Mijn werknemer heeft een hartaandoening. Wat nu?

Transcriptie

1 Mijn werknemer heeft een hartaandoening. Wat nu?

2 2

3 Inhoudstafel 1 Inleiding 1.1 Enkele feiten en cijfers 1.2 Project Een Hart voor Werk 2 Kan mijn werknemer terug aan de slag? 2.1 Welke hartaandoeningen zijn er? 2.2 Is werken heilzaam voor personen met een hartaandoening? 2.3 Vanaf wanneer kan mijn werknemer terug aan de slag? 2.4 Hoe wordt mijn werknemer voorbereid op een (snelle) werkhervatting? 2.5 Hoe relevant is het hebben van een hartaandoening voor het functioneren van uw werknemer? 3 Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 3.1 Waar moet ik vooral op letten bij mijn werknemer met een hartaandoening? 3.2 Het is zinvol dat werknemers met een hartaandoening opnieuw aan het werk gaan via het stelsel van progressieve tewerkstelling. Wat betekent deze progressieve tewerkstelling? 3.3 Welke zijn de belangrijkste werkgerelateerde risicofactoren? 3.4 Welke zijn de belangrijkste fysieke risico s? 3.5 Welke zijn de belangrijkste psycho-sociale risico s? 3.6 Hoe kan ik nagaan welke risicofactoren bij mijn werknemer van toepassing zijn? 3.7 Hoe verhoog ik de slaagkans van de hertewerkstelling? 3.8 Welke factoren kunnen de slaagkans van de hertewerkstelling belemmeren? 3.9 Welke aanpassingen of interventies kan ik doen voor mijn werknemer? 3.10 Welke aanbevelingen geven ervaren werkgevers? 4 Meer info? 4.1 Bij welke instanties kan ik terecht? 4.2 Welke financiële tegemoetkomingen heb ik als werkgever? 5 Naar een hartvriendelijk HRM-beleid 5.1 Waarom een hartvriendelijk HRM-beleid voeren? 5.2 Welke maatregelen kan u nemen met het oog op het voeren van een hartvriendelijk HRM-beleid? 6 Algemeen besluit 3

4 1 Inleiding 1.1 Enkele feiten en cijfers Securex voerde een grootschalig onderzoek uit naar het risico op hart- en vaataandoeningen bij Belgische bedrijven. In totaal werd bij Belgische werknemers gepeild naar hun algemene gezondheidstoestand, in het bijzonder naar ziektes en medische risicofactoren zoals obesitas, hypertensie, diabetes en rookgedrag. De resultaten zijn zorgwekkend te noemen: 13% van de Belgische werknemers lijdt aan obesitas en 33% heeft te kampen met overgewicht; Bij zowat één op vijf werknemers (21%) wordt hypertensie vastgesteld; 1% heeft diabetes en dit percentage zit in de lift; 33% rookt. Uit de gegevens blijkt dat minstens 8% van de werknemers van 30 jaar en ouder een hoog risico loopt op hart- en vaataandoeningen. Een hoog risico komt overeen met een kans van 20% (of meer) om binnen de 10 jaar een, al dan niet dodelijke, hartaandoening op te lopen. Slechts 1 werknemer op 5, of 20% van alle werknemers, is zeker van een laag risico op harten vaatziekten. Oudere werknemers (= 55 jaar) lopen opmerkelijk meer dan jongere werknemers (< 25 jaar) risico op aandoeningen zoals verhoogd lichaamsgewicht (60% t.o.v. 30%), obesitas (18% t.o.v. 6%) en hypertensie (34% t.o.v. 16%). Jongere arbeiders tellen dan weer meer rokers dan oudere arbeiders (50% t.o.v. 25%). Bij bedienden bestaat er geen verschil tussen het rookgedrag van jongeren en ouderen. De studie toonde over het algemeen aan dat 16% van alle werknemers van 30 jaar en ouder enkel door hun tabakconsumptie een verhoogd risico loopt op cardiovasculaire aandoeningen. Mannelijke werknemers lopen opmerkelijk meer risico op verhoogd lichaamsgewicht (51% t.o.v. 37%) en op hypertensie (26% t.o.v. 12%) dan vrouwen. Ze tellen ook meer rokers (36% t.o.v. 28%). Bijgevolg ligt het percentage mannen van 30 jaar en ouder met een laag cardiovasculair risico opvallend lager (18%) dan dat van de vrouwen (25%). Arbeiders lopen, meer dan bedienden, risico op een verhoogd lichaamsgewicht (50% t.o.v. 42%) en obesitas (15% t.o.v. 11%) en tellen meer rokers (39% t.o.v. 26%). Werknemers in KMO s (< 500 werknemers) lopen vaker risico op een hoge bloeddruk dan werknemers uit grote ondernemingen (21% t.o.v. 14%). 1.2 Project Een hart voor Werk Omdat de kans reëel is dat u als werkgever op een bepaald moment geconfronteerd wordt met een werknemer die een hartaandoening heeft, delen we, aan de hand van dit boekje, graag enkele inzichten met u uit het project Een hart voor Werk. Dankzij dit project werden immers relevante inzichten verkregen en een doeltreffende methodiek ontwikkeld om een snelle en succesvolle werkhervatting van personen (of werknemers) met een hartprobleem te bevorderen. Deze inzichten werden in de praktijk met succes toegepast bij meer dan zestig werknemers met een hartaandoening. Inleiding 4

