Vanuit dit oogpunt heeft De Fase 2, Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel, een uniek cognitief behandelprogramma ontwikkeld.
|
|
- Tania de Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Cognitieve Remediatie Therapie (CRT) voor patie nten met een psychotische en/of bipolaire stoornis op de universitaire dienst De Fase 2, Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel Recent onderzoek heeft aangetoond dat Cognitieve Remediatie Therapie (CRT) de functionele uitkomst voor patiënten met een psychotische en/of bipolaire stoornis sterk kan verbeteren in vergelijking met enkel een standaardbehandeling die bestaat uit medicatie en psychotherapie. Vanuit dit oogpunt heeft De Fase 2, Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel, een uniek cognitief behandelprogramma ontwikkeld. Doelstellingen van CRT: a) Beter functioneren in het dagelijks leven door verbeterde cognitieve functies. b) Ziekte-inzicht verhogen en aanleren van zelfmanagementtechnieken om terugval te voorkomen. Cognitieve stoornissen: aard en belang Terugval Verminderd ziekte-inzicht Toename aantal onbehandelde episodes van manie/psychose/ (depressie?) Verminderd functioneren Toename cognitieve beperkingen Bij schizofrenie is cognitieve achteruitgang één van de kernsymptomen (vooral aandacht, verbaal geheugen en executieve functies). Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bijna 100% van de patiënten op cognitief vlak problemen blijven ondervinden (Gold 2008). Lang werd verondersteld dat cognitieve disfuncties ( problemen op vlak van aandacht, geheugen en executieve functies) bij de bipolaire stoornis zich beperkten tot de ziekte-
2 episodes. Uit recent onderzoek (Arts e.a.,2008) blijkt echter dat cognitieve stoornissen ook in de euthyme fase bestaan. Cognitieve functiestoornissen hebben ingrijpende gevolgen voor het dagelijkse leven van patiënten. De functionele uitkomst (bv. tewerkstelling, zelfstandig leven en kwaliteit van het leven) wordt namelijk in grote mate bepaald door de cognitieve symptomen. Bovendien leiden ze tot een verminderd ziekte-inzicht. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat meer ziekte-inzicht therapietrouw verhoogt, symptomen vermindert, de kans op terugval verlaagt en het aantal opnames vermindert. (Mintz, e.a. 2003, Drake e.a. 2008). Een verminderd ziekte-inzicht is niet specifiek voor schizofrenie. Ook bij personen met een bipolaire stoornis of bij neurologische aandoeningen komt een verminderd ziekte-inzicht voor. MODEL VAN DE COGNITIEVE HIËRARCHIE Zelfreferentie Metacognitie Executieve functies Basaal cognitief functioneren/registratie Cognitieve Remediatie Therapie (CRT) Cognitieve remediatie is een vorm van evidence based rehabilitatiebehandeling waarbij specifieke oefeningen aangeboden worden om aandacht, geheugen, informatieverwerking en executieve functies te trainen om het neuropsychologisch functioneren te verbeteren. Je zou het kunnen vergelijken met brain training, waarbij gezonde personen leeftijd gerelateerde tekorten proberen te voorkomen. Bij cognitieve remediatie gaat het enerzijds over oefeningen om de beschadigde cognitieve functies te trainen en anderzijds worden er strategieën aangereikt om cognitieve stoornissen te omzeilen of te compenseren. Onderzoek heeft verder uitgewezen dat motivatie het effect van de remediatietraining sterk beïnvloedt. Daarom leggen we telkens een link naar het dagelijks leven. Dit wordt vertaald in de volgende trainingen op De Fase 2:
