Ë1412-A-AMP-JE01 Î JUNIE-EKSAMEN 2014 LANDBOUBESTUURSPRAKTYKE 1/1 GRAAD 12 %

Transcriptie

1 Ë1412-A-AMP-JE01 Î JUNIE-EKSAMEN 2014 LANDBOUBESTUURSPRAKTYKE 1/1 GRAAD 12 % Leerder naam & van: Kliëntenommer: Adres: Ouer/voog/sentrum: Telefoonnommer: Toesighouer: Naam en van: Hiermee verklaar en bevestig ek dat ek die toesighouer van hierdie eksamen was. Ek verklaar en bevestig dat die antwoordstelle n ware en getroue produk van die leerder se eie werk is. Tel. nr.: Handtekening Stuur na : Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk Posbus Lyttelton 0140 E-pos : assessment@impak.co.za Tel. nr. : Faks :

2

3 LANDBOUBESTUURSPRAKTYKE VRAESTEL 1/1 GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 EKSAMINATOR: J. Zandberg TOTAAL: 200 MODERATOR: D. Zandberg TYD: 2 ½ ure INSTRUKSIES: 1. Hierdie vraestel bestaan uit TWEE afdelings en VIER vrae. Beantwoord AL die vrae. 2. AFDELING A moet op die aangehegte ANTWOORDBLAD beantwoord word. 3. Plaas die ANTWOORDBLAD vir AFDELING A voor in die ANTWOORDSTEL. 4. AFDELING B moet op FOLIOPAPIER beantwoord word. 5. Begin ELKE vraag in AFDELING B op n NUWE bladsy. 6. Lees die vrae aandagtig deur en rig jou antwoorde daarvolgens. 7. Nommer die antwoorde korrek volgens die nommeringstelsel wat in hierdie vraestel gebruik is. 8. Nie-programmeerbare sakrekenaars mag gebruik word. 9. ALLE berekeninge moet tot TWEE desimale afgerond word, tensy dit anders aangedui word. 10. Skryf netjies en leesbaar. Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 1

4 Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 2

5 AFDELING A VRAAG Verskeie opsies word as moontlike antwoorde vir die volgende vrae gegee. Kies die antwoord en maak n kruisie (x) in die blokkie (A D) langs die vraagnommer ( ) op die aangehegte ANTWOORDBLAD. GEEN punte word gegee indien meer as een kruisie (x) per antwoord voorsien word nie Gronddiepte speel n kardinale rol by die ontwikkeling en produksie van plante. Sekere eenjarige plante met n kleiner wortelstelsel is meer aanpasbaar in grond met beperkte diepte van cm en minder. A 20 B 25 C 30 D Omdat die mikrobes meer aktief in warm grond as in koue grond is, sal hulle die organiese materiaal in die grond as n bron van energie gebruik. n Verlaging van die organiese inhoud van die grond lei tot die vernietiging van die, wat aanleiding gee tot ongunstige groeitoestande vir plante. A grondstruktuur B grondtemperatuur C grondmikrobes D grondwater Wisselweiding word toegepas om die beweiding van kampe, die aantal vee en die te beheer. A erosie B agteruitgang van kampe C arbeid D besettingstyd Natuurlike plantegroei is die belangrikste en waardevolste hulpbron in diereproduksie en ook die bron van voedsel vir herkouers. A smaaklikste B ekonomiese C energieke D fisiologiese Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 3

6 1.1.5 Die MIV/Vigs-pandemie het n ernstige, nadelige uitwerking op landbou. n Vigs-verwante sterfte in n plaashuishouding kan die opbrengs van die oeste laat daal, dikwels soveel as %. A 60 B 55 C 50 D Die toon alle inkomste soos bedryfs-, kapitaal- en nieboerdery-inkomste, asook alle uitgawes soos bedryfs-, kapitaal-, nieboerdery-uitgawes en skuldbetalings. A proefbalans B begroting C kontantvloeistaat D bedryfsbegroting werkers is die werkers wat die normale vasgestelde ure as plaasarbeiders werk, naamlik 48 uur per week. A Deeltydse B Los C Tydelike D Permanente Die instrument wat die gevolg is van n bodemopname en wat in die herbeplanning van n plaas gebruik word, is n. A grondvorm B grondkaart C lugfoto D GPS is NIE n funksie van landboubemarking nie. A Aanplanting B Prosessering C Vervoer D Stoor 1.10 n Voorbeeld van produksie- of bedryfskapitaal is. A teelkoeie B skeermasjiene C bemestingstowwe D melkmasjiene (10 x 2) = (20) Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 4

