Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

Transcriptie

1 Monitor actieprogramma Tel mee met Taal Plan van Aanpak Publieksversie Opdrachtgever: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

2

3 Monitor actieprogramma Tel mee met Taal Plan van Aanpak Publieksversie Opdrachtgever: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rotterdam, 18 augustus 2016

4

5 Inhoudsopgave 1 Aanleiding en achtergrond bij de opdracht Aanleiding Doel en onderzoeksvragen 7 2 Onderzoeksopzet Evaluatiekader Methodologie Actielijn 1 Lokale netwerkaanpak Taal voor het Leven Actielijn 2 Stimulering van Taalakkoorden en taalscholing op de werkvloer Actielijn 3 Leesbevordering en leesplezier Actielijn 4 Experimenten Actielijn 5 Communicatie en kennis Procesevaluatie Programma Tel mee met Taal 13 3 Kernpunten rapportage Twee rapportagemomenten Communicatieproducten op maat 15 4 Onderzoeksteam 17 Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

6

7 1 Aanleiding en achtergrond bij de opdracht 1.1 Aanleiding In 2015 hebben de ministeries van OCW, SZW en VWS hun inspanningen gebundeld in het programma Tel mee met taal om daarmee taalachterstanden bij kinderen en laaggeletterdheid bij volwassenen aan te pakken. Effectieve bestaande programma s zijn daarbij voortgezet en uitgebreid en daarnaast worden experimenten ontwikkeld gericht op oudere laaggeletterden, laaggeletterden met Nederlands als moedertaal en op digitale vaardigheden. Het programma Tel mee met Taal is gericht op de periode en bestaat uit vijf actielijnen: 1. Lokale netwerkaanpak Taal voor het Leven ; 2. Stimuleren van taalakkoorden en taalscholing op de werkvloer; 3. Leesbevordering en leesplezier; 4. Experimenten; 5. Kennis, Netwerken en Communicatie. De actielijnen in Tel mee met Taal richten zich op díe domeinen waar de grootste problemen rondom taalachterstanden en laaggeletterdheid spelen en waar nieuwe verbindingen tussen organisaties het meest kansrijk zijn. Dit zijn het gezin, de arbeidsmarkt en de gezondheid(zorg). Deze domeinen komen terug in alle actielijnen van het actieprogramma. Op 6 maart 2015 is het actieprogramma naar de Tweede Kamer gestuurd. In de Kamerbrief zijn de volgende hoofddoelstellingen van het actieprogramma benoemd: 1. In de periode verbeteren tenminste Nederlanders hun taalbeheersing zodanig dat zij aantoonbaar beter scoren op taalbeheersing en maatschappelijke participatie, waaronder arbeidsdeelname. 2. In 2018 worden in totaal 1 miljoen jonge kinderen tot en met de basisschoolleeftijd bereikt met leesbevorderingsactiviteiten, zodat hun taalvaardigheid en leesplezier toenemen. 3. Het helpen neerzetten van een duurzame lokale infrastructuur voor preventie en bestrijding van laaggeletterdheid. 1.2 Doel en onderzoeksvragen Het doel van de monitor is om inzicht te geven in het bereik en effect van de ingezette middelen afzonderlijk en van het programma Tel mee met Taal als geheel. De monitor zal bestaan uit het verbinden van verschillende databronnen en het verzamelen van aanvullende data om tot een antwoord te komen op de volgende hoofdvragen. 1. Wat is het bereik en het effect van het actieprogramma Tel mee met Taal in zijn geheel en van de actielijnen afzonderlijk? 2. Zijn de hoofddoelstellingen en de beoogde resultaten zoals benoemd in het actieplan Tel mee met Taal bereikt in de periode 2016 tot en met 2018? Daarbij is inzicht in de duurzame borging van effecten op lokaal niveau een belangrijk aandachtspunt. De beide hoofdvragen zijn verder per actielijn vertaald naar deelvragen die ingaan Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