3 Reflex Mastermind Stratego, leefmilieu, kook, sport Stratego, denksport : aandacht, geheugen, informatieverwerking Psychoeducatie Beweging : basismotoriek, zelfregistratie STRATEGO (AANLEREN VAN DE VAARDIGHEDEN) Hier worden strategieën aangeleerd. De patiënten leren doen wat werkt. Er worden vier basisbouwstenen in modules geoefend: aandacht, geheugen, informatieverwerking en executieve functies, toegespitst op 2 specifieke gebieden: motoriek en sociale cognitie. DENKSPORT (TRAINEN VAN DE VAARDIGHEDEN) Tijdens denksport worden de aangeleerde vaardigheden van de stratego-sessies op individuele basis onder begeleiding ingeoefend, waarbij we het startniveau van patiënten schatten. Ze starten met oefeningen die bij hun niveau passen en geleidelijk moeilijker worden. Bij moeilijkheden wordt opnieuw de strategie van probleem oplossen van deze oefening besproken. Patiënten werken zowel met pen en papier-oefeningen als met een specifiek daarvoor ontwikkeld computerprogramma COGPACK FRONTO-mix (vooral executieve functies) en FOCU-mix. MILIEUTHERAPIE, ATELIER, BEWEGING, KOOKSESSIES (GENERALISATIE VAN DE VAARDIGHEDEN) De aangeleerde vaardigheden moeten nog ingebed worden in het dagelijkse leven. Tijdens bovenstaande momenten krijgen de patiënten de kans om te oefenen. Waar nodig worden de strategieën verder verduidelijkt door de begeleiders en krijgen de patiënten de kans om met hulpmiddelen problemen te corrigeren. MASTERMIND (METACOGNITIETRAINING) Het metacognitieve programma bestaat uit acht modules waarin veel voorkomende denkfouten en een eenzijdige manier van probleem oplossen op een speelse manier aan bod komen. Denkfouten, vertekeningen en een eenzijdige coping stijl kunnen afzonderlijk of samen de ontwikkeling van foutieve overtuigingen of zelfs waanideeën bevorderen (Freeman, 2007; Moritz & Woodward, 2007). Patiënten worden uitgenodigd kritisch te kijken
4 naar hun manier van denken over en omgaan met problemen, deze te veranderen en de inhoud van de training toe te passen in de dagelijkse praktijk. Omdat een psychose zelden plotseling ontstaat, maar meestal voorafgegaan wordt door geleidelijke veranderingen in de taxatie van eigen cognities of sociale omgeving (bv. Klosterkötter, 1992), heeft het verbeteren van metacognitieve vaardigheden een profylactische werking. Huiswerkopdrachten, die aan het einde van de bijeenkomst worden uitgedeeld, ondersteunen dit proces. REFLEXPROGRAMMA VOOR PSYCHOSE (ZELFREFLECTIETRAINING) Het Reflexprogramma bestaat uit twaalf sessies. De sessies zijn ingedeeld in drie modules: omgaan met stigma, jij en je levensloop en jij in het hier en nu. Er wordt in Reflex eerst aandacht besteed aan stigma en hoe daarmee kan worden omgegaan. Daarnaast wordt geoefend met het innemen van het perspectief van een ander bij het nadenken over jezelf. Reflex houdt daarbij rekening met de cognitieve beperkingen van de doelgroep en probeert daarvoor te compenseren door het aanbieden van gestructureerde oefeningen. Reflex wordt groepsgewijs aangeboden. Dit maakt het mogelijk om al tijdens de bijeenkomsten kennis te maken met het perspectief van de ander. REFLEXPROGRAMMA VOOR BIPOLAIRE STOORNISSEN (ZELFREFLECTIETRAINING) In het reflexprogramma voor bipolaire patiënten wordt vooral aandacht besteed aan het ontwikkelen van zelfreferentie en zelfreflectie om tot een doorleefd ziekte-inzicht te komen. Het programma bestaat uit vier modules die elk een eigen bijdrage hebben aan het verbeteren in het omgaan met de bipolaire stoornis. Bipolaire stoornis en zelfmanagement Zelfmanagement wordt bepaald als het individuele vermogen in het omgaan met symptomen, behandeling, lichamelijke en psychosociale consequenties en leefstijlveranderingen die samenhangen met het leven met een chronisch gezondheidsprobleem. Patiënten worden gestimuleerd om meer en meer eigen regie te voeren over hun gezondheid en ziekte. Het aanleren van deze zelfmanagementtechnieken is dan ook een belangrijk onderdeel van het programma voor patiënten met een bipolaire stoornis. Het betreft in essentie het personaliseren, het op zichzelf en de eigen situatie toepassen van alle informatie over de ziekte en de behandeling. Er zijn 3 modules: Psycho-educatie, Life-Chart Methode (LCM) en Noodplan.
