TWEELINGZWANGERSCHAP EN ZWAKZINNIGHEID.

Transcriptie

1 TWEELINGZWANGERSCHAP EN ZWAKZINNIGHEID. 70 TWEELINGZWANGERSCHAP EN ZWAKZINNIGHEID. door Dr. D. Herderschêe. Een belangwekkend boekje is geschreven door den Deen Dr. jens Smith over: Aandssvaghedens Aarsagsforhold belyst ved Undersogelser af Tvillinger". In Denemarken leven 6700 geregistreerde zwakzinnigen, hiervan zijn 122 tweelingen. Op geboorten, kwamen 5645 tweelingzwangerschappen voor, dus in het algemeen 1,56% tweelinggeboorten; onder de zwakzinnigen 1,83%. Deze verschillen zijn te klein dan dat Smith daaruit tot een causaal verband zou durven besluiten tusschen tweelingzwangerschap en zwakzinnigheid. Niet overal echter zijn de cijfers zoo weinig sprekend. In Amsterdam vond ik (zie het tijdschrift: Mensch en Maatschappij" Febr. 1926) onder de geheele bevolking 1,5% tweelingzwangerschappen, onder de bevolking der scholen voor B. O. 3%, zoodat ik niet aarzel, om een verband tusschen de twee grootheden aan te nemen. Onder de gevallen van Smith waren er 13, waarin de zwakzinnige zeker was ontstaan uit een z.g. één-eiige zwangerschap, waarbij dus de beide tweelingen waren ontstaan uit één bevruchte eicel, zoodat de erfelijke aanleg bij beiden gelijk was. Er waren 50 gevallen, waar een z.g. twee-eiige zwangerschap had bestaan, waarbij dus de twee kinderen uit twee tegelijk bevruchte eicellen waren voortgekomen en de twee kinderen derhalve onderling niet meer gemeen hadden dan andere broertjes en zusjes. Indien er onder de uit één ei ontstane kinderen veel vaker gevallen voorkomen, waarin de beide kinderen zwakzinnig zijn dan onder de uit twee eitjes voortgekomen kinderen, dan moet dit pleiten voor de groote beteekenis van de endogene (erfelijke) factoren in de genese der zwakzinnigheid. Welnu, van de 13 een-eiige paren was niet meer dan twee keer slechts een der beide kinderen zwakzinnig; in één dier gevallen hadden gedurende de bevalling schadelijke factoren gewerkt (evenals in het door mij beschreven geval). Van de 50 twee-eiige paren was 46 keer slechts een der kinderen zwakzinnig (van de 16, waarin het geslacht bovendien gelijk was, 15 keer.) Dus op eenzelfde aantal omgerekend, is de kans, dat beide kinderen zwakzinnig zijn (indien dit met één het geval is) bij de een-eiige tweelingen 10 maal zoo groot als bij de twee-eiige tweelingen. De schrijver trekt dan ook de conclusie, dat onder de oorzaken der zwakzinnigheid de endogene factoren in de eerste plaats in aanmerking komen (zie ook dit Tijdschrift Okt No. 9a). Dr. Smith zegt, dat neurologische afwijkingen, zooals spastische verlammingen, ook bij zuiver endogene vormen kunnen voorkomen; men ziet dergelijke afwijkingen het vaakst bij de zware vormen

