme wil recht doen aan het belang van levensbeschouwelijke ideeën en aan de plaats die ze in de openbare ruimte kunnen innemen. Levensbeschouwelijke ideeën blijven immers een belangrijke rol spelen in het morele bewustzijn en in het dagelijks oordelen en handelen van mensen, organisaties en samenlevingen. 26

29 De masteropleiding De invoering van het bachelor-masterprogramma is geleidelijk aan gebeurd, waardoor de opleiding optimaal kon inspelen op nieuwe decretale bepalingen en bij sturingen kon doorvoeren in de reeds ingerichte jaren. De masteropleiding heeft als doel academici te vormen met een brede biochemische en biotechnologische kennis en streeft een diepgang in het wetenschappelijk onderzoek na. De opleiding omvat drie verschillende opties: onderzoek onderwijs ondernemerschap 27

30 Master eerste jaar Th + Pr. Sp. Algemene stam Bio-ethiek 20 3 Gen- en genoomtechnologie 40 6 Eiwittechnologie en proteoomanalyse 50 6 Industriële microbiologie en biotechnologie 40 5 Modeling en structuurbepaling van biomoleculen 30 4 Major Systeembiologie Functionele proteoom analyse 30 4 Moleculaire immunologie 30 4 Data mining 30 4 Epigenetica 30 4 Moleculaire en cellulaire neurowetenschappen Keuzemodules: 12 sp. te kiezen uit: Neurogenetica 30 4 Genetische epidemiologie 30 4 Advanced molecular neurosciences 30 4 Moleculaire neuropathologie 30 4 Celbiologie en fysiologie Keuzemodules 12 sp. te kiezen uit: Moleculaire immunologie 30 4 Moleculaire biofysica 30 4 Toegepaste celbiologie 30 4 Medische celbiologie 30 4 Minor Onderzoek Onderwijs Ondernemerschap Totaal

31 Master tweede jaar Th + Pr. Sp. Stage Masterproef Minor Onderzoek Onderwijs Ondernemerschap

32 Diploma op zak, wat nu? Een belangrijke tewerkstellingspool is het fundamenteel en toegepast wetenschappelijk onderzoek aan de universiteit en onderzoeks- en ontwikkelingscentra, navorsings- en ontwikkelingswerk in de farmaceutische en de bioindustrie, het onderwijs (secundair en hoger) en andere functies buiten het eigen vakgebied. Ook in de gezondheidssector en in de medische laboratoria werken biochemici/biotechnologen. Gezien het niveau van specialisatie bereiden de meeste afgestudeerde bio chemici/ biotechnologen een doctoraat voor. Nadien blijven een aantal bedrijvig in het wetenschappelijk onderzoek. Anderen vinden een job in de biotechnologische of farmaceutische industrie of elders in het bedrijfsleven. De getuigschriften taalvaardigheid, bedrijfskunde, de doctoraatsopleiding en de voortgezette opleidingen bieden voldoende mogelijkheden om de horizon te verbreden als aanvulling op de gespecialiseerde studie die de biochemie en biotechnologie is. 30

33 Alumni aan het woord Alumnus Piet Stinissen zet Limburg op de kaart van de life sciences Piet Stinissen, rasechte Limburger, verkoos onze universiteit om biochemie te studeren. Vandaag is hij voorzitter van het Biomedisch Onderzoeksinstituut (BIOMED) aan de Universiteit Hasselt en bezieler van LifetechLimburg, de motor achter de life sciences in Limburg. Ik was een van de eerste doctoraatsstudenten van prof. Christine Van Broeckhoven. Ze gaf me een gezonde drive mee waar ik nu nog altijd op teer. Piet Stinissen is nu voorzitter van BIOMED en LifetechLimburg. Het is verfrissend om met jonge mensen te werken. Bij sommigen herken ik het enthousiasme en de begeestering die ik als twintigjarige ook had. Afgestudeerd: Biochemie, 1986 Foto: Marc Withofs Alumnus Jef Pinxteren leidt research- en ontwikkelingslab ReGenesys Aan de Universiteit Antwerpen is mijn liefde voor de wetenschap gegroeid, geïnspireerd door de mensen die ik daar heb ontmoet. Dat zegt alumnus Jef Pinxteren. Vandaag leidt hij ReGenesys in Heverlee. Aan de Universiteit Antwerpen bloeide ik helemaal open. Ik was de eerste in onze familie die naar de universiteit ging. Toen ik afstudeerde, wist ik zeker dat ik wetenschappelijk onderzoek wilde doen. Tijdens mijn doctoraat kreeg ik goede steun van mijn begeleiders. En ja, ik startte met de studentenvereniging voor de Biochemie en Biotechnologie DNA, niet om fuiven te organiseren, maar om inhoudelijke activiteiten aan te bieden, zoals bedrijfsbezoeken. Afgestudeerd: Biochemie, 1987 Foto: Vincent Jauniaux 31

