Vluchtelingen met psychische klachten; de huisarts en poh-ggz zijn belangrijk
|
|
- Joannes Beckers
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vluchtelingen met psychische klachten; de huisarts en poh-ggz zijn belangrijk Symposium Huisarts en poh- ggz: Samen Sterker Nieuwegein, 2 februari 2017 Evert Bloemen, arts (e.bloemen@pharos.nl) Pharos, exper,secentrum gezondheidsverschillen 1
2 (potengële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relages met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relage, namelijk Geen Geen
3 Aan de orde komen Vluchten en asiel Ervaringen en gezondheid Psychische problemagek Culturele aspecten Zorg op maat 3
4 Peiling Steekwoorden over ervaringen Waarom is duo huisarts poh ggz zo belangrijk voor psychische zorg bij vluchtelingen?
5 Waarom is duo huisarts poh ggz zo belangrijk voor psychische zorg bij vluchtelingen? Epidemiologie Vermijding: onbekendheid en sggma Lichaam als ingang Context en familie
6 Vluchten: van alle tijden En de reacges ook 6
7 Immigratie naar NL naar motief 7
8 Asiel aanvragen Vraag om bescherming (Vluchtelingverdrag of Europees Verdrag van de Rechten van de Mens) Staat verplicht tot beoordelen (=asielprocedure) Staat verplicht: opvang, rechtshulp en medische zorg Bij afwijzing: terugkeer / uitze_ng Bij toekenning: verblijfsvergunning asiel = Vluchtelingstatus In 2015/2016: 70%! statushouder in gemeente 8
9 Asielaanvragen in
10 10
11 Videofragment Syrische vluchteling spreekt: hep:// 2016/KN_ (36.40 / )
12 Ervaringen vluchtelingen In eigen land o Oorlog, onderdrukking, marteling, geweld tegen vrouwen Tijdens vlucht o (seksueel) geweld, ongeluk, verdrinking, omstandigheden, mensenhandel In Nederland o Voor asielaanvraag, asielprocedure, leven in AZC o Inburgeren, integreren, racisme 12
13 Gezondheidsproblemen vluchtelingen Conform gewone bevolking Daarnaast specifieke problemagek: Lichamelijk infecgeziekten, chronische ziekten, gevolgen van geweld, gevolgen van stress en angst Psychisch kwetsbaarheid, traumagsering, verlies, angst: vaak PTSS en/of depressie Sociale stressoren asielprocedure, leefomstandigheden, scholing en werk, afwezig netwerk, focus op eigen land, discriminage, opvoeden kinderen 13
14 Marteling en geweld 14
15 Casus (A) Een Syrische man van 37 jaar woont sinds een half jaar in uw gemeente. Hij komt diverse keren bij u als huisarts met hoofdpijn. Hij slaapt slecht en piekert veel over zijn vrouw en kinderen die in Libanon verblijven. Hij maakt een sombere indruk. Hij wacht op de komst van zijn gezin voor wie hij een aanvraag voor gezinshereniging gedaan. Hij heel moeite de taallessen te volgen, hij kan zich niet goed concentreren en onthoudt het geleerde nauwelijks. Hij vraagt of u een goede pil heel tegen de hoofdpijn en om zijn hoofd beter te laten werken. - Wat is volgens u de beste aanpak? 15
16 Aanpak: 4 opties 1. Om de vicieuze cirkel te doorbreken zou hij moeten slapen, dan wordt de hoofdpijn ook minder en kan hij beter denken. U geel hem slaapmedicage voor een paar weken en bestelt hem daarna terug. 2. Omdat u denkt dat er meer aan de hand is verwijst u hem naar de poh- ggz met de vraag naar diagnosgek en ondersteunende gesprekken. 3. De stressfactoren zijn evident, maar ook onoplosbaar op korte termijn. U onderzoekt zijn hoofd en nek, en vindt zoals verwacht een verhoogde spierspanning en pijnlijke spieren. U schrijl een pijnsgller voor en toont begrip. 4. Vanwege de depressieve stemming en de slaapproblemen stelt u hem voor te starten met een angdepressivum, met de uitleg dat dit hem na een paar weken beter doet slapen en rusgger maakt in zijn hoofd.