5 Een hart voor Werk werd mogelijk gemaakt met subsidies van het Europees Sociaal Fonds (ESF) en projectpartners SPK vzw, AZ Turnhout, vzw Hartziekte, GTB, VDAB, CM en RESOC Kempen. 2 Kan mijn werknemer wel terug aan de slag? Angst voor hertewerkstelling van werknemers met een hartaandoening komt vaak voort uit een gebrek aan kennis en is dus vaak ongegrond. De kans dat uw werknemer bij wijze van spreken plots dood zou neervallen is immers niet groter dan dat voor een andere werknemer (zonder hartaandoening) het geval zou zijn. Mensen met een hartaandoening hebben namelijk het voordeel dat ze consequent opgevolgd en begeleid worden door een gespecialiseerd medisch en psychosociaal team, en dit intensief gedurende de eerste 6 maanden na het eventuele cardiaal incident, en daarna op regelmatige basis. 2.1 Welke hartaandoeningen zijn er? Om goed te kunnen inschatten wat het hebben van een hartaandoening juist betekent voor uw werknemer en hoe u hier het beste mee om kunt gaan, is het nuttig om wat basiskennis van de meest voorkomende hartaandoeningen te hebben. We beginnen dit boekje daarom met een overzicht van de meest courante ziektebeelden. 1. Hartkramp (angina pectoris): ontstaat wanneer het hart onvoldoende zuurstof krijgt. De symptomen zullen zich meestal eerst presenteren tijdens een inspanning. Hartkramp is een typische beklemmende, drukkende pijn achter het borstbeen. De pijn straalt vaak uit naar de linkerarm of naar de kaken en soms naar de rug of de schouderbladen. 2. Hartinfarct/hartaanval: ontstaat bij plots afsluiten van een kransslagader. Er doet zich een vergelijkbare pijn voor als bij hartkramp, doch de klachten zijn veel intenser van aard en blijven aanhouden. Belangrijk is snelle interventie. Hoe langer een bloedvat afgesloten blijft, hoe minder kans op herstel van het geïnfarceerde gebied van het hart. 3. Hartklepaandoeningen en endocarditis. Er zijn 2 problemen die zich kunnen voordoen bij hartkleppen. Ofwel spreekt men van een lekkende hartklep, ofwel kan een hartklep verkalken en aanleiding geven tot een vernauwde hartklep. Wanneer een hartklep structureel afwijkend is, kan deze soms ook makkelijker geïnfecteerd geraken, en dan spreekt men van endocarditis. Een lekkende hartklep kan een aangeboren afwijking zijn, maar kan ook ontstaan door ouderdom. Een vernauwde hartklep is een proces dat met de jaren toeneemt, maar kan ook al op relatief jonge leeftijd ontstaan. Afhankelijk van de ernst zal een hartklepherstel of hartklepvervanging nodig zijn. 4. Hartstilstand: als de sinusknoop (de aan-en-uit-knop) van het hart ons in de steek laat, spreken we van een hartstilstand, die zich soms door reanimatie laat behandelen. 5. Hartritmestoornissen: wanneer het hartritme afwijkt van het normale ritme. Een normale hartfrequentie in rust bedraagt tussen 60 en 100 slagen per minuut. Bij ritmestoornissen heeft de patiënt klachten van hartbonzen of palpitaties. Een groot deel van de hartritmestoornissen wordt met medicatie behandeld. Sommige gevaarlijke ritmestoornissen dienen soms behandeld te worden met het plaatsen van een inwendige defibrillator. Kan mijn werknemer wel terug aan de slag? 5

6 6. Geleidingsstoornissen. In het hart bevindt zich elektrisch geleidingsweefsel, dat ervoor zorgt dat het hart geactiveerd wordt en waarbij ontlading van de elektrische prikkel tot een samentrekken van de hartspier leidt. Bij een geleidingsstoornis wordt ergens in het geleidingsweefsel van het hart het stroomstootje opgehouden. Dit is vaak een ouderdomsverschijnsel, maar kan ook het gevolg zijn van een acuut hartinfarct of van een hartoperatie. Zulke stoornissen herstellen soms vanzelf. Soms dient een tijdelijke pacemaker te worden aangebracht, zodat men kan afwachten hoe de aandoening zich ontwikkelt. 7. Hartfalen: is een aandoening welke verschillende vormen omvat. Er bestaat linker en rechter hartfalen, systolische hartfalen en hartfalen met bewaarde kamerfunctie. De meest voorkomende klachten van mensen met hartfalen zijn: Vermoeidheid Kortademigheid Opgezette benen en enkels Een vol gevoel in de bovenbuik, een opgezette buik Gewichtstoename ten gevolge van vochtopstapeling Vaker moeten plassen s nachts met soms weinig urineproductie overdag Prikkelhoest, vooral bij platliggen Verminderde eetlust (vergevorderd hartfalen) Slapeloosheid of onrustige slaap, duizeligheid Koude handen en voeten 8. Ontstekingen aan het hart: pericarditis en myocarditis worden meestal veroorzaakt door een virale infectie. Vaak zijn er wat vage klachten aan de borstkas en vaak heeft zich de voorafgaande dagen een virale infectie voorgedaan. Als behandeling moet men vaak het natuurlijke beloop afwachten. In ernstige gevallen kan opname op de dienst intensieve zorgen noodzakelijk zijn. Endocarditis is een ontsteking van één van de hartkleppen en bacterieel van aard. In eerste instantie dient een antibioticakuur te worden gestart. Helpt dit niet, dan kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. 2.2 Is werken heilzaam voor personen met een hartaandoening? Ja! Het is bewezen dat arbeid mensen zich goed laat voelen. Naast de economische voldoening heeft gaan werken nog een aantal andere positieve invloeden. Gaan werken biedt de mogelijkheid om de levensomstandigheden te verbeteren en maakt dat de persoon met een hartaandoening minder afhankelijk is van zorginstellingen en hun voorwaarden. Mensen krijgen meer de kans hun competenties te gebruiken en te ontwikkelen maar ook te laten zien aan de buitenwereld. Werkhervatting is een belangrijke vorm van herstel van sociale participatie. Sociale steun op het werk vermindert de kans op een cardiaal incident. Een snelle terugkeer naar de Kan mijn werknemer wel terug aan de slag? 6

7 vroegere (beroeps)activiteiten speelt een belangrijke rol in het herwinnen van zelfvertrouwen en zelfrespect. Omdat ze niet langer thuis zitten, maar (aangepast) werk kunnen verrichten, hebben hartpatiënten niet langer het gevoel er niet meer bij te horen. De effecten van werk op de gezondheid hangen in sterke mate samen met het soort werk dat men verricht. Werkhervatting in een baan van slechte kwaliteit kan voor sommige groepen een negatiever effect op de gezondheid hebben dan werkloosheid. Aspecten van het werk die een positieve invloed op de gezondheid hebben zijn: Het hebben van controle over het werk Werk dat een beroep doet op creativiteit Gezonde werkdruk Mogelijkheden voor eigen ontwikkeling De mogelijkheid om net zoveel uren te werken als men wenst, om de eigen werktijden te kunnen bepalen en/of aan te passen. 2.3 Vanaf wanneer kan mijn werknemer terug aan de slag? De snelheid waarmee het werk kan hervat worden hangt in sterke mate af van het ziektebeeld van uw werknemer. Uit onderzoek blijkt dat iemand die een stent heeft laten plaatsen het werk relatief snel terug kan hervatten (+/- na 4 weken). Iemand die een hartaanval heeft gehad moet doorgaans langer revalideren alvorens terug aan het werk te kunnen (+/- 6 weken). Iemand die een hartoperatie heeft gehad is voor nog langere tijd werkonbekwaam, en moet minstens 3 maanden revalideren. Soms is meer tijd nodig. Bijvoorbeeld bij complicaties kan bijkomende tijd nodig zijn vóór een terugkeer naar de job. Ook zullen in dit geval meerdere testen moeten plaats vinden. 2.4 Hoe wordt mijn werknemer voorbereid op een (snelle) werkhervatting Na de hospitalisatiefase moet de hartpatiënt vaak opnieuw aan conditie winnen. Dit gebeurt in het cardiale revalidatiecentrum van het ziekenhuis, waar de persoon een revalidatieprogramma moet volgen. Kan mijn werknemer wel terug aan de slag? 7