8 op het bereik en effect van het actieprogramma evenals de effectiviteit van het overkoepelende programma. 8 Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

9 2 Onderzoeksopzet 2.1 Evaluatiekader Om de evaluatie uit te voeren, werken we vanuit een evaluatiekader (zie Figuur 2.1). In dit evaluatiekader komen de doelstellingen, instrumenten (inputs), beoogde uitkomsten (outputs) en resultaten van het project samen. We toetsen of en hoe ingezette instrumenten leiden tot de output van het programma Tel mee met Taal en hoe die vervolgens leiden tot de uitkomsten. De beoogde resultaten zijn soms op het niveau van outputs geformuleerd (bijvoorbeeld aantallen cursisten) en soms op het niveau van resultaten (bijvoorbeeld het verbeteren van leesgedrag). De hoofddoelstellingen zijn geformuleerd in termen van bereik en verbetering. Uiteindelijk leidt de informatie uit de evaluatie van alle actielijnen tot input voor het vervolg van het programma Tel mee met Taal. Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

10 Figuur 2.1 Evaluatiekader Aanleiding Ca. 1,3 miljoen inwoners van Nederland zijn laaggeletterd Doelstellingen * In de periode verbeteren tenminste Nederlanders hun taalbeheersing * In 2018 worden in totaal 1 miljoen jonge kinderen tot en met de basisschoolleeftijd bereikt met leesbevorderingsactiviteiten * Het helpen neerzetten van een duurzame lokale infrastructuur voor preventie en bestrijding van laaggeletterdheid Maatschappelijke uitkomsten * Hogere maatschappelijke participatie, waaronder arbeidsdeelname * Hogere welvaart * Betere gezondheid * Minder risico op taalachterstand bij kinderen Actielijn 1 Lokale netwerkaanpak Taal voor het Leven Inputs Ondersteuning gemeenten en organisaties * Taalnetwerk * Materialen * Trainingen vrijwilligers Actielijn 2 Stimuleren van taalakkoorden en taalscholing op de werkvloer Inputs * Stimuleringsbudget voor één of meerdere concrete activiteiten voor partners van taalakkoorden * Stimuleringsbijdrage aan werkgevers Resultaten * 50% van cursisten maakt een sprong in sociale inclusie * Betere taaltoepassing door 65% van de cursisten * Tevredenheid onder cursisten, vrijwilligers, organisaties * Duurzame infrastructuur om laaggeletterdheid te signaleren en te bestrijden Outputs * nieuwe deelnemers aan taaltraject waarbij materialen en vrijwilligers van TvhL worden ingezet * Moeilijk bereikbare groepen bereikt * vrijwilligers getraind Resultaten *Impuls taalscholing aan werknemers * Afname taalachterstanden en laaggeletterdheid * Verbeteren taalvaardigheid van laagtaalvaardige werknemers Outputs * 30 arbeidsmarktregio s waar een taalakkoord is gesloten in 2018 * 300 werkgevers aangesloten bij het Taalakkoord Actielijn 3 Leesbevordering en leesplezier Inputs * BoekStart (leesbevorderingsprogramma voor baby s) * Bibliotheek op School (taalontwikkeling, leesbevordering en mediawijsheid kinderen) Resultaten *Verbetering van leesgedrag en leesmotivatie * Tevredenheid van partners over Kunst van Lezen Outputs * 100% basisbibliotheken BoekStart ingevoerd * 100% ouders pasgeboren baby s geïnformeerd, 55% baby s via hun ouders bereikt * 85% basisbibliotheken BoekStart in KOV, 45% deelnemende KOV in werkgebied basisbibliotheken * 85% BoS in PO, 60% bereikt * 25% BoS in VMBO, 25% bereikt * 10% BoS in HAVO/VWO, 10% bereikt * 90% basisbibliotheken werkt samen met lokale overheid en instellingen in leesbevorderingsnetwerk Input voor businessplan continuering TmmT * Concrete aanbevelingen follow-up en strategie TmmT Actielijn 4 Experimenten Resultaten * Specifieke resultaten per experiment Inputs * Subsidie voor het uitvoeren van een experiment Outputs * Specifieke outputs per experiment Actielijn 5 Kennis en Communicatie Resultaten *Tevredenheid stakeholders/gebruikers over communicatie * Kennisdeling * Verbinden lokale, regionale en landelijke organisaties Inputs * Landelijke ondersteuningstaken op het gebied van kennis en communicatie Outputs * Bekendheid producten en onderzoeken Tel mee met Taal * Toegang tot actuele informatie en kennis 10 Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