5 1. PSYCHO-EDUCATIE In deze cursus wordt de patiënt geïnformeerd via interactief gesprek over de bipolaire stoornis waarbij de verschillende kenmerken van bipolaire stoornis worden besproken, zoals het mogelijk verloop, de implicaties en gevolgen voor het dagelijks leven, de mogelijkheden van behandeling, preventie en de medicamenteuze therapie. Het doel is om patiënten te motiveren voor langdurige medicamenteuze behandeling en te leren actief met de ziekte om te gaan waardoor de kans op terugval vermindert. 2. DE LIFE-CHART METHODE (LCM) 1. Inleiding De bipolaire stoornis ( vroeger de manisch-depressieve stoornis ) kenmerkt zich door een sterk wisselend beloop, waarbij manische en depressieve episoden zich kunnen afwisselen. Ook zijn er perioden van gewone, neutrale stemming ( de euthyme stemming). Deze schommelingen maken het zowel voor de patiënt als voor de
6 behandelaar moeilijk om een overzicht te krijgen over het verloop van de stemming en het effect van de behandeling. Zowel voor de klinische praktijk als voor wetenschappelijk onderzoek is het belangrijk dat de factoren die deze schommelingen bepalen op een eenduidige en overzichtelijke manier vast gelegd worden. De hier beschreven methode, de Life-Chart, is een goede manier om grafisch het ziektebeloop en het effect van behandeling vast te leggen. Duur, frequentie en intensiteit van stemmingsepisodes worden zowel retrospectief als prospectief op gestandaardiseerde wijze in kaart gebracht en gerelateerd aan levensgebeurtenissen. 2. Soorten Life-Chart a) De retrospectieve Life-Chart De retrospectieve Life-Chart gaat terug tot het jaar waarin de eerste ziekteverschijnselen zijn opgetreden. De psycholoog stelt deze samen met de patiënt op door gebruik te maken van alle beschikbare informatie, zoals auto- en heteroanamneses, documentatie van eerdere behandelingen en informatie van vroegere behandelaars. Dit geeft inzicht in welke belangrijke gebeurtenissen aan de oorsprong lagen van een manische/depressieve periode, welke medicatie en/of behandeling er toen werd gegeven en met welk resultaat. b) De prospectieve Life-Chart In de prospectieve Life-Chart vult de patiënt dagelijks in hoe zijn/haar stemming die dag was, welke medicatie hij/zij nam en of er belangrijke dingen gebeurd zijn (lifeevents). Door het opstellen en bijhouden van een Life-Chart zullen behandelaar en patiënt de eerste signalen van een dreigende decompensatie sneller opmerken, kan er sneller ingegrepen worden en wordt een nieuwe opname mogelijk vermeden. Wanneer de patiënt op consultatie komt zal hij zijn Life-Chart bij hebben. Tussentijds kan hij deze (in de toekomst wellicht elektronisch) aan zijn behandelaren bezorgen.
7 3. NOODPLAN (SIGNALERINGSPLAN) 1. Inleiding Patiënten die één of meerdere manische en/of depressieve episodes gekend hebben zijn bang voor een recidief. Bovendien weten ze vaak niet precies wat ze moeten doen of laten om een recidief te voorkomen of de schade te beperken. Daarom wordt tijdens de opname samen met de patiënt een noodplan/ signaleringsplan opgesteld dat hij heeft leren gebruiken. In dit noodplan staat concreet beschreven welke signalen duiden op een terugval en wat dan het beste door wie ondernomen kan worden. Het noodplan is bedoeld om nieuwe ziekteperiodes in duur en ernst te beperken of zelfs geheel te voorkomen. Het noodplan bestaat uit drie delen: a) Inventaris van gekende aanleidingen en kwetsbaarheden Aan de hand van de retrospectieve Life-Chart kunnen belastende omstandigheden (seizoenen, sociale gebeurtenissen, bijzondere feestdagen, enz. ) of persoonlijke kwetsbaarheden (bv. moeilijk kunnen omgaan met mislukkingen, lichamelijke ziektes, verlies, frustraties, drukte) opgespoord worden. Wanneer blijkt dat confrontaties
8 met bepaalde stressoren in het verleden een uitlokkende rol hebben gespeeld bij een recidief, kan hierop worden geanticipeerd. Wanneer een patiënt bijvoorbeeld altijd depressief wordt in de herfst, zou men kunnen besluiten om in de late zomer tijdelijk de lithiumdosis te verhogen of additioneel lichttherapie toe te passen. b) Inventaris van vroege symptomen Patiënten en hun naaste familie die verschillende episodes achter de rug hebben kunnen hierin vaak een bepaald patroon herkennen. Daarbij zijn er vaak kenmerkende vroege signalen in gedrag en beleving van de patiënt die duiden op verstoring van het psychisch evenwicht, terwijl er van een volledig recidief nog geen sprake is. Bijvoorbeeld voorafgaand aan een manie begint iemand telkens meer te roken of zich opzichtig te kleden of slaapt hij slechter of voelt zich prikkelbaarder. Het betreft een inventaris van concreet, eenvoudig objectiveerbaar gedrag. Dergelijke signalen staan zelden op zichzelf. Het gaat meestal om het samengaan van een aantal gedragingen tegelijkertijd, gedurende meerdere dagen. Door samen (patiënt, hulpverlener, familie) duidelijk af te spreken wat wél en wat geen voorboden zijn van een recidief, hoeft de familie niet voortdurend bezorgd te zijn en op allerlei gedragingen van de patiënt te letten. Ook de patiënt kan zich geruster voelen. c) Opstellen van een actieplan In het actieplan wordt onder andere beschreven welke acties het beste kunnen worden ondernomen, indien de vroege signalen optreden zoals: Welke medicatie in welke dosis in het verleden geholpen heeft. Welke activiteiten in het verleden hebben geholpen bv afleiding zoeken in wandelen, sporten, rusten.. Welke omstandigheden of activiteiten juist best vermeden moeten worden bv. een prikkelrijke omgeving of alleen thuis zijn. Ten slotte staat beschreven met welke hulpverleners op welk moment contact moet worden opgenomen (huisarts, psychiater, psychiatrische thuiszorg) en door wie (patiënt zelf of naasten)