8 Het revalidatieprogramma heeft 4 typen doelen: Fysieke doelen: hieronder valt o.a. het leren kennen van de eigen fysieke grenzen, het leren omgaan met fysieke beperkingen, optimaliseren van inspanningsvermogen Psychische doelen: hieronder valt o.a. het overwinnen van angst voor inspanning en het op een functionele manier omgaan met de hartziekte Doelen met betrekking tot het beïnvloeden van risicogedrag: zoals bijv. stoppen met roken, ontwikkelen van een gezond voedingspatroon Sociale doelen: hieronder valt het herwinnen van een emotioneel evenwicht tussen werk en privéleven, maar ook een optimale hervatting van vrijetijdsbesteding Een aantal cardiale revalidatiecentra in Vlaanderen begeleiden en ondersteunen hun patiënten (en de werkgevers van deze patiënten), tijdens het revalidatieprogramma ook specifiek in het proces naar een succesvolle werkhervatting. Binnen het project Een hart voor Werk werd een samenwerkingsmodel ontwikkeld tussen de trajectbegeleiders van GTB en het cardiaal revalidatiecentrum van AZ Turnhout. Zij ontwikkelden samen een begeleidingsmethodiek voor hartpatiënten. De meeste cardiologische revalidatiecentra in Vlaanderen hebben momenteel geen of slechts een beperkt aanbod inzake het ondersteunen van de hartpatiënten op vlak van werkhervatting. Er is meestal wel ondersteuning op administratief en psychosociaal vlak en de algemene fitheid van de patiënten wordt ook meestal getest. Voor meer specifieke ondersteuning en advies inzake hertewerkstelling kunnen zij in dit geval wel altijd bij hun huisarts of de arbeidsgeneesheer terecht. 2.5 Hoe relevant is het hebben van een hartaandoening voor het functioneren van uw werknemer op de werkvloer? In de meeste functies zijn volgende 5 aspecten relevant: 1. het persoonlijk functioneren 2. het sociaal functioneren 3. communiceren 4. uitvoeren van werkzaamheden 5. mobiliteit. In hoeverre heeft het hebben van een hartaandoening invloed op deze 5 aspecten van functioneren? Invloed op het persoonlijk functioneren Het persoonlijk functioneren heeft in relatie tot de werksituatie betrekking op concentratie, herinneringen, inzicht, tempo, taakuitvoering en zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Het hebben van een hartziekte heeft geen invloed op deze punten. Met een hartaandoening kan je prima werken! Wij kennen mensen met een hartziekte die leraar, vertegenwoordiger of zelfs werkgever zijn. Het is een enorm lang lijstje! Is er invloed op het sociaal functioneren Werknemers met een hartaandoening kunnen sociaal ook nog perfect functioneren. Een hartaandoening levert soms wel beperkingen op bij fysieke inspanningen. Kan mijn werknemer wel terug aan de slag? 8

9 Diegene die bijvoorbeeld de jaarlijkse personeelsuitstap regelt houdt er best rekening mee dat de actie die wordt ondernomen ook kan worden uitgevoerd door de collega s met een hartaandoening. Is er invloed op het communiceren? In lijn met het sociaal en persoonlijk functioneren, levert ook communiceren of samenwerken geen problemen op voor personen met een hartaandoening. Toch is dit onderwerp relevant. Het is van groot belang om collega s op de hoogte te stellen van datgene wat relevant is voor hen om te weten. In veel gevallen zal dat, als het gaat om een hartziekte bij een werknemer, niet bijster veel zijn. In zijn algemeenheid is het goed met de betrokken werknemer te bespreken wat collega s wel en niet moeten weten. Is er invloed op het uitvoeren van werkzaamheden? Een werknemer met een hartaandoening heeft geen problemen met de handen en armen. Hij kan dus alle apparaten bedienen, de computer en telefoon gebruiken. Reiken, duwen, trekken en tillen leveren op langere termijn niet meer problemen op dan bij een gemiddelde andere werknemer. De spil waar het bij de uitvoering van werkzaamheden om draait is energieverdeling, m.a.w. verdeling van belasting en belastbaarheid. Hiervoor bestaan echter geen algemene regels. Het wordt individueel bepaald. Indien de werknemer zelf onvoldoende in staat is om duidelijk aan te geven waar de grenzen van zijn mogelijkheden liggen, is de inschakeling van de bedrijfsarts een mogelijke optie. Wanneer de werknemer een zeer ernstige hartaandoening heeft, is de kans groot dat zijn feitelijke belastbaarheid uiterst gering is. In dat geval is zelfs lopen of traplopen al een (over) belasting. In deze gevallen is specifiek maatwerk nodig om het werk mogelijk te maken en is het dus een belangrijk aandachtspunt. Is er invloed op mobiliteit? De meeste werknemers met een hartaandoening kunnen zich prima verplaatsen, tenzij de aandoening zo ernstig is dat iemand over een minimale conditie beschikt. In dat geval is zelfs traplopen teveel. Indien uw werknemer voor het werk regelmatig moet reizen, is dit alleen een aandachtspunt wanneer hij geen auto mag rijden of wanneer de reis te belastend zou kunnen zijn. Conclusie Rekening houdend met zijn beperkingen is in principe alles mogelijk voor de werknemer met een hartziekte. Voor iedereen met een hartziekte is het belangrijk om enige regelmaat te hebben in belasting en belastbaarheid, dit om de aanwezige energie goed te verdelen! De werknemer heeft daarom voordeel bij zo regelmatig mogelijke werktijden, eten op vaste tijden en zo min mogelijk werkdruk en stress. Kan mijn werknemer wel terug aan de slag? 9

