Bundel van de Raadsinformatieavond van 20 mei 2015

Transcriptie

1 Bundel van de Raadsinformatieavond van 20 mei Toekomstvisie centrum fase 2 Stationsgebied Besluitenhistorie Jaarbeurs Besluitenhistorie Westpleintunnel Visiedocument bij bestuursadvies fase 2 Programma Programma en vragen Toekomstvisie Stationsgebied Presentatie Carolien van Hemel_Climate KIC Presentatie Henk Meurs Radboud universiteit Stipo - Stationsgebied Utrecht op Ooghoogte - Hans Karssenberg Presentation Jaarbeurs on Sustainability Verslag RIA Stationsgebied

2 1 Toekomstvisie centrum fase 2 Stationsgebied 1 Besluitenhistorie Jaarbeurs Besluitenhistorie Projectorganisatie Stationsgebied Betreft Besluitenhistorie Jaarbeurs Postadres Postbus 1273, 3500 BG Utrecht Bezoekadres Stadsplateau 1, Utrecht Telefoon Fax stationsgebied@utrecht.nl Datum 16 maart 2015 Deze besluitenhistorie bevat de openbare besluiten van college en gemeenteraad die over de Jaarbeurs en het Jaarbeursterrein in de periode Stationsgebied (2001 tot heden) genomen zijn. In de loop van de tijd zijn er ook verschillende termen gebruikt: Jaarbeurskwartier en Jaarbeursterrein/ Jaarbeursgebied. De gebiedsaanduiding variëert: soms inclusief, soms exclusief de Jaarbeurseigendommen aan de overzijde van het Merwedekanaal. Er zijn veel raakvlakken met andere onderwerpen: o.a. Holland Casino aan de Overste den Oudenlaan, Structuurplan Stationsgebied, Dynamisch Stedelijk Masterplan/ Merwedekanaalzone en Crisis- en Herstelwet (inclusief Jaarbeursparkeerterrein/ garage aan de overzijde van het Merwedekanaal), verkeersontwikkelingen (Van Zijstweg, Croeselaan etc.), de beleidsnotitie "nieuwe ruimtelijke strategie" (mei 2012), de Structuurvisie. Deze ontwikkelingen komen in deze besluitenhistorie op enkele punten na niet verder aan de orde. Voor informatie over de Jaarbeurs vanaf de ontstaangeschiedenis en de samenwerking met de gemeente Utrecht, is een scriptie geschreven door Alexander van Loon. Deze is opvraagbaar bij de POS. December 2001 Eindrapportage Planontwikkeling Stationsgebied Uit de Eindrapportage Planontwikkeling Stationsgebied (Vastgesteld in de raad 21 februari 2002, 2002/nr.28. Uit de eindrapportage Blz. 32 Blz. 32 Zone 1: jaarbeursplein en terrein: entertainment, congressen; verbindingen naar de Graadt van Roggenweg. Het Jaarbeursterrein krijgt een flinke opknapbeurt. Aan een plein op het jaarbeursterrein komen ook in plan A gro otschalige voorzieningen ten behoeve van kunst & cultuur, een food-court, een mediaplaza, een bioscopencomplex, een (musical)theater, een congresgebouw enzovoorts. De bebouwing aan het plein wordt onderbroken door dwarsstraten. De voorzieningen kunnen aan verschillende zijden ingangen krijgen. - De zone tussen de Graadt van Roggenweg en centrumboulevard heeft twee voorkanten. Gebouwen richten zich niet alleen naar de centrumboulevard maar ook naar de Graadt van Roggenweg of de routes daartussen. - Er komen dwarsverbindingen tussen beide routes en doorverbindingen naar Lombok en Leidsche Kade. - Wonen op het Jaarbeursterrein, boven andere functies is onderdeel van de planontwikkeling. 22 januari 2002 Eindrapportage Planontwikkeling Stationsgebied Blz. 5 De centrumboulevard loopt van Merwedekanaal tot Vredenburg, door het hart van het Jaarbeursterrein, de Openbaar Vervoer Terminal en door Hoog Catharijne. Blz. 11 Uitbreiding op Jaarbeursterrein van congresfunctie, kunst & cultuur, entertainment, hotel en tentoonstellingsruimte. Blz. 18 Zone 1: Jaarbeursplein en -terrein: dag- en avondgebruik De boulevard is ter hoogte van het Jaarbeursplein een brede straat, geschikt voor wandelaars en fietsers. Wellicht komt er een roltrottoir om de loopafstand snel te overbruggen. Op het Jaarbeursterrein komt een plein. Rondom het plein komen tal van grootschalige voorzieningen, ten behoeve van kunst & cultuur, een foodcourt, een mediaplaza, een bioscopencomplex, een (musical)theater, een congresgebouw, etc. Het Beatrixgebouw wordt opgeknapt en behoudt zijn vergader-, kantoor-, trademart- en theaterfunctie.

3 Het Jaarbeursterrein staat in verbinding met het Jaarbeursplein. Aan de zuidzijde van de boulevard worden de grotere hallen geconcentreerd. Er komt nieuwe parkeergelegenheid. Blz. 32 Zone 1: jaarbeursplein en terrein: entertainment, congressen; verbindingen naar de Graadt van Roggenweg. Het Jaarbeursterrein krijgt een flinke opknapbeurt. Aan een plein op het jaarbeursterrein komen ook in plan A grootschalige voorzieningen ten behoeve van kunst & cultuur, een food-court, een mediaplaza, een bioscopencomplex, een (musical)theater, een congresgebouw enzovoorts. De bebouwing aan het plein wordt onderbroken door dwarsstraten. De voorzieningen kunnen aan verschillende zijden in gangen krijgen. - De zone tussen de Graadt van Roggenweg en centrumboulevard heeft twee voorkanten. Gebouwen richten zich niet alleen naar de centrumboulevard maar ook naar de Graadt van Roggenweg of de routes daartussen. - Er komen dwarsverbindingen tussen beide routes en doorverbindingen naar Lombok en Leidsche Kade. - Wonen op het Jaarbeursterrein, boven andere functies is onderdeel van de planontwikkeling. Blz. 62 Jaarbeurs De gronden waarop het Jaarbeurscomplex is gesitueerd, zijn in hoofdzaak in erfpacht uitgegeven. Voor ontwikkelingen die niet passen binnen de vastgestelde bestemmingsplanomschrijving Jaarbeursdoeleinden is door de Jaarbeurs een meerwaarde verschuldigd. Augustus 2003 Masterplan Stationsgebied Utrecht Blz. 19 Jaarbeursplein: Starten Geen verblijfsplein, maar grootsstedelijk reizigersplein Bebouwing met wonen en werken Overzichtelijke en veilige voetgangersverbinding Retail en horeca (snelservice). Jaarbeursterrein: Ontmoeten Beurzen, congressen, vergaderen, Leisure en entertainment Terrein overdag voor publiek toegankelijk; 's nachts veilig Ambitie voor de toekomst: meervoudig grondgebruik met tentoonstellingshallen en functies voor cultuur, Leisure & entertainment, kantoren, opleidingsinstellingen en wonen. Blz. 38 Het stuk aam weerszijden van het station en de Croeselaan is 'large' (L), het jaarbeursterrein is 'extra large' (XL). Blz. 59 De Jaarbeurs gaat zijn (inter-)nationale positie op het gebied van beurzen en congressen verder versterken door de kernactiviteiten te concentreren en plek te maken voor functies die synergie opleveren. Blz. 85 De functie van de Jaarbeurs verandert: naast expo en congres richt de Jaarbeurs zich ook op amusement ('leisure'). Eenderde van het terrein wordt ingericht voor diverse specifieke programma's voor verschillende doelgroepen, zoals casino, een foodcourt, een hotel en een megabioscoop. Al deze functies zijn gericht naar het jaarbeursplein en de Croeselaan. Het Beatrixgebouw herbergt een musicalfunctie, een congres- en vergadercentrum en de Trade Mart Utrecht. Omdat de amusementfuncties in Utrecht naast het station liggen, midden in de stad, zijn ze zeer kansrijk, zowel voor zichzelf als voor de ontwikkeling van het gebied. De eigenlijke Jaarbeurs bevindt zich straks verderop in het Jaarbeursterrein. Een fors voetpad over de Croeselaan (waar de verkeersfunctie is teruggebracht) leidt via het amusementsprogramma (casino, bioscoop, dinershow, foodcourt) op de Kop naar de beurs- en expositiegebouwen op het Jaarbeursterrein. Voorin, langs de Croeselaan, liggen kantoren en onderwijsinstituten met daarboven woningen voor bijvoorbeeld studenten. Deze complexen zijn maximaal zes verdiepingen hoog. Blz. 105 De ontwikkelingen op het Jaarbeursplein kunnen autonoom plaatsvinden, in afstemming met d e reconstructie van de infrastructuur. Blz. 107 Het jaarbeursterrein is een uitvoeringscluster zonder directe afhankelijkheid van andere ontwikkelingen. 2

4 Augustus 2003 Masterplan Stationsgebied Uit het Masterplan Stationsgebied Blz. 19, 38, 59, Blz. 19 Jaarbeursplein: Starten Geen verblijfsplein, maar grootsstedelijk reizigersplein Bebouwing met wonen en werken Overzichtelijke en veilige voetgangersverbinding Retail en horeca (snelservice). Jaarbeursterrein: Ontmoeten Beurzen, congressen, vergaderen, Leisure en entertainment Terrein overdag voor publiek toegankelijk; 's nachts veilig Ambitie voor de toekomst: meervoudig grondgebruik met tentoonstellingshallen en functies voor cultuur, Leisure & entertainment, kantoren, opleidingsinstellingen en wonen. Blz. 38 Het stuk aam weerszijden van het station en de Croeselaan is 'large' (L), het jaarbeursterrein is 'extera large' (XL). Blz. 59 De Jaarbeurs gaat zijn (inter-)nationale positie op het gebied van beurzen en congressen verder versterken d oor de kernactiviteiten te concentreren en plek te maken voor functies die synergie opleveren. Blz. 85 Jaarbeurs De functie van de Jaarbeurs verandert: naast expo en congres richt de Jaarbeurs zich ook op amusement ('leisure'). Eenderde van het terrein wordt ingericht voor diverse specifieke programma's voor verschillende doelgroepen, zoals casino, een foodcourt, een hotel en een megabioscoop. Al deze functies zijn gericht naar het jaarbeursplein en de Croeselaan. Het Beatrixgebouw herbergt een musicalfunct ie, een congres- en vergadercentrum en de Trade Mart Utrecht. Omdat de amusementfuncties in Utrecht naast het station liggen, midden in de stad, zijn ze zeer kansrijk, zowel voor zichzelf als voor de ontwikkeling van het gebied. De eigenlijke Jaarbeurs bev indt zich straks verderop in het Jaarbeursterrein. Een fors voetpad over de Croeselaan (waar de verkeersfunctie is teruggebracht) leidt via het amusementsprogramma (casino, bioscoop, dinershow, foodcourt) op de Kop naar de beurs - en expositiegebouwen op het Jaarbeursterrein. Voorin, langs de Croeselaan, liggen kantoren en onderwijsinstituten met daarboven woningen voor bijvoorbeeld studenten. Deze complexen zijn maximaal zes verdiepingen hoog. Blz. 105 De ontwikkelingen op het Jaarbeursplein kunnen autonoom plaatsvinden, in afstemming met de reconstructie van de infrastructuur. Blz. 107 Het jaarbeursterrein is een uitvoeringscluster zonder directe afhankelijkheid van andere ontwikkelingen. 3

5 September 2005 bestuursrapportage Stationsgebied (blz. 3): Met de erfpachtharmonisatie op het Jaarbeursterrein heeft de gemeente zich in fase 2 een goede positie verworven met het oog op de toekomst. De gemeente kan hiermee onder andere een groot aantal woningen toevoegen aan het plangebied, waarmee voldaan wordt aan de breed gedragen wens de woonfunctie in ons Stationsgebied te versterken. (blz. 9):. Als de grondtransacties geëffectueerd zijn, start de eerste fase van de ontwikkeling van het Jaarbeursterrein. Uiterlijk in 2019 beschikt de gemeente vervolgens over 6,7 hectare grond die een nieuwe bestemming zal krijgen. Uitgangspunt is dat een substantieel deel van deze grond de bestemming wonen krijgt. Deze ontwikkeling wordt betrokken bij de tweede fase Stationsgebied. 20 september 2005 B&W Besluit (Bilaterale Ontwikkelovereenkomst 1 Jaarbeurs gemeente Utrecht) 1. Het voornemen uitspreken in te stemmen met de bilaterale ontwikkelovereenkomst Jaarbeurs Gemeente Utrecht met daarin de volgende elementen: a. Harmonisatie erfpachtsituatie b. Uitgifte in erfpacht aan Wolff Cinema Groep, Holland Casino en de Amrath Hotelgroep. c. In te stemmen met de financiële transactie tussen de Gemeente Utrecht en de Jaarbeurs Utrecht ten aanzien van erfpacht en de gebiedsontwikkeling van de kop Jaarbeurs. 2. Krachtens artikel 25 gemeentewet geheimhouding op te leggen aan de raad aan bijlage De raad informeren over het voornemen de overeenkomst aan te gaan en deze in de gelegenheid te stellen op grond van artikel 160 en 169 gemeentewet wensen en bedenkingen kenbaar te maken, conform bijgaande brief, 4. Aan de hand van deze wensen en bedenkingen een definitief besluit te nemen over de ontwikkelovereenkomst. 18 november 2005 raadsbrief over onderhandelingsproces. B&W kondigde aan met de partners te zullen overleggen over contractaanpassingen op basis van de aanbevelingen van Simmons&Simmons. Voor de Jaarbeurs betekende dat vooral het omzetten van het afsprakenkader in een bilaterale ontwikkelovereenkomst. 6 december 2005 raadsbrief over contractaanpassingen en nadere info over Stationsgebied (o.a. aanpassing en ontbinding erfpachtrecht). Citaat: Simmons&Simmons heeft de bilaterale ontwikkelovereenkomst (BOO) ter advisering voor te leggen. Het is de bedoeling die begin januari 2006 voor wensen en bedenkingen aan u voor te leggen. Vooruitlopend hierop hebben wij in de commissie uw mening gehoord en hebben we geconstateerd dat u in meerderheid vindt dat het voorliggende afsprakenkader de juiste koers is die wij met de Jaarbeurs willen varen. In de bijlage overzicht contractaanpassingen staat dat het voorstel om het afsprakenkader om te zetten in een bilaterale ontwikkelovereenkomst, is overgenomen. 20 december 2005 collegebesluit over o.a. afsprakenkader 17 januari 2006 collegebesluit over de bilaterale ontwikkelovereenkomst Jaarbeurs gemeente Utrecht Besluit: 1. het voornemen uit te spreken in te stemmen met de bilaterale ontwikkelovereenkomst Jaarbeurs B.V. gemeente Utrecht. 1 De titel dekt de lading niet: op dat moment ging het om het Afsprakenkader tussen Jaarbeurs en gemeente. 4

6 2. De raad te informeren over het voornemen de overeenkomst aan te gaan en deze in de gelegenheid te stellen op grond van artikel 160 en 169 gemeentewet wensen en bedenkingen kenbaar te maken conform bijgevoegde brief. 3. Aan de hand van deze wensen en bedenkingen een definitief besluit te nemen over de ontwikkelovereenkomst. 4. Wethouder Lenting te mandateren om de commissiebrief redactioneel aan te passen en de overeenkomst aan te passen in lijn met het afsprakenkader. 18 januari 2006 raadsbrief over de BOO Jaarbeurs met het verzoek deze te voorzien van wensen en bedenkingen. 2 maart 2006 positief advies van een meerderheid van de raadsfracties over de BOO Jaarbeurs 03 maart 2006 ondertekening BOO Jaarbeurs 4 december 2006 Raadsbesluit, (Vaststelling Structuurplan Stationsgebied), 2006 nr Het Structuurplan Stationsgebied, waarin op hoofdlijnen het planologisch kader wordt gegeven aan de ontwikkeling van het Stationsgebied, met inbegrip van het Milieurapport op grond van de Strategische Milieubeoordeling en de zienswijzennota vast te stellen, onder de voorwaarde dat de tekst en de cijfers van het programma voor kantoren in overeenstemming worden gebracht met de bestuursrapportage Stationsgebied van september 2006, excl. programmatische invulling Knoopkazerne en het Jaarbeursterrein-Noord, waarover aparte besluitvorming door de raad zal plaatsvinden. (zie amendement A073). December 2006 Structuurplan Stationsgebied Blz. 4 Wijzigingen in Structuurplan. Op blz. 42: fasering vastgoedproject Westflank Zuid aangepast in en fasering Kop Jaarbeurs is aangepast in Blz. 6 De Centrumboulevard is de aorta van het Stationsgebied en loopt van het Jaarbeursterrein tot het Vredenburg door de OV-Terminal en Hoog Catharijne. De Centrumboulevard geeft samenhang en identiteit aan de gebieden die eraan grenzen en draagt bij aan de optimalisering van de wisselwerking tussen openbare en private ruimte. De Kop van Jaarbeurs aan de Croeselaan en de stationsentree west vormen een nieuw gebied voor grootstedelijke amusementsfuncties zoals een megabioscoop, casino en een hotel en diverse functies die de levendigheid van het gebied ondersteunen. Entertainment functies dienen ter versterking van de winkelfuncties. Blz 28 Bij het begrip schaal is de bouwhoogte slechts één aspect, zij het dat het voor de herkenbaarheid en betekenisgeving van het stationsgebied een belangrijke rol speelt. De bouwhoogtekaart, zoals opgenomen bij dit structuurplan is de uitkomst van de hoogbouwvisie. In de hoogbouwvisie is vastgelegd waar de mogelijkheden liggen voor accenten en maximale hoogten. Voor dit laatste geldt dat in het Stationsgebied de grens op 90 meter is gelegd. Voor belangrijke publieke ruimten geldt dat de hoogte van de wanden in beginsel gelijk is, grotere hoogte is alleen toegestaan in een tweede, teruggelegen lijn (setback). (zie schalenkaart onderaan dit document). Blz. 33 De Jaarbeurs gaat zijn (inter-)nationale positie op het gebied van beurzen en congressen verder versterken door de kernactiviteiten te concentreren en plek te maken voor functies die synergie opleveren. De Kop van de Jaarbeurs aan de Croeselaan en de Stationsentree-West vormt een nieuw gebied voor grootstedelijk amusement. Inmiddels is het Beatrixtheater verbouwd tot een permanent musicaltheater, met een grootse entree naar het (huidige) Jaarbeursplein. Dit soort functies hebben een bovenregionale uitstraling. 5

7 Blz 34 Stationsentree West en Jaarbeursterrein: perspectiefrijke gebieden voor grootschalige concepten, onder het motto "zien en gezien worden". Doelgroepen zijn: jongeren, twintigers en dertigers. Gezocht moet worden naar uitbreidingsmogelijkheden of behoud en versterking van grootschalig en spraakmakend aanbod. Uitbreiding van 'hard uitgaan' komt hier goed tot zijn recht, maar ook combinatie met 'hard uitgaan' en combinatie overig. Blz 42 Indicatieve planning Kop Jaarbeursterrein (bioscoop, hotel en casino): Blz 49 De geluidsbronnen van de Jaarbeurs bestaan o.a. uit luchtbehandelingsapparatuur in gevel of op daken en transport/laad/losactiviteiten op het buitenterrein. Bij evenementen vinden soms ook activiteiten buiten plaats of komt er muziekgeluid via wanden en dak naar de omgeving toe. Indien, in vergelijking met bestaande woningen, op kortere afstand of grotere hoogte woningen worden gebouwd zal het geluidsniveau hoger worden dan de normen voor een goede ruimtelijke inpassing. Als in het kader van ontwikkelingen in het Stationsgebied ook ingrijpende wijzigingen bij de Jaarbeurs plaats vinden, zoals aanbouw (amusement) of overbouwing (b.v. voor parkeren) zal de geluidsuitstraling naar de omgeving ingrijpend kunnen wijzigen en mogelijk afnemen. Indien die aanpassingen van de zijde van de Jaarbeurs niet of niet voldoende mogelijk zijn, is woningbouw niet mogelijk tenzij dit gepaard gaat met ingrijpende bouwkundige voorzieningen aan de woningen zoals voorhanggevels of vliesgevels aan de zijde van de Jaarbeurs. Blz 73 Doelstelling is het verder versterken van de stationsomgeving, door het stimuleren van meervoudig ruimtegebruik. Inbreiding is mogelijk rond het Jaarbeursterrein met woningen en leisure voorzieningen. Voorwaarde voor verdere ontwikkeling van deze locatie is het realiseren van de openbaar vervoerterminal en verbeteren van de autotoegankelijkheid. Oplossingen voor het parkeren zijn cruciaal in dit gebied. Blz 76 Behoud van de Jaarbeurs. Blz 79 Complementariteit tussen de oude binnenstad, Hoog Catharijne, Centraal Station en het Jaarbeursterrein is essentieel. Blz 80 Welterusten, hotelnota Deze nota is vastgesteld in februari Gesteld wordt dat in het Stationsgebied op het Jaarbeursterrein een hotel is voorzien van maximaal 400 kamers. Een fors hotel in de nabijheid van de Jaarbeurs is zeer wenselijk vanuit hotelbeleid, aangezien dat een noodzakelijk ingrediënt is om meer meerdaagse congressen naar Utrecht te trekken (conform toeristisch beleid en beleid Jaarbeurs). Bij grote congressen komt het nu nog te vaak voor dat deelnemers (ver) buiten Utrecht geplaatst moeten worden, wat congresorganisatoren nogal eens doet besluiten om het congres elders te houden. 16 juli 2007 Commissiebrief (Vervolgovereenkomsten Defensieterreinen) In de brief wordt o.a. ingegaan op, Op 19 april jl. hebben wij de intentieovereenkomst Defensiecomplexen Utrecht getekend. Dit gaat over o.a. Merwedekanaalzone. 10 januari 2008 Raadsbesluit (Programmatische invulling Knoopkazerne), 2007 nr binnen de grondexploitatie Stationsgebied deze opbrengsten te oormerken voor investeringen in openbare ruimte en groen op in ieder geval de locaties Jaarbeursplein en Moreelse park (zie amendement A1). 11 juli 2008 B&W Besluit (Tripartiete projectovereenkomst megabioscoop en hotel/woningen kop jaarbeurs) 1. in te stemmen met de tripartiete projectovereenkomst (TPO) tussen Jaarbeurs BV, Wolff Megabioscoop Utrecht BV en de gemeente Utrecht 2. in te stemmen met de tripartiete overeenkomst (TPO) tussen Jaarbeurs BV, Amrath Hotels en Restaurants BV en de gemeente Utrecht; 6