17 Psychiatrische problematiek asielzoekers Variërend van mild tot ernsgg! PTSS en Depressie Depressieve stoornis Post Trauma,sche Stress Stoornis (PTSS) A. TraumaGsche ervaring B. Voortduren van herbelevingen C. Vermijden van op trauma gelijkende prikkels D. NegaGeve gedachten en stemming E. Verhoogde prikkelbaarheid (slecht slapen, schrikachgg, prikkelbaar, boosheid, geheugen- en concentrageproblemen) 17
18 Post traumatische problematiek Meerdere dimensies 1. Stemming (depressief) 2. Herinnering en angst (PTSS) 3. Het gekwelde lichaam (pijnklachten) 4. Slechter funcgoneren (cognigef, sociaal) 5. ExistenGële worsteling (zingeving) 18
19 Psychiatrische problematiek vluchtelingen Cijfers Onderzoek Gezondheidsraad 2016 (Ikram & Stronks, AMC) Meta analyse: 13-25% depressie en/of PTSS Onderzoek GGZ Drenthe (Laban et al, 2005, Tijdschr. v. Psychiatrie) n = 294 asielzoekers Irak; T1 < 6 mnd in Ned. ; T2 > 2 jaar in Ned. - T1: 42% een of meer psychiatrische stoornis (31% PTSS; 25% Depressie) - T2: 66% een of meer psychiatrische stoornis (42% PTSS; 44% Depressie) 19
20 Psychiatrische problematiek vluchtelingen Cijfers Onderzoek VU (Gerritsen et al, 2006, NTvG) n = 232 asielzoekers (Iran, Somalië, Afghanistan) - 28% symptomen PTSS; 68% symptomen angst/depressie; 15% contact GGZ n = 178 vluchtelingen (zelfde landen) - 11% symptomen PTSS; 39% symptomen angst of depressie; 10% contact GGZ Onderzoek AMC (Lamkaddem et al, 2013, NTvG en 2014 BMC Psychiatry) n = 172 vluchtelingen in gemeenten (uit groep VU) - 15% PTSS; 40% symptomen angst of depressie - meer contacten huisarts; indien PTSS meer contact GGZ (54% versus 21%) 20
21 Wat maakt zorg aan asielzoekers en vluchtelingen lastig? 1. Taalproblemen en gebruik van tolken 2. Interculturele se_ng o Contact, vertrouwen, gedrag, Ideeën over ziekte en gezondheid 3. Psychische problemagek en somagseren 4. Weinig overdraagbare kennis, veel intuïgef handelen GEVOLGEN: Onzekerheid, verwarring, misverstand, irritage, te weinig Gjd! risico ineffecgef medisch handelen 21
22 Culturele aspecten Cultuur Een samenhangend geheel van betekenissen dat de mens oriënteert op de werkelijkheid waarin hij leel, dat hem inzicht geel in de dingen waar het in het leven om gaat en aangeel welke normen zijn leven richgng geven. Culturele aspecten kleuren. wat als ziek en gezond wordt beschouwd voor welke klachten hulp wordt gevraagd en bij wie het verklaringsmodel voor klachten en ziekte waar je over zwijgt en waar je over praat hoe je klachten of ziekte presenteert 22
23 Culturele aspecten Risico s en aandachtspunten Ethnocentrisme Wij zij denken Stereotypisch denken Onzekerheid AcculturaGe 23
24 Culturele aspecten Interculturele competen,es Kennis: epidemiologie, context en achtergrond Persoonlijk: Bewustzijn (t.a.v eigen cultuur en die van de ander) Vaardigheden (communicage, uitleg) 24
25 pagina 25
26 Psychische zorg in de ogen vluchteling Hulp vragen bij gevoelig onderwerp: " teken van zwakte " niet bij onbekenden " kan hulp wel helpen? Is de hulpverlener te vertrouwen / kan die mij begrijpen? Vaak in eerste instange gericht op lichamelijke klachten Vermijding (herinnering/verleden; vraag om pillen) Onbekend met psychische hulp (sggma) Zoekt erkenning voor lijden en steun voor
27 Belang van Levensverhaal Levensverhaal geel context en kleur familie (waar, in leven, contact)? opleiding, werk voorheen? ziekte en gezondheid vroeger? aanleiding vlucht? wat meegemaakt? medische klachten door ervaringen? huidige sociaal- maatschappelijke situage Waar de breuken liggen, liggen ook de bronnen