10 3 Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 3.1 Waar moet ik vooral op letten bij mijn werknemer met een hartaandoening? De belangrijkste aandachtspunten zijn dat: de terugkeer naar voltijds werk best geleidelijk aan gebeurt. Het best kan gestart worden met een deeltijdse functie die eventueel op termijn opnieuw naar een voltijdse betrekking kan gaan; het werk aangepast kan worden aan de specifieke noden van de werknemer met een hartprobleem; de risicofactoren voor de persoon met een hartprobleem zoveel mogelijk vermeden kunnen worden. 3.2 Het is zinvol dat werknemers met een hartaandoening opnieuw aan het werk gaan via het stelsel van progressieve tewerkstelling. Wat betekent deze progressieve tewerkstelling? Progressieve tewerkstelling betekent dat de werknemer de werkzaamheden langzaamaan terug hervat en dat dit op een gecontroleerde manier gebeurt. Voor werknemers met een hartaandoening is het aan te raden om niet meteen terug voltijds aan de slag te gaan, maar te beginnen met deeltijds werk. Het is immers bewezen dat dit een zeer succesvolle manier is om de stap naar de arbeidsmarkt te vergemakkelijken. Enkele praktijkvoorbeelden: a. Rita is magazijnbediende in een groot bedrijf en kreeg een hartziekte. Gelukkig voor haar voert het bedrijf een beleid dat gericht is op re-integratie. Zij werkte voordien reeds 4/5 de. Na 3 maanden revalidatie is ze terug gestart met 4 voormiddagen per week, en in juli is zij terug overgeschakeld naar haar 4/5 de tewerkstelling. GTB maakte de nodige afspraken met de adviserend geneesheer, de cardioloog en de arbeidsgeneesheer om de herintreding optimaal te laten verlopen. b. Frans is klusjesman in een aantal scholen. Na de hartrevalidatie kan hij via gedeeltelijke werkhervatting opnieuw halftijds aan de slag. Frans wist niet dat deze mogelijkheid bestond en maakt er graag gebruik van. De GTB-consulent maakte hem wegwijs in de procedures die hij moest doorlopen alvorens hij terug zou kunnen starten. c. Paul heeft een aangeboren hartaandoening en werkt in de productie-afdeling van een groot bedrijf als productiemedewerker in vroege en late dienst. De man is heel sportief en let op zijn voeding maar heeft desondanks een serieuze ingreep ondergaan. Hij wilde aanvankelijk al snel na de revalidatieperiode opnieuw aan het werk maar na overleg met het revalidatieteam werd gesteld dat het aangewezen was om drie maanden revalidatie uit te doen alvorens deeltijds terug aan het werk te gaan. GTB is in gesprek gegaan met de werkgever om samen naar een gepaste oplossing te zoeken. Hij werkte uiteindelijk gedurende 2 maanden via een systeem van gedeeltelijke werkhervatting, en startte nadien terug in zijn oorspronkelijk, voltijds regime. Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 10

11 Een hervatting in het stelsel progressieve tewerkstelling is enkel mogelijk indien de adviserend geneesheer oordeelt dat de persoon nog minstens 50% fysische ongeschiktheidsgraad blijft behouden en diens gezondheidstoestand niet in gevaar komt door het werk. De toestemming voor progressieve tewerkstelling zal worden gegeven als de adviserend geneesheer van oordeel is dat je later mogelijks in staat zal zijn om, na de toegestane periode van deeltijdse activiteit, het werk voltijds opnieuw aan te kunnen. Meer info op Welke zijn de belangrijkste werkgerelateerde risicofactoren? Naast de positieve rol die werk kan spelen wordt het steeds duidelijker dat er een aantal werkgebonden risicofactoren zijn die in verband kunnen gebracht worden met hart- en vaataandoeningen. Er zijn immers verschillende arbeidsomstandigheden die een belasting kunnen zijn voor de persoon met een hartaandoening. Bij wijze van bewustmaking sommen we de belangrijkste werkgerelateerde risicofactoren hieronder voor u op. Er zijn fysieke en psycho-sociale risico s. 3.4 Welke zijn de belangrijkste fysieke risico s? Zwaar lichamelijk werk Werknemers die zware arbeid verrichten zijn doorgaans sneller vermoeid. Fysiek belastend werk is echter alleen gevaarlijk als het onregelmatig verricht wordt en als de werknemer een algemene slechte fysieke belastbaarheid heeft. Fysieke fitheid vermindert het risico op hartproblemen, zowel bij fysiek lichte als bij fysiek zware beroepen. Voorbeelden van risicoberoepen/risicoactiviteiten: graven, pneumatisch boren, transport, bouwwerfactiviteit, mijnwerker, montage, stratenbouwer, paarden verzorgen, hout zagen, rails leggen, snoeien van struiken, bomen, metselwerk, brandweerman, duiker, tuinbouwer, verhuizer, handmatig schrijnwerk, met de hand hooi laden op een wagen, Tip van de cardioloog Hou rekening met de fysieke fitheid van uw medewerker als hij/zij zwaar lichamelijk werk moet verrichten. Extreme temperaturen Zowel extreem koude als extreem warme temperaturen houden risico s in. Voorbeelden van risicoberoepen/risicoactiviteiten: metaalverwerking, mijnbouw, blootstelling aan extreme warmte van de zon, kok,koude magazijnen/diepvriezers, bij mensen die in de buitenlucht werken en bij bepaalde sporten, zoals bijvoorbeeld skileraren. Tip van de cardioloog Beneden de 5 graden C en boven de 25 C is het verstandiger uit te kijken en geen risico s te nemen. Lawaai Uit een aantal onderzoeken blijkt een relatie tussen het aantal decibel en de hoogte van de bloeddruk. Deze bloeddrukverhoging is van voorbijgaande aard. De bloeddruk normaliseert weer na beëindiging van de blootstelling aan lawaai. Het gaat dan wel om geluidsbelastingen Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 11

12 boven de wettelijke grens van 85db. Geluid is een belangrijke stressfactor op de werkvloer. Werken in een voortdurend lawaaierige omgeving verdubbelt het risico op ernstige hartklachten. Voorbeelden van risicoberoepen/risicoactiviteiten: industrietakken waar de risico s met betrekking tot geluid het grootst zijn, mijnbouw, landbouw, bouw en de verwerkende industrie. Tip van de cardioloog Gebruik oordopjes in een lawaaierige omgeving. Deze bieden een zekere vorm van bescherming, zij het slechts in beperkte mate. Trillingen Er zijn sterke bewijzen dat trillingen op de werkvloer een acuut effect hebben op het cardiovasculair systeem. Voorbeelden van risicoberoepen/risicoactiviteiten: heftruckchauffeur, gebruik van perslucht aangedreven handtoestellen, boormachines, handzagen, betonzagen, snoeiapparatuur,. Chemische gevaren en giftige/schadelijke stoffen Blootstelling aan chemische stoffen is een vijfde risicofactor. Schadelijke stoffen op de werkvloer verhogen het risico alleen bij langdurige en hoge blootstelling. Een aantal giftige stoffen vormen een hoger risico op de werkvloer voor mensen met een harten vaataandoening. De volgende schadelijke stoffen geven een verhoogde kans op een cardiaal incident bij langdurige en hoge blootstelling: roken, koolmonoxide, uitlaatgassen van benzinemotoren, zwavelkoolstof, nitraatresten, lood, arsenicum, kobalt, oplosmiddelen, fijn stof, Voorbeelden van risicoberoepen/risicoactiviteiten: brandweeractiviteiten, werken met benzinemotoren in afgesloten ruimten, cosmetica, haarverf, industrie (galvanotechniek, kunststofindustrie, aardewerk- en tegelfabrieken, ), aluminiumindustrie, drukkerij, schilders en decorateurs van glas en porselein, productie van herbiciden en pesticiden,. Tip van de cardioloog Het is aangewezen om mensen met een hartziekte die opnieuw aan het werk gaan niet (te lang) bloot te stellen aan giftige/schadelijke stoffen. Zittend werk Een sedentaire levenswijze wordt beschouwd als een risicofactor voor hart- en vaataandoeningen. Men realiseert zich vaak te weinig dat veel mensen tijdens hun acht uur durende werkdag fysiek heel inactief zijn. In wezen is het hierdoor een werkgebonden risicofactor geworden. Tip van de cardioloog Lichaamsbeweging op het werk is goed voor het hart! Uit een Finse studie blijkt dat matige lichaamsbeweging op het werk of op weg naar of van het werk hartsterfte bij patiënten met type 2-diabetes kan voorkomen. Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 12