8 3. de wethouder Stationsgebied te machtigen de laatste wijzigingen in beide overeenkomsten af te handelen 4. Wethouder Janssen te machtigen om de brief aan de commissie tekstueel aan te passen. 07 mei 2009 B&W Besluit (Duurzaamheid Stationsgebied) 1. in te stemmen met het toevoegen van de doelstelling "duurzaamheid" aan de drie andere doelstellingen herontwikkeling Stationsgebied en daarbij onderscheid te maken tussen - gebied 1 (gebied waarbij gelet op de vastgestelde kaders en de gesloten/ te sluiten contracten, duurzaamheid aanvullend is) en - gebied 2 (gebied waarbij er nog geen vastgestelde kaders en gesloten contracten zijn en waarbij duurzaamheid een van de leidende principes wordt) 2. in te stemmen met de intentie-overeenkomst "duurzaam Stationsgebied" met verschillende overheids- en private partijen, inclusief de catalogus "het Utrechtse Stationsgebied geeft duurzame energie" (bijlage bij de intentie-overeenkomst) 26 mei 2009 B&W Besluit (NSP Project Jaarbeurskwartier) 1. In te stemmen met het indienen van het Jaarbeurskwartier als toekomstig Nieuw Sleutel Project (NSP) 28 mei 2009 Commissiebrief (Duurzaam Stationsgebied) In deze brief wordt o.a. ingegaan op: 4. Jaarbeurskwartier. Het jaarbeurskwartier is aangemeld bij de minister als NSP Project. Juni 2009 Bestuursrapportage 2009: Blz een gemeentelijke stedenbouwkundige visie over het Jaarbeurskwartier. Dit project is aangemeld bij de Minister van VROM als nieuw NSP Project. Wij informeerden de raadscommissie Stad en Ruimte over deze ontwikkeling bij brief van 28 mei Blz Jaarbeurs: een addendum op de BOO Jaarbeurs en tripartite overeenkomsten (TPO's) met de exploitanten van de vastgoedprojecten Casino, Megabioscoop en Hotel/Woningen. Afronding van deze overeenkomsten is echter in sterke mate afhankelijk van de voortgang van de afspraken die Jaarbeurs moet maken met deze exploitanten over o.a. de onderlinge positionering van en raakvlakken tussen de uit te geven kavels, parkeren en fasering. Tevens is afronding van TPO's afhankelijk van de besluitvorming van de zijde van genoemde exploitanten. Blz. 32 Na de raadsverkiezingen komt er een informatiemap met daarin overzichtelijk informatie (op hoofdlijn) van de besluiten tot dan toe. Daarin is ook aandacht aan fase 2 van het project. Het Jaarbeurskwartier is aangemeld bij de Minister van VROM als nieuw NSP Project. De programmatabel vertoont kleine verschillen op twee onderwerpen: woningen (-50) en hotel m² (+5000 m²). 07 juli 2009 Raadsbesluit ((Bestuursrapportage Stationsgebied 2009) 2009/86) Besluit: 1. In te stemmen met de programmatabel (hoofdstuk 2.3) en de grondexploitatie, stand 1 mei 2009 (hoofdstuk 7), uit de bestuursrapportage Stationsgebied 2009, met daarin verwerkt de financiële consequenties van de continuering Projectorganisatie Stationsgebied tot en met Uit de bestuursrapportage 2009 (Blz. 7 Blz een gemeentelijke stedenbouwkundige visie over het Jaarbeurskwartier. Dit project is aangemeld bij de Minister van VROM als nieuw NSP Project. Wij informeerden de raadscommissie Stad en Ruimte over deze ontwikkeling bij brief van 28 mei Blz Jaarbeurs: een addendum op de BOO Jaarbeurs en tripartite overeen komsten (TPO's) met de exploitanten van de vastgoedprojecten Casino, Megabioscoop en Hotel/Woningen. Afronding van deze overeenkomsten is echter in 7

9 sterke mate afhankelijk van de voortgang van de afspraken die Jaarbeurs moet maken met deze exploitanten ove r o.a. de onderlinge positionering van en raakvlakken tussen de uit te geven kavels, parkeren en fasering. Tevens is afronding van TPO's afhankelijk van de besluitvorming van de zijde van genoemde exploitanten. Blz. 32 Na de raadsverkiezingen komt er een informatiemap met daarin overzichtelijk informatie (op hoofdlijn) van de besluiten tot dan toe. Daarin is ook aandacht aan fase 2 van het project. Het Jaarbeurskwartier is aangemeld bij de Minister van VROM als nieuw NSP Project. De programmatabel vertoont kleine verschillen op twee onderwerpen: woningen (-50) en hotel m² (+5000 m²). April 2010 Collegeprogramma Bij ontwikkelingen als Rijnenburg, de Jaarbeurs en andere nieuwbouwplannen heeft energiebesparing en opwekking prioriteit. Mei 2010 Bestuursrapportage 2010 Blz. 4 In samenwerking met de provincie, onderzoeken wij de mogelijkheid een pilot te starten met de Jaarbeurs naar vergroeningsmogelijkheden. Wij onderzoeken mede in het kader van de Crisis en herstelwet om het Jaarbeurskwartier, zoals bekend fase 2 van het Stationsgebied naar voren te halen. In de komende periode zal een investeringsvoorstel en ontwikkelstrategie voor de parkeergarage Jaarbeursplein worden uitgewerkt. Blz. 9 Wij hebben het Jaarbeurskwartier aangemeld als nieuwe sleutelproject (NSP). De Rijksbouwmeester heeft het initiatief genomen in het kader van "Nederland wordt anders" voor een architecten-laboratorium om hier een voorbeeldproject te starten voor de "nieuwe generatie binnenstedelijke verdichting Blz. 16 Met de Jaarbeurs (Addendum) en de exploitanten van de megabioscoop en hotel/woningen (tripartite projectovereenkomsten) zijn in 2009 verdere stappen gezet om tot contractering te komen. Finale afronding van deze contracten is in afwachting van de afwikkeling van een aantal onderwerpen die spelen tussen Jaarbeurs en de exploitanten, alsmede de besluitvorming van de zijde van de exploitanten. September 2010 Programmabegroting Wij willen deze collegeperiode tot besluiten over het Jaarbeurskwartier komen. Doelstel ling daarbij is om het Jaarbeurskwartier vanuit duurzaamheidsprincipes te herontwikkelen als voorbeeld van binnenstedelijke herstructurering, waarbij functiemenging en dubbel grondgebruik centraal staan. februari 2011 Voortgangsrapportage Stationsgebied (blz. 4): "Maar ook de Jaarbeurs en Corio hebben in de afgelopen tijd hun koers duidelijk ten gunste van duurzaamheid verlegd. De duurzaamheidsdoelstelling van de Jaarbeurs is de volgende: "Jaarbeurs Utrecht streeft naar duurzame groei voor toekomstige generaties gebaseerd op economisch verantwoord en sociaal rechtvaardig beleid en zorg voor het milieu. Daarbij worden ook medewerkers, partners en klanten gestimuleerd om binnen de eigen mogelijkheden een bijdrage te leveren. Wij stellen ons ten doel, als uitvloeisel van het beleid, de productie van (rest)afval te minimaliseren en een nadelige invloed op lucht, het water en de bodem als gevolg van de bedrijfsvoering te beperken." (bz. 6) "1.6. Fase 2 Zoals aangegeven2, willen wij met kracht inzetten op de versnelling van fase 2 van het Stationsgebied. In de bestuursrapportage 2010 hebben wij aangegeven te willen onderzoeken in hoeverre de ontwikkeling van het Jaarbeurskwartier (fase 2) kan worden versneld. In september 2010 heeft er tussen de algemeen directeur van de Jaarbeurs en de gemeente op bestuurlijk niveau overleg plaats gevonden. Uitkomst van het gesprek is dat zowel Jaarbeurs als gemeente beide inzetten op gezamenlijk planvorming voor de herontwikkeling van het noord- en zuidterrein. Wij verwachten u in het voorjaar te kunnen informeren". 8

10 (blz. 16) "Jaarbeurs In de bestuursrapportage 2010 hebben wij aangegeven te willen onderzoeken in hoeverre de ontwikkeling van het Jaarbeurskwartier (fase 2) kan worden versneld. In september 2010 heeft er tussen de algemeen directeur van de Jaarbeurs en de gemeente op bestuurlijk niveau overleg plaats gevonden. Wij werken met de Jaarbeurs aan twee sporen: 1. gericht op gezamenlijke planvorming om tot (her)ontwikkeling te komen van het noord- en zuidterrein. Zoals bekend, loopt de erfpacht voor het noordterrein in 2019 af. In de bilaterale ontwikkelovereenkomst zijn afspraken gemaakt dat de Jaarbeurs zich gaat concentreren (intensiveren) op het zuidelijke gedeelte en de gemeente mogelijkheden krijgt het noordelijk deel te herontwikkelen. 2. de afronding van de lopende afspraken, waaronder enkele urgente projecten zoals de overeenkomst met de megabioscoop, het addendum op de bilaterale ontwikkelovereenkomst Jaarbeurs en de afspraken over de grondtransacties die nodig zijn ten behoeve van de herprofilering van de Van Zijstweg. Wij verwachten in het eerste kwartaal van 2011 over beide sporen besluit te nemen". 26 april 2011 B&W Besluit Ontwikkeling Jaarbeurskwartier In te stemmen met de gezamenlijke verklaring van de Jaarbeurs-gemeente Utrecht inzake de samenwerking Jaarbeurskwartier. Mei 2011 Bestuursrapportage Stationsgebied recente ontwikkelingen (blz. 19 en 20 Jaarbeursterrein) " Bij de opstelling van het Masterplan Stationsgebied in 2003 is het Jaarbeursterrein met uitzondering van de kop Jaarbeursterrein als conserverende situatie opgenomen. Na actualisatie van de plannen, stelde de gemeenteraad in november 2004 het geactualiseerde Masterplan vast. In de daarna gevoerde contractonderhandelingen met de Jaarbeurs kwam de gemeente met de Jaarbeurs overeen uiterlijk in 2019 een "ruilverkaveling" door te voeren. In de in maart 2006 tot stand gekomen Bilaterale Ontwikkelovereenkomst (BOO) tussen Jaarbeurs en de gemeente hebben partijen in grote lijnen aangegeven hoe op korte en lange termijn het Jaarbeursterrein ingevuld zou worden. Hieruit vloeide onder meer de wens voort het op meer efficiënte wijze concentreren van het hallencomplex op het zuidterrein. Het noordterrein zou vrij gemaakt worden voor het ontwikkel en van nieuw programma, waarbij het hoofdaccent zou liggen op kunst, cultuur, leisure en entertainment. De planontwikkeling zou volgtijdelijk plaatsvinden, namelijk eerst planvorming zuidterrein door Jaarbeurs en vervolgens planvorming noordterrein door de gemeente, afgestemd op de plannen van het zuidterrein. Vooruitlopend op deze volledige "omklap" zouden op de kop van het Jaarbeursterrein projecten ontwikkeld worden voor een bioscoop, casino en hotel/woningen. Door het contracteren van een aantal openstaande punten uit de BOO (d.mv een addendum) en minstens twee projecten zou de totale ontwikkelovereenkomst (BOO Jaarbeurs) definitief worden. Door verschillende oorzaken, waaronder nieuwe wetgeving op het gebied van casino's, is deze ontwikkeling gestagneerd. Sindsdien worden pogingen gedaan om de drie ontwikkelingen zoveel mogelijk onafhankelijk van elkaar tot ontwikkeling te brengen. Sinds 2006 hebben zich beleidsmatige en bestuurlijke ontwikkelingen voorgedaan, waaronder: a. de toevoeging van de doelstelling duurzaamheid aan de doelstellingen voor het Stationsgebied (2009), waarbij een catalogus is gemaakt met daarbij een visie op de duurzame herontwikkeling van het Jaarbeursgebied; b. de aanbieding van deze visie aan de Minister van VROM als toekomstig Nieuw Sleutelproject; c. de scopewijziging van de Rijksoverheid waarbij meer accent wordt gelegd op binnenstedelijke herstructurering en intensivering rond stationslocaties in plaats van stadsuitleg in het buitengebied; 9

11 d. (mede als gevolg van de economische crisis) de inwerkingtreding van de Crisis- en Herstelwet (CHW) waarbij het Utrechtse Stationsgebied (inclusief de Jaarbeurseigendommen aan de westzijde van het Merwedekanaal) is aangewezen als lokaal project met nationale betekenis; e. visieontwikkeling over de functie van de Jaarbeurs waarbij de Jaarbeurs zijn betekenis voor de stad wil vergroten (kort samengevat: Jaarbeurs hét Dorpsplein van Nederland). Mede in het licht van de bovenstaande ontwikkelingen, is er met de CEO van de Jaarbeurs Holding verschillende keren bestuurlijk overleg geweest. Dit heeft geleid tot de opstelling en ondertekening op 13 mei jl. van een gezamenlijke verklaring. De belangrijkste ambitie is dat partijen het Jaarbeursterrein tot ontwikkeling willen brengen en vóór 1 janu ari 2014 een structuurvisie hebben afgerond die dat regelt en die door de raad is vastgesteld. Met de gezamenlijke ambitie en het wederzijdse vertrouwen, moet dit binnen deze raadsperiode mogelijk zijn. De komende maanden maken wij in samenwerking met de Jaarbeurs een plan van aanpak inclusief een uitgewerkt afsprakenkader en een financieel plan. Dat zullen we ter vaststelling aan u voorleggen ". 13 mei 2011 commissiebrief over de ondertekening van de gezamenlijke verklaring. 7 juni 2011 raadsinfo-avond over de ontwikkelingen Jaarbeursterrein. met informatie over contract uit 2006, de veranderingen t.o.v en acties korte en lange termijn. 3 november 2011 raadsbesluit over de grondexploitatie Stationsgebied programmabegroting 2012(2012, nr. 142) de raad besluit: 1. in te stemmen met de aanpassing van de fasering conform bijgevoegde kaart door de Westpleintunnel inclusief vastgoedontwikkeling over te hevelen naar fase 2 (Lombokplein e.o.). 2. ermee in te stemmen het positieve effect hiervan op de grondexploitatie fase 1 ad EUR 15,8 aan te wenden:. 2c. voor het maken van een structuurvisie en grondexploitatie Jaarbeursterrein en het Lombokplein e.o. ad EUR 2 miljoen. Daarbij werd motie "Structuurvisie Fase 2 Stationsgebied" (2011, M58) overgenomen door het college en daarna ingetrokken (motie bijgevoegd). december 2011 Voortgangsrapportage Stationsgebied (blz. 17) 3.5 Jaarbeursterrein (fase 2) "Het in de bestuursrapportage Stationsgebied van mei 2011 aangekondigde plan van aanpak, kunt u het eerste kwartaal 2012 tegemoet zien. De door ons college overgenomen motie Structuurvisie fase 2 Stationsgebied (motie 2011, nr. 058) is daarbij betrokken". 12 januari 2012 commissiebrief over toepassing Crisis- en Herstelwet in fase 1 Stationsgebied citaat uit de brief "ad 2 lokaal project met nationale belang Het Stationsgebied is daarnaast opgenomen als lokaal project met nationaal belang. Dat biedt de gemeente de mogelijkheid om het project onder de werking van de CHW te brengen. De procedure in de CHW vereist dat voor het gebied eerst een structuurvisie inclusief een Milieu Effect 10

12 Rapportage wordt opgesteld. Vervolgens vormen de drie direct betrokken overheden (inspectie van het ministerie van IM, provincie en gemeente) een projectcommissie die de uitvoering van de structuurvisie begeleidt. Voor fase 1 van het Stationsgebied heeft de CHW geen toegevoegde waarde, omdat: 1. voor het grootste deel van de bouwplannen inmiddels vrijstellingen ex artikel 19 lid 1 WRO (oud) zijn verleend; 2. en/ of bestemmingsplannen zijn vastgesteld op basis van het in 2006 vastgestelde Structuurplan; 3. en/ of bouwvergunningen zijn verleend. De lokale projectprocedure is mogelijk wel interessant voor de nog uit te werken programma's van de fase 2 en met name voor het Jaarbeurskwartier. Zoals bij verschillende gelegenheden is aangegeven, worden met de Jaarbeurs de mogelijkheden op bestuurlijk niveau verkend. Daar komt het college binnen 1 of 2 maanden op terug". mei 2012 Bestuursrapportage Stationsgebied 2012 College-reactie op motie 2011, M58 (blz. 6) "Wij verwachten u direct na de zomer een procesvoorstel te kunnen voorleggen voor het plan van aanpak van de Structuurvisie fase 2. Onderdeel van het plan van aanpak is een participatieve aanpak met maatschappelijke stakeholders. Daarbij staan wij een aanpak voor ogen zoals bij het Dynamisch Stedelijk Masterplan is gehanteerd. Wij verwachten het proces in het derde kwartaal van 2012 te kunnen starten". 17 december 2012 Schriftelijke vragen raadslid Rottier inzake Jaarbeurs fase 2 (2012, nr. 130) 20 december 2012 Raadsbrief Herontwikkeling Jaarbeurs Citaat: Wij hebben u meermalen aangekondigd met een structuurvisie te zullen komen over de herontwikkeling van het Jaarbeursterrein voorzover deze betrekking heeft op fase 2 en op basis v an een met de Jaarbeurs gedeeld voorkeursmodel. Het was daarbij onze bedoeling om in deze raadsperiode tot onomkeerbare besluiten te komen over de herontwikkeling van het gehele gebied. De door uw raad aanvaarde motie 58 (structuurvisie fase 2 Stationsgebied) uit 2011, heeft daarbij voor ons als een stimulans gewerkt. Helaas moeten wij constateren dat het ondanks intensief overleg tussen de eerst betrokken wethouders en de algemeen directeur van de Jaarbeurs - en maximale bereidheid van onze zijde tot nu toe niet gelukt is om tot een gelijkgezinde visie te komen. Wij hebben per brief van 18 december j.l. aan de Jaarbeurs bericht nu nog twee mogelijkheden te zien: 1. of terug te vallen op het noord/zuid model waarover in 2009 overeenstemming is bereikt. Dat kan simpel door ondertekening van het addendum. 2. of stoppen met fase 2 en de kop van het Jaarbeursterrein (fase 1) afmaken om daarmee in ieder geval ook de belangen van een aantal private initiatiefnemers te kunnen faciliteren. 15 januari 2013 B&W antwoord op schriftelijke vragen Jaarbeurs fase 2(2012, nr. 130) 22 april 2013 Commissiebrief n.a.v. rondvraag commissie 5 maart 2013 over o.a. inzichtelijk maken 11

13 juridisch/ financiële consequenties van afloop erfpacht Jaarbeurs Mei 2013 Bestuursrapportage Stationsgebied blz. 5 (programmatabel) De plannen voor de bouw van een hotel/ woningen op de kop van het Jaarbeursterrein dateren van 2006 en hebben tot nu toe niet tot concretisering geleid. Zolang de realisatie van deze initiatieven nog niet definitief in contracten zijn vastgelegd, blijven de hotel ontwikkelingen zich bewegen binnen de vastgestelde kaders. Vanuit het principe "wie het eerst komt, wie het eerst maalt", willen we in ieder geval concrete initiatieven die tot contracten en realisatie leiden, niet op voorhand blokkeren. blz. 10 (fase 2) Wij willen u nog vóór de zomer 2013 een eerste opzet van de Structuurvisie fase 2 voorleggen. Het moment dat een concreet programma met grondexploitatie ter vaststelling kan worden aangeboden, is op dit moment nog niet aan te geven. 22 oktober 2013 Commissiebrief beantwoording rondvraagpunten 15 oktober 2013 (o.a. Fase 2) Citaat: ad. 2 Fase 2 (Jaarbeursterrein en Lombokplein e.o.) Bij verschillende gelegenheden bent u geïnformeerd over de ontwikkelingen (o.a. de Bestuursrapportage 2013 en de brieven over de Valeriusbaan en de Van Zijstweg). Ik kan u thans het volgende melden. In het licht van het dynamische stedelijk masterplan, is er begin december 2013 in concept een visie Die visie op hoofdlijnen is wel afhankelijk van de besluitvorming over de Van Zijstweg en de visie van de Jaarbeurs op de toekomst van het beurswezen. Met dit concept op hoofdlijnen start nog in december 2013 de participatie volgens de methode van het dynamisch stedelijk masterplan. Vóór december zal de Projectorganisatie Stationsgebied in overleg treden met het comité Van Zijstweg en de Ontwikkelgroep Lombok over hun deelname aan dit participatietraject. In de maanden daarna vindt de uitwerking plaats tot de structuurvisie fase 2 als bedoeld in de Crisisen Herstelwet. Definitieve besluitvorming in het college en de nieuwe gemeenteraad over de structuurvisie fase 2 is gepland in de tweede helft van november 2013 Commissiebrief over o.a. Stadsdebat 2. het organiseren van een stadsdebat (ism Aorta) over de inrichting van het westelijk Stationsgebied In mijn brief van 22 oktober over o.a. de structuurvisie fase 2 Stationsgebied, heb ik u globaal geschetst hoe het proces er globaal uitziet. In dat verband wil ik de suggestie om een (derde) debat te organiseren over de inrichting van het westelijk Stationsgebied graag in het communicatietraject graag inpassen. Dit wordt waarschijnlijk het voorjaar van december 2013 'Commissiebrief Voornemen vaststelling uitwerkingsplan Galaxyroom' 8 april 2014 B&W besluit afsprakenkader Jaarbeurs 1. in te stemmen met het afsprakenkader "hoofduitgangspunten herontwikkeling Jaarbeursgebied". 2. Het afsprakenkader uit te werken tot: a) Een stedenbouwkundig kader op hoofdlijnen b)een nieuwe bilaterale ontwikkel overeenkomst (BOO) 12