34 Nuttige info bij de start van je studietraject Hoe verlopen de lessen? Voor de meeste opleidingsonderdelen worden hoorcolleges georganiseerd. Je volgt in groep een uiteenzetting van de docent, al dan niet ondersteund door audiovisueel materiaal. Voor bepaalde opleidingsonderdelen zijn er ook werkcolleges, waar de leerstof uit de hoorcolleges in kleinere groepen wordt uitgediept en ingeoefend. Als universiteitsstudent leer je zelfstandig, kritisch en probleemoplossend denken. Je bepaalt zelf je studietempo en bereidt tussentijdse evaluatiemomenten voor. Zo krijg je de nodige bagage en ontwikkel je de nodige creativiteit om een grote diversiteit aan problemen te behandelen. Dit is de reden waarom het bedrijfsleven voor de invulling van hogere functies de voorkeur geeft aan universitairen. De digitale leeromgeving Blackboard speelt in deze context een grote rol. Opdrachten worden via dit medium doorgegeven en interactief verwerkt, en je kan docenten te allen tijde om feedback vragen. Het contact met professoren en assistenten is even intens als met je leerkrachten in het secundair onderwijs. Je wordt allerminst aan je lot overgelaten. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, zijn deze mensen bereid een antwoord of oplossing te formuleren voor je vragen of problemen. Studieprogramma en creditbewijzen Het academiejaar is opgedeeld in twee semesters. Aan het eind van elk semester leg je examens af van de opleidingsonderdelen die op dat moment afgewerkt zijn. De examens van het eerste en het tweede semester vormen samen de eerste zittijd. Als je niet voor alle opleidingsonderdelen een creditbewijs hebt behaald in de eerste zittijd, krijg je nog een kans tijdens de tweede zittijd op het einde van augustus en in het begin van september. Door de flexibilisering in het hoger onderwijs bestaan er geen studiejaren meer. Wel worden modeltrajecten voorgesteld. Als je voor een modeltraject kiest, rond je een bacheloropleiding (180 studiepunten) af in 3 jaar tijd: 60 studiepunten per jaar. Om te slagen voor het examen van een opleidingsonderdeel moet je ten minste 10 op 20 behalen. Als dat lukt krijg je een creditbewijs: een erkenning van het feit dat je de studiepunten verbonden aan dat opleidingsonderdeel verworven hebt. Je slaagt voor een opleiding als je creditbewijzen behaalt voor alle opleidingsonderdelen van de opleiding. Indien je niet alle creditbewijzen van je studieprogramma behaalt, kan je (soms) toch verder met je studie. Je komt dan in een 32