Behandelgroep zelfmanagement manisch depressieve stoornis
Psychiatrie Behandelgroep zelfmanagement manisch depressieve stoornis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY002 / Behandelgroep zelfmanagement
Nadere informatieInformatieavond Bipolaire stoornis. Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater
Informatieavond Bart van den Bergh, verpleegkundig specialist GGz Ronald Vonk, psychiater Bipolaire Stoornis Bipolaire Stoornis = Manisch Depressieve Stoornis (MDS) Algemeen Ziekteverschijnselen Beloop
Nadere informatieCognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis
Psychiatrie Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY002 / Cognitieve gedragstherapiegroep
Nadere informatieAngst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest
Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,
Nadere informatieGrip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten
Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling Medische Psychologie van het
Nadere informatieAlgemene folder Zorgprogramma Bipolaire Stoornissen
Voor wie? Deze folder is bedoeld voor mensen die de diagnose bipolaire stoornis hebben gekregen of waarbij er een sterk vermoeden is dat er van een bipolaire stoornis sprake zou kunnen zijn. Het vraagt
Nadere informatieGGzE Centrum Bipolair. Centrum Bipolair. Specialistisch behandelcentrum voor mensen met een bipolaire stoornis. cliënten >>
GGzE Centrum Bipolair Centrum Bipolair Specialistisch behandelcentrum voor mensen met een bipolaire stoornis cliënten >> De bipolaire stoornis komt voor bij ongeveer 1 à 2 procent van de bevolking. Het
Nadere informatiePsychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden
Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatieDe Stemmenpolikliniek
Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 1 Stemmen horen 1 De behandeling 2 Kennismaking 3 De inhoud van de behandeling 3 Behandelaars 4 Vragen 4 Belangrijke adressen
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieManisch depressief of bipolaire stoornis
0000 2027 - SV - oktober 2012 Manisch depressief of bipolaire stoornis campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Behandeling van psychose De rol van andere interventies
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieZelfmanagement(-ondersteuning) bij een bipolaire stemmingsstoornis: leren leren hoe te stabiliseren.
Zelfmanagement(-ondersteuning) bij een bipolaire stemmingsstoornis: leren leren hoe te stabiliseren. Silvio van den Heuvel, onderzoeker SCBS Deventer Docent verpleegkunde en ethiek, Saxion Deventer Promovendus,
Nadere informatieMindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining
Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie. Deze mindfulnesstraining wordt op de afdeling
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatiePsychiatrie. De Stemmenpolikliniek
Psychiatrie De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 0 Stemmen horen 0 Klachten en symptomen 0 Oorzaken De behandeling 0 Doel 0 Voor wie 0 Tijdsduur 0 De inhoud van de behandeling 0 Coping-training 0 Psycho-educatie
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieBipolaire stoornissen
Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt
Nadere informatieMS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.
MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts. Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)?
Nadere informatiePsycho-educatie cursus manisch depressieve stoornis
Psychiatrie Psycho-educatie cursus manisch depressieve stoornis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY014 / Psycho-educatie cursus manisch depressieve
Nadere informatiePositieve psychotherapie als behandeling van bipolaire stoornissen: een zinvolle mogelijkheid?
Positieve psychotherapie als behandeling van bipolaire stoornissen: een zinvolle mogelijkheid? Ernst Bohlmeijer hoogleraar Mental Health Promotion De aandacht in de GGZ is lange tijd uitgegaan naar het
Nadere informatieGrip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten
Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling medische psychologie van het
Nadere informatiedr. Wiepke Cahn UMCUtrecht
dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica
Nadere informatieGebruik van een noodplan bij de behandeling van patiënten met een recidiverende uni- of bipolaire stemmingsstoornis
Gebruik van een noodplan bij de behandeling van patiënten met een recidiverende uni- of bipolaire stemmingsstoornis door A. Hofman, A. Honig en A. de Witt Gepubliceerd in 1996, no. 8 Samenvatting In het
Nadere informatieCognitief functioneren en de bipolaire stoornis
Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?