13 3.5 Welke zijn de belangrijkste psycho-sociale risico s? Stress Citaat: Het is geweten dat stressfactoren, zowel lichamelijk als emotioneel, slecht kunnen zijn voor het hart. Bij anderen stresserende gebeurtenissen als de aanslag op de WTC-toren en sportgebeurtenissen merkten we ook meer hartaanvallen op. Cardioloog James McClurken Stress is één van de belangrijkste werkgerelateerde risicofactoren als het gaat over hart- en vaataandoeningen. Stress heeft zowel een indirect als een direct effect op de gezondheid. Mensen zijn onder stress vaak geneigd om ongezonder te gaan leven: roken, meer alcohol drinken, weinig bewegen, ongeregeld en ongezond eten. Er komen echter steeds meer aanwijzingen dat stress en psychosociale problematiek een directe bijdrage aan het risico op hartaandoeningen leveren. Stress kan problemen veroorzaken wanneer: de beroepseisen hoog zijn; het individu geen vat heeft op zijn arbeidsomstandigheden; de sociale steun vanwege de directie of collega s onvoldoende is; de voorgestelde beloning in termen van salaris, waardering of valorisatie niet overeenstemt met de geleverde inspanningen het gaat om intense, chronische en/of repetitieve situaties Voorbeelden van risicoberoepen/risicoactiviteiten: werk dat een hoge waakzaamheidsgraad vereist van de werknemers om grote incidenten/ongevallen te voorkomen, houdt een grotere psychologische belasting in dan veel andere jobs. Dit is bijvoorbeeld het geval bij professionele chauffeurs, luchtverkeersleiders, zeeloodsen, gezondheidszorg, Tips Verminder de werkbelasting door een goed time-management in te voeren; Verhoog het verantwoordelijkheidsgevoel van uw medewerkers en geef hen vrijheid op vlak van invulling van de werkzaamheden; Voorzie een goede balans tussen vrije invulling van werk en deadlines ; Breng de balans tussen inspanning en beloning in evenwicht; Maak medewerkers bewust van het belang van het bewaken van eigen grenzen, door positieve feedback te geven en door verbetering van de verhoudingen tussen de collega s na te streven; Bekijk de mogelijkheid van flexibel werken/thuis werk; Bekijk de mogelijkheid om een rustruimte te voorzien. Ploegenarbeid Ploegendienst is een risicofactor voor hartaandoeningen waarbij individuele levensstijl een belangrijke rol speelt (Schnall 2000), (Knutsson 2003). Ploegenarbeid heeft vooral een indirect effect, omdat dit vaak gepaard gaat met een aantal andere risicofactoren zoals: een wanverhouding tussen dag/nachtritmes, een slechtere levensstijl, gedragsverandering (bijv. roken, ongezond eten,..) en meer werkstress. Veel vragen over de juist invloed ervan blijven echter onbeantwoord. Tips Het is aangewezen om de werkhervatting te laten starten op tijden waarbij de voorkeur van de werknemer bepalend is. Vervolgens kunnen onregelmatige werkroosters langzaam worden doorgevoerd. Periodieke evaluatie (om de zes weken) van klachten, bloeddruk en ritmestoornissen is belangrijk. Indien het mogelijk is en er geen sociale bezwaren zijn is een kloksgewijze rotatie (opeenvolgende dagen later beginnen) aan te bevelen. Het schema moet geen accumulatie van moeheid veroorzaken. Verbetering van de fysieke fitheid, gezondere voeding en Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 13

14 een betere slaapghygiëne zorgen voor het beter verdragen van ploegendienst van werknemers met een hartziekte. Overwerken Lang overwerken is schadelijk voor mensen met een hartziekte. Mensen die langer dan 11 uur per dag werken, hebben namelijk meer kans op een hartaanval. Tip Het is aangewezen om mensen met een hartziekte die opnieuw aan het werk gaan niet langer te laten werken dan 8u per dag, zeker niet tijdens de eerste maanden na de revalidatie. 3.6 Hoe kan ik nagaan welke risicofactoren bij mijn werknemer van toepassing zijn? De 4 belangrijkste richtlijnen zijn: 1. Informeer u over het juiste ziektebeeld van uw medewerker. Op die manier kan u inschatten wanneer de hertewerkstelling ten vroegste terug kan opgestart worden en met welke werkgerelateerde risicofactoren eventueel rekening gehouden moet worden; 2. Werknemers die tijdens het uitoefenen van hun job verplicht zijn om onderstaande activiteiten te verrichten, moeten sowieso zorgvuldig opgevolgd worden: Zware zaken te tillen en te dragen Te trekken en te duwen Te scheppen Zware gereedschappen en apparatuur te gebruiken Andere fysiek veeleisende taken uit te voeren Hierbij moet ook rekening gehouden worden met de hoeveelheden (aantal kilogram) en hoe vaak de werknemer deze taken moet verrichten. 1. Wat de werkomgeving betreft, zijn volgende vragen relevant: Zit of staat de werknemer frequent? Voert de werknemer taken uit bij extreme temperaturen? Is de werknemer blootgesteld aan dampen/gassen? Geldt er een ploegendienst/shiften? 2. Ga ook na of de werknemer met een hartprobleem stress ondervindt van bijv. deadlines, supervisie, werklast of collega. 3.7 Hoe verhoog ik de slaagkans van de hertewerkstelling? Om de slaagkans van de hertewerkstelling te verhogen is het nodig om tot een oplossing te komen die voor alle partijen aanvaardbaar is, en is het herstel van de relatie tussen u en de werknemer van groot belang. Volgende 10 factoren verhogen de slaagkans op succesvolle hertewerkstelling: 1. Positieve bedrijfscultuur: Het ligt in de politiek van het bedrijf om, indien mogelijk, mensen in het bedrijf te houden. 2. Er zijn formules rond deeltijds werk in de organisatie 3. De collega s ondersteunen de re-integratie 4. Er is flexibiliteit in het organiseren van het werk mogelijk 5. De belastbaarheid van het werk 6. De motivatie van de werknemer 7. Positieve werkervaringen Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 14