14 3. In te stemmen met de grondaankoop voor de herprofilering Van Zijstweg/dr. Van Tellegenweg en dit te dekken uit het HOV-budget, Meerjarenprogramma Bereikbaarheid. 4. In te stemmen met het doorzetten van de financiële methodiek conform de BOO 2006, waarbij de omzetting van erfpachtrechten en grondeigendommen in samenhang wordt verrekend. 5. De opbrengsten uit de verkoop Truus van Lierlaan en het positief saldo erfpachtconversie in lijn met de gemeentebrede spelregels vrij te laten vallen voor de algemene middelen. Dit positief saldo te bestemmen bij de integrale afweging op een passend moment in de P en C cyclus en daarbij de kosten en risico s voor extra maatregelen bereikbaarheid Stationsgebied- west (o.a. het gemeentelijke aandeel expeditiebrug en de scope uitbreidingen project van Zijstweg, zoals de eventuele aankoop van woningen) te betrekken. 6. geheimhouding met betrekking tot bijlage 4 (financiële bijlage) op te leggen ex artikel 55 lid 1 Gemeentewet 7. de commissie Stad & Ruimte te informeren via bijgaande brief en voor te stellen een speciale commissievergadering te beleggen om het afsprakenkader te kunnen toelichten en bespreken Extra besluit 8: de besluiten 1 t/m 7 hebben de status van voorgenomen besluit tot het moment waarop de nieuwe commissie S&R in zijn vergadering kennis heeft kunnen nemen van de collegelijn (in verband met de demissionaire status van het college); Extra besluit 9: wethouder Everhardt wordt gemachtigd om tekstuele aanpassingen in de brief aan de commissie S&R aan te brengen 8 april 2014 Commissiebrief Afsprakenkader Jaarbeurs met daarbij achtergrondnotitie, afsprakenkader + besluitenhistorie. We komen na de zomer 2014 met een stedenbouwkundig kader op hoofdlijnen voor fase 2 (inclusief de toekomst van het Westplein). Die ligt ter besluitvorming aan de gemeenteraad voor. Tegelijkertijd werken we (Jaarbeurs en gemeente) het afsprakenkader uit tot een bilaterale ontwikkelovereenkomst. In die overeenkomst zijn de afspraken uitgewerkt en juridisch vertaald. Die overeenkomst leggen wij conform de Gemeentewet aan u voor in het kader van de wensen- en bedenkingen procedure. Beide producties komen tegelijkertijd ter besluitvorming in uw raad. 25 april 2014 Coalitieakkoord gemeente Utrecht Utrecht maken we samen blz. 25: De komende jaren geven we met partners, ondernemers en bewoners vorm invulling aan fase 2 van het bouwproject Stationsgebied. Dit betreft ondermeer het Jaarbeursterrein, het Westplein, het Smakkelaarsveld en omgeving en het terugbrengen van water in het laatste deel van de singel (vanaf 2018). Belangrijk element hierin is de omklap van de Jaarbeurs in oost-west richting waarbij het parkeren voor dit gebied grotendeels wordt opgevangen aan de westzijde van de Merwedekanaal met een hoogwaardig functionerend binnenstedelijk transferium. Hiervoor maken we het komend jaar een plan van aanpak. 28 mei 2014 Commissiebrief beantwoording vragen Afsprakenkader Jaarbeurs De uit onderhandelde cijfers leggen wij aan de gemeenteraad voor in het kader van de voorhangprocedure over de bilaterale ontwikkel overeenkomst (na het zomerreces). Mei 2014 Bestuursrapportage Stationsgebied De ruimtelijke uitgangspunten voor fase 2 krijgen een juridische vertaling in de Structuurvisie, zoals bedoeld in de Crisis- en Herstelwet. De besluitvorming hierover is gepland voor eind Kop Jaarbeurs In het Afsprakenkader (zie commissiebrief Afsprakenkader Jaarbeurs 8 april 2014) tussen de gemeente en de Jaarbeurs zijn partijen overeengekomen dat de Kop Jaarbeurs met uitzondering van de megabioscoop actief door de gemeente wordt ontwikkeld. De kosten en opbrengsten van de ontwikkeling van de plots casino en hotel 13

15 zijn in de grondexploitatie verwerkt. Dit heeft een licht positief effect op het geprognosticeerd eindsaldo van de grondexploitatie. Voorheen werd uitgegaan van een passieve rol van de gemeente waarbij de Jaarbeurs per vastgoedontwikkeling een bijdrage aan de gemeentelijke grondexploitatie zou afdragen. 16 juni 2014 Commissiebrief nadere informatie planontwikkeling bioscoop kop Jaarbeursterrein (bestemmingsplan Megabioscoop) 29 januari 2015 Motie 2 Beperken parkeervolume westelijk Stationsgebied Is van mening dat: Bij andere ontwikkelingen in het westelijke Stationsgebied het parkeren opgelost moet worden binnen het bestaande en geplande parkeerareaal, waaronder de Jaarbeurspleingarage, en er geen extra parkeercapaciteit wordt toegevoegd. Draagt het college op: Bij de uitwerking van de structuurvisie tweede fase Stationsgebied deze mening van de raad als randvoorwaarde te hanteren. Raadsbrief: brief van het college van B&W aan de raad. Commissiebrief: brief van het college van B&W aan een commissie. 14

16 15

17 16

18 2 Besluitenhistorie Westpleintunnel Besluitenhistorie Projectorganisatie Stationsgebied Betreft Besluitenhistorie Westpleintunnel en Lombokplein Postadres Postbus 1273, 3500 BG Utrecht Bezoekadres Stadsplateau 1, Utrecht Telefoon Fax Datum 16 maart 2015 (eerdere versies zijn hiermee achterhaald) Deze besluitenhistorie bevat de openbare besluiten van college en gemeenteraad die over deze en enkele aanverwante onderwerpen (ALU) genomen zijn. Ook zijn er passages uit de verschillende beleidsdocumenten opgenomen. Aangezien het gebied een "gebiedsknoop" is, zijn er vele relaties met andere onderwerpen: actieplan Luchtkwaliteit, ambitiedocument "Utrecht aantrekkelijk en bereikbaar", vertramming/ Uithoflijn, Graadt van Roggenweg, openbare ruimte Westzijde, Van Sijpesteijnkwartier etc. De Westpleintunnel behoorde tot aan het raadsbesluit van 3 november 2011 tot fase 1 van het Stationsgebied; daarna fase 2. Het Lombokplein behoorde al tot fase Referendumkrant Westpleintunnel is een van de zeven kenmerken visie A 1 : Citaat: " Westplein ondertunneld: Het doorgaand autoverkeer op het Westplein gaat ondergronds. Bovengronds komt de ruimte vrij voor doorgaande routes voor fietsers en voetgangers en bebouwing. Augustus 2003 Masterplan Stationsgebied: Blz. 19 Westplein Smakkelaarsveld: Ontmoeten Lommerrijk wijkplein Lombok en Smakkelaarsveld verbinden voor voetgangers en fietsers Autotunnel onder Westplein Een wijkmarkt is mogelijk Blz. 22 Op cruciale plaatsen, zoals het Westplein, kruisen fietsroutes het openbaar vervoer ongel ijkvloers. Blz. 34 De Stadscorridor verbindt de westelijke delen van de stad met de oude stad en loopt vanaf Leidsche Rijn via een zone tussen de Graadt van Roggenweg en de Leidschekade via het Westplein tot Vredenburg. Blz. 36 De Visiekaart geeft de ambities binnen de Stadscorridor weer. Het Vredenburg, het Smakkelaarsveld, de strook rond het spoor, het Westplein en de Kop van Lombok worden met elkaar verbonden door kwaliteiten te herstellen en nieuwe betekenissen aan de diverse plekken te geven Blz. 48 In de Kop van Lombok komt een nieuw plein op de plek van het voormalige Westplein. Doordat het doorgaande verkeer ondergronds wordt geleid, biedt het plein aangename verblijfsgelegenheid. Dit lokale plein wordt een herkenningspunt in de dichtbebouwde wijk. Tegelijk is het de schakel tussen de levendige Kanaalstraat en de voetgangersverbinding langs de Leidsche Vaart richting binnenstad. De inrichting en de invulling van de omliggende bebouwing bieidt vooral ruimte aan activiteiten van ut de wijk. Blz. 49 Onderweg kruisen velen op hun weg door de stad de bundel spoorlijnen. Door de aanpak van het Westplein, de Van Sijpesteijntunnel en het Smakkelaarsveld, ontstaat een riante, comfortabele en veilige route. Nieuwe publieksvoorzieningen, woningen en commerciële functies begrenzen en begeleiden deze route. Blz. 90. Lombokplein Het verkeer, de routering en het programma in dit gebied worden gereorganiseerd, zodat deze nu nog blinde vlek in het plangebied betekenis krijgt als stadswijk. Dankzij een tunnel onder het Westplein krijgt het gebied de kans om van ruim opgezet onoverzichtelijk verkeersplein uit te groeien tot een levendig plein en toegangspoort tot de wijk Lombok. 1 Dit in tegenstelling tot Visie 1 waarbij het Westplein bovengronds bleef en het verkeersplein werd opgeknapt.

19 Het Lombokplein is gericht op Lombok, is kleurrijk en kleinschalig. Hier ontmoeten verschillen de culturen elkaar. Het is een verblijfsplein met een programma dat past bij de wijk (schaalgrootte S): wonen, spelen, boodschappen doen, werken en eten & drinken. De panden hebben altijd een eigen voordeur aan de straat. Starters en kleine bedrijfjes vinden hier hun plek, evenals gezinnen en 1/2- persoonshuishoudens. Er is veel uitwisseling tussen hetgeen op straat en in de plinten van de bebouwing plaatsvindt. wijk (schaalgrootte S): wonen, spelen, boodschappen doen, werken en eten & drinken. De panden hebben altijd een eigen voordeur aan de straat. Starters en kleine bedrijfjes vinden hier hun plek, evenals gezinnen en 1/2- persoonshuishoudens. Er is veel uitwisseling tussen hetgeen op straat en in de plinten van de bebouwing plaatsvindt. Blz. 107 Omdat ook de private partners hun investeringsbeslissingen nemen op grond van elementen met een acceptabel risicoprofiel, wordt bij de realisatie van het Masterplan uitgegaan van een gefaseerde aanpak in vier uitvoeringsclusters: A. OV-Terminal B. Vredenburg/Catharijnesingel C. Lombokplein inclusief Westpleintunnel D. Leidsche Vaart/Smakkelaarsveld Het Jaarbeursgebied is een uitvoeringscluster zonder directe afhankelijkheid van andere ontwikkelingen. 11 november 2003 B&W Besluit (Diverse besluiten over Masterplan waaronder:) Wij hebben besloten EUR 3 miljoen minder te reserveren als bijdrage aan de onrendabele top voor gebouwde parkeervoorzieningen en deze optimalisatie van EUR 3 miljoen in te zetten voor de financiering van uitvoeringscluster C (ondertunneling Westplein). 11 december 2003 Raadsbesluit ((2003/277) Masterplan Stationsgebied Utrecht tot vaststelling van het Masterplan Stationsgebied met daarbij acht amendementen waaronder amendement fasering uitvoering (2003/ A 90): 1. d) Het planmatige beleidskader zo aan wordt gepast dat het in de cluster B genoemde "Water in de singels" wordt verplaatst naar cluster C en binnen dit uitvoeringscluster wordt gestreefd na ar een zo spoedig mogelijke realisatie van de tunnel onder het Westplein en vervolgens dan wel geli jktijdig het terugbrengen van het water in de singels. (Amendement A90, 2003). en motie Aanpak Kop van Lombok (2003 / M188): spreekt uit dat de herontwikkeling van Lombok geen vertraging mag oplopen vanwege het ten uitvoer brengen van andere plannen zoals het Masterplan Stationsgebied. 04 november 2004 Raadsbesluit ((2004/190) Actualisatie Masterplan Stationsgebied) Tot vaststelling van het geactualiseerde Masterplan Stationsgebied met daarbij o.a. besluit 3 b: cluster C wordt opgesplitst in twee delen te weten: C1: Westpleintunnel en omgeving C2: Daalsetunnel en Paardenveld en omgeving; De financiën van C1 zijn gebaseerd op opbrengsten uit vastgoedontwikkeling op de locatie zelf (motie 2003/M167); MIT (GDU)-subsidie (EUR 14,1 miljoen) en een bijdrage van EUR 10,8 miljoen uit gemeentelijke reservering van EUR 70 miljoen zodat de Westpleintunnel volledig binnen de grondexploitatie van het gebied gedekt is; de uitvoeringsperiode wordt afgestemd op de overall planning infrastructurele werken tussen A2/A12 en het stationsgebied en amendement Westpleintunnel (2004/ A58) Uiterlijk per 1 januari 2009 te starten met de aanleg van de tunnel onder het Westplein, of zoveel eerder als in combinatie met de werkzaamheden in het kader van de aanleg van de OV-Terminal mogelijk is; 2

20 b) in elk geval voorbereidende werkzaamheden, zoals het verleggen van ondergrondse infrastructuur (kabels, leidingen, etc.) ten behoeve van de aanleg van de tunnel te starten op het moment dat de tramroute over Westplein gewijzigd is; c) het college op te dragen zonodig een alternatief tracé voor deze tunnel te zoeken om eerdere realisatie mogelijk te maken; d) de eventuele meerkosten ten gevolge van renteverliezen door eerdere realisatie van de tunnel bin nen het plangebied op te vangen. 07 november 2005 Commissiebrief (Met diverse informatie Stationsgebied Aanbieding van de scenariostudie Westpleintunnel juni/oktober december 2005 Raadsbesluit ((2005/157) Bestuursrapportage Stationsgebied) Besluit: 1. In te stemmen met de Bestuursrapportage Stationsgebied van september 2005 waarin begrepen: a. de uitwerking van de amendementen en moties; b. bijgestelde rasterkaart; c. bijgestelde programmatabel en d. de geheime financiële onderbouwing van september 2005; 2. Krachtens artikel 25 Gemeentewet geheimhouding op te leggen aan bijlage "financiële onderbouwing". Uit de bestuursrapportage 2005 (blz. 11, 13,14) Blz "In 2005 zijn gestart: Scenariostudie Westpleintunnel" Blz "Fase 1 betreft het gebied ten zuiden van de Leidsche Rijn inclusief Westpleintunnel en exclusief Jaarbeursterrein Noord. Deze fase komt overeen met de voormalige clusters Stationsentrees (Ae), Vredenburg (B), Westpleintunnel (C1) en jaarbeursterrein (E). Voor deze fase worden met de marktpartijen contracten gesloten over de uitvoering en worden de gemeentelijke investeringen gedekt door "harde" financieringsbronnen." Blz "Om de resultaten van de financiële analyse van 2004 en 2005 te kunnen vergelijken is het resultaat van 2004 gewijzigd naar de huidige fase 1 en fase 2. Voor fase 1 betekent dit een optelling van de deelexploitaties clusters Stationsentrees (Ae), Vredenburg (B), Westpleintunnel (C1) en jaarbeursterrein 1 e fase (E). Het nominaal resultaat van fase 1 is in de vergelijking met de actualisatie 2004 weliswaar gedaald maar past binnen de financiële kaders. Daarnaast heeft het saldo aan kwaliteit gewonnen doordat een aantal kwaliteitsverhogende maatregelen, waaronder de verlengde Westpleintunnel, is genomen. Ons beleid blijft gericht op het sturen naar tenminste het nulsaldo, waarbij continue aandacht is voor optimaliseringdoelstellingen. Bij de herzieningen van de financiële analyse zijn zowel de kostenvoordelen als nadelen ten opzichte van het Masterplan 2004 geraamd. Een stijging van de geraamde kosten is vooral het gevolg van de betere variant van de Westpleintunnel en het indexeren van alle ramingen voor de inrichting van het openbaar gebied 2,5%. Ook is de BTW-last als gevolg van afspraken omtrent het BTW compensatiefonds verhoogd en is op basis van nader onderzoek het percentage VAT-kosten verhoogd van 15% naar 18%. Daarnaast is sprake van bijstellingen in de kostensfeer met positieve uitwerking. Zo zijn een aantal verwervingsposten verlaagd en wordt de Projectorganisatie Stationsgebied gecompenseerd voor reguliere dienstkosten. 19 september 2006 B&W Besluit (Vaststellen Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht) 1. Het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht (hierna: ALU) met bijbehorende financiering vast te stellen, met in het bijzonder de aanwijzing van 'projecten in betekenende mate' en de uitvoering van de genoemde maatregelen. 2. Het ALU in principe vrij te geven als onderdeel van het Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Utrecht. 3. De directeur DSO opdracht te geven een programma voor uitvoering van het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht op te stellen. 3

21 4. De commissie Verkeer en Beheer te informeren. 09 november 2006 Raadsbesluit ((Bestuursrapportage Stationsgebied 2006) 2006/216) Besluit: 1. In te stemmen met de Bestuursrapportage Stationsgebied 2006, inclusief de bijgestelde Grondexploitatie Stationsgebied; 2. De financiële problematiek rond het weerstandsvermogen te betrekken bij het gemeentebrede onderzoek bij de GREX-diensten naar de noodzakelijke omvang van de risicovoorziening in de relatie tot het weerstandsvermogen en 3. Het college op te dragen bij de jaarrekening van 2006 te rapporteren over de invulling van de optimaliseringtaakstelling waarbij de optie "structurele oplossing Graadt van Roggenweg e.o." de voorkeur heeften mocht dat niet lukken- alternatieve keuzes worden voorgeld. Uit de Bestuursrapportage 2006 (Blz. 4) Blz. 4 Gezien de lange looptijd van het Project Stationsgebied zijn faseerbaarheid en flexibiliteit belangrijke ordeningsprincipes om gemeentelijke risico's te kunnen beheersen. Contractstructuur, een faseringsmodel met clusters en projectlocaties, overall planningen en het financieringsmodel zijn hierop gebaseerd. Wij gaan uit van een grondexploitatie in twee fases. Fase 1 heeft betrekking op het gebied ten zuiden van de Leidsche Rijn (inclusief Westpleintunnel, maar exclusief Jaarbeursterrein noord. Fase twee heeft betrekking op het gebied ten noorden van de Leidsche Rijn en het Jaarbeursterrein noord. 14 december 2006 Raadsbesluit ((Structuurplan Stationsgebied) 2006/238) Besluit: Het structuurplan Stationsgebied, waarin op hoofdlijnen het planologisch kader wordt gegeven aan de ontwikkeling van het Stationsgebied, met inbegrip van het Milieurapport op grond van de Strategische Milieubeoordelingen en de zienswijzennota vast te stellen. Uit het Structuurplan 2006 (Blz. 16, 21, 27, 35, 40) Blz. 16 De stadscorridor verbindt de westelijke delen van de stad met de oude stad en loopt vanaf Leidsche Rijn via een zone tussen de Graadt van Roggenweg en de Leidschekade via het Westplein tot Vredenburg. Het Vredenburg, het Smakkelaarsveld, de strook rond het spoor, het Westplein en de kop van Lombok worden met elkaar verbonden door kwaliteiten te herstellen en nieuwe betekenissen aan de diverse plekken te geven. Blz. 21 Het doorgaand autoverkeer dat vanuit de westzijde naar wijken ten oosten van het spoor rijdt, wordt ondergronds geleid. Daartoe komt een autotunnel onder het huidige Westplein. Blz. 27 De zwakkere plekken krijgen een nieuwe betekenis, zoals de Catharijnesingel, de beide stationsentrees en het gebied Smakkelaarsveld/Westplein. Blz. 35 De routes in het Stationsgebied zijn onderdeel van de hoofd fietsstructuur of sluiten daarop aan. Op cruciale plaatsen, zoals het Smakkelaarsveld en het Westplein, wordt het openbaar vervoer ongelijkvloers gekruist. Blz. 40 Graadt van Roggenweg / Westplein: doorgaande open water verbindingen met groene oever. 17 oktober 2007 B&W Besluit (Motie "Fly-over 24 Oktoberplein nog niet gunnen") Besluit: 1. dat op basis van de resultaten van de verkenning "Doortrekken tunnel onder het 24 Oktoberplein"(bijlage 1) een ondergrondse variant voor het 24 Oktoberplein niet aan de orde is. 2. met de verkenning Doortrekken tunnel onder 24 oktoberplein en met onze conclusie in besluitpunt 1 de motie "Fly-over nog niet gunnen"als afgehandeld te beschouwen en de realisatie van de fly-over 24 oktoberplein in gang te zetten. 3. de resultaten van de studie naar de ondertunneling van de Graadt van Roggenweg (onderzoek ontwikkelingsmogelijkheden Graadt van Roggenweg, bijlage 2) te betrekken bij een bredere aanpak van het verkeer en vervoer in Utrecht. 4. De raadscommissie Verkeer & Beheer en Stedelijke ontwikkeling hierover te informeren. 4

