Seksuele en relationele vorming, thuis en op school.

Transcriptie

1 Seksuele en relationele vorming, thuis en op school. Graag wil ik vanavond eerst aandacht geven in mijn lezing aan seksuele en relationele vorming thuis. Jullie, als ouders, hebben daar gelukkig de belangrijkste taak in! Tegelijkertijd ligt er sinds december 2012 een verantwoordelijkheid voor de school op dit gebied, vastgelegd in de Kerndoelen). In het tweede deel van mijn verhaal hoop ik daar op in te gaan. Hoe willen we onze kinderen toerusten voor het volwassen leven? Welke waarden en normen krijgen ze van ons mee? In het gewone leven hebben we als opvoeder uitdagende taken: - We mogen met de kinderen samenleven en hen onze waarden voorleven: we leven met onze kinderen in een gezin, waarin we leren rekening te houden met elkaar; waarin we genieten van samen eten, samen praten, samen stoeien, spelletjes doen et cetera. Daarnaast leef je als ouder(s) ook waardevolle aspecten van het leven vóór: wanneer je als partners elkaar knuffelt ervaart je kind dat er liefde tussen jullie is. Daarmee krijgt hij een beeld mee van gezonde relaties.

2 Je leeft kinderen ook vóór hoe je met conflicten omgaat. Een kind mag best zien, dat jullie ook niet altijd hetzelfde denken, maar dat jullie een weg zoeken om samen tot overeenstemming te komen. (NB Ik besef, dat je ook in een situatie van scheiding je kind dingen voorleeft, bijvoorbeeld: hoe praat je over je ex-partner, hoe zorgvuldig ben je in het nakomen van de gemaakte afspraken, etc.). - Beschermen: dat doe je bijvoorbeeld door grenzen aan te geven. Een peuter begrens je in zijn speelruimte, omdat je hem wilt behoeden voor gevaren. Een ouder kind begrens je in zijn schermtijd, omdat je graag ziet, dat je kind zich ook leert vermaken zonder de computer (of huiswerk gaat maken). Je beschermt je kind ook door warme kleding te kopen in de winter, enzovoort. - Doorgeven: als ouder geef je de normen en waarden door, die je belangrijk vindt. Zo zullen heel wat van jullie Bijbellezen met de kinderen na het eten, met hen bidden voordat ze gaan slapen, hen leren zuinig te zijn met energie, water, noem maar op. - Ondersteunen: je mag je kind ondersteunen door naar hem te luisteren, te knuffelen, te stimuleren.

3 - Wegwijzen: soms zal je je kind een advies geven, omdat je het gunt dat hij profiteert van je levenservaring. - Inwijden: je wijdt je kind in in het leven met God, of in wat hij moet weten op het gebied rond seksualiteit. Zo leg je al de basis voor een gezonde seksuele ontwikkeling, want je kind leert zo met vertrouwen in de wereld te staan en krijgt van jou al veel bagage mee. Daarnaast is er natuurlijk de specifieke seksuele voorlichting. --- Intermezzo: Je neemt je eigen bagage mee wanneer je met je kinderen wilt praten over seksualiteit. - de manier waarop er in je ouderlijke gezin met seks werd omgegaan. - je eigen ervaringen in je kindertijd en je je jeugd. - je eigen liefdesrelatie. Je mag voor jezelf erkennen, dat die ervaringen het soms lastig maken om vrij met je kinderen te praten over seksualiteit. Als je bijvoorbeeld ontdekt, dat je man veel kijkt naar porno, heb je geen ruimte om

4 ontspannen met je kind over seks te praten. Dan is er eerst ruimte voor jouw gevoel nodig ( in jullie relatie, in een pastoraal gesprek, bij een hulpverlener). --- Belangrijke richtlijnen bij het geven van seksuele voorlichting aan kinderen zijn: Probeer bij de vragen van je kinderen aan te sluiten: jonge kinderen hebben een gezonde nieuwsgierigheid, die ze nodig hebben om de wereld te verkennen. Beantwoord die weetgierigheid. Zeg niet: daar ben je nog te klein voor. En als je het zelf lastig vindt om op dat moment een geschikt antwoord te geven: beloof dat je dat op een ander tijdstip zult doen. (Het grappige is, dat kinderen veel informatie ook weer vergeten.) Wanneer je kleuter je vraagt hoe de baby in de buik van tante Marieke is gekomen, vertel dan in begrijpelijke taal hoe het zo is gekomen. Kinderen nemen die informatie heel natuurlijk tot zich en vragen dan vervolgens bijvoorbeeld, waarom de kraamverzorgster witte kleren draagt. Buit dus de situaties in het gewone leven uit. Natuurlijk zijn er ook kinderen, die niet met vragen komen. Dan kun je aanhaken bij aanleidingen in de