11 2.2 Methodologie Actielijn 1 Lokale netwerkaanpak Taal voor het Leven Actielijn 1 betreft de lokale netwerkaanpak Taal voor het Leven. De deelvragen betreffen o.a. het aantal cursisten en hun kenmerken,het aantal vrijwilligers eneffecten van de scholing. De gegevens die worden aangeleverd door Stichting Lezen & Schrijven en de Universiteit Maastricht worden door ons gebruikt om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. De analyses zullen plaatsvinden in de zomer van 2017 en de zomer van 2018, zodat we de piek in toetsen in juli nog mee kunnen nemen. Voor de uitvoering van het onderzoek naar Actielijn 1 is het van belang om af te stemmen met partijen die de benodigde gegevens en te gebruiken rapportages dienen te leveren. We gaan uit van afstemming met de volgende partijen: Universiteit Maastricht; Stichting Lezen & Schrijven Actielijn 2 Stimulering van Taalakkoorden en taalscholing op de werkvloer Actielijn 2 behelst het stimuleren van taalakkoorden en taalscholing op de werkvloer. De deelvragen gaan in op: de hoeveelheid taalakkoorden en betrokken partijen; de inhoud van de taalakkoorden; deontwikkeling in het aantal taalakkoorden t.o.v. voorlopers; debesteding van de stimuleringsmiddelen; de procesevaluatie van het proces rondom een taalakkoord; de bijdrage van Tel mee met Taal aan de totstandkoming van taalakkoorden; het aantal stimuleringsregelingen dat is toegekend aan werkgevers; het bereikte aantal cursisten; de leeruitkomsten van cursisten; het aantal aangesloten werkgevers bij taalakkoorden; de effecten van Taalakkoord Werkgevers. Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

12 Actielijn 2 bestaat uit drie onderdelen. Regionale taalakkoorden Om uitspraken te kunnen doen over het effect van het stimuleringsbudget voor regionale taalakkoorden, brengen we zowel de taalakkoorden in kaart die voorafgaand aan het actieprogramma (voor 2016; 0-meting) zijn gesloten als die ten tijde van het actieprogramma( ) zijn gesloten. We hanteren hiertoe twee meetmomenten: eerste kwartaal 2017 (T1) en tweede kwartaal 2018 (T2). Ook taalakkoorden waarvoor geen stimuleringsgeld is aangevraagd worden meegenomen. We stellen eerst de lijst op van akkoorden die zijn gesloten en zoomen vervolgens in op de inhoud en het proces van de gevonden akkoorden. Taalscholing werknemers Actielijn 2 biedt ook stimuleringsbijdragen aan werkgevers voor taalscholing op de werkvloer voor laagtaalvaardige werknemers. Aan de hand van informatie van de subsidieaanvragers brengen we op twee meetmomenten (tweede kwartaal 2017 en tweede kwartaal 2018) in kaart hoeveel stimuleringsregelingen er zijn toegekend aan werkgevers, hoeveel cursisten er zijn bereikt met welk type scholing en wat de leeruitkomsten van de werknemers zijn. Taalakkoord werkgevers Het Taalakkoord Werkgevers wordt via een aparte opdracht vanuit het ministerie van SZW uitgevoerd en gemonitord. We gaan uit van afstemming met de volgende partijen: Ministerie SZW; Stichting L&S; OCW/Regioplan; Stichting Lezen en Schrijven Actielijn 3 Leesbevordering en leesplezier Actielijn 3 is gericht op leesbevordering en leesplezier. De deelvragen hebben o.a. betrekking ophet bereik van BoekStart en Bibliotheek op School. De gegevens die worden aangeleverd door Stichting Lezen en de Koninklijke Bibliotheek worden door ons gebruikt om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. Voor Actielijn 3 gaan we uit van afstemming met de volgende partijen: Stichting Lezen; Koninklijke Bibliotheek Actielijn 4 Projecten Actielijn 4 is bedoeld om innovatieve methoden te ondersteunen die laaggeletterdheid tegengaan en lezen bevorderen. De deelvragen die beantwoord moeten worden per project gaan in op: mate van uitvoer volgens ingediende plan, behalen van doelstellingen, projecten die kansrijk of veelbelovend zijn ter bestrijding / voorkomen van laaggeletterdheid, ter bevordering van lezen. Actielijn 4 kent op dit moment twee lopende projecten, Kunst van Lezen en Educatie voor Vrouwen met Ambitie (EVA). Deze projecten worden geëvalueerd door de organisaties zelf of door een onderzoeksbureau dat zij inschakelen. De data die zij verzamelen ten aanzien van de effectiviteit van de projecten worden door ons geanalyseerd. Daarnaast starten er tijdens de looptijd van het actieprogramma Tel mee met Taal nog ongeveer 5 projecten. 12 Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

