Feitelijke informatie Het bijgevoegde memo geeft een update van de stand van zaken van de 4 uitvoeringsprogramma s.

Transcriptie

1 Zaaknummer Onderwerp Stand van zaken Energievisie Collegevoorstel Aanleiding / voorgeschiedenis Op 5 februari 2013 stelde de raad de Energievisie vast. Onderdeel van deze energievisie zijn 4 uitvoeringsprogramma s. Met dit voorstel ontvangt u een stand van zaken van de uitvoeringsprogramma s van de energievisie met, waar mogelijk, een doorkijk naar in voorbereiding zijnde maatregelen. Feitelijke informatie Het bijgevoegde memo geeft een update van de stand van zaken van de 4 uitvoeringsprogramma s. Afweging Het voorstel is om kennis te nemen van de informatie in het bijgevoegde memo en dit memo ter kennisname toe te sturen aan de raadsleden. Inzet van middelen Dit voorstel heeft geen financiële gevolgen. Voorgenomen besluit Het voorstel is om bijgaand besluit vast te stellen. 1

2 Zaaknummer Onderwerp Stand van zaken Energievisie BESLUIT Het college van Heusden heeft in de vergadering van 8 september 2015 besloten: kennis te nemen van de informatie in het memo Update over de 4 uitvoeringsprogramma s van de Energievisie ; het memo ter kennisname toe te sturen aan de raadsleden. namens het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven 2

3 Update over de 4 uitvoeringsprogramma s van de Energievisie Inleiding Dit memo geeft de stand van zaken weer over de 4 uitvoeringsprogramma s van de Energievisie: 1. Gemeentelijke duurzaamheidnorm 2. Lokale duurzame energiecoöperatie 3. Verbreding PEGO-initiatief (Platform Energietransitie Gebouwde Omgeving) 4. Eigen voorbeeldrol Daarbij wordt niet bovenstaande volgorde gehanteerd, maar een gewijzigde volgorde zoals die de afgelopen jaren is ontstaan. Reden voor deze gewijzigde volgorde is dat het inzicht ontstond dat het beter is pas te starten met uitvoeringsprogramma 1 (gemeentelijke duurzaamheidnorm) wanneer eerst ervaring is opgedaan met de andere uitvoeringsprogramma s. Er is dan zicht op het eigen verduurzamingpotentieel, dat van onze omgeving en de maatschappelijke acceptatie ervan. Bij de aanpak van de uitvoeringsprogramma s is niet steeds de exacte werkwijze gehanteerd zoals die is beschreven (onderzoeken uitvoeren voor het gehele programma, plan van aanpak opstellen). Meestal is gekozen voor een pragmatische aanpak, waarbij direct concrete resultaten zichtbaar worden. De komende periode zal worden benut om te bezien of deze pragmatische aanpak voldoende is of dat er toch nog nadere onderzoeken of plannen van aanpak nodig zijn. Uitvoeringsprogramma lokale duurzame energiecoöperatie (LDEC) Inhoud van het uitvoeringsprogramma Onder regie van de gemeente Boxtel zijn de gemeenten van het Groene Woud gestart met een haalbaarheidstudie naar het realiseren van een aantal lokale energiecoöperaties (LDEC s) met een gezamenlijke backoffice. In de opzet van het regioproject worden 2 wegen bewandeld om bewoners te bewegen lid te worden van een lokale energiecoöperatie. De ene weg is die via sociaal maatschappelijke organisaties: clubs en verenigingen. Een aanpak van vele kleinschalige wervingsacties. De andere weg is via de samenwerking tussen lokale instituties (gemeente, sociale verhuurders, bedrijven, zorgaanbieders en banken). Deze bieden hun klanten en leden producten en acties aan die gekoppeld zijn aan de lokale energiecoöperatie. De lokale samenleving krijgt hiermee de mogelijkheid om een bijdrage te leveren aan de doelstelling van de gemeentelijke duurzaamheidnorm. Stand van zaken Op 26 november 2014 is de lokale duurzame energiecoöperatie Energiek Heusden opgericht (zie ook De gemeente steunde dit proces actief en is nog steeds als adviseur betrokken bij het bestuur. Tussen de verschillende LDEC s binnen de regio vindt uitwisseling van kennis en ervaringen plaats. 1/7