28 Casus (B) De Syrische man is een paar keer bij de poh- ggz geweest. Duidelijk wordt dat de man samen met zijn broer een winkel voor elektrische apparaten had in Aleppo. Deze winkel is ooit gestart door zijn grootvader. Toen zijn broer om duistere redenen verdween en de gevechten in de stad toenamen is hij 4 jaar geleden gevlucht en belandde in Nederland. Hij vreest dat zijn broer opgepakt of dood is. Zijn vrouw en twee dochter van 8 en 10 jaar verblijven in Libanon. Zij wonen in een schuur in een dorp niet ver van Beiroet. Zijn dochters gaan niet naar school. Zijn jongste dochter is veel ziek, heel vaak koorts en oorontstekingen. Hij stuurt iedere maand geld naar hen voor eten en zorgkosten. Hij slaapt slecht, droomt vaak over zijn vrouw en dochters die zich aan hem vastklampen en naar hem om hulp schreeuwen. Ook ziet hij vaak zijn broer in zijn droom. Hij schrikt vaker wanhopig en angsgg wakker uit zijn dromen. Hij heel weinig energie en nergens zin in. Hij moet naar school van de gemeente, maar zegt weinig te kunnen leren omdat zijn hoofd niet werkt. Hij vraagt of u niets kunt doen voor de snelle overkomst van zijn vrouw en kinderen. DiagnosGsch denkt u dat er sprake is van depressieve stoornis op basis van verlies rouw en verdriet. U denkt dat er ook een vorm van uitpu_ng speelt door de stapeling en de duur van zijn ervaringen. Mogelijk speelt er ook een PTSS, maar daar twijfelt u over. Hoe pakt u dit aan als poh- ggz samen met de huisarts? 28
29 Aanpak: 4 opties 1. U zegt hem dat u voelt dat zijn situage moeilijk is, maar dat u niets kunt doen voor de overkomst van zijn gezin. Wel kunt u met hem praten om Gps te geven over slapen en ontspannen. 2. Gezien de chronisch depressieve stemming is het opstarten van een angdepressivum van belang. 3. U biedt hem aan dat hij regelmagg op gesprek kan komen om dan samen te bekijken wat hij kan doen om niet verder te verzwakken en om mogelijk ook zijn ervaringen te helpen verwerken. 4. U denkt dat dit te complex is om te behandelen in de eerstelijn en dat een verwijzing naar specialisgsche ggz nodig is.
30 Zorg op maat Professioneel, volgens richtlijn / standaard Cultureel sensigef Acceptabel en zinvol = aansluitend bij verklaringsmodel Begrijpelijk Aansluitend bij uigngsvorm van stress Aanpassen van taal Passend rolgedrag hulpverlener (egalitair paternalisgsch) 30
31 Zorg op maat A. Kennismakingsgesprek # Levensverhaal # Medische informage, medisch dossier GCA B. Signaleren psychische klachten # Vragen naar psychische klachten # Hulpmiddel = vragenlijst PC PTSD Protect vragenlijst 31
32 Signalering psychotraumatische klachten met hulp van PC - PTSD Heel u ooit een schokkende ervaring gehad die zo erg was dat u in de afgelopen maand: 1. Nachtmerries hierover had of gedachten die u niet wilde 2. Uw best heel gedaan er niet aan te denken of situages heel vermeden die er aan doen herinneren 3. Constant waakzaam bent en snel schrikt 4. Zich verdoofd voelt of los voelt staan van mensen of acgviteiten. Bij 3x ja : 85% van personen! PTSS; bij 2x ja : 77% (A.Prins et al, 2003 & 2016)
33 Signalering psychotraumatische klachten met hulp van Protect vragenlijst VRAGEN Vaak betekent: meer dan normaal en leed veroorzakend 1 Val je vaak moeilijk in slaap? JA NEEN 2 Heb je vaak last van nachtmerries? 3 Heb je vaak hoofdpijn? 4 Heb je vaak last van lichamelijke pijnklachten? 5 Word je snel en gemakkelijk boos? Zie: kenniscentrum/algemeen/webshop/ product/106/protect-instrumentvoor-vroegsignalering-in-deasielprocedure 6 Denk je vaak terug aan pijnlijke ervaringen uit het verleden? 7 Voel je je vaak bang of angsgg? 8 Vergeet je vaak gewone dagelijkse dingen? Laag risico Medium risico Hoog risico 9 Valt je op dat je steeds minder interesse hebt in dingen? 10 Heb je vaak moeite om je te concentreren? Aantal antwoorden met JA