Nadere informatieTim Peetoom, klinisch psycholoog
Tim Peetoom, klinisch psycholoog 1 e staps interventie: Psycho-educatiecursus voor patiënten en naastbetrokkenen 2e staps interventies: CGT, IPSRT, FFT 2e staps interventie: Verslaving, Traumabehandeling,
Nadere informatieAntonius College: depressie 2014
Antonius College: depressie 2014 Welkom Door K. Biermann Zorggroepmanager Antonius Ziekenhuis DEPRESSIE ANNO 2014 Wat is het en wat betekent het voor u en uw omgeving Joost Mertens & Marieke van de Werf-Eldering,
Nadere informatieweken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen Het is aangetoond dat compensatietraining (het aanleren van
Richtlijn Cognitieve revalidatie Niveau A (1) Het is aangetoond dat.. Aandacht Het is aangetoond dat aandachtstraining gedurende de eerste 6 weken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen
Nadere informatieRegister. concentratie- en geheugenproblemen
Register aanbevelingen 43 acceptatie van de diagnose 106 afgenomen draagkracht 117 alcohol- of druggebruik 24 alternatieve medicatie 99 andere psychiatrische klachten 23 angststoornis 35, 54 anticonceptie
Nadere informatieHet werken met een noodplan
Het werken met een noodplan Een onderdeel in de behandeling van patiënten met stemmingsstoornissen. Inleiding Sinds zes jaar werk ik als Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV) bij het team "Stemmingsstoornissen"
Nadere informatieInfobrochure. Psychose
Infobrochure Psychose Inhoud Inleiding. 2 Symptomen. 3 Diagnose en prognose. 3 Hoe moeten we een psychose begrijpen?. 4 Behandeling. 4 Tips voor de omgeving. 5 Inleiding Psychose is een overkoepelende
Nadere informatieBipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN
Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Er zijn altijd situaties die ons erg boos, blij of verdrietig maken: emotionele pieken en dalen horen bij het leven. Maar het kan voorkomen dat u last heeft van
Nadere informatiePolikliniek ADHD voor volwassenen GGNet
Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet Vragen Prevalentie ADHD bij volwassenen Kernsymptomen van ADHD Stelling: Rustig zitten tijdens het onderzoeksgesprek sluit hyperactiviteit uit. Stelling: Als iemand
Nadere informatieDe Life-Chart methode en bipolaire stoornis: Inzicht en behandeling
BCNBP Hot Topics 17/10/2014 De Life-Chart methode en bipolaire stoornis: Inzicht en behandeling Lieve Beheydt, Dr. Jonne Oldenburg Overzicht Inleiding Diagnose Behandeling Wetenschap Toekomst Livianos-Aldana
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatiePositieve psychologie in de geestelijke gezondheidszorg: state of the art en nieuwe uitdagingen. Gerben Westerhof hoogleraar Mental Health Promotion
Positieve psychologie in de geestelijke gezondheidszorg: state of the art en nieuwe uitdagingen. Gerben Westerhof hoogleraar Mental Health Promotion De positieve psychologie heeft de afgelopen jaren een
Nadere informatie11-10-2014. Ypsilon 30 jaar. Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart
Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht - Ypsilon en onderzoekers trekken sinds die tijd met elkaar op Wat hebben we gezamenlijk bereikt!
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatieStress, depressie en cognitie gedurende de levensloop
SAMENVATTING Stress, depressie en cognitie gedurende de levensloop Inleiding Cognitief functioneren omvat verschillende processen zoals informatieverwerkingssnelheid, geheugen en executief functioneren,
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Polikliniek en deeltijdbehandeling INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek en deeltijdbehandeling Informatie voor patiënten, familie en naastbetrokkenen INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38787 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Koenders, Manja Title: Tangled up in mood : predicting the disease course of bipolar
Nadere informatieHerstelondersteunend omgaan met mensen met psychische aandoeningen
Herstelondersteunend omgaan met mensen met psychische aandoeningen Jos Dröes Marianne Klein Bramel Nadelen van het gebruik van ziektediagnoses: * Normaal conflict-, of copinggedrag, en normale reacties
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling
Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma
Nadere informatieDepressie na een beroerte
Afdeling: Onderwerp: 6B Neurologie 1 Voor wie is deze folder bedoeld? Deze informatiefolder is bedoeld voor zowel patiënten die in het Ikazia Ziekenhuis zijn opgenomen en/of hun naasten. Door middel van
Nadere informatieNeuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB
Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht
Nadere informatieKliniek Ouder & Kind
Kliniek Ouder & Kind Voor wie? Heb je last van heftige emoties zoals verdriet, somberheid, wanhoop, angst, boosheid of een wisseling van heftige emoties (dan weer blij, dan weer boos, dan weer verdrietig)
Nadere informatieLandelijke dag VMDB 18 maart Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden
Landelijke dag VMDB 18 maart 2017 Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden Bestuurlijk akkoord Netwerk Kwaliteitsontwikkeling Het Netwerk Het netwerk is een samenwerkingsverband waarin partijen
Nadere informatieAl een paar maanden voel ik me somber en lusteloos. Ik heb echt nergens zin in.