4 Energiek Heusden werkt aan verschillende producten, zoals: zonnepanelen op alle basisscholen, waarbij is gestart met de Lambertusschool in Haarsteeg en de investeringen via crowdfunding zijn gefinancierd; gezamenlijke inkoop van zonnepanelen voor eigenaren van particuliere woningen; de inzet van Watt Nu (methode om aan de keukentafel gezamenlijk te onderzoeken of er energie te besparen valt); de energieswitch waarbij inwoners worden geholpen bij de overstap naar een andere energieleverancier om zo een besparing te realiseren op hun energiekosten. Daarnaast werkt Energiek Heusden mee aan de Dromen. Doen. Heusden.-dag en organiseert zij energiecafé s voor inwoners. Ook speelt Energiek Heusden een belangrijke rol in de regionale Deal: Op weg naar energieneutrale woningen in Hart van Brabant. Zij zullen, naast onder andere de gemeenten in de regio, deze deal gaan ondertekenen in oktober De deal beoogt een versnelling te realiseren in de energietransitie in de regio Hart van Brabant waarbij wordt samengewerkt tussen een groot aantal partijen (zie verder hierna het uitvoeringsprogramma gemeentelijke duurzaamheidnorm). Uitvoeringsprogramma verbreding PEGO-initiatief Inhoud van het uitvoeringsprogramma In het Platform Energie Transitie Gebouwde Omgeving (PEGO) werken marktpartijen uit de bouw, kennisinstellingen en adviseurs, gebruikers van gebouwen en de overheid samen aan het terugdringen van het energiegebruik. De best practice van het PEGO-initiatief op Groenewoud kan worden verbreed en verruimd naar de bestaande woonomgeving en het buitengebied. In het uitvoeringsprogramma proberen we zicht te krijgen op welke partijen nu nog buiten de scope van de huidige opzet vallen, maar voor wie het wel interessant is om een bijdrage te leveren aan de gemeentelijke duurzaamheidnorm. In de basis biedt de gemeente de energiescans aan, de financiële consequenties hiervan worden binnen het uitvoeringsprogramma in beeld gebracht. Stand van zaken Solaris Parkmanagement voerde sinds 2011, vanuit de gemeente Heusden, energiescans uit voor bedrijven op bedrijventerrein Groenewoud. Dit was het vervolg op een succesvolle proef bij 5 willekeurig gekozen bedrijven op Groenewoud, eind De bedrijven werden hierbij gestimuleerd om energiebesparingsmaatregelen te nemen. Daarnaast bood Solaris 10 bedrijven aan om een warmtefoto van hun gebouw te laten maken. De ervaringen hiermee zijn verdeeld. De uitkomst stimuleerde sommige bedrijven tot het nemen van maatregelen, andere bedrijven echter niet. De meeste besparingsvoorstellen hebben een terugverdientijd die langer is dan 5 jaar. Voor veel bedrijven is dit een reden geweest om niet meteen te investeren in maatregelen, maar in te zetten op bewustwording en gedragsverandering. Het project is vanaf februari 2013 verbreed en verruimd naar de bedrijventerreinen Nieuwkuijk, de Nassaulaan, Het Hoog en, op verzoek van de Agrarische 2/7

5 Natuurvereniging (ANV), naar bedrijven in het buitengebied. De ANV heeft op zich genomen om dit project binnen de landbouw uit te zetten. Per 31 december 2014 kwam een einde aan de stimuleringsregeling van de gemeente. In samenwerking met Solaris Parkmanagement en de gemeente Waalwijk is onderzocht hoe bedrijven op bedrijventerreinen meer gestimuleerd kunnen worden tot het nemen van energiebesparende maatregelen. Daarbij is MOED (Midden- Brabantse Organisatie voor Energie en Duurzaamheid) ingezet. De gemeente Heusden draagt via het samenwerkingsverband Hart van Brabant financieel bij aan MOED. MOED biedt bedrijven, die relatief veel warmte of elektriciteit verbruiken, gratis energiescans aan. Er waren 30 bedrijven die van deze regeling gebruik maakten, waarvan 7 uit de gemeente Heusden. Uitvoeringsprogramma eigen voorbeeldrol Inhoud van het uitvoeringsprogramma Als de gemeente duurzaam gedrag bij anderen wil stimuleren, is het belangrijk dat ze zelf het goede voorbeeld geeft. Een gemeentelijke organisatie die duurzaam onderneemt en hierover duidelijk en actief communiceert, motiveert andere partijen om ook met duurzaamheid aan de slag te gaan. De eigen voorbeeldrol kan worden opgepakt door alle energiebesparende initiatieven met een gegeven terugverdientermijn uit te voeren. In dit uitvoeringsprogramma wordt gezocht naar een terugverdientijd die past bij de gemeentelijke duurzaamheidnorm en de financiële consequenties hiervan. Stand van zaken In het coalitieprogramma 2014 staat de ambitie om binnen deze bestuursperiode als gemeentelijke organisatie 15% energie te besparen. Voor deze ambitie zijn/worden diverse maatregelen onderzocht cq. uitgevoerd. Begin dit jaar is een ambtelijke werkgroep energiebesparing gestart die lopende en nieuwe initiatieven een extra impuls moet geven. Eind 2015 is een plan van aanpak gereed. Voor de in 2014 geplande vervanging van het dak en verbetering van de isolatie van het gemeentehuis in Vlijmen werd in 2013 een warmtescan uitgevoerd van de schil (gevel, dak) van het gemeentehuis. Daaruit bleek dat er onder andere veel warmteverlies optreedt langs ramen en kozijnen en langs isolatieranden op het dak. Het aanbrengen van tochtstrips, nieuwe isolatie, etc. kost relatief veel geld ten opzichte van de te realiseren energiebesparing. Daarom is onderzocht of de geplande vervanging van het dak gecombineerd kan worden met de aanleg van zonnepanelen. Dat kan veel meer energiebesparing opleveren. In maart 2015 gaf de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) aan de gemeente Heusden een positieve subsidiebeschikking (SDE+ subsidie) af voor de aanleg van een zonneinstallatie op beide gemeentehuizen in Vlijmen en in Drunen. Hiermee is het rendabel om zonnepanelen aan te leggen. De voorbereidingen worden in 2015 opgestart. 3/7