15 8. Goede verstandhouding met collega s en leidinggevende 9. Goede medewerking vanuit het informeel netwerk 10. Bereidwilligheid van het informeel netwerk om hun mening te herzien 3.8 Welke factoren kunnen de slaagkans van de hertewerkstelling belemmeren? Irrationele ideeën over hartpatiënten kunnen er voor zorgen dat de werkhervatting moeizaam verloopt. Angst dat er op het werk wat kan gebeuren heerst vaak bij werkgevers en bij collega s. Zo had een werkgever uit 1 van de cases van het project schrik dat een medewerker met een hartziekte die terug aan de slag kwam, misschien zomaar kon doodvallen. Op basis van de adviezen van de cardioloog konden de GTB-consulenten deze werkgever geruststellen. De werkgebonden risicofactoren voor het ontstaan van een infarct kunnen ook belemmeringen vormen voor het herstel. Enkele voorbeelden zijn: 1. Zwaar fysiek werk 2. Geen positieve cultuur rond re-integratie 3. Re-integratie wordt niet door collega s ondersteund 4. Conflicten op het werk voor de uitval 5. Bedrijf legt sterk de nadruk op rendement 6. Lichtere taken zijn uitbesteed 7. Reeds een vervanger aangenomen 8. Onflexibele arbeidsorganisatie 9. Personeelswissels 10. Beperkte regelmogelijkheden in het werk 11. Ontbreken van (mogelijkheden voor) aangepast werk 12. Een te voorzichtige en angstige opstelling van directe collega s of werkgever 13. De attitude van de werkgever is van groot belang bij het al dan niet slagen van de werkhervatting van de medewerker met een hartprobleem. Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 15

16 Op welke manier kijkt de werkgever naar de werknemer die na een cardiaal incident opnieuw aan het werk gaat? Uit een bevraging bij een 180-tal werkgevers uit de regio Kempen kwamen volgende hindernissen naar boven: Angst voor de verdere ziekte van de werknemer Niet in overweging nemen van de mogelijkheid tot herstel, verandering van takenpakket of herscholing Gebrek aan begrip voor de medische toestand en de impact daarvan. Uit de cases Ik was erg bezorgd dat mijn werkgever na een tijdje terug hetzelfde van mij zou verwachten als ervoor: uiterlijk lijkt er immers niets veranderd, mijn hartprobleem is onzichtbaar. Gelukkig gebeurde dit niet. 3.9 Welke aanpassingen of interventies kan ik doen voor mijn werknemer? Voor de re-integratie van werknemers met een hartaandoening blijken maatregelen die op de werkplek worden uitgevoerd bijzonder effectief te zijn. De aanpassingen die u kan doen om de kans op succesvolle werkhervatting van uw werknemer met een hartaandoening aanzienlijk vergroten zijn: Aanpassingen qua arbeidsomstandigheden: temperatuur, stress, deadlines, lawaai Aanpassingen qua arbeidsverhoudingen: goede verstandhouding met collega s, collega s informeren, rekening mee houden bij uitstappen, Aanpassingen qua arbeidsvoorwaarden: taken, uren, deeltijds of voltijds, Aanpassingen rond sociaal-medische zaken: doktersbezoek, Aanpassingen qua arbeidsinhoud: fysieke inspanningen Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 16

17 Arbeidsinhoud Arbeidsverhoudingen Sociaal- Medische zaken Aanpassingen Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden Hieronder kan u per vorm van aanpassing enkele probleemstellingen en de mogelijke oplossingen lezen. Aanpassingen qua arbeidsinhoud: Probleemstelling Onjuiste balans tussen taakniveau en opleidingsniveau Werkdruk Mogelijke oplossing aanpassing takenpakket meer regelmogelijkheden om-, her- of bijscholing jobcoaching loopbaanbegeleiding (tijdelijke) aanpassing takenpakket verbetering werkinstructies verbetering planning (tijdelijk) andere functie voorzien assistentie van derden inrichten van een rustkamer voor korte, maar intensieve rustpauze pauzesoftware die aangeeft wanneer en hoelang er gepauzeerd wordt uitbesteden van belastende taken aan collega s Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 17

18 Structurele overbelasting Storingen buiten de werknemer om, Problemen rond verantwoordelijkheden, onduidelijk taakeisen, inzet van andere hulpmiddelen assistentie van collega s bij piekbelasting beperking in duur of tempo werknemer meer autonomie geven om taken uit te voeren en problemen op te lossen mogelijkheid geven om zelf korte pauze te nemen regelmogelijkheden bieden om eigen tijdsplanning op te maken functioneringsgesprekken voorzien eenduidige communicatie competentieprofielen opstellen Aanpassingen qua arbeidsomstandigheden: Probleemstelling Mogelijke oplossing Ongeschikte werkruimte: lawaai, tocht, gebrekkige ventilatie, hoge of lage temperatuur, Onregelmatig werk/werk in ploegendienst Verre stresserende woon-werkverplaatsing ergonomische aanpassingen bouwkundige/bouwtechnische aanpassingen inzet van hulpmiddelen assistentie van derden andere functie thuis (tele)werken aanpassing arbeidspatroon met meer regelmaat andere functie met meer regelmaat bij opstart in gedeeltelijke werkhervatting telkens de extreem vroege of extreem late delen vermijden bij deeltijdse werkhervatting met volledige dagen laten werken ipv halve dagen Aanpassingen qua arbeidsvoorwaarden Probleemstelling Geen invloed hebben op werkrooster, geen richting geven aan loopbaan Geen of weinig loopbaangesprekken, onzekerheid over job Andere Mogelijke oplossing inspraak geven in planning dienstroosters ruim op voorhand opstellen en bekend maken. functioneringsgesprekken organiseren kiezen voor eenduidig beoordelingssysteem werktijden flexibeler maken zodat vb. beter aansluit op openbaar vervoer instemmen met zorgverlof Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 18