5 wereld om je heen ( maandverband, een reclame op TV, een zoenend stelletje). In de Bijbel waren kinderen al op jonge leeftijd vertrouwd met seksualiteit: denk aan alle reinheidswetten rond de menstruatie en zaadlozingen en de geslachtsgemeenschap. (Lev. 15: 16, 19-30). Kinderen tot zes jaar zijn nog enorm gefocust op wat hun ouders te vertellen hebben. Dat biedt goede kansen. Rond het tiende levensjaar ontwikkelen veel kinderen schaamte rond seksualiteit. Dan ben je wat laat als je dan begint met voorlichten. Maar natuurlijk: bij kinderen krijg je bijna altijd een herkansing. De boekjes van Judith Janssen kunnen dan een mooie kans bieden, om je kind toch vertrouwd te maken met een Bijbelse en ontspannen visie op seksualiteit. Oefen ook in het praten over seks door naar elkaar toe opener te worden: wat vind je prettig, wat niet. Dat helpt. En het geeft niets als je eerst flink bloost als je dit best spannend vindt! Let op wat je non-verbaal uitzendt: Die laatste signalen nemen kinderen namelijk het meest serieus. Een beetje een extreem voorbeeld: wanneer je vertelt, dat je trots mag zijn op je lichaam, dat door God zo mooi is gemaakt, en het kind maakt ondertussen uit je houding op, dat je het zusje veel mooier vindt, tja

6 Leef met je kind mee rond internet. We vragen vaak aan een kind: Hoe was het op school? Aan je kind kun je net zo goed vragen: Hoe was het vandaag op internet? Op die manier merkt je kind, dat je niet wantrouwig bent rond zijn zoeken op internet, maar dat je interesse hebt. Als dit gewoner wordt, die belangstelling voor je kind op dit gebied, zal het je wellicht ook in vertrouwen nemen als er ooit wél iets akeligs gebeurt op internet (bijvoorbeeld sexting). Als je plaatjes wilt laten zien bij de seksuele voorlichting: print ze van tevoren uit. Zo hoef je niet met je kind erbij op zoek te gaan op google. Relationele en seksuele vorming in de basisschool: Wie als ouder voor een christelijke school kiest, beseft dat de kleur van de school zich laat zien in allerlei aspecten van het schoolleven. Zo zal de dag- of weekopening doorgaans een christelijke inhoud hebben; de verhalen uit de Bijbel zullen verteld worden in de groepen; de christelijke feestdagen kunnen de betekenis krijgen, die ze van oorsprong ook hadden. Daarnaast kan het zomaar zijn, dat vloeken binnen de school niet toegestaan is en er nog een aantal andere afspraken bestaan, die duidelijk op christelijke

7 uitgangspunten gebaseerd zijn. Tijdens biologielessen zal af en toe de verwondering over de creativiteit van de Schepper naar voren komen. In het verlengde van dit soort uitingen van de kleur van de school, is het begrijpelijk dat rond het toch wel tere gebied van relaties en seksualiteit ook voor een christelijke invalshoek gekozen wordt. In de praktijk zal dit betekenen, dat er lessen uit de Lentekriebels worden gegeven, maar dat die worden aangevuld met noties uit een christelijke methode, Wonderlijk gemaakt. In deze methode krijgen de volgende leerlijnen aandacht: Zelfbeeldontwikkeling: Gericht op kennis en een positief beeld van zichzelf in verwondering richting de Schepper en het (h)erkennen van de eigen seksualiteit. Aanleren van sociale normen: Aan de hand van het begrip privé (de intieme plaatsen van ons en andermans lichaam zijn niet publiek) en respectvolle omgang met elkaar. Werken aan weerbaarheid: Het kunnen beoordelen van verdachte situaties door een ja- of nee-gevoel, een goed of een slecht geheim en dat durven te vertellen aan de juiste mensen. Uitdragen van duurzame relaties van liefde en trouw: Door aandacht voor vriendschap, verliefdheid,