22 08 november 2007 Raadsbesluit ((2007/230) Bestuursrapportage Stationsgebied 2007) Besluit: 1. In te stemmen met de Bestuursrapportage Stationsgebied Uit de bestuursrapportage 2007 (blz. 3, 4, 22) Blz. 3/4 1.3 Uw raad stemde op 9 november 2006 in met de Bestuursrapportage 2006, inclusief de bijgestelde Grondexploitatie Stationsgebied. Tevens besloot u de financiële problematiek rond het weerstandsvermogen te betrekken bij het gemeentebrede onderzoek bij de GREX-diensten naar de noodzakelijke omvang van de risicovoorziening in de relatie tot het weerstandsvermogen. Ten slotte droeg u ons op bij de jaarrekening 2006 te rapporteren over de invulling van de optimaliseringtaakstelling waarbij de optie "structurele oplossing Graadt van Roggenweg e.o." de voorkeur heeft- en mocht dat niet lukken- alternatieve keuzes worden voorgelegd. Blz "Westpleintunnel: in de grondexploitatie is de Westpleintunnel als leefbaarheidmaatregel opgenomen, met als doel om de wijk Lombok aan te sluiten op de binnenstad. Inmiddels is duidelijk dat de tunnel op stedelijk niveau een bijdrage moet leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Nieuwe milieuwetgeving maken een verdere verlenging van de tunnel richting de Daalsetunnel en Graadt van Roggenweg noodzakelijk. Daarmee wordt de tunnel ook duurder. In de grondexploitatie is voor de Westpleintunnel dekking opgenomen conform het geactualiseerde Masterplan 2004 (de zogenaamde gestrekte variant). Het verder verlengen van de tunnel en milieumaatregelen zijn niet in de grondexploitatie gedekt. De totale kosten voor de verlengde tunnel zijn geraamd op circa 72 miljoen, hiervan is 36 miljoen gedekt in de grondexploitatie. In het actieplan luchtkwaliteit Utrecht (ALU) is voor de tunnel een bedrag van 14, miljoen opgenomen. Dit bedrag is evenwel nog niet hard gedekt Externe financiering is nodig om de maatregelen daadwerkelijk in uitvoering te nemen. Zoals gesteld onder paragraaf 1.3, komen wij hier in het najaar 2007 op 06 november 2008 Raadsbesluit ((2008/136) Bestuursrapportage Stationsgebied 2008) Besluit: 1. In te stemmen met de Bestuursrapportage Stationsgebied 2008, inclusief de grondexploitatie 1 juli Uit de bestuursrapportage 2008 (blz. 18, 19, 27) Blz Westpleintunnel: In de bestuursrapportage 2007 is gemeld dat de tunnel op stedelijk niveau een bijdrage moet leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Al eerder hebben wij aangegeven uit te gaan van de gestrekte variant (de verlengde Westpleintunnel). Aan de tunnelmonden zijn voorzieningen nodig om er voor te zorgen dat ook daar aan de eisen voor luchtkwaliteit wordt voldaan. Blz Met de NUON wordt een voorstel voorbereid om te komen tot verlegging van de hoofdleiding van de NUON bij de Westpleintunnel. De mobiliteitsvisie en de vertrammingsstudie en de te nemen besluiten hierover, leveren uitstel en daarmee uitvoeringsproblemen op de voor met name de verlegging van kabels en leidingen. Oo k bestaat de kans dat indien er grote wijzigingen optreden in het programma, er zich dubbele kosten zullen voordoen. Bij grote wijzigingen is een integraal functioneel ontwerp van de openbare ruimte onontbeerlijk. Blz Westpleintunnel: Vorig jaar hebben wij in de Bestuursrapportage gerapporteerd over de financiële problematiek over de Westpleintunnel. Op dit moment worden uitgaande van de mobiliteitsvisie nieuwe varianten onderzocht die binnen de financiële kaders van de grondexploitatie passen. 03 maart 2009 B&W Besluit ( Tracéwijziging Tram Stationsgebied) Het college besluit: De raad voor te stellen: 1 Een krediet beschikbaar te stellen van EUR 33,2 miljoen ten behoeve van de financiering van de verwerving Cranenborch, zoals uitgewerkt in het rapport Van Sijpesteijnkwartier en verder en de basisafspraken met ING- REIM. Dit krediet is een tijdelijk voorziening en wordt gefinancierd door: - EUR 15,0 miljoen te onttrekken aan de Bereikbaarheid (onderdeel Kwaliteitsverbetering Openbaar Vervoer - opbrengsten aandelen GVU); - EUR 18,2 miljoen te dekken uit het budget voor HOV Om de Zuid, welke wordt verantwoord onder investeringsnummer En vervolgens besluit het college van B & W: 5

23 2 Het in het Masterplan Stationsgebied Utrecht opgenomen tram- en bustracé over het Jaarbeursplein te verplaatsen naar de toekomstige NH-straat en door gebouw Cranenborch en, in samenhang daarmee, in te stemmen met: - Stedenbouwkundige opzet 'Van Sijpestijnkartier en verder' en het daarin opgenomen tramtracé; - De Basisafspraken met ING-REIM over de verwerving van gebouw Cranenborch, conform de bereikte overeenstemming op 22 januari 2009; - Het mandateren van de wethouder Stationsgebied om de concept tekst van de Basisafspraken met ING-REIM nader uit te werken tot een definitieve versie en deze namens het College van B&W aan te gaan. 3 Ter plaatse van het beoogde toekomstige tramtracé in de NH-straat een tijdelijke eindhalte voor de SUNIJ-lijn te realiseren vanwege de bouwactiviteiten in het Stationsgebied. 4 De kosten (circa 48 miljoen) van de maatregelen zoals benoemd onder 2 en 3 in te brengen in de onderhandelingen die gevoerd worden met de BRU inzake de Vertramming. 5 In te stemmen met bijgevoegde brief waarin het DB Bestuur Regio Utrecht gevraagd wordt: in te stemmen met de tracéwijziging tram Stationsgebied, dat de kosten voor de aankoop van 'Cranenborch' worden meegenomen in de begroting van het tramproject en het verzoek garant te staan voor 50% van de kosten voor deze verwerving. 6 Het presidium van de raad voor te stellen bovenstaande te agenderen voor de commissie Stad en Ruimte op 31 maart 2009 en de raadsvergadering van 9 april maart 2009 B&W Besluit (Actieplan Luchtkwaliteit 2008) 1. In te stemmen met het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht 2008 (ALU2008) 2. Het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht 2008, inclusief de in hoofdstuk 4 vermelde maatregelen vast te stellen en de als zodanig aangemerkte 'NSL maatregelen' en IBM-projecten aan te melden bij de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ontwikkeling en Milieubeheer voor het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) onder voorbehoud van goedkeuring van de gemeenteraad. 3. De studie Utrecht West vast te stellen en tezamen met de vastgestelde voorgenomen maatregelen vrij te geven voor inspraak voor een periode van 6 weken. 4. De directeur StadsOntwikkeling opdracht te geven tot het maken van een Investerings- en Uitvoeringsprogramma voor het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht 2008 voor 1 november De wethouders Giesberts en Van Eijk verkrijgen aantekening niet in te stemmen met het beslispunt 3 en nemen derhalve een minderheidsstandpunt in. 6. Wethouder De Weger te machtigen tekstuele aanpassingen in de documenten aan te brengen en hij wordt tevens gemachtigd de aanbiedingsbrief voor de Rijksoverheid vast te stellen. Uit het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht "Lucht voor ambitie" (Blz. 11, 25, 44, 95, 122, 132) Blz. 11 Tunnelmonden We nemen maatregelen om de luchtkwaliteitsknelpunten bij tunnelmonden aan te pakken. Afhankelijk van de situatie kiezen we daarbij voor aanpassing van de vormgeving van de tunnelmond, aanpassing van de bebouwing in de omgeving van de tunnelmond, filtering of recirculatie. Daarmee worden de knelpunten bij de noordelijke tunnelmond van de Westpleintunnel, de onderdoorgang van de Catharijnesingel en de zuidelijke tunnelmond van de Stadsbaantunnel volledig opgelost. Blz Tunnelmonden Onderzocht is of een tunnel onder de Graadt van Roggenweg waarbij de Westpleintunnel wordt doorgetrokken naar het Merwedekanaal of het 24 Oktoberplein - bijdraagt aan verbetering van de luchtkwaliteit. De meerwaarde van een dergelijke tunnel blijkt beperkt te zijn. Er is weliswaar sprake van minder bovengronds verkeer, wat goed is voor de luchtkwaliteit, maar bij de tunnelmonden is juist sprake van zeer hoge concentraties stikstofdioxide, waarmee een nieuw luchtkwaliteitsknelpunt wordt gecreëerd. Gegeven de hoge kosten is verlenging van de Westpleintunnel dan ook geen kosteneffectieve maatregel. Bovendien is verlenging van de Westpleintunnel niet nodig om de luchtkwaliteitsproblemen op te lossen, omdat de concentratie stikstofdioxide op de Graadt Van Roggenweg als gevolg van invoering van het sectorenmodel in 2015 onder de norm blijft. 6

24 Op basis van windtunnelonderzoek is nagegaan hoe de problematiek bij de tunnelmonden van de Westpleintunnel, de Stadsbaantunnel en de onderdoorgang bij de Catharijnesingel kan worden opgelost. De luchtkwaliteitsproblematiek op deze plekken kan worden opgelost door de vormgeving van de tunnelmonden, filtering, een recirculatiesysteem of door niet te dicht op de tunnelmond te bouwen. Bij het ontwerp van de tunnels en hun omgeving worden deze oplossingsrichtingen meegenomen. Blz. 44 Vooralsnog gaan we uit van invoering van de knips in Afhankelijk van de economische situatie op dat moment en de stand van zaken bij de ontwikkeling van het Stationsgebied zullen we bezien of het wenselijk is de invoering van de knips uit te stellen tot uiterlijk De invoering van de knip Croeselaan, die niet noodzakelijk is om aan de luchtkwaliteitsnormen te voldoen, is gekoppeld aan de ingebruikname van de Westpleintunnel Blz Aanpak tunnelmonden Onderzocht is of een tunnel onder de Graadt van Roggenweg bijdraagt aan verbetering van de luchtkwaliteit. De meerwaarde van een dergelijke tunnel blijkt beperkt te zijn. Er is weliswaar sprake van minder bovengronds verkeer, wat goed is voor de luchtkwaliteit, maar bij de tunnelmonden zijn de concentraties stikstofdioxide juist zeer hoog. Gegeven de hoge kosten is verlenging van de Westpleintunnel dan ook geen kosteneffectieve maatregel. Overigens is verlenging van de Westpleintunnel ook niet nodig om de luchtkwaliteitsproblemen op te lossen, omdat de Graadt van Roggenweg in 2015 bij invoering van een sectorenmodel onder de luchtkwaliteitsnormen blijft. Bij een aantal tunnelmonden (Stadsbaantunnel, Westpleintunnel en onderdoorgang Catharijnesingel) is in 2015 sprake van overschrijding van de norm voor stikstofdioxide. Op basis van windtunnelonderzoek is nagegaan of er bij de tunnelmonden overschrijdingen optreden en hoe deze kunnen worden opgelost. Uit het windtunnelonderzoek bleek dat de problematiek bij de tunnelmonden minder ernstig is dan werd verwacht. Mogelijke oplossingen zijn een zodanige vormgeving van de tunnelmonden dat de lucht uit de tunnel zich geleidelijk vermengt met de buitenlucht of een recirculatiesysteem dat de vuile lucht reinigt. Een andere optie is om niet te dicht in de omgeving van de tunnelmonden te bouwen. Bij het ontwerp van de tunnels en hun omgeving worden deze oplossingsrichtingen meegenomen. Conclusie is dat de problematiek bij de tunnelmonden opgelost kan worden. Blz Tunnelmonden De komende jaren worden de Stadsbaantunnel, de Westpleintunnel en de vernieuwde onderdoorgang van de Catharijnesingel aangelegd. De Westpleintunnel en de Stadsbaantunnel zullen in 2014 worden gerealiseerd. Er moeten maatregelen genomen worden om de luchtkwaliteit bij de tunnelmonden te verbeteren. Er is een windtunnelonderzoek naar de Westpleintunnel en de Stadsbaantunnel uitgevoerd. De concentraties fijn stof en stikstofdioxide bleken aanzienlijk lager te zijn dan aanvankelijk verwacht was. Rekening houdend met ongunstige meteo levert het uitgevoerde onderzoek de volgende normoverschrijdingen op: - rondom de zuidelijke tunnelmond van de Stadsbaantunnel treedt op één plek normoverschrijding op bij de toekomstige bebouwing, zoals deze beoogd was - bij de tunnelmonden van de Westpleintunnel is alleen sprake van normoverschrijding bij de oostelijke tunnelmond ter hoogte van de Leidseveertunnel - Onder de traverse over de Catharijnesingel treedt op één plek (zuidkant) normoverschrijding op. Verder is er rondom de zuidelijke beëindiging van de onderdoorgang op zeven plekken sprake van normoverschrijding. De knip Catharijnesingel vormt een oplossing voor de normoverschrijding bij deze onderdoorgang. In principe kunnen door vormgeving dan wel inpassing van de tunnelmonden nadelige effecten van op de luchtkwaliteit worden tegengegaan. Dit kan door het aanbrengen van overspanningen boven de weg waarbij luchtstromen vanuit de tunnel in een hogere luchtlaag worden gebracht, of door toepassing van een schoorsteen. Een andere mogelijkheid betreft het Afvangen van een deel van de emissies. Hiervoor zijn meerdere luchtbehandelingssystemen mogelijk. Voor de tunnels zal uitgegaan worden van een ontwerp waarbij aan de tunnelmonden zo weinig mogelijk extra emissies ontstaan. Aan de tunnelmonden waar overschrijdingen van de normen verwacht worden, zullen extra voorzieningen getroffen worden als daar op grond van luchtberekeningen van het definitief ontwerp aanleiding voor is. Uitgangspunt is dat er geen situaties van overschrijding van de normen ontstaan. We hebben een voorkeur voor oplossingen op het gebied van de vormgeving van de tunnelmond boven oplossingen met hoge kosten voor exploitatie en onderhoud, zoals filtersystemen. Vooralsnog gaan we er van uit dat we voor de aanpak van de overschrijdingen aan de Westpleintunnel en de Stadsbaantunnel luchtbehandeling (inclusief. reiniging) moeten toepassen. Daarbij lijkt recirculatie een aantrekkelijke optie. Blz. 132 Tunnelmonden Er resteren na invoering van de maatregelen uit het ALU nog normoverschrijdingen bij de noordelijke tunnelmond van de Westpleintunnel en de zuidelijke tunnelmond van de Stadsbaantunnel. De overschrijdingen bedragen 1 en 2μg/m³. Deze 7

25 overschrijdingen kunnen worden voorkomen door bij het stedenbouwkundig ontwerp of de vormgeving van de tunnelmonden rekening te houden met de uitkomsten van het windtunnelonderzoek of door technische maatregelen. 16 maart 2009 Raadsbrief (Actieplan luchtkwaliteit Utrecht studie Utrecht west) Informerende brief over het besluit dat is genomen over de studie Utrecht west en het Actieplan Luchtkwaliteit. 31 maart 2009 Raadsbesluit ((Tracéwijziging Tram Stationsgebied) 2009/43) Besluit: 1. Een krediet beschikbaar te stellen van EUR 33,2 miljoen ten behoeve van de financiering van de verwerving Cranenborch, zoals uitgewerkt in het rapport Van Sijpesteijnkwartier en verder en de basisafspraken met ING0-REIM. Dit krediet is een tijdelijk voorziening en wordt gefinancierd door; - EUR 15,0 miljoen te ontrekken aan de Bereikbaarheid (onderdeel Kwaliteitsverbetering Openbaar Vervoeropbrengsten aandelen GVU); - EUR 18,2 miljoen te dekken uit het budget voor HOV om de Zuid, welke wordt verantwoord onder investeringsnummer juli 2009 Raadsbesluit ((Bestuursrapportage Stationsgebied 2009) 2009/86) Besluit: 1. In te stemmen met de programmatabel (hoofdstuk 2.3) en de grondexploitatie, stand 1 mei 2009 (hoofdstuk 7), uit de bestuursrapportage Stationsgebied 2009, met daarin verwerkt de financiële consequenties van de continuering Projectorganisatie Stationsgebied tot en met Uit de bestuursrapportage 2009 (blz. 20), Blz Voor de openbare ruimte in het Stationsgebied West wordt gelet op de nauwe samenhang tussen de verschillende projecten, een integraal programma van eisen en functioneel ontwerp opgesteld. Uitgangspunt is daarbij het door ons vastgesteld rapport "Van Sijpesteijnkwartier en verder". Het IPvE en FO worden na de zomer 2009 gepresenteerd aan bewoners, belanghebbende. Op basis van de reacties nemen wij hierover een besluit. De commissie Stad en Ruimte wordt daarover geïnformeerd. 08 september 2009 Brief aan Platform Lombok Centraal / Initiatiefgroep Bevaarbare (afzender College van B&W) In de brief wordt o.a. ingegaan op Westplein en omgeving. 29 september 2009 B&W Besluit (Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht) Voor de punten 1 en 2 zie raadsbesluit 03 december De nota van antwoord n.a.v. de inspraak Utrecht West vast te stellen. 4 Het gewijzigde Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht vast te stellen. 5 Wethouder Bosch wordt gemachtigd om tekstaanpassingen in het ALU aan te brengen. 03 december 2009 Raadsbesluit ((2009/141) Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht) Besluit: 1. In te stemmen met het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht en 2. In te stemmen met het maatregelenpakket voor Utrecht dat deel uitmaakt van het Nationaal Samenwerkingsverband Luchtkwaliteit. 14 december 2009 B&W Besluit (Openbare ruimte Stationsgebied westzijde) Besluit: 1. in te stemmen met het integraal programma van eisen openbare ruimte Stationsgebied west. 8

26 2. Tot het toevoegen van onderdelen uit fase 2 aan de grondexploitatie Stationsgebied fase Tot geheimhouding met betrekking tot financiële bijlage ex artikel 55 lid 1 gemeentewet. 4. in te stemmen met het voorlopig ontwerp voor de openbare ruimte van Esplanade Croeselaan. Uit het Integraal Programma van Eisen en Functioneel Ontwerp openbare ruimte Stationsgebied west (Blz. 17, 48, 50, 56, 110, 116) Blz Gebruik van Westpleintunnel-variant Voor de Westpleintunnel zijn meerdere verkeerskundige varianten opgesteld. De ruimtelijke inpassing van die varianten ontbreekt vooralsnog, waardoor de gevolgen van de keuze voor een bepaalde variant niet geheel inzichtelijk zijn. In dit document gaan we uit van variant 0+ alternatief. Deze variant houdt in dat ter hoogte van het bestaande Reaalgebouw aan de Graadt van Roggenweg een toegang ligt die twee aparte tunnelbuizen ontsluit. Vervolgens loopt de tunnel onder de Leidsche Rijn door, waarna de beide tunnelbuizen een afsplitsing hebben die op maaiveld aansluit op de kruising richting Vleutenseweg. De twee aparte tunnelbuizen vervolgen tussen de twee afsplitsingen hun weg naar de entree van de bestaande Daalsetunnel. Variant 0+ heeft de volgende dwangpunten: Blz bestaande wegalignement Graadt van Roggenweg (horizontaal en verticaal) in verband met aansluiting tunneltracé; - nieuwe ongelijkvloerse kruising met de tram t er hoogte van de Croeselaan (horizontaal, verticaal en lengterichting); - doorvaartdiepte Leidsche Rijn (verticaal); - bestaande wegalignement Vleutenseweg (horizontaal, verticaal en lengterichting) in verband met aansluiting op tunneltracé; - bestaande wegalignement Daalsetunnel (horizontaal, verticaal en lengterichting) in verband met aansluiting op tunneltracé. Blz h Voor de volgende straten geldt een maximum snelheidsregime van 50 km/uur: Croeselaan, Graadt van Roggenweg (inclusief trambaan), Westpleintunnel, Daalsetunnel, Kanaalstraat, Vleutenseweg, alle HOV-banen (behalve ter plekke van de Verlengde Graadt van Roggenweg). Blz. 56 De Westpleintunnel is gepland onder het maaiveld van de nieuwe bouwblokken in het van Sijpesteijnkwartier. Bromfietsers dienen in principe op de rijbaan te rijden. Bij de introductie van deze landelijke maatregel is voor de stad Utrecht een aantal uitzonderingen vastgelegd. De bromfietsers rijden in de huidige situatie op de fietspaden langs de Graadt van Roggenweg. In de toekomstige situatie wordt dit gehandhaafd, bromfietsers kunnen in de toekomst geen gebruik maken van de Westpleintunnel en de rijbanen van de Daalsetunnel. Blz. 110 Interactie ondergrond en bovengrond Voor de komst van onder andere de Westpleintunnel en een nieuw bouwblok moet de bestaande hoofdleiding van de stadsverwarming worden verlegd. Voorgesteld wordt de leiding te verleggen naar de Verlengde Damstraat en in een rechte lijn, onder het fietspad, in zuidelijke richting door te trekken naar de huidige ligging in de middenberm van de Croeselaan. De haalbaarheid van dit tracé wordt mede bepaald door het alignement van de Westpleintunnel. Nadere uitwerking van de tunnel is essentieel om een definitieve tracékeuze te maken. Meer informatie over de mogelijke tracés van de stadsverwarmingsleiding is te vinden in de bijlagen. Blz Verlengde Graadt van Roggenweg De Verlengde Graadt van Roggenweg begint bij de tunnelmonden van de Westpleintunnel in het 0+ alternatief en eindigt daar waar de HOV-/trambaan in de gevellijn van het Leeuwensteijngebouw verdwijnt. Het functioneel ingerichte profiel van de straat wordt begeleid door de veelal nieuwe bouwblokken en bomenrijen. De inrichting van de Verlengde Graadt van Roggenweg is gestoeld op twee werkhypotheses, de Westpleintunnel en het tramtracé. Een aantal stedenbouwkundig vaste punten en ruimtelijke uitgangspunten bepaalt het verloop van het tramtracé en daarmee de indeling van het profiel. Een uitgebreide uitleg is te vinden in het document Van Sijpesteijnkwartier en verder (februari 2009). Het doel is een evenwichtig en levendig profiel te realiseren met functies en entreeruimten in de plinten (5.6a) en een functionele en aangename tramhalte. (5.6b) Ter plekke van de Westpleintunnel wordt een gronddek gerealiseerd van minimaal 1,20 meter, maar optimaal is een gronddekking van 1,50 meter boven het betonnen dek. Bij de plaatsing van bomen moeten goede groeimogelijkheden gewaarborgd worden. (5.6j) De bomenrijen worden voortgezet op de tramperrons. Daar waar het profiel wijkt, wordt een extra bomenrij geplant om de ontstane pleinruimte te benadrukken. Door de verwijding van het profiel eindigt de straat in een pleinruimte, de functionele beëindiging van het profiel wordt op deze manier ruimtelijk versterkt. De HOV-/tramlijn verdwijnt in 9