34 Zorg op maat C. Behandelen volgens standaard met extra aandacht voor: # Levensverhaal en betekenis van klachten # Verbreed anamnese bij somagsche presentage # Lichamelijk onderzoek # Erkenning cruciaal, diagnose minder # Uitleg, vaak en veel # Iets concreets (pillen, briete, oefeningen, iemand bellen,..) # DirecGef sturen op gezond gedrag # Betrek familie of gemeenschap 34
35 Uitleg: folders 1. Langdurige stressklachten en wat u er aan kunt doen 2. Waar kunt u hulp vinden voor uw psychische klachten? 3. Als u last heel van concentrageproblemen, nachtmerries, angst, somberheid In 6 talen: engels, frans, arabisch, farsi, somalisch, koerdisch GraGs te downloaden op: hep:// brochures! vanaf pagina 3 35
36 Take Home Message Huisarts samen met poh- ggz grote rol Met normaal handelen kom je eind Aandacht voor specifieke dingen: o Cultuur en communicage o Goede start: kennismaking o Vroege signalering psychische klachten o Lichaam als ingang
37 Meer weten migrant.nl (Pharos, NHG, LHV) boek Huisarts en vluchteling Dank voor uw aandacht
Artsen en zorg voor vluchtelingen
Artsen en zorg voor vluchtelingen Den Haag, 1 december 2016 Evert Bloemen, arts (e.bloemen@pharos.nl) Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen 1 Aan de orde komen 1. Cijfers en migratie 2. Asielprocedure
Nadere informatiePsychische Gezondheid Statushouders
Psychische Gezondheid Statushouders Wat weten we en wat kunnen we doen? Symposium Gezondheid Statushouders 14 juni 2018 Evert Bloemen, arts, Pharos e.bloemen@pharos.nl 14 juni 2018 Wat weten we? Nieuwe
Nadere informatieGezondheid statushouders: naar een integrale aanpak in gemeenten. Margreet Bekedam Carola Schrijvers
Gezondheid statushouders: naar een integrale aanpak in gemeenten Margreet Bekedam Carola Schrijvers Ondersteuningsprogramma Gezondheid Statushouders donderdag 8 juni 2017 Ondersteuningsprogramma Gezondheid
Nadere informatieCultuursensitief werken: integrale winst en versterkt veerkracht vluchtelingen
Cultuursensitief werken: integrale winst en versterkt veerkracht vluchtelingen Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Limburg Maastricht, 21 maart 2017 Evert Bloemen, arts (e.bloemen@pharos.nl) Pharos,
Nadere informatieGezond Inburgeren. Elize Smal 6 september 2018, Amsterdam
Gezond Inburgeren Elize Smal 6 september 2018, Amsterdam Programma 1. Kennismaking 2. De gezondheid van vluchtelingen 3. Wat is je rol? 4. Module gezond inburgeren 1. Kennismaking Vraag: Wie ben je, wat
Nadere informatie1 10 NEDERLANDS - SORANI als u last heeft van concentratieproblemen, nachtmerries, angst, somberheid Informatie voor vluchtelingen 11 Voorbeeld De klachten van Amina Amina is 17 jaar. Op haar twaalfde
Nadere informatiecolofon Deze brochure is ontwikkeld met subsidie van het Europees Vluchtelingenfonds (EVF) en het Innovatiefonds Zorgverzekeraars. In samenwerking met het GC A, COA, GGZ- Nederland, Centrum 45 en gebaseerd
Nadere informatieNEDERLANDS - ARABISCH Waar kunt u hulp vinden voor uw psychische klachten? Informatie voor vluchtelingen 9 Voorbeeld maatschappelijk werk De problemen van Amar en Fatiha Amar (37 jaar) is met zijn vrouw
Nadere informatieVluchtelingen- en asielzoekerskinderen in de klas Reg. dagen jonge kind 24 & 31 maart & 7 april 17
Vluchtelingen- en asielzoekerskinderen in de klas Reg. dagen jonge kind 24 & 31 maart & 7 april 17 Charo Soccodato-Magán Smit (trainer/adviseur) Foto ANP / Valerie Kuypers Pharos, expertisecentrum: www.pharos.nl
Nadere informatieProgramma. Toename aantal oudere migranten. Casus. Oudere migranten 05-10- 12. Oudere migranten en vluchtelingen met trauma en demen6e.