Depressie Introductie Iedereen is wel eens somber of heeft een dipje. Dat hoort bij het leven. Mensen die lijden aan een depressie zijn echter voor langere tijd somber. Ze hebben geen interesse in de mensen
Nadere informatieNAH-poli Heliomare en E-mental health. Mechteld Dijkman, klinisch psycholoog coördinator NAH-poli
NAH-poli Heliomare en E-mental health Mechteld Dijkman, klinisch psycholoog coördinator NAH-poli Opzet workshop Wat doet de NAH-poli Heliomare? E-mental health: waarom en hoe? Ervaringen patiënten Ervaringen
Nadere informatieVerschil richtlijn en zorgstandaard. Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017
Verschil richtlijn en zorgstandaard Anja Stevens, psychiater Refereermiddag SCBS, 22 juni 2017 Hoe begon het? In 2012 bestuurlijk akkoord tussen overheid, zorgaanbieders, beroepsverenigingen, zorgverzekeraars
Nadere informatieIndividuele coaching en groepsbijeenkomsten. Volwassenen met AD(H)D
Individuele coaching en groepsbijeenkomsten Volwassenen met AD(H)D Behandeling en coaching Psycho-educatie cliënt en partner Staken alcohol en/of drugs Medicatie Coaching individueel Coaching in de groep
Nadere informatieVraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans.
Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Hypothese: De verpleegkundige interventies die worden ingezet bij depressie, op afdeling De Schans,
Nadere informatieZwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar. Anja Stevens
Zwangerschap en bipolaire stoornis avontuur voor patient en behandelaar Anja Stevens 14 december 2013 Inhoud Inleiding Kinderwens Zwangerschap Bevalling Kraambed en daarna Zwangerschapsplan Vaders Take
Nadere informatieHuid en hersenen de actieve rol van de verpleegkundige
Huid en hersenen de actieve rol van de verpleegkundige L I L I A N F I G E E S E N I O R V E R P L E E G K U N D I G E P O L I D E R M A T O L O G I E U M C / W K Z U T R E C H T Kwaliteit van leven Definitie
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek, deeltijdbehandeling en kliniek /opname Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY Vechtdal Kliniek
Nadere informatieDialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen
Dialectische Gedrags Therapie Bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperkingen Dialectische Gedrags Therapie 2 1. Voor wie? Deze brochure geeft informatie over Dialectische Gedragstherapie (DGT).
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie en bipolaire stoornissen Thema s uit de praktijk Máasja Verbraak GZ-psycholoog SCBS 19 juni 2018
Cognitieve gedragstherapie en bipolaire stoornissen Thema s uit de praktijk Máasja Verbraak GZ-psycholoog SCBS 19 juni 2018 Verschillende vormen psychotherapie CGT, IP/SRT, FFT en LGP Gemeenschappelijk
Nadere informatieBehandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring
Behandeling van verslaving en comorbiditeit de Noord Nederlandse ervaring Gent 14 nov2014 Primaire problematiek naar voorkomen in bevolking en % in behandeling 1 Setting van hulp in VZ VNN 34 ambulante
Nadere informatieLEREN OMGAAN MET KWETSBAARHEID
LEREN OMGAAN MET KWETSBAARHEID De rol van de sociaal psychiatrisch verpleegkundige in de behandeling van patiënten met een manisch-depressieve stoornis in de transmurale hulpverlening Onno Kastelein, auteur
Nadere informatiePsychiatrisch Centrum Broeders Alexianen Boechout Afdeling 2
Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen Boechout Afdeling 2 De afdeling Drie eenheden: 2G: gesloten opname: 14 bedden 2O: open opname + behandeling bipolaire stoornissen: 14 bedden 2P: behandeling psychose:
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatiePsychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers
Psychologie Inovum Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Waarom psychologie Deze folder is om bewoners, hun naasten en medewerkers goed te informeren over de mogelijkheden
Nadere informatieStemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling van cognitieve beperkingen bij bipolaire stoornissen
Diagnostiek en behandeling van cognitieve beperkingen bij bipolaire stoornissen 17-03-2018 landelijke dag VMDB Susan Zyto, MSc Klinisch neuropsycholoog Inhoud Cognitief functioneren: definitie Cognitie
Nadere informatieZorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis
Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme
Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme
Nadere informatieTraining Psychiatrie en Palliatieve Zorg
Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg Voorwoord Het netwerk palliatieve zorg Eemland is een samenwerkingsverband van zorginstellingen dat sinds 2004 gezamenlijk werkt aan de verbetering van de kwaliteit
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek onder mensen met een manisch depressieve stoornis en hun betrokkenen