27 de trap naar het Forumniveau. De trap creëert een functionele verbinding met het hoger gelegen stationsniveau en zorgt voor lucht en ruimte in het profiel. (5.6k) Het hoge Forum-niveau krijgt een relatie met het maaiveldniveau en daarmee een directe koppeling met het Jaarbeursplein. De doorgang voor de trams en bussen wordt zo smal mogelijk gedimensioneerd en zo vormgegeven dat het duidelijk is dat het hier geen openbare route betreft. (5.6l) De rijbanen zijn van zwart asfalt, identiek aan de Croeselaan. De trottoirs, fietspaden en parkeerplaatsen van klinkers volgens de standaard kern Stationsgebied. (5.6m) Het HOV-/tramtracé wordt bij dubbelgebruik verhard, met beton of asfalt. Indien de expeditie van het Jaarbeurspleingebouw wordt ontsloten via de Verlengde Graadt van Roggenweg, zal het geheel inpandig plaats moeten vinden. (5.6n) In dat geval moet goed gekeken worden naar gevolgen voor de verkeersafwikkeling en de kruisingen met fietsroutes. Wat betreft de exacte opbouw van het profiel van de Graadt van Roggenweg dient een aantal zaken nader te worden onderzocht betreffende de profilering en de tunnelmonden van de Westpleintunnel. (5.6o) De tunnelmonden van de Westpleintunnel hebben een grote invloed op het profiel van de Graadt van Roggenweg. Bij de herprofilering van de Graadt van Roggenweg in een volgende planfase, in combinatie met een verder uitgewerkte Westpleintunnel-variant, moet een aantal punten verder onderzocht worden. Mei Bestuursrapportage 2010 (blz. 11) Wij zijn zeer attent op deze ontwikkelingen en de kansen die zich voordoen. Het rijks- en provinciaal beleid (het stimuleren van binnenstedelijke herontwikkelingen), geeft mogelijkheden om in deze collegeperiode te bezien of fase 2 van de herontwikkeling (Jaarbeurskwartier en Lombokplein) naar voren is te halen. Dat het Stationsgebied onder de Crisis- en Herstelwet is ondergebracht, heeft daarbij een positieve betekenis. 09 juni 2010 Commissiebrief (Aanvullende info bij de bestuursrapportage Stationsgebied) In de brief wordt o.a. in gegaan op de IPvE en de omgevingsmanagement. 28 september 2010 B&W Besluit Projectplan ontwikkelvisie Lombokplein & Westpleintunnel In te stemmen met het projectplan voor de ontwikkelvisie voor het Lombokplein & Westpleintunnel in co - productie met de 'ontwikkelgroep Lombok Centraal'. 28 september 2010 Commissiebrief (Projectplan ontwikkelvisie Lombokplein & Westpleintunnel) Stand van zaken. Februari 2011 Voortgangsrapportage Stationsgebied (blz. 11) Bij brief van 28 september 2010 informeerde de wethouder Stationsgebied de raadscommissie Stad en Ruimte over de coproductie met de ontwikkelgroep Lombok Centraal. Het programma van eisen voor de tunnel wordt in dit proces afgestemd op de toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden van het Lombokplein en de effecten van het Actieplan Luchtkwaliteit. Wij verwachten in het voorjaar 2011 het ontwikkelkader aan de raadscommissie Stad en Ruimte voor te leggen. Het streven is één voorkeursvariant voor te leggen waarover consensus bestaat. Mocht dit niet zo zijn, worden meer varianten voorgelegd. juni 2011 Bestuursrapportage 2011 (blz. 11) "In coproductie met de ontwikkelgroep Lombok Centraal wordt een visie afgerond voor het toekomstige Lombokplein en omgeving. Bij het maken van deze visie wordt een afweging gemaakt tussen drie verkeersmodellen; een model gebaseerd op een tunnel onder het Westplein voor autoverkeer, een model 10

28 met het autoverkeer op maaiveld en een gecombineerd model. Alle modellen passen niet in de financiële kaders van de Grondexploitatie fase 1. De visie is eind april gepresenteerd aan alle belanghebbenden. Nadat de definitieve stukken zijn ingediend, willen wij de scenario's vrijgeven voor consultatie. Zie verder hoofdstuk 7.2" (blz. 22) "De beleidsmatige veranderingen als gevolg van het actieplan luchtkwaliteit, de verscherpte veiligheidseisen inzake ondertunneling en de vertramming (Uithoflijn), hebben ervoor gezorgd dat de plannen voor aanleg van de Westpleintunnel niet conform planning konden worden uitgevoerd. Ook betekent bovenstaande dat de stedenbouwkundige inpassing bezien moest worden. Vanuit de ontwikkelgroep Lombok Centraal is de zorg uitgesproken dat de grootschalige infrastructuur de doelstelling van de opgave, namelijk aanheling van Lombok aan het Stationsgebied, zal belemmeren. Om die reden hebben wij besloten tot het opstellen van een ontwikkelvisie met de ontwikkelgroep Lombok Centraal in de vorm van een co-productie 2. Met die aanpak geven wij tegelijk invulling aan één van onze speerpunten van het collegeprogramma, namelijk intensieve participatie van direct betrokkenen en bewoners. Zie ook hoofdstuk 4.3. Op basis van de te starten planontwikkeling voor het Jaarbeursterrein en het Lombokplein e.o., zullen separate deelexploitaties opgesteld worden. Deze deelexploitaties worden aan u ter besluitvorming voorgelegd alvorens toe te voegen aan de overall grondexploitatie Stationsgebied". 21 juni 2011 B&W besluit ontwikkelvisie Lombokplein en omgeving Besluit: 1. de (met de Ontwikkelgroep Lombok Centraal in co-productie opgestelde) ontwikkelvisie voor het Lombokplein e.o. met daarin drie modellen (tunnel, maaiveld en combinatie) vrij te geven voor consultatie: 2. in te stemmen met het vervolgproces, te weten a. het laten doorrekenen van de verkeersmodellen en b.het laten uitvoeren van een maatschappelijke kosten/ baten analyse om bij de behandeling van de programmabegroting 2012 een besluit te kunnen nemen over de eventuele uitwerking van een voorkeursvariant. 22 juni 2011 Commissiebrief ontwikkelvisie Lombokplein en omgeving met informatie over het collegebesluit. 27 juni 2011 Commissiebrief beantwoording vragen Voorjaarsnota/ Bestuursrapportage Stationsgebied 2011 (onderdeel van kosten/ opbrengsten van fase 1 naar fase 2) 24 oktober 2011 Commissiebrief beantwoording diverse rondvraagpunten Aquaduct Westplein: Het alternatieve model wordt op 1 november besproken met de ontwikkelgr oep Lombok. Daar wordt ook bezien in hoeverre dit alternatief is mee te nemen in de analyse die momenteel wordt opgesteld van de verschillende modellen. 3 november 2011 raadsbesluit over de grondexploitatie Stationsgebied programmabegroting 2012(2012, nr. 142) de raad besluit: 2 Hierover informeerden wij de raadscommissie Stad en Ruimte bij brief van 24 juni

29 1. in te stemmen met de aanpassing van de fasering conform bijgevoegde kaart door de Westpleintunnel inclusief vastgoedontwikkeling over te hevelen naar fase 2 (Lombokplein e.o.). 2. ermee in te stemmen het positieve effect hiervan op de grondexploitatie fase 1 ad EUR 15,8 aan te wenden:. 2c. voor het maken van een structuurvisie en grondexploitatie Jaarbeursterrein en het Lombokplein e.o. ad EUR 2 miljoen. December 2011 Voortgangsrapportage Stationsgebied Lombokplein inclusief Westpleintunnel Status: de coproductie over de ontwikkelvisie is in juni 2011 vrijgegeven voor consultatie. Toelichting: de consultatieperiode is voorbij. Ook is een maatschappelijke kosten/baten analyse uitgevoerd en zijn de verkeersmodellen doorgerekend. In samenwerking met de ontwikkelgroep Lombok Centraal, wordt thans het advies aan het college voorbereid, waarbij de inzet is tot een gezamenlijk advies te komen. Wij verwachten begin 2012 een besluit te nemen over het voorkeurscenario en u te informeren. april 2012 Ambitiedocument "Utrecht aantrekkelijk en bereikbaar 3 15 mei 2012 B&W ontwikkelvisie Lombokplein en Westpleintunnel Besluit: 1. Vast te stellen dat de realisatie van de HOV Infrastructuur in alle 3 modellen mogelijk is; 2. Het profiel van de bus & trambaan vast te stellen en opdracht te geven het profiel uit te werken in verschillende ontwerpen en deze weer voor te leggen aan het college; 3. De ruimtelijk ambitie uit de ontwikkelvisie vast te stellen, en deze als richtlijn te gebruiken v oor toekomstige ontwikkelingen in het gebied rondom het Westplein. 4. Kennis te nemen van de drie inrichtingsmodellen om de ambitie te realiseren en te constateren dat voor geen van de modellen nu financiële middelen zijn. 5. Kennis te nemen dat de ontwikkelgroep Lombok Centraal uit de co-productie stapt om zelfstandig het tunnelmodel te gaan promoten. 6. de commissie S&R per brief te informeren. 15 mei 2012 Commissiebrief ontwikkelvisie lombokplein en Westpleintunnel met informatie over achtergronden, resultaten, conclusies, co-productie en vervolgstappen. 3 juli 2012 raadsbesluit over ambitiedocument "Utrecht Aantrekkelijk en bereikbaar" (2012, nr. 60) 4 1. het Ambitiedocument "Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar" vast te stellen en daarmee het beleid voor mobiliteit en openbare ruimte vorm te geven conform zeven beleidsprincipes, inclusief bijbehorende kaderteksten in hoofdstuk 4. De zeven beleidsprincipes zijn: I. De gebruiker centraal in het mobiliteitsbeleid. II. Kwaliteit in de openbare ruimte centraal stellen. III. Levendige centra op knooppunten. IV. De plaats bepaalt de mobiliteit. V. Randstadspoor en HOV (tram) als basis voor het openbaar vervoersysteem. 3 enkele voor het Stationsgebied belangrijke passages zijn weergegeven in bijlage 1. 4 zie ook april

30 VI. Fiets als primair vervoermiddel in de stad. VII. De stadsring wordt stadsboulevard. 2. de projecten die voortkomen uit de uitwerking van het Ambitiedocument Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar zo veel mogelijk een plek te gaan geven in het Meerjarenperspectief Bereikbaarheid (MPB). Twee citaten uit het raadsvoorstel: "Bij de keuze voor de fly-in hoort ook dat de Europalaan niet meer één van de twee hoofd autoontsluitingen van het Stationsgebied is. Ook ligt het voor de hand de parkeervoorzieningen voor Stationsgebied en Jaarbeurs zo veel mogelijk op de fly-in te oriënteren. Dit kan vervolgens weer leiden tot verminderde verkeersdruk op wegen als de Van Zijstweg. De verkeersintensiteit op de fly-in neemt af naarmate hij dichter bij de binnenstad komt, door afslaande parkeerders. Op het Westplein/Lombokplein komt de fly-in door een Poort van de Binnenstad, waar een hoge kwaliteit in de openbare ruimte moet worden gerealiseerd. Bovendien kruist de fly -in hier de As van Kennis en Cultuur, waar fiets en openbaar vervoer een belangrijke rol spelen. Dit is een combinatie die bijzondere aandacht vergt in de uitwerking van het Ambitiedocument" "De knip Paardenveld en de shared space Catharijnesingel dragen bij aan de keuzes "kwaliteit van de openbare ruimte staat centraal" en aan "de plaats bepaalt de mobiliteitskeuze". 25 april 2014 Coalitieakkoord gemeente Utrecht Utrecht maken we samen blz. 25: De komende jaren geven we met partners, ondernemers en bewoners vorm invulling aan fase 2 van het bouwproject Stationsgebied. Dit betreft ondermeer het Jaarbeursterrein, het Westplein, het Smakkelaarsveld en omgeving en het terugbrengen van water in het laatste deel van de singel (vanaf 2018). Belangrijk element hierin is de omklap van de Jaarbeurs in oost-west richting waarbij het parkeren voor dit gebied grotendeels wordt opgevangen aan de westzijde van de Merwedekanaal met een hoogwaardig functionerend binnenstedelijk transferium. Hiervoor maken we het komend jaar een plan van aanpak. Mei 2014 Berap Stationsgebied Tegelijkertijd leggen wij het stedenbouwkundig kader op hoofdlijnen voor de structuurvisie (fase 2) ter vaststelling aan de gemeenteraad voor. Daar voegen wij een vergelijking van varianten voor de infrastructuur op het Westplein aan toe. Deze vergelijking doorloopt in grote lijnen de volgende stappen: 1. intakegesprekken met alle partijen: o inventarisatie van belangen, wensen en eisen t.a.v. invulling fase 2, o voorkeuren t.a.v. tunnel- en maaiveldoplossingen op het Westplein, o de opdrachtformulering voor een onderzoek naar weging van de diverse varianten, 2. onderzoek naar effecten van de verschillende varianten op het Westplein. Deze uitwerking betreft: detailleren, kostenramen en wegen op diverse aspecten zoals leefbaarheid, doorstroming verkeer, oversteekbaarheid e.d. De uitvoering van de weging wordt gemaakt via enkele interactieve sessies met alle stakeholders, 3. onderzoeksresultaten uit stap 2 uitwerken in de ruimtelijke uitgangspunten. Op basis hiervan doen wij een raadsvoorstel, inclusief een afweging van alle belangen. Na uw besluitvorming over de ruimtelijke uitgangspunten inclusief voorkeursvariant start het ontwerpen aan de deelgebieden met betrokken stakeholders. In tegenstelling tot fase 1, wordt duurzaamheid in fase 2 meegenomen vanaf het eerste moment van planvorming. In 2013 is met het Ministerie van I&M het project Gezonde Verstedelijking gestart. Het gaat 13

31 hier om een pilotproject in samenwerking met o.a. het K.N.M.I., planbureau voor de Leefomgeving, Utrechts Sustainability Institute, de Provincie en Gemeente. Wat betekent het voor de stedelijke ontwikkeling als "gezondheid" als expliciete invalshoek vanaf de start van een ontwikkeling als uitgangspunt wordt genomen (vb. geen auto voor de deur, maar trapveldje). De uitwerking van duurzaamheid/ gezonde verstedelijking in fase 2 richt zich onder meer op de volgende thema's: 1. energie & duurzaam vastgoed, 2. vervoersmanagement & bereikbaarheid, 3. biodiversiteit De ruimtelijke uitgangspunten voor fase 2 krijgen een juridische vertaling in de Structuurvisie, zoals bedoeld in de Crisis- en Herstelwet. De besluitvorming hierover is gepland voor eind Raadsbrief: brief van het college van B&W aan de raad. Commissiebrief: brief van het college van B&W aan een commissie. 14

32 Visiedocument bij bestuursadvies fase 2 Toekomstvisie Utrecht Centrum: a Healthy Urban Boost Maart 2015

33 Inleiding Voor Fase 2 van het Stationsgebied is een structuurvisie nodig waarin de beleidskaders en worden uitgewerkt en de financiële haalbaarheid moet worden aangetoond. De Gemeente wilde eerst een afspraak met de Jaarbeurs over haar toekomst voordat kon worden begonnen met het maken van de structuurvisie. Uiteindelijk is deze gestart in december 2013 met een bijeenkomst waarvoor zoveel mogelijk betrokken partijen zijn uitgenodigd. Dit betrof in totaal zo n 60 personen uit allerlei belangengroepen, organisaties en ondernemingen uit de stad. In deze startbijeenkomst is door de directeur Stationsgebied een ruimtelijk perspectief voor fase 2 gepresenteerd en vervolgens gesproken over de opgave en de gewenste wijze van samenwerken tussen partijen. Op basis van deze startbijeenkomst en vervolg input van stakeholders is een plan van aanpak gemaakt voor het maakproces van de structuurvisie. De eerste stap in het beoogde proces was het uitwerken en laten vaststellen van de stedenbouwkundige hoofdlijnen. Hiervoor zijn werkgroepen geformeerd die variantenstudies voor deelgebieden hebben beoordeeld. De uitwerkingen van de variantenstudies zijn uiteindelijk omgezet in één presentatie met een aantal ruimtelijke scenario s. Deze is gepresenteerd in okt 2014 aan alle stakeholders en daarna aan het college van B&W. Door B&W is hierop aangegeven eerst een beschrijving van het type centrumgebied te willen maken als basis voor uitwerking in de structuurvisie. Dit is de toekomstvisie Utrecht Centrum geworden, welke gedeeltelijk is gebaseerd op resultaten uit de variantenstudies en feitelijk de stedenbouwkundige hoofdlijnen zijn gaan vormen. Parallel aan het uitwerken van deze hoofdlijnen zijn voor het Jaarbeursgebied een aantal duurzaamheidsverkenningen uitgevoerd met kennisinstellingen en stakeholders. Tevens is samen met het ministerie van Infrastructuur en Milieu en Rijkswaterstaat een toolbox gezonde verstedelijking gemaakt. De resultaten van deze verkenningen zijn eveneens gebruikt bij het formuleren van de Toekomstvisie Utrecht Centrum. Deze Toekomstvisie richt zich op het nieuwe Centrum-west bestaande uit het Jaarbeursgebied en het Westplein. Het tweede deel van het centrum wordt gevormd door de historische binnenstad. De opbouw van dit document is: H1. Toekomstvisie Utrecht Centrum: a Healthy Urban Boost ; H2. Vervolgproces uitwerking in structuurvisie; H3. Historie voorafgaand aan start proces structuurvisie; H4. Uitgevoerde variantenstudies. Fase 2 van het Stationsgebied bestaat uit de volgende gebiedsdelen (zie onderstaande kaart): a. Catharijnesingel Zuid; hiervan is een ruimtelijk ontwerp gemaakt waarbij het herstel van de Catharijnesingel centraal staat. Hiervoor hoeft geen structuurvisie te worden gemaakt, maar is de opgave de benodigde financiën te organiseren. b. De Sijpesteijntunnel; deze doorgang biedt ruimte tot verbreding van de Leidsche Rijn. Ook hier is de opgave het vinden van financiering op basis het gewenste doorvaart profiel.

34 c. Smakkelaarsveld; Bij het sluiten van de exploitatie Bibliotheek ++ is de financiering voor aanleg van het aangrenzende deel van de Leidsche Rijn en het parkgebied weggevallen waardoor dit gebied is toegevoegd aan fase 2. d. Jaarbeursgebied; voor dit gebied is de structuurvisie nodig als basis voor toekomstige ontwikkelingen. Het gebied bestaat uit de delen Jaarbeurs-west (toekomstig grondgebied Jaarbeurs bestaande uit overzijde Merwedekanaal en hallen) en Jaarbeursoost (gebied tussen Jaarbeurshallen en Croeselaan, komt in 2023 vrij voor herontwikkeling door Gemeente). e. Westplein; ook voor dit gebied is de structuurvisie nodig als basis voor toekomstige ontwikkelingen.

35 1. Toekomstvisie Utrecht Centrum: a Healty Urban Boost Deze toekomstvisie is gemaakt op basis van de resultaten uit de variantenstudies en duurzaamheidsverkenningen. De toekomstvisie geeft een beschrijving van het type gebied en de uitgangspunten voor uitwerking in de structuurvisie. Stedelijke en mondiale context Utrecht ligt in het hart van Nederland en heeft het grootste OV-knooppunt van het land. Utrecht is een universiteitsstad en een aantrekkelijke vestigingsplaats voor jonge academici. De stad groeit de komende decennia fors van naar inwoners. De oude historische binnenstad is een trekpleister met een grote gebruiksdruk. Artist impression van het Jaarbeursplein; begin van de route van de OV-terminal naar het Jaarbeursgebied Het aantal mensen dat het OV-knooppunt gebruikt zal verdubbelen naar ongeveer 100 miljoen reizigers per jaar. De gemeente werkt daarom samen met externe partijen aan de vernieuwing en verruiming van het Stationsgebied; een grote operatie die ongeveer twintig jaar zal duren en 2 fasen kent. Vanuit het groeiperspectief van de stad is in fase 1 sterk ingezet op schaalvergroting van centrum voorzieningen, de bereikbaarheid van het centrum en op economische versterking. Inmiddels heeft het Stationsgebied hierdoor een forse impuls gekregen die al enkele bijzondere gebouwen heeft opgeleverd met daarin ook bijzondere combinaties van functies. Het Stationsgebied is één van de weinige plekken in het land waar nog steeds wordt gebouwd en waar steeds meer mensen werken. Muziekpaleis Tivoli Vredenburg

36 Het gebied heeft een grote economische aantrekkingskracht en kent weinig leegstand. Voor fase 2 wordt een structuurvisie gemaakt met de beleidslijnen voor de periode op basis van deze toekomstvisie. Er zijn een aantal aanleidingen voor een heroriëntatie op de ambities uit het Masterplan 2003 voorafgaand aan uitwerking in fase 2: de economische crisis met als gevolg een afnemende vraag naar kantoorruimte; de opkomst van het internet winkelen met zijn invloed op de detailhandel; de problematiek van luchtkwaliteit als gevolg van de hoeveelheid verkeer en de toename in het fietsverkeer. Er is een toenemende aandacht voor de gebruikskwaliteit van de openbare ruimte die zal leiden tot minder ruimte voor de auto en meer voor ontmoeten. In een verdicht centrum met een hoge bebouwingsdichtheid is de auto ook niet een effectief vervoermiddel. Er is meer ruimte nodig voor de groeiende ruimtevraag vanuit de fietser, voetganger en het OV. Mondiaal zijn er vraagstukken zoals uitputting van grondstoffen en het energie- en klimaatvraagstuk welke om een herbezinning op dit soort gebiedsontwikkelingen vragen. De groeiende bewustwording over deze mondiale vraagstukken leidt ook tot veranderingen in het consumentengedrag, namelijk een overgang van het bezit van goederen naar het deelgebruik van goederen. Deze mondiale ontwikkelingen zijn aanleiding om duurzaamheid als volwaardige doelstellingen aan fase 2 toe te voegen. Dit naast de bestaande doelen versterken van de economie, verbeteren van de bereikbaarheid en de leefbaarheid van de stad. 5 kenmerken voor de toekomst (infographic door Ronald van der Heide)

37 Leidende motieven fase 2 De groei van het centrumgebied gaat evenals de groei van de stad in westelijke richting. De Jaarbeurs concentreert en moderniseert haar hallen waardoor er ruimte vrij komt. Op het Westplein kan in beperkte mate ontwikkelruimte worden gecreëerd. Nieuwe functies worden zoveel mogelijk gemengd; combinaties van wonen, werken en recreëren. Het nieuwe centrum-west moet complementair worden aan het bestaande centrumgebied; gekoppeld aan de Jaarbeurs met naast wonen veel Leisure en ontspanning. Ook culturele functies voor bewoners, bezoekers en werkenden krijgen een belangrijke plek. Door het gebied komen aantrekkelijke wandelroutes voor mensen die in het Stationsgebied wonen, werken of als bezoeker verblijven. Er ontstaat een bruisend gebied met recreatieve routes en horeca. De belangrijkste verbindende route wordt de centrumboulevard; een openbare en altijd toegankelijke route welke ook door het hallencomplex zal lopen en eindigt op de O. den Oudenlaan. Aan de boulevard komen functies in het thema kunst, cultuur, leisure & entertainment met een publiek aantrekkende werking. Jaarbeurs-parkeren aan het Merwedekanaal (afbeelding Ronald van der Heide) Door het verplaatsen van het Jaarbeurs-parkeren naar de westkant van het Merwedekanaal moet deze plek uitgroeien tot een grote binnenstedelijke parkeervoorziening in centrum-west. Deze voorziening wordt de entree van de Jaarbeurs en van het centrum van Utrecht. Hierbij hoort een kwalitatief hoogwaardige uitstraling met aanvullende functies op het parkeren. Vanaf deze parkeergarage kun je op vele manieren naar het centrum gaan. Al wandelend, via een snelle en moderne verbinding naar de OV-terminal, met de (OV)fiets en via vervoer over water. We bouwen aan een gezonde stad met een duurzame toekomst. De uitdaging is om de tweede fase van het Stationsgebied energieneutraal te realiseren. Experts, onder andere van het project Climate-Kic waarin Utrecht participeert, zien mogelijkheden om hier een zogeheten Smart Sustainable District te creëren.