19 Aanpassingen qua arbeidsverhoudingen: Probleemstelling Onvoldoende steun en begrip van collega s Weinig feedback over resultaat van gepresteerd werk Onvoldoende mogelijkheid tot informele contacten Te weinig privacy Mogelijke oplossing conflictbemiddeling door preventiedienst collega s inlichten en informeren over medische/andere klachten feedback geven over wat goed is en wat verbeterd kan worden vooraf doelstellingen en verwachtingen bespreken werkruimte inrichten zodat er oogcontact mogelijk is taken toevoegen die samenwerking vereisen pauzes beter organiseren vertrouwenspersoon installeren Aanpassingen omtrent sociaal-medische zaken: Mogelijke oplossing bespreekbaar stellen van de klachten werknemer ruimte en tijd geven om hieraan te werken behandeling van bepaalde klachten (rugtraining, stresstraining, ) collega s informeren zodat er meer begrip ontstaat 3.10 Welke aanbevelingen geven ervaren werkgevers? Een goede en gerichte controle door arbeidsgeneesheer op personen met verhoogd risico. Ik denk dat het belangrijk is dat met elke individuele situatie wordt rekening gehouden. Dit wil zeggen voor mij dat mensen met een hartafwijking perfect weten wat kan en wat niet, en dat het aan de werkgever is om dit in de mate van het mogelijke te realiseren. Het is handig om te weten dat sommige van deze mensen geen fysieke zware inspanningen kunnen doen ook al zitten ze op dat moment niet in een functie waarin dit vereist is, maar stel dat er op bepaalde momenten toch zware inspanningen geleverd moeten worden (bv verzetten van bureaus/kasten ed) dan begrijp je ook beter waarom een persoon, waaraan je het uiterlijk niet ziet of merkt dat deze een hartprobleem heeft, dit niet kan uitvoeren en vermijd je frustraties bij andere medewerkers. Behandel ze zoals uw andere medewerkers. Aanpassing van het takenpakket in een overgangsfase na medische revalidatie. Medewerker aanbevelen jaarlijks een afspraak te maken met de arbeidsgeneesheer ifv preventie & tijdelijke detectie van problemen. Zorg dat de werknemer met u een open communicatie heeft over zijn ziekte en over hoe hij zich voelt. Op die manier kan u rekening houden met de werkbelasting waaraan u de werknemer blootstelt. De werknemer zal dit danig op prijs stellen en bijgevolg zal zijn motivatie stijgen. Wat kan ik doen om mijn werknemer te ondersteunen? Tips en maatregelen. 19

20 Goede functie omschrijving van zijn taken, stress vermijden, hem of haar normaal behandelen en mee omgaan. Wees alert voor bepaalde signalen van de betrokken werknemer. 4 Meer info? 4.1 Bij welke instanties kan ik terecht? 1. Vzw Hartziekte De vzw Hartziekten stelt zich tot doel te werken aan de levenskwaliteit van hartpatiënten en hun omgeving. De vereniging wil een trefpunt zijn voor al wie in België begaan is met, of interesse heeft voor, mensen met hartproblemen. Alle relevante informatie over de problematiek staat gebundeld op de website 2. GTB GTB is gespecialiseerd in trajectbegeleiding van personen met een arbeidshandicap, begeleidt mensen naar een gepaste job en ondersteunt hen om deze te houden. Ook tijdens de tewerkstelling kunnen zowel de werknemer als de werkgever advies en ondersteuning krijgen: GTB-trajectbegeleiders kunnen u helpen om een inschatting te maken van de ernst van de problematiek en de werkgerelateerde risicofactoren voor uw medewerker(s). De GTB-trajectbegeleiders kunnen u advies geven en praktische tools aanreiken ter ondersteuning van uw medewerker bij de realisatie van een succesvolle werkhervatting. De GTB-trajectbegeleiders kunnen uw vragen beantwoorden die u heeft rond uw medewerker met een hartprobleem. Kunnen samen met u en uw werknemer op zoek gaan naar de beste oplossing voor iedereen. GTB werkt samen met de VDAB en een netwerk van gespecialiseerde partners die zorgen voor een aangepaste screening of oriëntering, opleiding, (zorg)begeleiding of bemiddeling. Je vindt GTB in de lokale werkwinkels verspreid over heel Vlaanderen. In 2012 begeleidden we 6859 mensen met ruim 200 medewerkers in heel Vlaanderen. Arbeidsgeneesheer De rol van de arbeidsgeneesheer in de preventie en het welzijn op het werk is van essentieel belang. De arbeidsgeneesheer kan voorlichting geven over de fysieke en psychische aspecten van hartziekten, over leefstijl en secundaire preventie, over werkbelasting en over belemmerende en bevorderende factoren voor werkhervatting (aan de werknemer, de werkgever, de partner, de huisarts en de cardioloog). Dienst voor preventie en bescherming op het werk Externe diensten voor preventie en bescherming op het werk kunnen de mogelijke arbeidsrisico s binnen uw bedrijf in kaart brengen. Zowel qua gezondheidstoezicht als risicobeheersing, kunnen zij hun dienstverlening optimaal afstemmen op de specifieke noden van uw bedrijf. Meer info? 20

21 Zij gaan het volgende na: Gezondheid: Hoe staat het met de algemene gezondheidstoestand van uw medewerkers, hoe fit zijn ze? Veiligheid van de werkplek: hoe brandveilig is ze, hoe staat het met de explosiebeveiliging, is er een asbestinventarisatie? Ergonomie: hoe kunt u uw werknemers minder lichamelijk belasten door werkplekken, bureaus of stoelen aan te passen? Hygiëne: hoe kan uw werkplaats voldoen aan de normen voor trillingen, licht en geluid? Toxicologie: hoe vermijdt u dat uw werknemers met giftige stoffen in aanraking komen? Psychosociale aspecten: hoe houdt u uw werknemers ook mentaal gezond en hoe voorkomt u ongewenst gedrag of stress? 4.2 Welke financiële tegemoetkomingen heb ik als werkgever? In een aantal gevallen heeft u, als werkgever, recht op financiële tegemoetkomingen voor werknemers die bij u in dienst zijn en die om de één of andere reden beperkt zijn in de uitvoering van de normale werkzaamheden omwille van een hartaandoening. Het betreft onder meer loonkostsubsidies, vergoedingen voor verzuim, tegemoetkomingen voor aanschaf van ondersteunende hulpmiddelen en voor de toegankelijkheid van het gebouw en de werkplek. Een specifieke subsidiemogelijkheid voor personen met een arbeidshandicap is de VOP (Vlaamse ondersteuningspremie). Dit is een loonkostsubsidie die mogelijk rendementsverlies financieel compenseert. Opgelet! Niet alle personen met een hartaandoening komen hiervoor in aanmerking. Dit moet per dossier, door GTB, onderzocht worden. Meer info over de VOP vindt u op de VDAB-site: 5 Naar een hartvriendelijk HRM-beleid Waarom een hartvriendelijk HRM-beleid voeren? Toenemend overgewicht, beweegarmoede en een ongezonde leefstijl leiden ertoe dat steeds meer bedrijven zich bezighouden met gezondheidsstimulering van hun werknemers. Ook op de werkvloer wint gezondheid steeds meer aan terrein. Daarom is het noodzakelijk dat bedrijven er voortaan aan denken om een succesvol gezondheidsconcept te integreren in hun managementstrategie. Het voorkomen van arbeidsgerelateerde ziekten draait immers niet alleen om hulp bij stresspreventie en stoppen met roken, maar ook om het aansporen tot gezonde voeding en meer lichaamsbeweging. Zo worden het welzijn, de motivatie en de prestaties van de werknemers bevorderd, welke onmisbare elementen zijn voor een verantwoord en succesvol bedrijf. Uit onderzoek blijkt dat aandacht voor gezondheid binnen bedrijven zijn vruchten afwerpt:. Adequate programma s op het werk die gezondheidsgedrag beïnvloeden, dragen bij aan de verbetering van het cardiovasculaire risicoprofiel Aandacht voor voedingsgewoonten in de werksituatie is belangrijk. Het is mogelijk om met behulp van vragenlijsten inzicht te krijgen in de voedingsgewoonten van Naar een hartvriendelijk HRM-beleid 21