Oudere migranten en vluchtelingen met trauma en demen6e Casus Programma cultuursensi6eve demen6ezorg Beeld van de doelgroepen en ingrijpende en trauma6sche ervaringen Renate van den Bronk, Cogis Nies van
Nadere informatieStressklachten en wat u eraan kunt doen
Stressklachten en wat u eraan kunt doen Informatie voor vluchtelingen Nederlands Arabisch Herkent u deze klachten? Buikpijn, hoofdpijn, slapeloosheid, piekeren, snel boos worden, nerveus zijn, nergens
Nadere informatieZorg na de diagnose. Emete Solmaz, specialist ouderengeneeskunde, Royaal Thuis Brian Sinnema, casemanager dementie, HWW Zorg
Zorg na de diagnose Emete Solmaz, specialist ouderengeneeskunde, Royaal Thuis Brian Sinnema, casemanager dementie, HWW Zorg Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieInterculturele Communicatie Migranten en SOLK Migra. 29 september 2016, Utrecht Jan Wuister, huisarts Laila Bouakka, trainer
Interculturele Communicatie Migranten en SOLK Migra 29 september 2016, Utrecht Jan Wuister, huisarts Laila Bouakka, trainer Programma anamnese uitleg beleid Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen
Nadere informatieNazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders
Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders Uw kind heeft een ongeluk gehad en is behandeld op de Spoedeisende Hulp (SEH) van het Radboudumc. Naast lichamelijke gevolgen kan het ongeluk
Nadere informatieWAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen
WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieVERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1
SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieTest je mate van overspanning
Test je mate van overspanning Deze vragenlijst is bedoeld om stressklachten en overspannenheid in kaart te brengen. Het gaat om diverse stressklachten die te maken kunnen hebben met je werk en privésituatie.
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatiePsychologische zorg voor kinderen en jongeren. De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren. Samen werken aan jezelf
Psychologische zorg voor kinderen en jongeren De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren Samen werken aan jezelf Inhoud Belang psychologische zorg voor jeugd Psychologische
Nadere informatieDe vluchtelingencrisis en de rol van de eerste lijn. Wat van ver komt. KNMG Utrecht 9 juni 2016
De vluchtelingencrisis en de rol van de eerste lijn Wat van ver komt. KNMG Utrecht 9 juni 2016 Peter van Liere, Huisarts te De Meern Huisarts voor asielzoekers sinds 1992 Gewerkt in Opvangcentrum Oisterwijk,
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
INTERNE GENEESKUNDE Psychosociale problemen bij kanker Mogelijkheden voor begeleiding in het Laurentius ziekenhuis Deze brochure is bedoeld voor mensen waarbij de diagnose kanker is gesteld en voor hun
Nadere informatieWij behandelen mensen poliklinisch, dat betekent dat je naar ons toe komt voor de hulp. Een enkele keer kan het zijn dat wij op huisbezoek komen.