13 Naast een analyse van de aangeleverde data zullen wij, om de uitkomsten van de projecten met elkaar te kunnen vergelijken, ook telefonische interviews uitvoeren met de uitvoerders van de projecten. We richten ons hierbij op de onderdelen zoals hierboven genoemd in het evaluatiekader: welke inputs leiden tot welke outputs en tot welke uiteindelijke resultaten? Voor Actielijn 4 gaan we uit van afstemming met de volgende partijen: Stichting Lezen en Schrijven; Stichting Lezen; Organisaties projecten; Onderzoeksbureaus die zijn ingeschakeld om projecten te evalueren Actielijn 5 Communicatie en kennis Actielijn 5 richt zich op communicatie, onderzoek, netwerken en kennisdeling. Deelvragen gaan in op bereik van de communicatieacties, tevredenheid en bekendheid met producten van Tel mee met Taal. Tel mee met Taal gebruikt verschillende manieren om te communiceren en lokale, regionale en landelijke organisaties met elkaar te verbinden. Om deze manieren te evalueren, gebruiken we verschillende methoden. In het tweede kwartaal van 2016 is de portal van Tel mee met Taal online gekomen. Het voorstel voor de onderzoeksopzet voor de evaluatie van Actielijn 5 ziet er in hoofdlijnen als volgt uit. 1. Bezoek aan en gebruik van de Tel mee met Taal portal 2. Bekendheid- en tevredenheidenquête Tel mee met Taal portal 3. Analyse resultaten bijeenkomsten 4. Interviews met bibliotheken en gemeenten in taalnetwerk De partijen met wie wij afstemming zoeken zijn: Steunpunt Basisvaardigheden; Websitebeheerder; OCW, SZW, VWS; Stichting Lezen & Schrijven, Stichting Lezen en Koninklijke Bibliotheek; Universiteit Maastricht Procesevaluatie Programma Tel mee met Taal De Actielijnen worden samengebracht in het overkoepelende programma Tel mee met Taal. De deelvragen die beantwoord moeten worden gaan in op: het verloop van de samenwerking, effect van de samenwerking op uitvoering en resultaat, succes- en faalfactoren. Anders dan bij de afzonderlijke actielijnen, waar we twee meetmomenten hanteren, evalueren we het proces van Tel mee met Taal tegen het eind van de looptijd van het actieprogramma. 1. Interviews met betrokkenen We interviewen betrokkenen bij de organisatie van Tel mee met Taal, zoals medewerkers van de betrokken ministeries en medewerkers van de betrokken landelijke partijen. Ook de betrokken onderzoekers bij verschillende actielijnen, zoals Maurice de Greef en Roel van Steensel kunnen waardevolle inzichten aanreiken voor dit onderdeel. 2. (Online) focusgroepen evaluatie Tel mee met Taal Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