2 ZWEMONDERWIJS. 71 (onze bezinkingsklas kinderen); meer dan twee keer vaker dan onder de lichte vormen. De schrijver meent, dat lichte en zware vormen onafhankelijk zijn van de genese. Dat ik het hier niet geheel mee eens ben, blijkt uit het feit, dat ik nog onlangs meedeelde, namelijk, dat percentsgewijs de debiele leerlingen twee keer zoo vaak een achterlijk broertje of zusje bezitten dan de imbeoille+n. Ook de belastende" factoren, als krankzinnigheid, psychopathie enz. vinden wij onder de ouders der imbecillen volstrekt niet vaker dan onder de ouders der debielen (zie Mensch en Maatschappij" Ode jaargang no. 3 bldz. 277.) - Belangstellenden in het erfelijkheidsvraagstuk kan de lezing van dit boekje ten zeerste worden aanbevolen, het is ook te vinden in: Meddelelser om Danmarks Antropologie ZWEMONDERWIJS. door P. H. Schreuder. Nu het zwemseizoen voor de leerlingen der B.L.O.--scholen te 's-gravenhalte is afgesloten 1 ), willen we gaarne de rekening opmaken en de balansposten nagaan. Hier in Den Haag wordt aan de leerlingen van de scholen voor B.L.O. de gelegenheid gegeven zwemonderwijs te ontvangen aan de Zweminrichting met openluchtbassin in het Zuiderpark. Deze inrichting kan wat grootte en outillage betreft wedijveren met de beste in Europa. De gelegenheid wordt één keer per week gegeven voor de leerlingen van het 6e en 7e leerjaar, zowel jongens als meisjes. Onder geleide van de onderwijzers (essen) gaan ze er heen, deze bieden bij het onderwijs de behulpzame hand, brengen ook de leerlingen weer naar school. Het wekeliksé stortbad, dat anders in een schoolbad wordt genomen, vervalt, als de leerlingen naar het Zuiderbad gaan. De leerlingen zorgen zelf voor zwempak en handdoek. De weersgesteldheid in het afgelopen zomerhalfjaar was zodanig, dat we negen keer naar het Zuiderbad zijn gegaan. Hiervan was één keer de temperatuur van het water zó laag, dat alleen droog" gezwommen kon worden. Het direkte resultaat voor de scholen Hooftskade A en B, waarvan alle leerlingen der bedoelde klassen, zowel jongens als meisjes. aan het onderwijs deelnamen. was. dat van de 28 iongens er vier met goed gevolg hun zwemproef konden afleggen, nl. springen van de plank, 50 m. borst- en 25 m. rugzwemmen. Ze klommen onder hoera-geroep van overige leerlingen. onderwijzers en zwem- 1). 't Stukje werd geschreven in October.29.

3 ZWEMONDERWIJS. 72 personeel het trapje uit het water op en ontvingen een officieel diploma. Van de overige 24 jongens mochten er zes onder toezicht in het diepe bassin zwemmen en oefenden zich daar in het afstandzwemmen, rugzwemmen en springen van de planken. Ze konden zwemmen, doch nog niet voldoende om hun proef af te leggen. De overige 18 hadden de slag nog niet voldoende te pakken en oefenden in het ondiepe bassin. Voor de 6 Haagse B.L.O.-scholen, welke deze zomer het zwem bad bezochten, waren de uitkomsten: Totaal aantal jongens: 102 Diploma behaalden: 14 14% In het diepe mochten zwemmen: 22 21% Oefenden in het ondiepe: 66 65% Totaal aantal meisjes: 31 Diploma behaalde: 1 3% In het diepe mochten zwemmen: 9 30% Oefenden in het ondiepe: 21 67% 34 1/2% der leerlingen kon dus aan het einde van de zomer zwemmen, waaronder 11%% van het totaal hun proef met goed gevolg had afgelegd. Welke ervaringen werden bij dit onderwijs opgedaan, voorzover dit de school Hooftskade betreft? De lust tot het volgen van het onderwijs was groot. Alle leerlingen der klassen namen aan het onderwijs deel en er werd niet dan bij hoge noodzakelikheid verzuimd. De gedachte aan wanordelikheid kwam niet bij het troepje op; ze waren zelf veel te verlangend alles vlot en vlug te doen verlopen. Een echt animerende geest. Ze waren er steeds vol vain. De week kreeg meer kleur door die Donderdagmorgen. Dit lustgevoel maakte, dat alle leerlingen opgewekt naar het zwembad togen. Bij velen kenmerkte het zich in het uiten van allerlei goede voornemens. Wat een schitterende prestaties maakten ze reeds in hun verbeelding, ze zouden springen poem! in het water ze zouden duiken, ze zouden van alles. De weg heen werd dan ook steeds weer in beduidend korter tijd afgelegd dan de terugweg. Het, behalve de laatste twee keren, steeds aan het natte bedrijf voorafgaande droogzwemmen, werd als noodzakelik gevoeld en grif aanvaard. De nauwkeurigheid in uitvoering was natuurlik verschillend. Behalve de vaardigheid in het uitvoeren van ongewone bewegingen, het begrijpen van bevelen, was hierbij de opvatting van het gehele gebeuren als onderwijs om het gewenste zwemmen te leren of de opvatting het als spel te beschouwen van beduidende invloed op de resultaten van het droogzwemmen. Bij de eerste aanraking met het water waren alle branie-uitingen