35 geïndividualiseerd traject terecht. Je traject moet dan goedgekeurd worden door je faculteit. Bovendien werden voorwaarden vastgelegd die de volgorde waarin je kan inschrijven voor opleidingsonderdelen bepalen. Dit noemt men volgtijdelijkheid. Dankzij de nieuwe bachelor-masterstructuur en het flexibiliseringssysteem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders je over de samenstelling van je programma en over de aangeboden keuzemogelijkheden. Het is belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet: de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het goedgekeurde studieprogramma hebt behaald. Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op ww.ua.ac.be/oer. Leerkrediet Het leerkrediet werd in het leven geroepen om je te stimuleren om een doordachte studiekeuze te maken. Het is een maatstaf voor studiesucces en studievoortgang en kan gevolgen hebben voor jouw recht op verder studeren en jouw sociale statuut als student. Daarom is het belangrijk om doordacht te kiezen, je in te zetten voor je studie en ook administratief tijdig met alles in orde te zijn. Meer informatie vind je ook op Hoe werkt het leerkrediet? Elke student krijgt 140 studiepunten bij zijn eerste inschrijving aan de universiteit. Voor elk opleidingsonderdeel waarvoor je inschrijft wordt je leerkrediet verminderd met de overeenkomstige studiepunten. Enkel wanneer je slaagt voor dat opleidingsonderdeel, komen die studiepunten er terug bij. Studiepunten waarvoor je gedelibereerd wordt, dit wil zeggen geslaagd verklaard hoewel je er geen creditbewijs voor behaalde, komen niet terug bij je leerkrediet. Dit kan in je nadeel zijn wanneer je een bijkomende master wil behalen. Voor wie? Het leerkrediet is van toepassing op alle studenten die zich inschrijven met een diplomacontract voor een bachelor- of masteropleiding en voor alle inschrijvingen met een creditcontract. 33

36 Verkeerde keuze gemaakt? Indien je voor de eerste keer in het hoger onderwijs in Vlaanderen voor een bacheloropleiding bent ingeschreven en je van opleiding wenst te veranderen, voorzien de overheid en de universiteit maatregelen om het verlies van leerkrediet te beperken. Deze zijn afhankelijk van de data van uit- en inschrijving. Informeer je tijdig. Bonus van 60 studiepunten De overgang van secundair naar hoger onderwijs loopt niet altijd even vlot. Daarom heeft de overheid een maatregel ingebouwd om hieraan tegemoet komen. Zo krijg je de eerste 60 studiepunten die je verwerft dubbel terug. Opleiding afgewerkt? Na het behalen van je bachelordiploma, behoud je je leerkrediet. Als je een masterdiploma behaalt, wordt het startkapitaal van 140 studiepunten van je saldo afgetrokken. Als je studietraject perfect is verlopen, heb je nog 60 studiepunten over. Onvoldoende leerkrediet? Als je geen of een negatief leerkrediet hebt, mag de universiteit je inschrijving weigeren. Als je onvoldoende studiepunten hebt voor de opleiding of het programma waarvoor je wilt inschrijven, kan de universiteit je inschrijving beperken tot het aantal studiepunten waarover je nog beschikt. Aan de Universiteit Antwerpen wordt géén verhoogd inschrijvingsgeld gevraagd. Je hebt wel van de betrokken faculteit de toelating tot inschrijven nodig en deze zal in de meeste gevallen je studieprogramma beperken. Het aantal studiepunten dat je opneemt via je inschrijving en het aantal studiepunten waarvoor je credits behaalt via de examens is dus belangrijk. 34

37 Ombudspersoon Tijdens de examens kan je met problemen (bijvoorbeeld in verband met de examenregeling, uitstel van een examen, onderbreking of definitief stopzetten van examens of een conflict met een docent) terecht bij de ombudspersoon van je opleiding. De ombudspersoon zorgt ervoor dat het onderwijs- en examenreglement correct wordt opgevolgd en bemiddelt tussen studenten en docenten. Hij of zij is ook aanwezig bij de deliberatie en kan, op basis van verzachtende omstandigheden zoals ziekte of ongeval, je zaak bepleiten. Je kan de gegevens van jouw ombudspersoon terugvinden op Blackboard. De centrale ombudspersoon is prof. Patrick Cras. Hij treedt op als bemiddelaar bij geschillen tussen studenten en personeelsleden die het niveau van de faculteit overschrijden. De contactgegevens van de centrale ombudspersoon kan je ook terugvinden op Blackboard. 35