Wie zijn wij? Het team van AltraCura Behandeling biedt hulp aan mensen met leermoeilijkheden en psychische problemen. Wij willen graag een goede behandeling bieden, daarom onderzoeken wij samen met jou
Nadere informatieNEDERLANDS - ARABISCH Langdurige stressklachten en wat u er aan kunt doen Informatie voor vluchtelingen Voorbeeld Hassan Hassan (32 jaar) is uit Iran naar Nederland gevlucht toen hij hoorde dat de geheime
Nadere informatiePREVENTIE VOOR POH-GGZ
PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT
Nadere informatieSportief bewegen met een depressie. Depressie
Sportief bewegen met een depressie Depressie Sportief bewegen met een depressie...................................... Bewegen: gezond en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker. Mogelijkheden voor begeleiding
Psychosociale problemen bij kanker Mogelijkheden voor begeleiding Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen waarbij de diagnose kanker is gesteld en voor hun partner, familie en/of vrienden. Het krijgen
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatiepreventie mentale ondersteuning direct en dichtbij
preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen
Nadere informatieRevalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn. Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog
Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog Inhoud aanbod Reade voorlichtingsmodule samenwerken?!? Doelgroep pijn die langer
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatieLaaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Komt dit bekend voor? 2/3 van de laaggeletterden heeft een migratie achtergrond
Disclosure Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk:
Nadere informatieEEN NETWERKBENADERING
EEN NETWERKBENADERING VOOR PSYCHOSE DE ROL VAN SYMPTOMEN EN TRAUMA dr. Hanneke Wigman Januari 2017 De Amsterdamse School DISCLOSURES (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieGrip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten
Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling medische psychologie van het
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
Psychosociale problemen bij kanker Deze brochure is bedoeld voor mensen waarbij de diagnose kanker is gesteld en voor hun partner, familie en/of vrienden. Het krijgen van de diagnose kanker is een schokkende
Nadere informatieTraumasensitief lesgeven. Praten over trauma kan stress veroorzaken. Irena, 8 jaar. LOWAN-PO Studiedag 11 april 2017
Traumasensitief lesgeven LOWAN-PO Studiedag 11 april 2017 Praten over trauma kan stress veroorzaken Irena, 8 jaar Irena was 2 jaar toen de oorlog in het Syrische dorp waar ze woonde doordrong. Bij harde
Nadere informatieGezondheid Statushouders
Gezondheid Statushouders 3 november 2017 Adriëtte Hoppenbrouwers Regiocoördinator Flevoland Tel. 06-51178119 VNG Ondersteuningsprogramma Gezondheid Statushouders Programma Gezondheid(sproblemen) statushouders
Nadere informatiePsychosociale begeleiding
Borstkliniek Voorkempen Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Sofie Eelen psychologe AZ St Jozef Malle 9-12-2008 1 Diagnose van kanker Schokkende gebeurtenis Roept verschillende gevoelens en
Nadere informatieEen dierbare verliezen. Informatie voor nabestaanden
00 Een dierbare verliezen Informatie voor nabestaanden Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren, en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt
Nadere informatieHaïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Nadere informatieVeilig & gezond (ver)blijven in Kennemerland
Veilig & gezond (ver)blijven in Kennemerland Regionale netwerkbijeenkomst gezondheidszorg asielzoekers en vluchtelingen Marjolein Somers Februari 2016 Inhoud Presentatie Wat heeft een vluchteling nodig
Nadere informatieDepressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart. Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen
Depressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen NESDA - Verschillende cohorten Vanuit NEMESIS (303) Vanuit ARIADNE (261) 1 e lijn (1611) Met huidige depressie/angststoornis
Nadere informatieDebriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013
Debriefing Opvang na een schokkende gebeurtenis Geert Taghon 2013 Definitie schokkende gebeurtenis Een gebeurtenis die buiten het patroon van gebruikelijke menselijke ervaringen ligt en duidelijk leed
Nadere informatieGrip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten
Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling Medische Psychologie van het
Nadere informatiePost Intensive Care Syndroom (PICS)
Intensive Care Post Intensive Care Syndroom (PICS) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is het Post Intensive Care Syndroom (PICS)?... 3 Klachten en symptomen PICS... 4 Wat kunt u zelf doen?... 6 Familieleden
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieRegionale Werkbijeenkomst. Gezond inburgeren nieuwkomers
Regionale Werkbijeenkomst Gezond inburgeren nieuwkomers Donderdag 11 mei vond de regionale werkbijeenkomst gezond inburgeren nieuwkomers plaats. Een werkbijeenkomst voor professionals in zorg, welzijn,
Nadere informatieOpvang en nazorg van nabestaanden van suicides van jongeren. RINO 15 december Ad Kerkhof
Opvang en nazorg van nabestaanden van suicides van jongeren RINO 15 december 2016 Ad Kerkhof Opvang en nazorg van nabestaanden van suicides van jongeren Rouw en gecompliceerde rouw Eerste opvang Tweede
Nadere informatieToegankelijkheid van de huisartsenzorg voor mensen met psychische problemen. Peter Verhaak.
Toegankelijkheid van de huisartsenzorg voor mensen met psychische problemen Peter Verhaak p.verhaak@nivel.nl Disclosure belangen spreker P. Verhaak (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieEen veilige en gezonde toekomst?