4 ZWEMONDERWIJS. 73 plotseling verdwenen. Sommigen begaven zich al verder en dieper in het water zonder de aandacht op zich te vestigen, de meesten zetten hun vrees om in lawaai en waagden niet veel, enkelen maakten niet eens hun tenen nat en bleven veilig op de kant of het droge gedeelte van de trappen. Aan het einde van het seizoen durfden alle leerlingen in het water en vonden het prettig, al bewoog een enkele zich nog maar alleen in het ondiepste gedeelte van het ondiepe bassin. De onverwoestbare opgeruimdheid van de zwemmeester, bij wie ieder de overtuiging aanvoelde: jullie leren het allemaal", deed wonderen. Hij kende spoedig de leerlingen, waaraan iets bizonders was óf door het vlug ingaan op zijn aanwijzingen Of door het weinig reageren op zijn onderwijs, bij name en wist steeds een aanmoedigend woord te plaatsen. Een verder gunstig element bij het overwinnen van de watervrees was het feit, dat de eigen onderwijzer der klasse ook in het water was en, zijn pappenheimers kennende, ze op de juiste wijze bemoedigde, ze vasthield bij hun eerste pogingen om de benen van de vloer los te laten en ze heen hielp over de ongewone situaties. Nog op de laatste les kwam het voor, dat de jongens, die in het diepe mochten, alleen van de plank durfden springen als een der onderwijzers vlak er bij in het diepe rondzwom. Op de terugweg, waarbij uitsluitend de opgedane ervaringen onderwerp van gesprek waren, gaven ze spontaan te kennen dat dit hun de nodige moed gegeven had. De derde gunstige factor voor het overwinnen van de watervrees was het voorbeeld van anderen. De zwemmeester was pedagogies genoeg ontwikkeld om deze voorbeelden niet zelf te stellen. De identifikatie 1 ) was echter duidelik merkbaar in dit opzicht. Het was opvallend, hoe weinig de hardnekkig vreesachtigen door de anderen werden geplaagd. Eigenlik schemerde meer medelijden en vergoeliking er van in de gesprekken van de jongens onder elkaar door. Ze hadden blijkbaar allen de watervrees als iets reëels aangevoeld. Ook de goeden ondervonden het nog wekeliks als ze niet van de kant, doch van de plank in het diepe moesten springen of als ze niet langs het kantje, maar dwars het diepe moesten overzwemmen. De beide uitersten ten opzichte van de watervrees waren Klaas en Lies. Klaas kon niet voldoende zwemmen, mocht niet in het diepe en wou toch zo graag laten zien, dat hij er best in durfde springen. Hij deed het dan ook zonder aarzelen, toen hem na herhaald zeuren door de zwemmeester daartoe verlof werd gegeven. Lies zwom onberispelik en meer dan de voorgeschreven 1) van CALC \R. De psychologie der beroepskeuze arts en onderwijzer" blz. 42 e. a.