6 In 2015 is een nieuw gebouwbeheerssysteem in gebruik genomen voor de klimaatregeling van het gemeentehuis Vlijmen en Drunen. Met dit systeem kunnen eenvoudig, direct inzichtelijk, aanpassingen worden gedaan aan de klimaatregeling waarbij ook de eventuele gevolgen sneller duidelijk zijn. In 2015 worden hiermee acties getest die naar verwachting leiden tot energiebesparingen. In 2011 is een energiescan uitgevoerd bij zwembad Die Heygrave. Uitgangspunt was het nemen van maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of korter. De adviezen die voortvloeiden uit de scan waren: 1. het installeren van een warmtepomp voor de luchtbehandelingskast voor de zwemzalen; 2. het aanbrengen van aanwezigheidsdetectie; 3. het installeren van daglichtregeling; 4. het uitvoeren van nader onderzoek naar de isolatiewaarde van Die Heygrave; 5. het uitvoeren van nader onderzoek naar de machinekamer. Ad 1. De pomp is geinstalleerd; de berekende energiebesparing is echter na de eerste 2 jaar niet meer merkbaar. Hierover zijn we in gesprek met de installateur. Ad 2 en 3. In augustus 2014 is LED-verlichting (met aanwezigheidsdetectie en daglichtregeling) aangelegd. Ad 4. Het onderzoek is uitgevoerd in maart Ad 5. Het nader onderzoek naar de machinekamer is uitgevoerd in november In het afgelopen voorjaar werden frequentieregelaars op de pompen van wedstrijden instructiebad aangebracht. Dit levert op dit moment een flinke energiebesparing op van ca. 8%. Daarnaast wordt een aantal andere aanbevelingen uit het onderzoek op dit moment voorbereid: het toepassen van Heatsavr (vloeibare zwembadafdekking ter beperking van verdamping van het water), het toepassen van UV-desinfectie (in plaats van desinfectie met chloor) en het strakker monitoren van de energieverbruiken. Voor deze onderdelen zijn offertes aangevraagd. Verder is het renoveren of vervangen van de grote circulatiepompen van instructie- en wedstrijdbad aan de orde, waarbij vermindering van het energieverbruik belangrijk is. Hiervoor zijn ook offertes aangevraagd. In de zomer van 2013 is aanwezigheidsdetectie voor de verlichting aangebracht in de kleedruimten, gangen, etc. van sporthal Die Heygrave. Het dak van de sporthal zal naar verwachting in 2016 worden vernieuwd. Tegelijkertijd worden dan de lichtarmaturen van de sporthal vernieuwd en aanwezigheidsdetectie in de sporthal aangebracht. Het plan is om in 2016 op het dak van het zwembad Die Heygrave een zonneinstallatie te plaatsen, die zowel elektriciteit als warmte opwekt. Een voorstel aan het college over het voorbereidingstraject volgt zeer binnenkort. Het programma GPR-gebouw (Gemeentelijke Prestatie Richtlijn), waarmee al in de ontwikkelingsfase duurzaamheidsprestaties van gebouwen kunnen worden gemeten, is aangeschaft en geïntroduceerd in de gemeentelijke organisatie. Het programma wordt gebruikt bij ontwikkelingsplannen voor nieuwe (gemeentelijke) gebouwen en accommodaties. 4/7