22 werknemers. Bedrijfsfitnessprogramma s zijn hierop gericht en promoten tevens meer beweging binnen de werktijd. Een interventieprogramma waarin ook de partner werd betrokken, bleek effectief voor het verbeteren van risicofactoren in leefstijl zoals stoppen met roken, meer ontspanning, cholesterolverlagend dieet en focus op gezondheidscontrole. Welke maatregelen kan u nemen met het oog op het voeren van een hartvriendelijk HRM-beleid? De Sensibilisatiecampagne Be Well at Work voor bedrijven. De Belgische Cardiologische Liga (BCL) 1 is overtuigd van het belang van preventieve maatregelen die bedrijven kunnen nemen. Volgens dr. Van De Casseye van de Belgische Cardiologische Liga (BCL) zou elke werknemer zijn cholesterol en suikergehalte regelmatig moeten laten controleren. De BCL organiseerde de campagne Be Well at Work, een sensibiliseringscampagne voor bedrijven. Het is een uniek bewustmakingsprogramma voor de cardiovasculaire gezondheid en het welzijn van werknemers op de werkvloer. Volgens Dr. Van De Casseye zijn de meeste risicopersonen terug te vinden in bedrijven: Veel werknemers hebben last van stress, bewegen weinig en hebben vaak eetgewoontes die te wensen overlaten. Het is de bedoeling om preventief te werk te gaan, bij mensen tussen dertig en vijftig, die in de meeste gevallen nog geen hartaanval of beroerte hebben gehad. We willen hen duidelijk maken dat door gedragsverandering hun gezondheid kan verbeteren: door meer te bewegen, gezonder te eten en te stoppen met roken. Maar ook door de stress de baas te zijn, een betere werkplanning te hebben en genoeg ontspanning te nemen. Aandacht voor gezondheid op het werk komt de onderneming ten goede! In 2007 bedroegen de kosten van arbeidsverzuim door ziekte voor de Belgische werkgevers bijna 9,4 miljard euro, een stijging van 15% in vergelijking met Het is dus duidelijk dat de gezondheidstoestand van de werknemers de economische groei kan doen vertragen. Gezonde gewoonten bevorderen in het bedrijf kan als een proactieve preventiemaatregel beschouwd worden, maar is ook een interessante manier om de prestaties en de algemene gezondheid van werknemers te verbeteren. In België blijft de preventie van hart- en vaatziekten de belangrijkste prioriteit. Hart- en vaatziekten eisen elk jaar bijna mensenlevens. Dat zijn meer dan 100 sterfgevallen per dag of vier per uur. En hierbij wordt geen rekening gehouden met de sterfgevallen die het gevolg zijn van een combinatie van verschillende cardiovasculaire risicofactoren. De Belgische Cardiologische Liga is zich bewust van dat probleem en ontwikkelde daarom BeWell@Work, een innoverende gezondheidsstrategie voor bedrijven. Het is een programma dat de gezondheid op het werk bevordert via informatieverstrekking, bewustmaking en praktische interactie. Via dat project worden de werknemers aangespoord om zich elke dag gezond te gedragen. Om een optimaal productieproces te garanderen, moet een bedrijf de gezondheid van zijn personeel vrijwaren door doeltreffende en originele acties voor te stellen op de werkvloer. Dat is namelijk de voor de hand liggende plaats voor alle werknemers en alle economische sectoren, ideaal geschikt voor de bewustmaking inzake de vooropgestelde verwachtingen: veiligheid, stress, ergonomie, medisch onderzoek, preventie, roken, het gebrek aan lichaamsbeweging, de bedrijfskeuken... Het zijn allemaal elementen die de gezondheid en de prestaties op het werk kunnen beïnvloeden. 1 (Bron: 2 Onderzoek gevoerd door Securex Research Center op een representatieve steekproef van werkgevers en werknemers in de privésector. Naar een hartvriendelijk HRM-beleid 22

23 Mogelijke preventieve maatregelen Een defibrillator (een AED) voorzien op de werkplek Voor bedrijven zijn er volautomatische en semi-automatische defibrillators op de markt. Bij de volautomaat hoef je niet zelf de knop in te drukken. Bij de semi-automaat moet er wel nog op een knopje gedrukt worden om de uiteindelijke schok toe te dienen. Studies hebben aangetoond dat de vol-automatische versie eenvoudiger te bedienen is en veiliger werkt. Pauzesoftware Het doel van pauzesoftware is om computergebruikers meer of minder dwingend eraan te herinneren dat zij, bij gebruik van toetsenbord en muis, regelmatig een pauze moeten nemen om mogelijke problemen te voorkomen. Pauzesoftware wordt ook verondersteld te kunnen bijdragen aan het herstel van computergerelateerde klachten door het afbeelden van suggesties voor oefeningen op het beeldscherm. Een rustkamer inrichten Dit is een kamer of ruimte op het werk speciaal bedoeld om even te rusten. De kamer heeft een bed en kan goed donker gemaakt worden. De kamer mag niet dicht bij ruimtes liggen waar veel lawaai is. Thuiswerk stimuleren Het kan een oplossing zijn om thuiswerk geheel of gedeeltelijk toe te staan, zodat er flexibel met werktijden omgesprongen kan worden. De werknemer kan werken op tijdstippen dat hij meer energie heeft. Andere mogelijke maatregelen regelmatige werktijden invoeren werkdruk vermijden vermijden van te hoge of te lage temperaturen vermijden van extreem zwaar werk regelmogelijkheden van het werk inlassen 6 Algemeen besluit Het belangrijkste wat het project Een hart voor werk ons geleerd heeft is dat een werknemer met een hartaandoening perfect terug aan de slag kan, mits goede opvolging en begeleiding aanwezig is, en er mogelijkheden zijn om aangepast werk te doen. Een hartvriendelijk personeelsbeleid voeren is niet alleen nuttig voor uw medewerkers met een hartprobleem, maar verdient ook aandacht in het algemene personeelsbeleid. Hopelijk hebben we u via deze brochure een antwoord kunnen geven op de belangrijkste vragen die u had rond het (her)tewerkstellen van personen met een hartaandoening. Voor meer info over dit project, of met specifieke vragen over een concrete situatie, kan u terecht bij SPK of de andere partners van het project Een Hart voor Werk. Surf zeker ook eens naar onze website Algemeen besluit 23