5 ZWEIVIONDERWIjS m., doch alleen in het ondiepe. Met geen mogelikheid was ze er toe. te krijgen zich in het diepe te wagen. In verband met het karakter der zwakzinnigen en de watervrees staat de ervaring, dat aan de achterliken minder intensief onderwijs gegeven kan worden, dan aan de normalen. De zwemmeester voelde, dat hij ze niet steeds moest aanmoedigen, hij ze niet altijd moest corrigeren. Zoals hij zelf zeide: Ze moeten tijd hebben om tot zich zelf te komen. Geeft men ze die tijd niet, dan werken aanwijzingen en aanmoedigingen het omgekeerde uit, van wat men ermee beoogt". Het koudegevoel, de ongewone bewegingen en situaties, de watervrees, maakten het merendeel te gevoelig voor prikkels van buiten. Verkeerde gevolgen van deze tijdelike overgevoeligheid ten opzichte van wilsleiding van buitenaf zijn echter niet opgemerkt. De invloed op het lichaam van het zwemonderwijs is door gebrek aan controlemiddelen niet geconstateerd kunnen worden. Onze overtuiging is echter, dat de leerlingen ook in dit opzicht van het wekelikse zwembad hebben geprofiteerd. Door de ouders werden geen bezwaren tegen dit onderwijs gemaakt, ook zijdelings via de leerlingen kwamen ons die niet ter ore. De moeite van wassen en drogen van handdoeken en zwempakken werd blijkbaar zonder tegenzin aanvaard. Wel bleek de ingenomenheid der ouders, daar verscheidene leerlingen verlof kregen om buiten schooltijd het zwembad tegen betaling te bezoeken. Ook nu nog mogen verschillende kinderen naar de overdekte zweminrichtingen om zich daar in het winterhalfjaar verder te oefenen. Stellig gaat van dit schoolzwemonderwijs dus een goede invloed uit op het zwemmen als volkssport. Summa summarum, zwemonderwijs is aan scholen voor achterliken mogelik en gewenst. De psychiese invloed is zonder uitzondering een goede gebleken, nadelen in physies opzicht zijn niet waargenomen, volgens de algemene overtuiging is ook de lichamelike invloed een goede geweest. PAEDAGOGILIIVI ACHISOlVIOG. In 't Tijdschrift voor Armwezen enz." treffen we een artikel aan van de geneesheer-directeur Dr. J. Kat van Het Apeldoornsche Bosch" over liet Paedagogium Achisomog". (Hij, die zijn broeder steunt".) Het Paedagogium Achisomog is een opvoedingsgesticht internaat met school voor geesteszwakke joodse kinderen; het is een afzonderlike instelling van de Vereniging Centraal Israëli-

6 PtiEDAGOGILIM ACHISOMOG 75 tische Krankzinnigengesticht, die een psychiatriese inrichting heeft te Apeldoorn, waar ook het paedagogium gevestigd is; de beide instellingen staan onder één bestuur ( het Dagelijks Bestuur der genoemde vereniging) en onder één geneesheer-directeur, Na aangegeven te hebben, hoe zich ook in Het Apeldoornsche Bosch" een oriëntatie van het ziekenhuis voor geesteszieken naar de maatschappij begint af te tekenen o.a. door groei van het Sanatorium" ten koste van het krankzinnigen gesticht" en door het Consultatiebureau voor joodse zieken en zwakken var geest, en hoe het arbeidsveld der Vereniging zich heeft verruimd door de zieken en zwakken van geest in het algemeen in haar werksfeer te betrekken, geeft de schrijver de leidende gedachte weer, welke de richting in Achisomog" aangeven. In de eerste plaats de overtuiging, dat ceteris paribus de beste voorwaarden voor het geestelik afwijkende kind dáár gegeven zijn, waar door een zeer nauwe samenwerking van de psychiater en de paedagoog het psychopathologies en het opvoedkundig inzicht elkander gemakkelik kunnen aanvullen, corrigeren, doordringen. Het organies en plaatselik verband met Het Apeldoornsche Bosch maakt voor Achisomog die nauwe samenwerking mogelik; dit trekt voor zijn opvoedelingen profijt van de persoonlike en stoffelike toerusting van de nabij gelegen grote inrichting. De vrees voor nadelen van die nabijheid berust op onvoldoende inzicht in het wezen van psychiese afwijkingen en op onvoldoende kennis van de inrichting van het moderne gesticht voor geesteszieken. I,n de twede plaats gold de overweging, dat, zo al ooit, het zeker voor het klein aantal joodse geesteszwakke kinderen, waarvoor gestichtsopvoeding aangewezen is, niet doelmatig is hen te scheiden in twee groepen: de opvoedbaren" en de onopvoedbaren", en deze twee groepen onder te brengen in twee gestichten. De opvoeding van geesteszwakke kinderen is uitteraard duur; daar ieder kind voor zich veel hulp en leiding behoeft, en veel minder dan bij de verzorging van normale kinderen gebruikelik is aan de onderlinge opvoeding kan worden overgelaten, is een groot en goed geoefend personeel nodig. Om nu de zaak niet al te kostbaar te maken, moet men een zekere omvang der inrichting als noodzakelik vooropstellen, een omvang, die voor het joodse opvoedingsgesticht niet te bereiken is, als men de bovenbedoelde scheiding zou willen doorzetten. Van groter betekenis is echter nog dit: een scherp getekende grenslijn tusschen de,,opvoedbaren" en de onopvoedbaren" is er niet; zij valt niet samen met enige grens tusschen de wetenschappelik onderscheiden groepen van idioten, imbecillen, debielen; vat men het begrip opvoedbaar"