38 Verbindingen met OV-terminal en historisch centrum (afbeelding Ronald van der Heide) Voorwaarde is dat binnen het gebied ontwikkelaars en andere partijen samenwerken om energie op te wekken, op te slaan en te gebruiken, bijvoorbeeld door middel van laadpunten voor elektrische auto s. Aanvullend worden kansen voor vergroening, infiltratie en hergebruik van regenwater optimaal benut. Het benutten van daken van gebouwen voor stadslandbouw is een enorme kans voor dit gebied. Deze zogenaamde vergroenting van daken kan bijdragen aan het opzetten van een duurzame catering voor de omvangrijke zakelijke dienstverlening van Utrecht. Benutting van daken voor energie en vergroening (artist impression Ronald van der Heide)

39 Vanuit een groei naar een duurzame en gezonde stad past een benadering om te streven naar een autoluw westelijke centrumgebied tussen de Van Zijstweg en Vleutenseweg, o.a. door een 30-km regime. De westelijke entree van het vergrote centrum komt voor auto s aan de overzijde van het Merwedekanaal te liggen. De bereikbaarheid met de auto van het kernwinkelapparaat blijft mogelijk maar neemt af in belang. Het internet winkelen is hiervan een oorzaak. De toegankelijkheid wordt anders georganiseerd. De automobilist moet bewuster gaan kiezen hoe hij wil rijden, waar hij wil parkeren en wat dit mag kosten. De auto zal meer aan de rand van de stad en het centrum worden opgevangen. Degene die met de auto dichtbij zijn einddoel wil komen moet hiervoor meer tijd uittrekken. Voetgangers en fietsers krijgen in het centrum zoveel mogelijk voorrang. Door de overgang van bezit naar gebruik worden deelauto s gemeengoed, hetgeen een bijdrage zal geven aan reductie van de hoeveelheid verkeer in de stad. Dit past in het beleid van Utrecht aantrekkelijk en bereikbaar (UAB) en wordt stedelijk ingevuld via uitwerking van Slimme Routes, Slim Regelen. Opgaven voor het Lombokplein (artist impression Ronald van der Heide) Een Westpleintunnel past niet in deze visie die is gericht op verminderen van de hoeveelheid autoverkeer. Deze afname is al ingezet als gevolg van maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Het doel is een verdere reductie van het aantal verkeersbewegingen naar de binnenstad via een organisch ontwikkelingsproces. Hiertoe wordt begonnen met knijpen van verkeer op het Westplein door concentratie op het oostelijk weggedeelte en het weghalen van het westelijk weggedeelte. Hierdoor ontstaat ruimte voor een overgang naar een Lombokplein met minder autoverkeer, beter oversteekbaar en met verblijfskwaliteit. Daarin wordt de doorgaande weg uiteindelijk een stadsstraat zoals de Burgemeester Reigerstraat en de Catharijnesingel. Parallel aan duurzaamheid wordt onderzocht hoe fase 2 zo kan worden ingericht dat gezond gedrag van bewoners en gebruikers kunnen worden gestimuleerd. Hiervoor wordt met het Rijk (RWS en Min. Van I&M) een aanpak gezonde verstedelijking uitgewerkt; het resultaat is een toolbox die kan worden gebruikt bij het maken van ontwerpkeuzen, fase 2 is hiervoor proefgebied.

40 De centrale ligging van Utrecht in Nederland en van de OV-terminal in het Stationsgebied geven het centrum een enorme kans om uit te groeien tot een icoon op het gebied van duurzaamheid en gezonde verstedelijking. Dit kan worden gebruikt in de branding van het gebied, eventueel in combinatie met een internationale profilering van Utrecht. Hierbij wil de gemeente samen optrekken met haar partners. De ontwikkeling van Centrum-west biedt ook kansen voor het leggen van relaties met nieuwe woongebieden langs het Merwedekanaal. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan dubbelgebruik van parkeervoorzieningen, energieopwekking en opslag voor omliggende woonfuncties en zorgen voor goede langzaam verkeersverbindingen. Ook is het belangrijk om het Jaarbeursparkeren een kwalitatief passende uitstraling te geven zodat negatieve effecten op omliggende woongebieden worden voorkomen. Flexibiliteit Deze visie voor de gebiedsontwikkeling van Utrecht Centrum-west geeft de hoofdlijnen en richting aan welke nog veel uitwerking vraagt. Daarbij zal onderzoek een belangrijk rol spelen. Tevens is flexibiliteit nodig om te kunnen anticiperen op nu niet te voorziene ontwikkelingen. Dit betekent ook dat naast onderzoekers, innovatieve marktpartijen en toekomstige eindgebruikers van een gebied een actieve rol moeten krijgen.

41 2. Vervolgproces na vaststelling Toekomstvisie Utrecht Centrum De uitwerking van de Toekomstvisie Utrecht Centrum in een structuurvisie wordt verricht via ateliers voor de 3 deelgebieden welke worden geïntegreerd tot één samenhangende visie. De structuurvisie krijgt een globaal karakter, dit omdat het gebied Jaarbeurs-oost pas vanaf 2023 kan worden gerealiseerd en ook op het Westplein een gefaseerde ontwikkeling op termijn wordt voorzien. Daardoor is het niet zinvol en passend een gedetailleerde en definitieve uitwerking van ontwerpen te maken. Wel worden voorbeelduitwerkingen gemaakt. De belangrijkste inhoudelijke onderdelen waarover de structuurvisie uitspraken moet doen zijn: Het vastleggen van de infrastructuur voor alle verkeer met aantakkingen op bestaande wegen en omliggende gebieden, Een fasering van de realisatie van de infrastructuur; van huidige naar de eindsituatie, Te nemen verkeersmaatregelen, Een globaal stedenbouwkundig plan; bepaald de ligging van de ontwikkelgebieden voor vastgoed, soort functies, mate van functiemenging, programmatische bandbreedten, indicatie van bouwhoogten en hoeveelheid en type openbare ruimte, Een energieplan; vraag en aanbod in bandbreedten, mogelijkheden voor besparing, opwekking en opslag van energie, benodigde organisatie om vraag en aanbod van energie optimaal af te kunnen stemmen, Een onderzoeksplan voor uitwerking van duurzaamheidsmaatregelen, Spelregels en organisatievorm voor organische ontwikkeling, Een uitvoeringsplan met financiële haalbaarheid. Voor de invulling van programma, waaronder kantoorontwikkeling, zal met Provincie en Regio overleg worden gevoerd. Voor de 3 deelgebieden worden een aantal ateliers georganiseerd waarin stakeholders, kennisinstellingen en ambtenaren bovenstaande uitwerkingen gaan maken en/of beoordelen. Op onderdelen zal dit gaan in co creatie en op onderdelen via raadpleging van partijen. De integratieproducten zullen net als bij de variantenstudies worden besproken met alle stakeholders. Na afronding van de structuurvisie zal een fase ontstaan zonder planvoorbereiding voor nieuwe gebiedsontwikkelingen ( ). Wel moeten op het Westplein aanpassingen aan de bestaande infrastructuur worden voorbereid en uitgevoerd met als doel reductie van de hoeveelheid asfalt en voor het creëren van ruimte voor organische ontwikkeling. Hiervoor is een voorbereidings- en uitvoeringskrediet nodig.

42 Verder is het nodig in de periode onderzoek te doen naar duurzaamheidskansen en uitwerkingen tot business cases. Hiervoor zijn onderzoeksbudgetten nodig. De eerste uitwerking van duurzaamheidsmaatregelen zal lopen via het project Climate-Kic, waarin de gemeente gaat samenwerken met USI en Jaarbeurs. Met USI en/of Jaarbeurs zal worden gezocht naar aanvullende onderzoeksprogramma s. De Gemeente zal samen met USI coördinatie van deze onderzoeksprogramma s verzorgen. USI kan hierbij de rol van makelaar vervullen tussen vraag (op welke thema s en vraagpunten is onderzoek nodig) en aanbod (welke onderzoeksinstituten kunnen vragen beantwoorden en vertalen in hanteerbare oplossingen). Bij vaststelling van de structuurvisie zullen voorstellen worden gedaan voor het beschikbaar stellen van genoemde budgetten. Voor vaststelling van de structuurvisie zal conform de eisen van de CH-wet een stuurgroep worden geformeerd welke de structuurvisie moet vaststellen en in ieder geval zal bestaan uit de 4 betrokken overheidsorganen; Rijk, Provincie, HDSR en Gemeente. Daarbij ligt het voor de hand om andere partijen op te nemen zonder formele beslissingsbevoegdheid zoals de Jaarbeurs als grote investeerder en USI met een adviesfunctie (kwaliteitszetel voor aspect duurzaamheid). De stuurgroep kan na vaststelling van de structuurvisie blijven bestaan en de bestuurlijke coördinatie van de onderzoeksprogramma s verzorgen evenals de afstemming met aangrenzende projectgebieden als Merwedekanaalzone. Voor onderdelen kunnen aanvullend andere partijen aan de stuurgroep worden toegevoegd; zoals Rabobank voor aspecten die relatie hebben met haar bereikbaarheid (capaciteit Van Zijstweg).

43 3. Historie voorafgaand aan start proces structuurvisie a) Jaarbeursterrein en omgeving De herontwikkeling van het Jaarbeursgebied kent een lange geschiedenis. In het Masterplan Stationsgebied 2003 waren de ontwikkelingen van het Jaarbeursterrein beperkt tot de kop van het Jaarbeursterrein. De plannen gingen uit van de bouw van megabioscoop, hotel/ woningen en casino. In het kader van de privaatrechtelijke onderhandelingen in 2004/ 2005 is de behoefte ontstaan om de rest van het Jaarbeursterrein in de plannen te betrekken. Aanleidingen daarvoor vanuit de Jaarbeurs lagen o.a. in zekerheid over de continuïteit van het bedrijf. De huidige eigendom- en erfpachtregelingen zijn een lappendeken. De erfpachtregelingen kennen verschillende aflopende termijnen. Aanleidingen vanuit de Gemeente lagen meer in ruimtelijke zin: de wens om dit omvangrijke terrein meer onderdeel te laten zijn van het stedelijk weefsel. Ook had de gemeente de behoefte om hier stedelijke functies waaronder wonen te realiseren. Dit kon worden bereikt door ruimte vrij te spelen. Deze behoeftes leidden tot een afsprakenkader in 2005 over het Jaarbeursterrein tot aan het Merwedekanaal. Eind 2005 zijn die afspraken op aangeven van de gemeenteraad omgezet in een bilaterale ontwikkelovereenkomst (BOO) tussen Jaarbeurs en Gemeente. De BOO is op 2 maart 2006 ondertekend, maar met een aantal opschortende voorwaarden. In die BOO zijn afspraken gemaakt over de zogenaamde noord-zuid omklap waarbij de Jaarbeurs de gronden aan de zuidzijde van de centrumboulevard in eeuwigdurende erfpacht zou krijgen en hier haar hallencomplex met bijbehorend parkeren zou gaan transformeren. De Jaarbeurs zou de Kop van de Jaarbeurs ontwikkelen en hiervoor aan de Gemeente een exploitatiebijdrage betalen. In de periode 2006 tot 2009 is een BOO addendum gemaakt om de opschortende voorwaarden in te vullen. Deze is in concept afgerond maar echter nooit vastgesteld. Hierna stagneerde de voortgang in de onderhandelingen tussen de Jaarbeurs en de Gemeente. Er zijn vele pogingen gedaan om de plannen vlot te trekken. Voornaamste directe struikelblok was de bereikbaarheid van de Van Zijstweg (2x2, 2x1) en het autoparkeren. Maar ook andere factoren deden hun invloed gelden: de banken-, later economische en vastgoedcrisis en veranderende gemeentelijke inzichten op het gebied van verkeer. In 2012 heeft de Jaarbeurs de Gemeente verzocht om ipv een Noord-Zuid omklap een Oost-West omklap uit te werken. Toen ook de gesprekken hierover in december 2012 vastliep heeft het college de Jaarbeurs voor het blok gezet: als er geen keuze wordt gemaakt, ziet de gemeente geen kans meer aan een integrale ontwikkeling mee te werken. In mei 2013 is een belangrijke doorbraak bereikt en hebben de Jaarbeurs en de gemeente gewerkt aan een nieuw Afsprakenkader. Nu op basis van een oost-west omklap. Tijdens de raadsinfo-avond op 11 februari 2014 heeft de algemeendirecteur van de Jaarbeurs de nieuwe koers toegelicht: de Jaarbeurs gaat zich (opnieuw) richten op haar oorspronkelijke doelstelling waarvoor zij in 1916 is opgericht: de bevordering van handel en nijverheid in Nederland.

44 Kern van de afspraken Jaarbeurs en gemeente zijn op hoofdlijn het volgende overeen gekomen: o o o o een complete "ruilverkaveling" met als uitkomst dat de Jaarbeurs zich concentreert aan de westzijde van het gebied en de gemeente vanaf 2023 het oostelijk gebied kan herontwikkelen (de oost-west omklap); tweezijdige entrees; aan de oostzijde gericht op het openbaar vervoer en aan de westkant gericht op het autoverkeer; het terugdringen van het autoverkeer op de Van Zijstweg door het Jaarbeursparkeren voor een groot deel te organiseren aan de westzijde van het gebied (overzijde Merwedekanaal); het verduurzamen van het gebied, o.a. door vergroening en nieuwe energieconcepten. Het eerder afgesproken model van de noord-zuid omklap is hiermee vervallen. b) Westplein e.o. Al dan niet ondertunneling Westplein was 1 van de 7 kenmerkende verschillen tussen visie 1 en A in het referendum in 2002 over het Stationsgebied: visie 1 was zonder ondertunneling (in combi met verkeersknip waardoor er geen oost/ west vice versa verkeer meer mogelijk was met westelijk autoverkeer naar de parkeergarages), visie A met ondertunneling (in combi met doorstroommodel van oost west vice versa) voor auto/s. In het Masterplan in 2003 wordt conform visie A ingezet op beperkte leefbaarheidstunnel op basis van een prognose voor 2020 van circa auto s/etmaal. In 2004 besluit de raad de grondexploitatie op te knippen in twee fases. Gezien de lange looptijd van het Project Stationsgebied zijn faseerbaarheid en flexibiliteit belangrijke ordeningsprincipes om gemeentelijke risico's te kunnen beheersen. In 2009 worden in het kader van het Actieplan Luchtkwaliteit (2008) tal van maatregelen voorgesteld om doorgaand autoverkeer terug te dringen en verdere bevordering OV en fiets. In hetzelfde jaar stelt de raad Tracéwijziging Tram Stationsgebied vast. Het in het Masterplan Stationsgebied Utrecht opgenomen tram- en bustracé over het Jaarbeursplein wordt verplaatst naar de toekomstige NH-straat en door het gebouw Cranenborch. De beleidsmatige veranderingen als gevolg van het actieplan luchtkwaliteit, de verscherpte veiligheidseisen inzake ondertunneling (tunnelwetgeving: dubbele tunnelbuizen en vluchtstroken vereist) en de vertramming (Uithoflijn), hebben ervoor gezorgd dat de plannen voor aanleg van de Westpleintunnel niet conform planning konden worden uitgevoerd. Om die reden is besloten tot het opstellen van een ontwikkelvisie met de ontwikkelgroep Lombok Centraal in de vorm van een coproductie. Andere reden was het verzoek van de ontwikkelgroep om een start te maken met nadenken over het Westplein om te borgen dat er goede aansluitingen mogelijk zouden blijven.

45 In 2011 is samen met de ontwikkelgroep Centraal Lombok een ontwikkelvisie Lombokplein gemaakt waarin drie varianten voor de hoofdinfrastructuur op het Westplein zijn uitgewerkt. Het college heeft op 15 mei 2012 vastgesteld dat de realisatie van de HOV Infrastructuur in alle 3 modellen mogelijk is en het profiel van de tram en bus vastgelegd. De ruimtelijke ambitie uit de ontwikkelvisie is vervolgens door het college vastgesteld om als richtlijn te gebruiken voor toekomstige ontwikkelingen in het gebied rondom het Westplein. Geconstateerd is toen dat er voor geen van de drie inrichtingsmodellen financiële middelen waren voor realisatie van de overige infrastructuur. In de raadsvergadering van 3 november 2011 riep de raad het college bij motie, met de titel Structuurvisie fase 2 Stationsgebied, op een integrale structuurvisie, omvattende het gebied behorend tot fase 2 incl. Westplein/Lombokplein (en afgestemd op ontwikkelingen van Zijstweg en Merwedekanaalzone,) te ontwikkelen en de raad voor te leggen.

46 4. Uitgevoerde variantenstudies en verkenningen na start structuurvisie in 2014 a. Jaarbeurs-oost i. Variantenstudie In de ambtelijke werkgroep zijn verschillende stedenbouwkundige modellen onderzocht, waarbij programma-dichtheden zijn uitgeprobeerd. Het betrof de modellen Central Park en Business District. Onderzocht is wat de impact was op de openbare ruimte en de mogelijkheid tot vergroening evenals de relatie met de omgeving en capaciteit van de Van Zijstweg. Onderwerpen die tijdens dit proces aan de orde zijn geweest: De ontwikkelruimte op basis van het uitgangspunt van 2x1 van Zijstweg; hoe om te gaan met autoparkeren dicht bij een stationslocatie; hoe kan een autoluw gebied worden ontwikkeld, waarin fiets, voet en OV de belangrijkste mobiliteit gaan vormen; aansluiten bij de omgeving, d.w.z. hoogbouw aan de Croeselaan/Graadt van Roggenweg, laagbouw aan de zijde Parkhaven; aangenaam groen om in te verpozen vraagt om bezonning; bij functiemenging rekening houden met mogelijke overlast tussen functies; rekening houden met marktvragen bij bepalen van het programma is lastig gezien latere termijnen van ontwikkelen; investeringen in functies op gebied van cultuur en leisure zal vooral vanuit marktpartijen moeten komen; Jaarbeurs-oost kan pas herontwikkeld worden vanaf 2023, dit betekent dat de invulling nu slechts globaal kan worden uitgewerkt. De verschillende modellen zijn besproken met de klankbordgroep met stakeholders. De plots in de Kop Jaarbeurs zijn onderdeel van fase 1 en worden eerder ontwikkeld. Deze kavels liggen ingesloten tussen delen van fase 2. Deze vastgoedontwikkelingen zullen door gebruikers van het gebied worden ervaren als de start van ontwikkeling van fase 2 en de toon zetten voor veel partijen. Aan de uitwerking van deze plots zal zoveel als mogelijk de ambities van fase 2 worden meegegeven. Het toekomstige programma zal grotendeels worden gevuld met niet gerealiseerd programma uit fase 1 en mogelijk nog uit andere locaties in de stad. Bij de uitwerking worden drie onderscheidende delen aangehouden: het kantoorgebied tussen Graadt van Roggenweg en de Centrumboulevard zal grotendeels bestaan uit een mix van kantoren tot hoogte XL, leisure en woningen. Dit gebied wordt ontsloten via de Graadt van Roggenweg, waarbij mogelijk gebruik wordt gemaakt van bestaande parkeergarages. Leisure en cultuur zullen in de plint langs de Centrumboulevard worden geconcentreerd, aangevuld met wonen en werken; voor invulling van parkeren wordt gekeken naar het parkeren in de Jaarbeursplein-garage en/of parkeerfaciliteit overzijde Merwedekanaal.