7 Voor de nieuwe sporthal op locatie Dillenburg worden momenteel de mogelijkheden voor duurzame (zonne-) energie verkend. Waar mogelijk wordt LED-verlichting in de openbare ruimte aangebracht. Hierbij moet rekening worden gehouden met vleermuizenroutes, gebieden waar (steen-)uilen zitten, etc. Daarvoor is het uitvoeren van flora- en fauna-onderzoek nodig. Zo veel mogelijk worden duurzaam geproduceerde lichtmasten (zoals New Life) en zo volledig mogelijk recyclebare producten (aluminium) toegepast, eventueel zelfs cradle to cradle. De kostenafweging wordt hierbij wel steeds belangrijker. De stroom die wordt ingekocht voor de openbare verlichting en gemeentelijke gebouwen is groen. Er wordt kritisch gekeken naar de toepassingen van de huidige installaties voor de openbare verlichting. Zo wordt, waar mogelijk, de verlichting gedurende bepaalde perioden uitgezet. Pilot-project Castellum: op het dak van een gebouw van Woonveste zijn zonnepanelen gelegd die zorgen voor de noodzakelijk energie voor de openbare verlichting in omliggende straten. Overdag wordt geleverd aan de energieleverancier (het net), s avonds wordt de energie weer gebruikt voor de openbare verlichting. Ook vindt toepassing plaats van zelfvoedende lichtmasten met zonnepanelen. De gemeente onderzoekt momenteel de mogelijkheden voor het verder vervangen van de lichtarmaturen in de openbare verlichting door LED-verlichting, het toepassen van Light on Demand, het toepassen van zonnepanelen op de gemeentewerf in Drunen en het toepassen van windenergie binnen de gemeentegrenzen. Hiervoor worden aparte voorstellen opgesteld. Uitvoeringsprogramma gemeentelijke duurzaamheidnorm Inhoud uitvoeringsprogramma Het Rijk streeft naar een volledig duurzame energievoorziening in Ook voor onze gemeente geldt dat de transitie naar duurzame energie forse inspanningen en veranderingen van onze burgers en bedrijven vraagt (innovatie, marktontwikkeling, subsidies, energieprijs, etc.). Dit brengt grote onzekerheid met zich mee over de termijn waarop de doelstelling kan worden gehaald. In het uitvoeringsprogramma gemeentelijke duurzaamheidnorm wordt gezocht naar een aanpak om met deze onzekerheden om te gaan (haalbare en meetbare doelstellingen, draagvlak, monitoring, etcetera). Dit programma gaat, in tegenstelling tot het uitvoeringsprogramma Eigen voorbeeldrol over anderen dan de gemeente, zoals burgers, verenigingen en bedrijven. De maatregelen die tot dit programma behoren zijn dan ook op hen gericht en niet op de gemeente zelf. 5/7