8 verkering en huwelijk dragen we de normen van relaties in liefde en trouw over. In de vertaling van deze leerlijnen zien we de Bijbelse noties in de lessen terugkomen. Je mag blij zijn met je lichaam, want het is door God geschapen en Hij heeft jouw leven gewild. Je mag genieten van je man/ vrouw, want de Bijbel spreekt ook positief (lyrisch!) over seksualiteit (denk aan het Hooglied). Vrijen, gemeenschap hebben, doe je in een relatie van liefde en trouw, het huwelijk. Daarin wil God de mens niet dwars zitten, maar beschermen. In de hogere groepen komen ook onderwerpen als zelfbevrediging en porno aan de orde. Ook daarbij is het uitgangspunt: Hoe wil God het leven mooi maken? Wie in zijn of haar seksualiteit helemaal gefocust is op zichzelf en iedere keer de beelden van porno gebruikt, zal het lastiger krijgen in een seksuele relatie met een partner. Vrijen is gezellig, leuk, maar het vraagt ook afstemming op de ander. Vrijen is sexy, als je je op je gemak voelt bij de ander, die je accepteert zoals je bent. Intermezzo (eventueel eruit laten): Gods bedoeling met seksualiteit is: Liefhebben! De Bijbel is daar heel open over (Hooglied, teksten in Spreuken, Genesis 2). Genieten van seksualiteit, met de man of vrouw van je

9 leven, wordt als heel positief gezien. God gunt het de mens, dat hij zich bij één persoon helemaal kan overgeven, helemaal veilig kan zijn bij de ander. In die veilige setting kan dan de voortplanting plaatsvinden. Ook het elkaar bevestigen en het sterk maken van de relatie zijn prachtige neveneffecten van seks. Onderzoek heeft uitgewezen, dat als kinderen goed voorgelicht zijn, ze veel minder kans lopen op het opdoen van akelige ervaringen op seksueel gebied. Ze zijn namelijk beter in staat om 'nee' te zeggen en weten ook beter wat 'normaal' is. Daarnaast kunnen ze vaak - vanuit een positief zelfbeeld - goed aangeven wat ze wél willen. Een ander aspect rond weerbaarheid is: er zitten in elke jaargang lessen om de weerbaarheid te vergroten. De kleuters leren, dat ze niet met iedereen zomaar mee moeten gaan. De grotere kinderen leren bijvoorbeeld grensoverschrijdende situaties in sport en andere sociale situaties te onderkennen. De hoogste klassen buigen zich over het gevaar van loverboys.

10 Voor een team is het best pittig om deze lessen te geven. Als je gewend bent om te bidden: Bid voor het team. Voor een leerkracht is het ook zoeken naar de juiste toon in deze lessen. Belangrijk is, dat er ook humor kan zijn op een gezonde manier, zodat bij de kinderen ook het besef ontstaat: seksualiteit is gezellig, fijn. Tegelijkertijd zal de leerkracht ook een professionele houding moeten aannemen tijdens deze lessen. Natuurlijk zijn kinderen vaak nieuwsgierig naar de ervaringen van de leerkracht op het gebied van seks. Voor een leerkracht is het een uitdaging om hierin rustig zijn of haar grens aan te geven. Bescherm ook daarin het kind! Tenslotte: jullie zijn allemaal verschillend als ouders. Het kan best zijn, dat je je niet helemaal kunt vinden in de christelijke uitgangspunten van de methode. De school doet er daarom goed aan om jou als ouder instaat te stellen éérst thuis met je eigen verhaal te komen naar je kind toe. Het is in dat licht raadzaam om vóór de lessen de onderwerpen al aan de ouders te communiceren. Tegelijkertijd vraagt het ook van jullie als ouders, dat je gezien je keus voor christelijk onderwijs aan je kind uitlegt, dat de accenten binnen de school soms anders liggen dan bij jou/ jullie thuis. Op die manier oefen je je kind al wat in het omgaan

11 met verschillen in de maatschappij, waar hij ook als volwassene zich in zal moeten bewegen. Veel zegen toegewenst, thuis en op school!