Tevredenheidsonderzoek onder mensen met een manisch depressieve stoornis en hun betrokkenen Patiënt redelijk tevreden, maar snelheid en betrokkenheid bij behandeling kan beter Index 1. Inleiding 2. Onderzoeksmethode
Nadere informatieInformatie voor patiënten
Informatie voor patiënten gegeneraliseerde angststoornis: wat is dat precies? Bij u is na de intakeprocedure de diagnose gegeneraliseerde angststoornis gesteld. Om deze diagnose te kunnen krijgen moet
Nadere informatiePositieve Psychologie Interventies
Positieve Psychologie Interventies PPI bij patiënten met bipolaire stoornis in de euthyme fase Melissa Chrispijn AIOS psychiatrie KenBiS Klinisch Wetenschappelijke Vergadering 16 december 2016 Inhoud Achtergrond
Nadere informatieBijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar
Bijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar N.b.: stuur deze informatie (inclusief de drie bijlagen) naar de individuele behandelaar vóórdat de training van start gaat Emotieregulatietraining
Nadere informatieOnderzoek en behandeling door de klinisch psycholoog
Onderzoek en behandeling door de klinisch psycholoog ONDERZOEK EN BEHANDELING DOOR DE KLINISCH PSYCHOLOOG IN HET KENNEMER GASTHUIS In het Kennemer Gasthuis (KG) zijn klinisch psychologen, gezondheidspsychologen
Nadere informatieWat betekent een bipolaire stoornis voor je familie- en vriendschapsrelaties en wat kunnen vrienden en familie voor betrokkenen betekenen?
Wat betekent een bipolaire stoornis voor je familie- en vriendschapsrelaties en wat kunnen vrienden en familie voor betrokkenen betekenen? 16 september 2017 Inleiding Wie ben ik Uitgangspunten Doel Wat
Nadere informatieVerdiepingsstage Vroege Psychosen. Dorpsblik. informatie voor aios
Verdiepingsstage Vroege Psychosen Dorpsblik informatie voor aios Verdiepingsstage Vroege Psychosen Dorpsblik Hoe eerder mensen met een vroege psychose worden behandeld, hoe groter de kans op functioneel
Nadere informatieLentecongres Vlaamse vereniging voor Psychiatrie
Lentecongres Vlaamse vereniging voor Psychiatrie Henk Mathijssen 17 maart 2017 Voorstellen Diagnose bipolair 2 in 2014 Actief als vrijwilliger bij de VMDB Meegewerkt aan de zorgstandaard bipolaire stoornissen
Nadere informatieCognitieve problematiek, enkele voorbeelden (en associatie met het niveau van neurologische beperkingen ) informatie
Disclosurebelangen spreker MSMS 25 november 2014, Christine Westerweel, GZ-psycholoog (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieAan de slag met psychose en bipolaire stoornis
Aan de slag met psychose en bipolaire stoornis Anja Stevens, psychiater, Dimence Charlotte Marchandisse, VS, GGZinGeest Zwolle, 8 december Phrenoscongres Opzet Introductie hypomanie, manie, psychose Rollenspellen
Nadere informatieEen interactieve omgeving rond bipolaire stoornissen
Een interactieve omgeving rond bipolaire stoornissen Bipolife en bipolaire stoornis Bipolife is bestemd voor personen met een bipolaire stoornis, maar ook voor de mensen uit hun naaste omgeving (familie,
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme. Psycho-sociale problemen. Uitingsvormen autisme. Autisme? Coping? Of? 12-7-2013
Cognitieve gedragstherapie bij autisme "Het resultaat telt, de weg er naar toe nog meer! Behandelmethodieken bij ontwikkelingsstoornissen." GGNet, Apeldoorn, 27 juni 2013 Caroline Schuurman gz-psycholoog,
Nadere informatieDiscussion Summary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae
chapter 7 Discussion Summary Samenvatting Dankwoord Curriculum Vitae 140 chapter 7 SAMENVATTING De bipolaire stoornis (of manisch-depressieve stoornis) is een stemmingsstoornis waarin episodes van (hypo)manie
Nadere informatieManisch - depressieve stoornis
Manisch - depressieve stoornis Als stemmingen uit de hand lopen Met je hoofd in de wolken lopen en bruisen van energie, in zo n bui is iedereen weleens. De ene keer hangt die uitgelaten stemming samen
Nadere informatieStabilisatiegroep deeltijdbehandeling
Psychiatrie Stabilisatiegroep deeltijdbehandeling www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY005 / Stabilisatiegroep deeltijdbehandeling / 16-10-2013
Nadere informatieHet aanleren van zelfmanagement: een ethische reflectie op alledaagse morele problematiek
Het aanleren van zelfmanagement: een ethische reflectie op alledaagse morele problematiek Silvio van den Heuvel, docent verpleegkunde en ethiek Saxion, onderzoeker SCBS Dimence, RadboudUMC en KU Leuven
Nadere informatieZiekte van Parkinson en Parkinsonisme. Informatie en behandeling
Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme Informatie en behandeling Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme De ziekte van Parkinson is een chronische progressieve neurologische aandoening. Bij deze ziekte gaat
Nadere informatieHoofdstuk 8. Nederlandse samenvatting
Hoofdstuk 8 Nederlandse samenvatting Inleiding Schizofrenie is een ernstige psychiatrische ziekte, met afwijkingen in denken, taal, waarneming, gedrag, emotie, motivatie en cognitie (verwerking van informatie).