14 Om aanbevelingen te kunnen doen voor een eventueel vervolg van het programma Tel mee met Taal, baseren wij ons op de resultaten uit de evaluaties van de afzonderlijke actielijnen. Dit doen wij door middel van (online) focusgroepen, waarbij wij eventueel gebruik maken van de Synmind tool. De partijen met wie wij afstemming zoeken, zijn de partijen die we willen interviewen: Ministerie van OCW; Ministerie van SZW; Ministerie van VWS; Stichting Lezen; Koninklijke Bibliotheek; Stichting Lezen & Schrijven; Steunpunt Basisvaardigheden. 14 Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

15 3 Kernpunten rapportage 3.1 Twee rapportagemomenten We zullen in oktober 2017 en oktober 2018 rapporteren over respectievelijk de voorlopige en de definitieve uitkomsten van het onderzoek. De tussenrapportage geeft een eerste blik op de stand van zaken tot dan toe en legt de nadruk vooral ook op mogelijke lessen en verbeterpunten voor de daarop volgende periode. Belangrijke vragen zijn daarbij: Ligt het actieplan op koers? en Wat zijn de succes- en faalfactoren van het programma? In de tussenrapportage worden voorlopige antwoorden gegeven op de gestelde onderzoeksvragen. In de eindrapportage worden de definitieve antwoorden geformuleerd en zal ook worden ingegaan op geleerde lessen en verbeterpunten voor de toekomst. 3.2 Communicatieproducten op maat Gezien de breedte van het onderzoek, met meerdere actielijnen en verschillende typen stakeholders, verwerken we de tussen- en eindrapportage in verschillende communicatieproducten. Het is van belang dat de juiste informatie kan worden gepresenteerd aan de juiste stakeholders. We denken dat een combinatie aan producten de mogelijkheden biedt om de juiste informatie in de juiste dosering aan de juiste stakeholder te presenteren. De opdrachtgever kan hierbij telkens opnieuw zelf de keuze maken welke van de onderstaande producten aan te bieden: Factsheets: om snel de belangrijkste uitkomsten per actielijn te kunnen inzien. Managementsamenvatting: om in korte tijd de hoofdlijn van het gehele onderzoek te overzien en ook door enkele korte sprekende voorbeelden en quotes het gevoel van de praktijk mee te krijgen. Basisrapport: Om in een redelijk beperkte tijd een goed inzicht in de uitvoering en de resultaten van het onderzoek te krijgen en daarnaast ook door sprekende voorbeelden en quotes het gevoel van de praktijk mee te krijgen. Modules per actielijn: voor diepgaand inzicht in de aanpak en de uitkomsten per actielijn. Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

16

17 4 Onderzoeksteam Het onderzoek wordt uitgevoerd door een multidisciplinair team met een combinatie van methodologische expertise op het gebied van evaluaties, monitors en rendementsanalyses in het sociaal domein en met inhoudelijke kennis van en ervaring met het thema taalachterstand. Dr. Sjerp van der Ploeg (Ecorys) is projectleider voor de monitor. De uitvoering van het onderzoek is verder in handen van de kernteamleden Saraï Sapulete (Ecorys), Ahmed Hamdi (Verwey-Jonker Instituut), Monique Stavenuiter (Verwey-Jonker Instituut), Lisa van Beek (Ecorys) en Jessica van den Toorn (Verwey-Jonker Instituut). Het kernteam zal waar nodig ondersteund worden door assistenten en specialisten, zoals een communicatieadviseur. Monitor actieprogramma Tel mee met Taal

18

19 Sound analysis, inspiring ideas BELGIË BULGARIJE HONGARIJE INDIA KROATIË - NEDERLAND POLEN SPANJE TURKIJE - VERENIGD KONINKRIJK