47 het gebied tussen de Centrumboulevard en Van Zijstweg; waarin hoofdzakelijk functie wonen in combinatie met werken, onderwijs en horeca. Hier zullen vooral doelgroepen wonen die zich aangetrokken voelen door de hoogstedelijke mix van cultuur, werken, horeca en die niet afhankelijk zijn van een auto. Werknemers die hier alsnog met de auto komen, zullen deze parkeren aan de overzijde Merwedekanaal en Jaarbeurspleingarage. Fietsenstallingen en deel-auto s zijn ruim aanwezig. ii. Financiële analyse Voor het Jaarbeursterrein oost zijn de twee stedenbouwkundige modellen globaal doorgerekend. A. Central Park (2 varianten): 1. Verwerven en sloop vastgoed strook Croeselaan 2. Beperkt verwerven en sloop vastgoed Croeselaan B. Business district In het model Business district model kan het vastgoed aan de Croeselaan niet behouden blijven. In de berekening zijn de volgende belangrijke uitgangspunten gehanteerd: Projecten Kop Jaarbeurs vallen onder grondexploitatie Stationsgebied fase 1; Gronden komen per vrij voor herontwikkeling; Prins van Oranjehal wordt gesloopt; Parkeren wordt grotendeels buiten het gebied opgelost; in geval van inpassing van parkeren is gerekend met een half verdiepte parkeeroplossing; Voor de bijkomende kosten als plan- en VAT-kosten en onvoorzien is gerekend met gebruikelijke percentages voor dergelijke gebiedsontwikkelingen. Hierbij is rekening gehouden met de mate van complexiteit en looptijd; Kantoorprogramma: programmatabel Stationsgebied en regionale afspraken zijn als kaders gehanteerd. Het model Central Park dat uitgaat van verwerven en sloop van de panden aan de Croeselaan is in de eerste analyses niet haalbaar (=minimaal budgettair neutraal). Het Central Park model met grotendeels behoud van het vastgoed aan de Croeselaan en het Business District sluiten met een beperkt positief resultaat. Kansen voor optimalisatie: Parkeren in het gebied nog verder minimaliseren In het rekenmodel is met weinig kantoorvolume gerekend. Als hier meer ruimte ontstaat, kan dit een positief effect hebben op het resultaat

48 b. Jaarbeurs-west De ruimtelijke hoofduitgangspunten voor Jaarbeurs-west worden vastgelegd in de nieuwe BOO Jaarbeurs. Deze ruimtelijke hoofduitgangspunten zijn gebaseerd op het afsprakenkader Jaarbeurs dat in mei 2014 door de Raad van commissarissen en B&W van de Gemeente Utrecht is vastgesteld. Bij het samenstellen van deze ruimtelijke hoofduitgangspunten is rekening gehouden met het kunnen ontwikkelen van de modellen voor Jaarbeurs-oost. De BOO Jaarbeurs wordt mei/juni 2015 behandeld in B&W en de Gemeenteraad via een voorhangprocedure. c. Westplein i. Fact finding varianten In overleg met stakeholders is nader onderzoek gedaan naar 6 infrastructurele varianten voor het Westplein (3 tunnelvarianten en 3 maaiveldvarianten). De resultaten van dit onderzoek zijn verwerkt in het rapport Fact finding varianten Westplein. Het meerledige doel van deze Fact finding was: een bredere range aan stakeholders betrekken bij de ontwikkelingen op en rond het Westplein; gezamenlijk onderzoek doen met als doel dat partijen hun uiteindelijke mening baseren op dezelfde feiten en gegevens; het onderzoek verbreden met meer maaiveldvarianten om na te gaan of er oplossingen zijn te vinden die op korte termijn en tegen lagere kosten kunnen worden gerealiseerd. Foto van het Westplein anno 2015

49 Deze Fact finding heeft niet geresulteerd in een doorbraak in de zin van een gedeeld en uitvoerbaar eindbeeld, maar wel in een aantal waardevolle bevindingen. o Het is bij gebrek aan financiële middelen niet mogelijk een finale keuze uit de varianten te maken voor een eindbeeld. Het aantonen van financiële haalbaarheid is een belangrijke eis die aan een structuurvisie onder Crisisen Herstelwet wordt gesteld. o De betrokken partijen vinden elkaar in de opvatting dat de huidige situatie niet langer aanvaardbaar is en moet worden verbeterd. En als dat niet kan op basis van een eindbeeld, dan is een tijdelijke oplossing - onder voorwaarden aanvaardbaar. In de Fact finding is hiervoor een variant gepresenteerd met alle autoverkeer op de huidige oostelijke rijbaan. o De betrokken partijen zijn in meerderheid voor een Westplein met minder asfalt en minder auto s, een aantal partijen vonden dat het economisch functioneren van functies rond het Westplein en in de binnenstad daardoor niet mag worden belemmerd. o Indien wordt gekozen voor een eindbeeld op maaiveld, is een drastische reductie van de intensiteit van het autoverkeer noodzakelijk om de ambities uit het Masterplan en de Ontwikkelvisie Lombokplein te kunnen realiseren. In de Fact finding zijn aanvullende maatregelen onderzocht die kunnen leiden tot een intensiteit lager dan auto s per dag. ii. Benchmark Naar aanleiding van de Fact finding is in opdracht van de Gemeente een benchmark uitgevoerd naar stedelijke straten, in Utrecht en steden van vergelijkbare omvang, met een intensiteit tussen en auto s per dag. Het doel van de benchmark is om de discussie over maaiveldvarianten op het Westplein uit de hoek te halen van een discussie die alleen over aantallen auto s gaat. Het is de bedoeling om meer inhoudelijk te kunnen kijken naar de mogelijkheden en onmogelijkheden op het gebied van profiel, inrichting, oversteekbaarheid en aanliggende functies. De benchmark biedt een breed scala aan voorbeelden en is daardoor, ondanks dat geen enkele situatie 100% vergelijkbare situatie met Westplein bestaat, een nuttige inspiratiebron. iii. Financiële analyse In samenwerking met de adviesbureaus Goudappel Coffeng, Waterpas en Veacon zijn de financiële consequenties van de verkeerskundige varianten voor het Westplein in beeld gebracht. Hierbij is per model in een bandbreedte het saldo van kosten en opbrengsten in beeld gebracht. Alle modellen sluiten met een fors tekort: Tunnel met bebouwing 185 mio tot 200 mio negatief Tunnel zonder bebouwing 185 mio tot 200 mio negatief Deels open tunnel zonder bebouwing 170 mio tot 185 mio negatief Maaiveld achter NH-Hotel 100 mio tot 110 mio negatief Maaiveld voorlangs NH-Hotel (oost) 70 mio tot 80 mio negatief Maaiveld voorlangs NH-Hotel (west) 60 mio tot 70 mio negatief

50 In de berekening zijn volgende uitgangspunten gehanteerd: Vastgoedprogramma: Wonen (appartementen) met een commerciële plint; Parkeren wordt ondergronds opgelost; Verwerving bestaand kantoorpand Sijpesteijn; Voor de bijkomende kosten als plan- en VAT-kosten en onvoorzien is gerekend met gebruikelijke percentages voor dergelijke gebiedsontwikkelingen. Hierbij is rekening gehouden met de mate van complexiteit en looptijd. De uitvoeringskosten van de variant met concentratie van verkeer op de oostelijke rijbaan is begroot op mio. d. Verkenning organische gebiedsontwikkeling In lijn met de aangenomen motie wordt onder organische gebiedsontwikkeling begrepen: Gebiedsontwikkeling waarbij zonder eindbeeld, maar wel binnen een beperkt kader van randvoorwaarden en uitgangspunten, ruimte geboden wordt aan tijdelijke invulling van een gebied door crowdfunding, maatschappelijke bottom-up initiatieven en financiering, nieuwe vormen van participatie (co-productie) en regelgeving. In 2013 en 2014 is pionierend op het Westplein een aantal particuliere initiatieven gerealiseerd zoals het paviljoen PoP (zie afbeelding), mobiele tuinen en de activiteiten in het kader van de Culturele Zondag in mei In het kader van de structuurvisie wordt een beperkt pakket van randvoorwaarden en uitgangspunten samengesteld voor organische ontwikkeling van gebiedsdelen: Paviljoen pop op het Westplein welke ruimtes kunnen beschikbaar worden gemaakt en voor welke periode; welke functies zijn mogelijk en welke niet; hoe gaat de gemeente particuliere initiatieven uitvragen en selecteren; hoe worden de afspraken met gebruikers vastgelegd (planologisch en vergunningsproceduren, financiën, riscio s en aansprakelijkheden). e. Duurzaamheidsverkenningen Als onderdeel van het programma Utrechtse energie zijn voor de deelgebieden Jaarbeursoost en west een 4-tal workshops over duurzaamheidskansen georganiseerd. Aan twee workshops namen kennisinstituten en belanghebbenden deel en aan twee vooral medewerkers van de Gemeente Utrecht en het Utrecht Sustainability Institute (USI). Hierbij is gebruik gemaakt van de methodieken ambitieweb en omgevingswijzer. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een kansen- en bedreigingenkaart.

51 Gebaseerd op deze resultaten is onder coördinatie van het USI en samen met de Jaarbeurs een onderzoeksprogramma ingediend bij het project Climate-Kic in het kader van uitwerking van Smart Sustainable Districts. Hierbij zijn de volgende drie uitgangspunten en vier prioriteiten aangegeven voor het verduurzamen van het Stationsgebied: Uitgangspunt A: Energieneutraal gebied 1. Optimaliseren WKO- Welke koppelingen tussen systemen? Ervan uitgaande dat de warmte- en koudevraag geminimaliseerd zijn door gebouwgebonden maatregelen, moet voorzien worden in de resterende warmte- en koudevraag in het gebied. Voor een energieneutraal gebied zijn warmte- en koudeoplossingen nodig op gebiedsniveau, die optimaal gebruik maken van de in het gebied voorhanden zijnde warmte- en koudebronnen (uit de bodem, uit het Merwedekanaal, restwarmte). We noemen dit hybride verwarmings- en koelingssystemen. 2. Zonnestroomopwekking Jaarbeurs Utrecht wil grootschalig investeren in het opwekken van duurzame stroom met zonnepanelen (photovoltaïsche panelen, PV). De vraag is hoe dit optimaal gecombineerd kan worden met de ambitie om daken en gevels te vergroenen met oog op uitstraling en rendement. Verder wil de Jaarbeurs haar klanten voorzien van parkeerruimte met oplaadmogelijkheden voor elektrische auto s. Die combinatie maakt het mogelijk om lokaal opgewekte stroom ook lokaal te benutten, bij voorkeur via slimme laadpalen en opslagsystemen die het maximale rendement uit de zonnepanelen halen. De naastgelegen wijk Lombok ontwikkelt zich momenteel als een Europese proeftuin voor slimme laadsystemen (smart solar charging). Jaarbeurs Utrecht zou voor deze innovatieve ontwikkelingen een aanvullende proeftuin kunnen zijn. Uitgangspunt B: Waterbeheersing 3. Vergroening, cool spots en waterretentie. Het doel is om een aantrekkelijke, veilige, duurzame en economisch sterke verbinding te maken tussen het historische centrum en het gebied ten zuidwesten van het stationsgebied. De eerste impressies geven het beeld van een levendige, parkachtige omgeving, uitnodigend voor wandelaars en fietsers, visueel aantrekkelijke en verkoelende groen- en waterpartijen. Die vergroening maakt waterretentie mogelijk: water wordt vastgehouden wat wateroverlast bij stortbuien voorkomt en tegelijk de omgeving koelt. Op het parkeercomplex ten zuiden van het Merwedekanaal komt mogelijk rooftop farming; de opbrengst van dit fraai ogende stadskassencomplex is in eerste instantie bedoeld voor voorziening van de Jaarbeurs plus kantoren. Uitgangspunt C: Attractief gebied 4. Schoon en comfortabel personenvervoer Het Stationsgebied is een nationale hub in personenvervoer, met het Centraal Station en de Jaarbeurs als belangrijke nationale faciliteiten. Het doel is schone mobiliteit, d.w.z. het optimaliseren van de dagelijkse stroom personenvervoer met het oog op uitstekende

52 bereikbaarheid van het Stationsgebied te voet, per fiets, OV en auto, en tegelijk zo laag mogelijk energieverbruik en bijbehorende emissies. Voor duurzaamheidsmaatregelen welke niet worden uitgewerkt in het onderzoeksprogramma Climate-Kic worden andere oplossingen gezocht. Dit betreft onder andere het toepassen van duurzame materialen, energieneutraal bouwen en verbouwen in combinatie met gebouwgebonden grondstofkringlopen en het opzetten van een systeem om de verduurzaming te kunnen monitoren. f. Afstemming projecten Merwedekanaalzone, Welgelegen en Stationsgebied fase 2 Als uitwerking van de Nieuwe Ruimtelijke Strategie (2012) is in het kader van het project Prioritaire Projecten een afstemming gemaakt tussen een 3-tal projecten gelegen in de as van Kennis en Cultuur. Hierbij zijn de programma s en planningen naast elkaar gelegd en is gekeken waar deze aanvullend of concurrerend zijn. Tevens is gekeken in welke mate meer synergie tussen de projecten is aan te brengen. Op basis van de bestaande globale programma s en planningen bleken de projecten in grote mate aanvullend op elkaar en niet concurrerend in de tijd. Een belangrijke ruimtelijke drager van de plannen kan het zogenaamde recreatieve groen en blauwe rondje worden dat wordt gevormd door de kanalenstructuur in Utrecht-west. g. Toolbox Gezonde verstedelijking Samen met Rijkswaterstaat en het ministerie van I&M is een pilot gestart over gezonde verstedelijking. Het Stationsgebied fase 2 is als studiegebied gekozen. De pilot is gestart met een werkexcursie in jan 2014 waaraan circa 50 vertegenwoordigers deelnamen van de organiserende partijen, kennisinstituten en maatschappelijke partijen. Na deze excursie is door kennisinstituten gebundeld in het kenniscentrum Healthy Urban Living (KC-HUL) een theoretisch begrippenkader gemaakt. Door POSAD (bureau voor Spatial Strategies ) is een zogenaamde toolbox gemaakt en toegepast op het Jaarbeursgebied. Het maken van deze toolbox is begeleid door de Rijksadviseur infrastructuur. Deze toolbox is bruikbaar bij de uitwerking van de structuurvisie. Elementen welke in de toolbox zitten en een gezond gedrag van bewoners en gebruikers kunnen stimuleren zijn: Creëren van recreatieve routen door groene gebieden, Situeren van voorzieningen aan deze routen, Goede doorgaande fiets- en looprouten, Brede trottoirs aan de zonkant van straten, Drinkpunten in de openbare ruimte, Benutten van recreatieve kwaliteiten van het Merwedekanaal en hier voorzieningen langs realiseren, Benutten van daken voor groenvoorzieningen en recreatie, Evenwicht tussen kwaliteit en kwantiteit van de openbare ruimte.

53 4 Programma Raadsinformatieavond 20 mei 2015 Toekomstvisie centrum fase 2 Stationsgebied Gespreksleider Bart Cosijn Tijd uur Zaal Stadskantoor 6 e verdieping, ruime 34 en 35 Soort Bijeenkomst: Informatief Geagendeerd door: De raad Doel van de bijeenkomst De raadsleden willen diverse experts aan het woord laten Genodigden/ Presentatoren Bart Molmans, directeur innovaties Jaarbeurs Carolien van Hemel, directeur Utrechts Sustainability Institute Hans Karssenberg, partner STIPO/ bestuurslid Inspiring Cities Henk Meurs, hoogleraar Ruimtelijke Ordening en Mobiliteit Radboud universiteit Portefeuillehouder(s) Wethouder Everhardt Aanwezige griffiemedewerker(s) Marlies Smeets, Mieke Tiwon, Helen van Geelen, Frank Lith notulist van bureau Rosenbaum Programma uur: Inloop met koffie uur: Welkom uur: Presentatie Bart Molmans over de wijze waar op de jaarbeurs invulling wil geven aan de visie uur: Presentatie Carolien van Hemel over de kansen en toepassingen in het gebied en de mogelijke bijdrage van Climate KIC uur: Pauze uur: Presentatie Hans Karssenberg over de mogelijkheden van het gebied; wat kan de plek worden? Moet het complementair of concurrerend worden aan het oude centrum? Welke kansen biedt een dergelijk gebied? uur: Presentatie Henk Meurs Over wat de gevolgen zijn voor het verkeer en de omliggende wijken door de keuzes die gemaakt worden in de visie, hoe de binnenstad bereikbaar blijft en hoe bezoekers van het oude centrum in het nieuwe centrum komen en vice versa? Vervolg Op 3 juni staat een derde bijeenkomst gepland over dit onderwerp. Meer informatie hierover volgt te zijner tijd op de website van de gemeenteraad. Onderwerp en doel van de bijeenkomst Voor deze raadsinformatieavond heeft de raad vier deskundigen uitgenodigd. De avond start met twee sprekers van de Jaarbeurs en Climate KIC. Voor het tweede deel van de avond heeft de gemeenteraad twee experts uitgenodigd om hun reactie te geven op de visie. Hierbij staan de thema s mobiliteit/bereikbaarheid en identiteit centraal. De vier deskundigen geven ieder een presentatie, waarna er ruimte is voor vragen van raadsleden en mensen uit de zaal. 1

54 5 Programma en vragen Toekomstvisie Stationsgebied Raadsinformatieavond 20 mei 2015 Toekomstvisie centrum fase 2 Stationsgebied Gespreksleider Bart Cosijn Tijd uur Zaal Stadskantoor 6 e verdieping, ruime 34 en 35 Soort Bijeenkomst: Informatief Geagendeerd door: De raad Doel van de bijeenkomst De raadsleden willen diverse experts aan het woord laten Genodigden/ Presentatoren Bart Molmans, directeur innovaties Jaarbeurs Carolien van Hemel, directeur Utrechts Sustainability Institute Hans Karssenberg, partner STIPO/ bestuurslid Inspiring Cities Henk Meurs, hoogleraar Ruimtelijke Ordening en Mobiliteit Radboud universiteit Portefeuillehouder(s) Wethouder Everhardt Aanwezige griffiemedewerker(s) Marlies Smeets, Mieke Tiwon, Helen van Geelen, Frank Lith notulist van bureau Rosenbaum Programma uur: Inloop met koffie uur: Welkom uur: Presentatie Bart Molmans over de wijze waar op de jaarbeurs invulling wil geven aan de visie uur: Presentatie Carolien van Hemel over de kansen en toepassingen in het gebied en de mogelijke bijdrage van Climate KIC uur: Pauze uur: Presentatie Hans Karssenberg over de mogelijkheden van het gebied; wat kan de plek worden? Moet het complementair of concurrerend worden aan het oude centrum? Welke kansen biedt een dergelijk gebied? uur: Presentatie Henk Meurs Over wat de gevolgen zijn voor het verkeer en de omliggende wijken door de keuzes die gemaakt worden in de visie, hoe de binnenstad bereikbaar blijft en hoe bezoekers van het oude centrum in het nieuwe centrum komen en vice versa? Vervolg Op 3 juni staat een derde bijeenkomst gepland over dit onderwerp. Meer informatie hierover volgt te zijner tijd op de website van de gemeenteraad. Onderwerp en doel van de bijeenkomst Voor deze raadsinformatieavond heeft de raad vier deskundigen uitgenodigd. De avond start met twee sprekers van de Jaarbeurs en Climate KIC. Voor het tweede deel van de avond heeft de gemeenteraad twee experts uitgenodigd om hun reactie te geven op de visie. Hierbij staan de thema s mobiliteit/bereikbaarheid en identiteit centraal. De vier deskundigen geven ieder een presentatie, waarna er ruimte is voor vragen van raadsleden en mensen uit de zaal. 1

55 Raadsinformatieavond 20 mei 2015 Bijdragen Fred Dekkers, voorzitter Wijkraad West Namens Wijkraad West wil ik enkele vragen doorgeven voor de deskundigen die een presentatie zullen geven op de raadsinformatieavond 20 mei over Toekomstvisie fase 2 stationsgebied. Voor Bart Molmans, directeur innovaties Jaarbeurs: - Welke kwaliteiten zijn er nodig voor de centrumboulevard (zowel in het gebied Jaarbeursgebied West als Jaarbeursgebied Oost) om van die cemtrumboulevard een levendig en sociaal veilig verblijfsgebied te maken? - Wat voor 'leisure van de 21ste eeuw' past er langs de cemtrumboulevard en op de kop van de Jaarbeurs? - Wat voor mogelijkheden ziet de Jaarbeurs voor onderlinge wisselwerking tussen de Jaarbeurs en de omliggende buurten (Veilinghaven/dichterswijk, Lombok/Westplein en Kanaalzone)? - Welke reële mogelijkheden ziet de Jaarbeurs om een snelle en aantrekkelijke verbinding te realiseren tussen het autoparkeren ten westen van het Merwedekanaal en de oostelijke binnenstad? - Wanneer gaat de Jaarbeurs de nieuwe parkeervoorziening ten westen van het Merwedekanaal realiseren? Is het niet logisch deze parkeervoorziening als eerste en dus op korte termijn te realiseren en niet pas over 10 jaar? Voor Carolien van Hemel USI - Gaat duurzaamheid en gezonde verstedelijking verder dan technische installaties voor duurzame energie, de biowasmachine en gebruik van regenwater? Heeft het ook betrekking op inrichting van de openbare ruimte? - Wat voor extra mogelijkheden ziet ISU voor duurzaamheid en gezonde verstedelijking buiten het Jaarbeursgebied West? - Hoe zit het met de financieel economische kansen en bedreigingen van á Healthy Urban Boost'? Voor Hans Karssenberg Stipo - Wat voor mogelijkheden ziet Hans Karssenberg voor onderlinge wisselwerking tussen de Jaarbeurs en de omliggende buurten (Veilinghaven/dichterswijk, Lombok/Westplein en Kanaalzone)? (wisselwerking kleinschalig - grootschalig) - Wat voor 'leisure van de 21ste eeuw' past er langs de cemtrumboulevard en op de kop van de Jaarbeurs en hoe is dat passend/complementair aan de Jaarberus en omligende buurten? - Wat vindt Hans Karssenberg van de voorstellen voor betekenisgeving van het Lombokplein e.o. in de ontwikkelvisie Lombokplein e.o.? Voor Henk Meurs Radboud Universiteit - Wat betekent voor U 'autoluw' in het gebied Lombokplein en omgeving? - Wat voor maatregelen zijn er nodig om zowel het ongewenste doorgaande autoverkeer door het gebied te weren (zie factfinding Westplein) als om het bestemmingsverkeer richting oostelijke en westelijke binnenstad maximaal te beperken? Wat blijft er dan aan 'onvermijdbaar' autoverkeer over? - Wat zijn de gevolgen van ontkoppeling Amsterdamse Straatweg <=> Daalse tunnel, de ontkoppeling Westplein <=> Vleutenseweg en het inrichten van de Graadtvan Roggeweg tot 30 km gebied voor de autobereikbaarheid van Lombok en Majella en de verkeersintensiteit op de stadsboulevard door Oog in Al en het Cartesiusgebied? Met vriendelijke groeten, 2