Nadere informatieBehandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers
Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren
Nadere informatieGGzE centrum psychotische stoornissen. Act. Zorg bij de eerste psychose. Informatie voor cliënten >>
GGzE centrum psychotische stoornissen Act Zorg bij de eerste psychose Informatie voor cliënten >> Uw klachten de baas en het dagelijks leven weer oppakken GGzE centrum psychotische stoornissen geeft behandeling
Nadere informatieZiekte van Huntington
Ziekte van Huntington Begrijpen van en omgaan met veranderend gedrag Niels Reinders en Henk Slingerland (psychologen) Huntington Café 27 september 2018 Ziekte van Huntington Erfelijke neurologische ziekte
Nadere informatieDepressie, dysthymie en de bipolaire stoornis
Depressie, dysthymie en de bipolaire stoornis Inleiding Iedereen kan zich wel eens somber en lusteloos voelen maar doorgaans is dat van korte duur. Bij sommige mensen houden deze klachten langere tijd
Nadere informatieVroege Interventie Psychose (VIP-team) Regio Tilburg en Breda. Informatie voor cliënten
Vroege Interventie Psychose (VIP-team) Regio Tilburg en Breda Informatie voor cliënten Vroege Interventie Psychose (VIP-team) GGz Breburg heeft twee VIP-teams, in de regio Breda en Tilburg. Het VIP-team
Nadere informatieZelfmanagement: Van model naar praktijk
Zelfmanagement: Van model naar praktijk Jos van Erp Psycholoog/Programmacoördinator Hart voor Mensen Nederlandse Hartstichting j.v.erp@hartstiching.nl www.hartvoormensen.nl Indeling 1. Ingrediënten 2.
Nadere informatieRalph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam
Richtlijnen, Zorgstandaarden en Generieke Modules: hulpmiddelen op weg naar Goede Zorg Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam Altrecht GGZ, Utrecht
Nadere informatieKwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis
Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol
Nadere informatieSAMENVATTING bijlage Hoofdstuk 1 104
Samenvatting 103 De bipolaire stoornis, ook wel manisch depressieve stoornis genoemd, is gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen, waarbij recidiverende episoden van depressie, manie en hypomanie,
Nadere informatieInnovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek. Prof.dr. J.H. Smit jh.smit@ggzingeest
Innovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek Prof.dr. J.H. Smit jh.smit@ggzingeest Directeur Onderzoek & Innovatie GGZ Ingeest Afdeling Psychiatrie Vumc Psychiatrie in getallen: wereldwijd in 2010
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatie7/11/2016. HersenletselCongres B7 - Iedereen is anders: aandacht voor de persoonlijke factoren na hersenletsel. Succes Marlou van Rhijn?
Disclosure belangen sprekers B7 - Iedereen is anders: aandacht voor de persoonlijke factoren na hersenletsel Caroline van Heugten & Ieke Winkens (Potentiële) belangenverstrengeling De betrokken relaties
Nadere informatieWeer stabiel? Tijd om het signaleringsplan te ontwikkelen of bij te stellen
Weer stabiel? Tijd om het signaleringsplan te ontwikkelen of bij te stellen T.H. Daggenvoorde Dimence, SCBS Bipolaire Stoornissen Symposium Stabiel en dan? November 2017 Achtergrond Bipolaire stoornis.
Nadere informatie