Een veilige en gezonde toekomst? De gezondheid van asielzoekers en vluchtelingen in Nederland PHNed 19 mei 2016 Simone Goosen Inleiding 1. Inleiding 2. Opvang en zorg 3. Gezondheidsproblemen 4. Waar liggen
Nadere informatieeen dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieBeter omgaan met STRESS. E-book
Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.
Nadere informatieKindermishandeling. Signaleren geeft kans op verandering!
Kindermishandeling Signaleren geeft kans op verandering! Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatieVluchtelingenkinderen in de klas
Vluchtelingenkinderen in de klas Anna de Haan (a.dehaan@pharos.nl) Rabie al Noaimy (r.al.noaimy@sovee.nl) 21-06-2018 Wat gaan we doen Achtergrond vluchtelingenkinderen wat betekent gevlucht zijn Rol van
Nadere informatieDoor Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieGezondheidszorg asielzoekers en vluchtelingen in Kennemerland. Raadsleden informatieavond Veiligheidsregio Kennemerland Marjolein Somers Mei 2016
Gezondheidszorg asielzoekers en vluchtelingen in Kennemerland Raadsleden informatieavond Veiligheidsregio Kennemerland Marjolein Somers Mei 2016 Inhoud Presentatie Asielprocedure en opvang in Nederland
Nadere informatieZorgstandaard. Aanpassingsstoornis incl. overspanning en burn-out. San Oeij, bedrijfsarts Arnhem, 8 juni 2017
Zorgstandaard Aanpassingsstoornis incl. overspanning en burn-out San Oeij, bedrijfsarts Arnhem, 8 juni 2017 Zorgstandaard aanpassingsstoornis (inclusief overspanning & burn-out) Martijn Sijbom, huisarts
Nadere informatieInhoudsopgave volledig rapport
NIVEL/VUmc, 2005 72 pag. NIVEL bestelcode: W9.69 Prijs: 7,50 Verzendkosten: 2,50 ISBN: 90-6905-749-2 Deze samenvatting van onderstaand rapport is een uitgave van het NIVEL in 2005. De gegevens mogen met
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Algemeen Een dierbare verliezen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG042 / Een dierbare verliezen / 14-07-2015 2 Een dierbare verliezen U heeft
Nadere informatieDe behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut
De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieWelkom. Regiobijeenkomst onderwijs: Psychische kwetsbaarheid
Welkom Regiobijeenkomst onderwijs: Psychische kwetsbaarheid Datum: : Spreker: https://www.youtube.com/watch?v=lym WPSKpRpE Programma Missie & Visie Stichting 113Online Diensten 113Online / 113Preventie
Nadere informatieVragenlijst Eerstelijns Psychologische Zorg
Vragenlijst Eerstelijns Psychologische Zorg UW EIGEN GEGEVENS Uw achternaam Uw voornaam Voorvoegsel Voorletter(s) Bent u: Man Vrouw Roepnaam Adres (straat + huisnummer) Postcode Woonplaats Geboortedatum
Nadere informatieTraumatische rouw Peta Schotanus juni 2017
Traumatische rouw Peta Schotanus juni 2017 Michael Dudok de Wit: Father and daughter 2 Normale rouw Rouw is een normale reactie op een ingrijpende verlieservaring Rouw treedt alleen op wanneer er sprake
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieAngst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest
Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,
Nadere informatieDepressie. hoe, wat & hulp. Stef Linsen, psychiater. 12 oktober 2017 Amsterdam. Icarus Blender #2, Vitamine Z
Depressie hoe, wat & hulp 12 oktober 2017 Amsterdam Icarus Blender #2, Vitamine Z Stef Linsen, psychiater www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl Hoe méer vitale kenmerken, hoe ernstiger: - wakker tussen
Nadere informatieOver trauma gesproken. Berber v.d. Vleugel & David v.d. Berg Oranjewoud
Over trauma gesproken Berber v.d. Vleugel & David v.d. Berg 13-3- 2015 Oranjewoud Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling geen Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieDepressieve Klachten? Herken de signalen!
Depressieve Klachten? Herken de signalen! Depressieve klachten Bijna 1 op de 6 Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met een depressie. En dan hebben we het niet over een tijdelijke dip omdat
Nadere informatieHet culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich
Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Samenvatting anamnese en ziekte geschiedenis Wordt uit het dossier ingevuld voorafgaand aan het gesprek.