56 Raadsinformatieavond 20 mei 2015 Paul Wesselink, Bewoner Geachte heer, mevrouw, Ik zou graag de volgende vragen willen inzenden ten behoeve van de raadsinformatie avond Visie Stationsgebied fase 2. Hoe past de toekomstvisie Utrecht fase 2 in het structuurvisie Utrecht 2030 en bijbehoernde ontwikkelplan 2015? Wat wil Utrecht daar mee bereiken? In hoeverre draagt deze structuurvisie bij aan het onderscheidend vermogen van Utrecht tov bijvoorbeeld Amsterdam (metropool) en Eindhoven (Brainport)? Het internet winkelen wordt in de structuurvisie gezien als vervanging van Retail. Is er vanuit de gemeente Utrecht een visie op Retail ontwikkeling? Er wordt gesteld dat de bereikbaarheid met de auto van het kernwinkelapparaat afneemt in belang. Hoe is gekomen tot deze uitspraak? In hoeverre is de toekomst van de Jaarbeurs afgestemd met deze structuurvisie? Hoe voorkomt men dat de centrumboulevard door het jaarbeurscomplex een arena boulevard (Amsterdam Arena) achtige uitstraling krijgt?. In de structuurvisie Utrecht wordt gesteld dat een nieuwe westelijke invalsroute binnenstad (zijnde niet Vleutenseweg) noodzakelijk is. In hoeverre past de voorgestelde westplein in dit beeld? Een Westpleintunnel past niet in deze visie die is gericht op verminderen van de hoeveelheid autoverkeer. In hoeverre houdt men de visie op het autoverkeer rekening met het feit dat een nieuwe auto in 2025 emissievrij en geconnecteerd is en een deel van de taken van de bestuurder overneemt? Is daarnaast de financiële haalbaarheid de enige reden dat wordt afgestapt van de ondertunneling van het westplein? Met vriendelijek groet, Karel Baas, Smakkelaarsveld, Hoog Catharijne L.s., Ik zal vanavond ook bij de vergadering komen, leuk om het een keer 'in het echt' mee te maken. Ik heb wel een paar vragen, wellicht dat deze meegenomen kunnen worden. Als bewoners hebben we jaren constructief meegewerkt aan een schonere stad, ook tijdens de verbouwingen waardoor ons veel voor langere tijd is afgenomen. Eén van de zaken die nooit ter discussie heeft gestaan was de bereikbaarheid. Er lag een duidelijk plan waarmee de binnenstad voor de bewoners voldoende bereikbaar bleef. Velen van ons wonen en werken buiten Utrecht en niet op plekken waar we met het OV kunnen komen. We hebben onze oude diesels verruild voor schone auto's, onze klassiekers de deur uit gedaan en nu krijgen we te maken met een plan dat ervoor zorgt dat we gewoonweg niet meer bij ons huis kunnen komen. De illusie dat de stad bereikbaar blijft voor bewoners is echt onbehoorlijk naar ons toe. Het is daarnaast volledig op aannames gestoeld en wanneer blijkt dat deze niet kloppen, kunnen we een eventuele herinrichting van de stad niet meer betalen. 3

57 Raadsinformatieavond 20 mei 2015 Hoe gaat u ervoor zorgen dat onze inspanningen beloond worden en onze huizen bereikbaar blijven zonder een half uur per avond voor een stoplicht op de graad van Rogge of het westplein te staan? Welke gevolgen heeft de verminderde bereikbaarheid voor de bewoning in de binnenstad? In de jaren stond een groot deel van de stad leeg, waren veel panden vervallen en zonder bewoning omdat er niemand meer wilde wonen. Dit scenario doemt nu weer op. Hoe gaat u dit voorkomen als de aanname dat OV een alternatief is niet blijkt te kloppen over 5 jaar? Met vriendelijke groet, Roland Pereboom, directeur MCU Mijn vraag aan de deskundigen komt uit mijn inspraaktekst voor de recent gehouden stakeholdersbijeenkomst. (zie de tekst hier onder. Is de Jaarbeurs bereid om voor een periode van 50 jaar te investeren in een duurzaam gebouw met een bovenstedelijke functie. Een functie met meerwaarde voor stad en land die het behoud van een Jaarbeurs Utrecht op de best bereikbare A-locatie (en duurste grond van de stad) van Nederland rechtvaardigt? Jaarbeurs en duurzame multifunctionele invulling Groene daken gaan 50 jaar mee en zijn goed voor 30% van de regenwateropname. Ze vragen echter ook om sterkere daken en de investering in een duurzaam gebouw dat minstens 50 jaar mee moet gaan. En dus ook 50 jaar moet voldoen aan eigentijdse duurzaamheids en milieueisen. We herkennen dit nog onvoldoende in de plannen. Het is wenselijk dat de Jaarbeurs als tegenprestatie voor haar huisvesting op de beste A locatie van Nederland een grote investering in kwaliteit, duurzaamheid en uitstaling doet. De gemeente doet er goed aan deze ambitie vast te leggen en samen met de Jaarbeurs Utrecht op zoek te gaan naar aanvullende middelen. Met alleen de voorgenomen duurzame invulling met groen daken, kassen, stadslandbouw en energiewinning zijn we er nog niet. Deze nationaal super bereikbare A locatie vraagt om een nationale bovenstedelijke functie waarmee Utrecht zich op de kaart kan zetten. Utrecht centraal is vanuit het hele land binnen 2 uur per trein bereikbaar. Utrecht profileert zich graag met de Tour de France en of Giro d Italia. Waarom geen velodrome, indoor atletiekbaan en of sporthal met nationale uitstraling combineren met de Jaarbeurs. Een ook voor bezoekers uit Groningen en Maastricht bereikbare indoor sportlocatie waar heel Nederland zijn nationale sportfinales komt spelen. Utrecht is straks voorbereid op de Olympische Spelen in de Lage Landen. vriendelijke groeten, Saskia Kluit, Comite Vleutense Weg Veilig Dag dames en heren De visie heeft hele mooie onderdelen. De energieambitie, het centraal parkeren waardoor auto's het stadshart niet meer hoeven te verstoppen zijn mooie onderdelen. Ook het inzetten op actieve mobiliteit zoals fietsen en wandelen in het gebied sluit heel goed aan bij de noodzakelijke omwenteling in ons mobiliteitsdenken. Toch zou ik graag aandacht willen vragen voor de situatie op het Westplein en de Vleutenseweg. De wens tot een verdiept Westplein is bekend. Daarover zullen andere mensen voldoende zeggen. Waar ik graag meer informatie over zou willen hebben en geven is het verkeer op de Vleutenseweg. Als ik het goed begrijp blijft 4

58 Raadsinformatieavond 20 mei 2015 dat zometeen de enige 50km/uur invalsweg tussen het 24 oktoberplein en Zuilen. Dat zou zeer ongewenst zijn. De Vleutenseweg ligt midden in 2 woonwijken. Er is daardoor veel kriskras verkeer, met name ook van kinderen die naar de scholen in Lombok en Nieuw Engeland/Majella gaan. Op dit moment is de Vleutenseweg in toenemende mate al een probleem. Afgelopen half jaar zijn er 2 kinderen (ernstig) gewond geraakt toen ze in aanraking kwamen met een bus. Daarnaast gaat het bijna wekelijks bijna mis. De oorzaak is de toenemende drukte en complexiteit op de Vleutenseweg maar zeker ook de snelheid. We willen er dan ook voor pleiten dat er een integrale visie komt op welke straten wel en niet geschikt zijn als 50 km/uur. De Graadt van Roggeweg afwaarderen en de Vleutenseweg niet, zal tot een onacceptabele toename leiden van het verkeer op deze laatste weg. Een goed alternatief zou kunnen zijn dat ook de Vleutenseweg afgewaardeerd wordt naar 30km. Alle wegen binnen de rind zouden dan uniform worden. Helder voor de gebruikers, prettig voor de omwonenden en voor de bereikbaarheid in het geheel zal het weinig verschil maken. Een ander, geheel niet gerelateerd punt, dat ik naar voren zou willen brengen is dat het duidelijker gemaakt zou kunnen worden wat de bestaande inwoners en omwoners van het HUB gebied er voor plezier in hebben dat we deze ontwikkeling in 'onze achtertuin' krijgen. Het voorliggende plan heeft zeker mogelijkheden maar die worden in de visie nog niet duidelijk genoeg uitgewerkt. Als omwonende krijg je er nog niet echt een positief gevoel bij. Bijvoorbeeld zou men kunnen denken aan het verbinden van de winkels in de kanaalstraat als 'international market' met het moderne (winkel-)gebied aan de andere kant van de Leidsche Kade. Promoot het als 1 geheel. Of aan het maken van groene wandel en fiets-routes die dwarsverbanden leggen en waarmee mensen een rondje kunnen joggen en wandelen van oud naar nieuw. Ik denk graag mee over de invullingen hiervan. Er liggen hoe dan ook nog veel mogelijkheden om mensen uit omliggende wijken beter te betrekken bij de planvorming. Ik las net dat ik me te laat aangemeld maar ik hoop dat ik toch nog mag komen spreken. vriendelijke groeten, Saskia Kluit 5

59 6 Presentatie Carolien van Hemel_Climate KIC Reactie USI vanuit Climate-KIC op Toekomstvisie Utrecht-centrum Icoon voor duurzame en gezonde herontwikkeling in binnensteden

60 Voorstellen Utrecht Sustainability Institute Begeleiding proces totstandkoming Structuurvisie Onderzoek naar mogelijkheden verduurzaming Kans: Climate-KIC

61 Duurzaamheidsverkenningen 2014 Sterke ambitie gemeente Utrecht en Jaarbeurs: duurzame herontwikkeling Stationsgebied fase 2 Uit workshops kwamen drie speerpunten: Energieneutraal gebied Klimaatbestendig gebied Attractief gebied

62 1. Energieneutraal gebied

63 Energiebesparing

64 WKO, zonnestroom, EV,

65 Water een lust - geen last 2. Klimaatbestendig gebied

66 3. Attractief en bereikbaar gebied

67 Climate-KIC biedt kansen Deelname aan Europees innovatieprogramma Inbreng duurzaamheidskennis onderzoekers Kennis > innovatie > marktkansen voor regionaal bedrijfsleven Exposure van gebied; Utrecht als moderne en duurzame stad

68 Smart Sustainable Districts 7 smart sustainable districts op shortlist 2 geselecteerd: London Queen Elisabeth Olympic Park & Utrecht CS Mogelijk volgen: Johanneberg (Gotenburg), Nordhavnen (Kopenhagen), Moabit (Berlijn), Docks de St Ouen (Parijs), Elephant & Castle (Londen)

69 Waarom Utrecht CS geselecteerd? Hoge ambitie duurzaamheid: energieneutraal, klimaatbestendig, groen, duurzame mobiliteit Sterk commitment van lokale partijen (Jaarbeurs, Gemeente, onderzoeksinstellingen) Kansen voor duurzame innovatie en bedrijvigheid Op basis van duurzaamheidsverkenningen ambities in speerpunten vertaald

70 Kansen voor Utrecht CS fase 2 Speerpunten via Climate-KIC: 1. Hybride systemen voor verwarmen en koelen op gebiedsniveau 2. Lokaal opwekken en gebruiken duurzame energie 3. Vergroening, vergroenting, klimaatbestendig 4. Duurzame persoonlijke mobiliteit Overige duurzaamheidskansen: materialenkringloop in bouwfase & exploitatie; logistiek;

71 Overige kansen Verduurzaming in het gebied: 1. Grondstofstromen, circulariteit bouwfase & exploitatie 2. Verduurzaming goederentransport 3. Duurzaam inkopen 4. Monitoren duurzaamheidstargets Verduurzaming belendende gebieden: Defensieterrein Merwedekanaal, Lombok

72 Meerwaarde Climate-KIC Start is gemaakt voor 2 jaar deep dive codevelopment met SSD-partners op de 4 geselecteerde kansen Expertise TNO, Deltares, UU, buitenlandse partners i.c.m. expertise gemeente en Jaarbeurs Resultaat: oplossingen + evaluatie op impact Praktijktest kansrijke oplossingen Technisch, maar ook inrichting openbare ruimte

73 Meerwaarde van Climate-KIC > Input Structuurvisie GU en Masterplan Jaarbeurs Benchlearning Kennis en innovatieve oplossingen Voorbereiding op investeringsbeslissingen Internationaal netwerk Toepassing kennis en oplossingen in andere gebieden Nieuwe regionale bedrijvigheid

74 Energiek middelpunt van Nederland

75 7 Presentatie Henk Meurs Radboud universiteit Mobiliteit in binnensteden: nieuwe trends Prof. Dr. Henk Meurs Radboud Universiteit/MuConsult

76 Auto s in steden: trendbreuk naar toekomst Embarcadero snelweg, San Francisco - Was: brede snelweg met twee verdiepingen naar centrum - Niet hersteld na aardbeving. - De bewoners kregen er kilometers publieke ruimte bij, met trottoirs en fietspaden. - Het gaf de stad een economische boost. De prijzen van de woningen in de buurt schoten de hoogte in. Cheonggyecheon, Seoul. - Afbraak van de viaduct had een immense impact op het centrum van Seoul én op de leefbaarheid in de hele stad. Het groeide uit tot een van de favoriete plekken van de inwoners om te vertoeven. - Luchtkwaliteit én economie boost. Burgemeester werd president Harbor Drive, Portland - Zes rijbanen van Route 99 langs de Willametterivier afsluiten. - In de plaats kwam open ruimte met veel groen op de oever van de rivier. Groei economie en kwaliteit ruimte Analoog: Rio Madrid, Madrid en Alaska-snelweg, Seattle En Utrecht??

77 De toekomst is onvoorspelbaar, maar.. Verstedelijking neemt fors toe - Groter beslag op schaarse stedelijke ruimte in steden - Minder ruimte voor asfalt en parkeren Netwerkeconomie: - knooppunten als basis economische ontwikkeling - Toename belang project-gebied Deeleconomie: - Van bezit naar gebruik auto s - Autobezit in steden lager-->woonwijken Toenemend belang milieu en energie - Luchtkwaliteit en energieopgaven: schoon vervoer ICT: - E-shop, E-werk, E-school en smart-reizen andere motieven reizen

78 Wat betekent dit voor binnensteden/utrecht Detailhandel Leisure Werkend en zakelijk Utrecht Bewoners

79 Detailhandel: van nut naar beleving Kernwinkelapparaat Grote verandering op stapel in winkelgedrag en eisen kernwinkelapparaat Hoge eisen aan kwaliteit en beleving Vraagt om hoge investeringen om aantrekkelijk te zijn Bereikbaarheid auto en parkeren beperkte invloed tov kwaliteit Wat zijn effecten capaciteitsreductie wegen: - Reistijd zal toenemen voor automobilisten - Men zal andere routes kiezen - Bij bredere aanpak: Parkeermaatregelen Netwerkbrede aanpak Meer mensen op fiets en OV Maar ook afhankelijk van omvang kwaliteitsverbetering centrumgebied: - minder bezoekers andere winkelgebieden - Hogere luchtkwaliteit stad

80 Leisure: beleven voor stad en omgeving Wordt steeds belangrijker in toekomst ondanks mogelijkheden thuis Nieuw leisure-gebied zowel groei in stad als verschuivingen tussen locaties Groot deel van mensen komt al met andere vv-wijzen dan auto Maatregelen leiden tot grotere loopafstanden voor automobilisten Die zullen: - Meer parkeerplaatsen andere zijde Merwedekanaal vragen Benutten bestaande niet voldoende Grote investeren vragen in aantrekkelijke en sociaal-veilige routes Keuze: zitten deze investeringen in de exploitatieplannen?

81 Werken en zakelijk verkeer Op korte termijn zal aantal arbeidsplaatsen niet worden beinvloed Ook het aantal parkeerplaatsen verandert vooralsnog niet Dus aantal autoverplaatsingen zal niet significant veranderen Effecten van reductie capaciteit: - Automobilisten kiezen in eerste instantie andere routes - Andere maatregelen kunnen leiden tot enige reductie autogebruik: Het Nieuwe Werken/Mobiliteitsmanagement Parkeermaatregelen op werklocaties Op langere termijn: - Kan tot bedrijfsmigratie naar rand stad leiden

82 Overall-beeld Keuze van Utrecht om capaciteit auto te reduceren leidt op korte termijn tot verschuivingen in autostromen naar andere delen stad Bij netwerkbrede aanpak tot reductie autoverkeer: - Verschuiving naar andere modaliteiten - Verschuiving in bestemmingen (rand stad, regio) - Dus rem in groei van bezoekers Flankerende maatregelen kunnen dit (deels) compenseren door: - Aantrekkelijk winkelgebied - Aantrekkelijke inrichting gebied kost veel geld/exploitatie

83 8 Stipo - Stationsgebied Utrecht op Ooghoogte - Hans Karssenberg Het Stationsgebied Utrecht op Ooghoogte

84

85

86 privé openbare ruimte privé

87

88

89

90 publiek domein privé privé

91 stad op ooghoogte plinten privé privé

92 stad op ooghoogte plinten privé hybride zone hybride zone privé

93

94

95 Hybride zones

96 Hybride zones

97 Hybride zones

98 De plint is misschien maar 10% van een gebouw, maar hij bepaalt wel 90% van de beleving.

99 WAAROM ZIJN GOEDE PLINTEN NIET VANZELFSPREKENDER? Architecten: focus op gebouwen Ontwikkelaar: focus op kortere termijn Gebouw eigenaren: focus op single tenant Gebruikers: lamellen, archieven, angst Steden: focus op horizontale vlak alleen

100

101

102 Los Angeles Great Streets Toolbox Chicago Complete Streets Toronto Pedestrian Strategy Dublin Your City Your Space, Public Realm Strategy Paris La Rue en Partage Stockholm Walkable City Rotterdam Plinth Strategy UN Habitat Streets as Places

103 SOFTWARE Loopstromen Beleving Kwaliteit winkels, cafés, cultuur HARDWARE Gebouwen Straten, pleinen Hybride zone ORGWARE Straatmanagement Straat coalities Instrumentarium

104 CRITERIA VOOR GOEDE PLINTEN: Goede gebouwen: DRIE NIVEAUS 1. Flexibiliteit, plinthoogte minimaal 4m, flexibele bestemmingen 2. Veel eenheden, variëteit functies, stapeling bezoekredenen 3. Verandagevoel, rijk materiaal, verticale oriëntatie, niet te veel glas 4. Goede hybride zone, overgang privé naar publiek Goede straat / plein: 1. Loopplezier, balans auto-voetganger, comfort (wind, geluid, zitten) 2. Definitie: hoogte > helft breedte, samenhang stedenbouw, bomenrijen 3. Groen, dichtheid, duidelijke ingangen, wayfinding 4. Coalities / straat management Goede verbinding met de omgeving: 1. Loopstromen, cultureel en economisch kapitaal 2. Positie in stedelijk weefsel: historie, fijn grid, fiets- en loopnetwerken 3. Verbinding naar parken, pleinen, publiekstrekkers 4. Lange termijn strategie en actieve partners

105 William H. (Holly) Whyte The Organization Man,1956 The Exploding Metropolis, 1958 The Last Landscape, 1968 Plan for the City of New York, 1969 The Social Life of Small Urban Spaces, 1980 City: Rediscovering the Center, 1988

106 Het is best moeilijk om een ruimte te maken die geen mensen aantrekt. Het is des te opmerkelijker hoe vaak dit toch lukt.

107 Een van de beste dingen van water is het kijken en voelen Het is niet eerlijk om mensen water te bieden en het vervolgens bij ze weg te houden.

108 Bryant Park PROJECT FOR PUBLIC SPACES

109

110

111

112

113

114

115

116

117 Harvard Campus 2009

118 Harvard Campus Nu

119 ### 1. # # 2. # #

120 Conclusies 1. Stel de beleving van de voetgangers centraal als onderlegger onder de hele toekomstvisie 2. Ontwikkel een (complementaire) plintenstrategie: harde criteria toekomstige goede plinten transformatiestrategie bestaande gebouwen coalities / apart eigendom / beheer plinten > strategie op gebiedsniveau voor programmering programmeur goede en natuurlijke loopverbindingen naar omgeving 3. Neem de criteria voor goede plekken als uitgangspunt: criteria goede pleinen en plekken deel ruimtes op in deelplekken (triangulation) gebruik vanaf morgen transitiefase voor initiatief maak het van de Utrechtse community: Place games stel een place management team samen

121 Stipo Rotterdam ZOHO Zomerhofstraat CM Rotterdam Tel Website Stipo Amsterdam Broedplaats Westerdok Winthontstraat BR Amsterdam

122 9 Presentation Jaarbeurs on Sustainability JAARBEURS Complexontwikkelingen

123 2

124 Facts & Figures (2015) Annual average: 120 shows/events Annual average: 6500 meetings/conferences Annual average: 2.5 mln. visitors 11 halls, 45 meeting rooms, theatre, 6500 parking spaces Total area: m² Annual average turn over: 160 mln. 3

125 Planning Fase 1 ( ) - construction Centerboulevard - expanding + refurbishing parkingarea P2/P4 Fase 2 ( ) - building + renovation m² hallspace - refurbising outside area s (connection to surrounding areas) 4

126 5

127 6

128 7

129 8

130 9

131 10

132 11

133 12

134 Sustainability (today) Aquifer Thermal Energy System (since 1992) Waste separation (since 2000) Charging stations electrical cars (2009) PV-system on Beatrix building (since 2014) LED, green gas and electricity, stimulating use of public transport, Green Key Gold certificate, purchasing conditions etc. Member Green Business Club, MVO Nederland, GMIC etc. 13

135 Sustainability (criteria) Substance (no marketing instrument, no image building) Direct link to Jaarbeurs business and exploitation Connecting Jaarbeurs to local and regional stakeholders Experiments and innovative ideas are welcome, but in a realistic context Sharing knowledge Financially feasible 14

136 Sustainability (future) Integrate and optimise ATES-systems for heating and cooling at district level, possibly in combination with other heat and cold sources Expanding PV-system, integration of local PV-production with local use of PV-power Substantial decrease of energy consumption thanks to the use of new technology Rooftop farming, water retention, reduced heat stress, green attractive areas Improve local and regional public transport connections and personal mobility 15

137