8 Stand van zaken Sinds 2012 zijn in de gemeente Heusden, via Stichting E-laad, 3 openbare laadpalen voor elektrische auto s geplaatst. Op deze manier kunnen ook rijders van elektrische auto s zonder parkeer- en laadmogelijkheid op eigen terrein hun auto opladen. Daarna haakte de gemeente in 2014 aan op het project Brabantse pilot publieke laadinfrastructuur, fase A2. Hierdoor heeft de provincie in 2015 nog eens 3 openbare laadpalen geplaatst in de gemeente Heusden. Fase A2 is bijna afgerond, en er zijn geen laadpalen meer beschikbaar. Fase B zit momenteel in de opstartfase. In deze fase krijgen een of meerdere marktpartijen in Noord-Brabant de verantwoordelijkheid om laadpalen te realiseren en exploiteren. Naar verwachting is de nieuwe batch laadpalen vanaf het derde kwartaal van 2016 beschikbaar. Ook biedt de provincie een korte termijnoplossing voor gemeenten die nu al aanvragen ontvangen voor openbare laadpalen. Gemeenten kunnen met ondersteuning van de provincie gebruik maken van een modelovereenkomst om samen met marktpartijen laadpalen te realiseren. In de gemeente Heusden zijn er momenteel geen aanvragen voor een openbare laadpaal. Op de carpoolplaats bij het Ei van Drunen werden al wel ondergrondse voorzieningen aangelegd voor laadpalen. Nog dit jaar wordt een start gemaakt met de voorbereidingen voor het daadwerkelijk plaatsen van laadpalen op deze parkeerplaats. Op 22 mei 2012 is de subsidieregeling voor oplaadvoorzieningen voor elektrische voertuigen op eigen terrein vastgesteld. De regeling betrof particuliere inwoners van de gemeente Heusden en liep tot eind In december 2013 is deze subsidieregeling uitgebreid naar bedrijven en verlengd tot eind De regeling loopt goed; er zijn 24 aanvragen ingediend sinds het begin van de regeling, waarvan 23 voldeden aan de voorwaarden en die zijn gehonoreerd. Inmiddels is de regeling overvraagd. Er wordt nagedacht over een eventuele verlenging van de regeling. De gemeente heeft 9 zonnepanelen beschikbaar gesteld voor de gebouwen van 3 Scouting-clubs. Dit is een vervolg op de actie van de Natuur- en MilieuVereniging Heusden; voor ieder 50 e zonnepaneel dat door een inwoner is aangeschaft, legt de gemeente Heusden ook 1 zonnepaneel op een gebouw. In totaal zijn ca. 450 zonnepanelen aangeschaft door inwoners. In september 2012 is subsidie verstrekt aan Voetbalvereniging RKVV Nieuwkuijk voor het project Zonnig Nieuwkuijk, voordeel van de zon waarbij zonneboilers en zonnepanelen zijn geplaatst. Aan de subsidie is de voorwaarde verbonden dat het project als voorbeeldproject zal dienen en de vereniging actieve voorlichting en ondersteuning biedt aan andere (sport)verenigingen in Heusden die zonne-energie op hun accommodatie willen gaan toepassen. Er is een kansenkaart Warmte Koude Opslag (WKO) opgesteld die ingaat op de mogelijkheden voor de toepassing van WKO binnen onze gemeente. De kansenkaart is voor iedereen toegankelijk via de gemeentelijke website. De provincie heeft de ambitie om, in het kader van de Brabantse stroomversnelling, in 2050 tot een energieneutrale woningvoorraad te komen via Nul op de Meter 6/7

9 (NOM)- woningen. Dat betekent dat er in heel Brabant tot woningen (bestaand, zowel huur als koop) moeten worden gerenoveerd tot NOM-woning. Het traject verloopt gefaseerd: op 1 januari 2017 moeten Brabantbreed de eerste 1000 NOM-woningen zijn gerealiseerd. Dit gigantische project kan alleen slagen als ook gemeenten zich aansluiten (naast bouwers, woningcorporaties, makelaars, banken, etc.). Op 9 juli jl. was de ondertekening van de deal: onder andere 23 gemeenten hebben ondertekend. Op een later moment dit jaar volgt nog een ondertekeningsmoment. De gemeente Heusden bezint zich momenteel op aansluiting bij de deal; dat betekent deelname in de zin van ruimtelijke en vergunningsprocedures, capaciteit, gederfde legeskosten, grondexploitatie, etc. Daarnaast loopt vanuit de regio Hart van Brabant, zoals eerder genoemd, de regionale Deal: Op weg naar energieneutrale woningen in Hart van Brabant. De deal komt voort uit de ondersteuningsstructuur die de VNG heeft opgezet vanwege het SER Energieakkoord. Hierbij stelt de VNG subsidie beschikbaar om regio s te ondersteunen bij het opschalen en versnellen van bestaande initiatieven voor lokale en regionale energiebesparing en duurzame energieopwekking in de gebouwde omgeving. De gemeente Heusden is van plan om de regionale deal te gaan ondertekenen en gaat ter uitvoering van de deal samenwerken met de gemeenten in de regio Hart van Brabant en met Energiek Heusden. Beide genoemde deals gaan over energiebesparing in de woningbouw. Ze liggen in elkaars verlengde en versterken elkaar daarmee. Binnen de regio Hart van Brabant is daarom afgesproken dat de deals worden geïntegreerd en op elkaar afgestemd. Zie de bijlage voor een schematische weergave van onder andere de samenhang tussen de deals. 7/7

10 Brede Stroomversnelling Landelijk Energiesprong Hoogspringers Huur Energiesprong Stroomversnelling Koop (SER) Blok voor Blok programma (geëindigd ) Provincie Brabants Energie Akkoord Woonconnect Brabantse Stroomversnelling huur en koop Regio HvB VNG ondersteuningsstructuur HvB (huur en koop) Naar NoM in stappen NoM in een keer Gemeente Labelstappen huurwoningen beschreven in woonconvenant NoM aanpak huurwoningen woonconvenant Subsidieregeling NoM koop Subsidieregeling Samen geeft Energie