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Een dierbare verliezen Over de gevoelens die u kan ervaren en tips om goed voor uzelf te zorgen INFORMATIEBROCHURE VOOR DE NABESTAANDEN Een dierbare verliezen U hebt kort geleden iemand verloren. Dat
Nadere informatieNa de schok... Informatie voor ouders
Na de schok... Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende
Nadere informatieOud worden en sterven met de oorlog
Oud worden en sterven met de oorlog Mede mogelijk gemaakt door de Stichting 1940-1945 1 Oud worden en sterven met de oorlog Over wie gaat het Schokkende gebeurtenissen Kenmerken en stressreacties Verwerking
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Post Intensive Care Syndroom- Familie (PICS-F)
PATIËNTEN INFORMATIE Post Intensive Care Syndroom- Familie (PICS-F) Elk jaar worden er in Nederland ongeveer 80.000 mensen opgenomen op een Intensive Care (IC). Een verblijf op de IC kan voor zowel de
Nadere informatieContent. Onderzoeks- en expertisecentrum voor kinderen en vreemdelingenrecht. 11 december Dr. Elianne Zijlstra (Orthopedagoog-Generalist)
Content Onderzoeks- en expertisecentrum voor kinderen en vreemdelingenrecht 1 Dr. Elianne Zijlstra (Orthopedagoog-Generalist) 11 december 2015 2 Content Programma Doelstelling expertisecentrum Werkwijze
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Slaap je Slim Francis Lanen Grondlegger Slaapoefentherapie, psychosomatisch oefentherapeut Dominique Bosman Arts Maatschappij en Gezondheid, jeugdarts GGD Amsterdam DOK h Disclosure belangen spreker (potentiële)
Nadere informatieDepressie. Meer dan een somber gevoel. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie
ggz voor doven & slechthorenden Depressie Meer dan een somber gevoel Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over depressie Herkent u dit? Iedereen is wel eens somber of treurig.
Nadere informatieDenk jij dat je. vastloopt tijdens. je studie?
Denk jij dat je vastloopt tijdens je studie? Soms loopt het leven niet zoals jij zou willen. Misschien ben je somber, twijfel je erover wie je bent, loopt het niet zo met contacten of worstel je met je
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen
Nadere informatieDepressieve klachten bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten Folder 1 Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen met depressieve klachten en
Nadere informatie...de draad weer oppakken
...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand
Nadere informatieAfstand ter adoptie. Astrid Werdmuller
Afstand ter adoptie Astrid Werdmuller 1 Disclosure belangen Astrid Werdmuller en Annette van Hulst (Potentiële) belangenverstrengeling: geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven:
Nadere informatieHoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden
Hoe doe je dat in de GGZ..communiceren met mensen met lage gezondheidsvaardigheden Marjan Mensinga Trainer/adviseur/Medisch antropoloog/spv/poh GGZ 15 november 2018 Disclosure belangen spreker Wat gaan
Nadere informatieNiet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek
Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor leerkrachten
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor leerkrachten Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat ingrijpende gevolgen. Als leerkrachten samen
Nadere informatieDe Stemmenpolikliniek
Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 1 Stemmen horen 1 De behandeling 2 Kennismaking 3 De inhoud van de behandeling 3 Behandelaars 4 Vragen 4 Belangrijke adressen
Nadere informatieInzet maatschappelijk werk voor tinnitusbegeleiding
Inzet maatschappelijk werk voor tinnitusbegeleiding Marieke Rutgers Maatschappelijk werker Dag der Akoepedie 24 april 2014 Inhoud van presentatie Tinnitusspreekuur Kerntaak maatschappelijk werk Model somato-psychische
Nadere informatieOverzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie
Overzicht Groepsaanbod Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Waarom een groep of cursus? Waarom in een groep? Het kan zijn dat je het zelf prettiger vindt
Nadere informatieDe Lastmeter. Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie
00 De Lastmeter Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie 1 Kanker is een ziekte die uw leven ingrijpend kan verstoren. De ziekte en behandeling kunnen niet alleen lichamelijke
Nadere informatieEvaluatie module zorg voor kwetsbare ouderen
Evaluatie module zorg voor kwetsbare ouderen Inleiding Deze digitale vragenlijst is gezamenlijk door CZ en VGZ opgesteld en bedoeld voor huisartspraktijken die de module ouderenzorg bij CZ en/of bij VGZ
Nadere informatie