7 1.2 Kies n beskrywing uit KOLOM B om by die item/frase in KOLOM A te pas. Skryf slegs die letter (A M) langs die vraagnommer ( ) op die aangehegte ANTWOORDBLAD neer, bv G. Elke beskrywing in KOLOM B mag slegs EEN keer gebruik word. Kolom A Kolom B Grond A Word bepaal deur die soort diere, die reënval en geaardheid van die veld Presisie-boerdery B Geen of baie min groei vind plaas Gelykbreekpunt C Hierdie dokument bevat die kerndata van die transaksie Depresiasie D Dit dien as verifiëringsdata om die gevolge van variasie in die veld te meet Begroting E Beskerm plaaswerkers teen uitbuiting Optimum temperatuur F Wend verskeie tegnologieë aan om n produk te produseer Weiveldrotasie G Die konsepplan van n besigheid Oesleweringskaart H Die mees basiese hulpbron van landbou Arbeidswette I Die verlies of afname in die waarde van bates Branddokument J Totale koste minus totale produksiekoste. K n Geskrewe plan vir toekomstige optrede, uitgedruk in fisiese en finansiële groothede. L Dit is die beste temperature vir plantegroei. M Die verandering in die totale koste as gevolg van n verandering in die produksie-eenhede. (10 x 2) = (20) 1.3 Gee EEN woord/term vir elk van die volgende beskrywings. Skryf slegs die woord/term langs die vraagnommer ( ) op die aangehegte ANTWOORDBLAD neer Die skaal wat na die suurheid of alkaliniteit van die grond verwys Lae kalfpersentasie, (kleiner as 75%) is n aanduiding dat die voeding onvoldoende is Hierdie fonds maak voorsiening vir sekere betalings aan werknemers wat swanger raak Die lyne wat aangebring word om water te beheer en die water te herlei na gronddamme Geskatte uitgawes rakende administrasie, advertensies, vervangings en uitgawes n Lys hulpbronne. Die aanwending en kostes verbonde daaraan is nodig. Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 5

8 1.3.7 Hierdie arbeiders woon normaalweg elders en werk net op die plaas tydens bv. skeer-/oestyd Om die nodige verstellings aan n planter te maak vir korrekte toediening n Kenmerkende eienskap van hierdie veld is dat dit sy voedingswaarde in alle groeistadiums behou Wanneer die uitgawes van n landbou-onderneming die inkomste in n spesifieke maand oorskry. (10 x 1) = (10) [50] AFDELING B VRAAG 2: DIERE- EN GEWASPRODUKSIE TOTAAL AFDELING A: n Boer kan nie die tekstuur van grond verander of verbeter nie; hy kan slegs sy boerderypraktyke by die grondtekstuur aanpas Verduidelik boenoemde stelling. (4) Gee n beskrywing van n ideale tekstuurklas van grond. (2) Gee n volledige uiteensetting van die ph-skaal van grond. (6) 2.2 Uitstraling deur die son is die primêre bron van alle energie. Sonstraling verhit die lug, grond en organismes. Slegs n gedeelte van die energie wat deur die son uitgestraal word, bereik die grond. n Gedeelte van die sonstraling wat die grondoppervlakte bereik, gaan verlore deur weerkaatsing en uitstraling van die aarde self. Noem enige VIER faktore wat grondtemperatuur beïnvloed. (4) 2.3 Bespreek die voordele van n kampstelsel op n beesplaas. (6) 2.4 Johan Groenewald is n jong boer met n plaas in die winterreënvalstreek. Deur sy plaas vloei daar n rivier wat sterk tydens die wintermaande vloei. Daar is ook n redelike skuins helling na die rivier se kant toe. Johan is ook n saaiboer. Die groot rede hoekom Johan kontoerwalle maak, is vir die bestryding van gronderosie Beskryf VIER praktiese maatreëls wat Johan op sy plaas kan implementeer om gronderosie te voorkom deur middel van kontoerwalle.(4) Johan sukkel ook met ontblote veld. Verduidelik die oorsaak van ontblote veld en hoe Johan dit kan bestry. (4) 2.5 Alle vorms van lewe draai om water, aangesien dit die enkele grootste element is waaruit mens, dier en plant kan bestaan. Sonder water sou geen landbouproduksie moontlik wees nie. Noem die VYF beginsels wat die effektiwiteit van reënval bepaal. (5) Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 6

9 2.6 Suid-Afrikaanse weivelde word in drie tipes verdeel. Noem die DRIE soorte weidings met die hoeveelheid reënval binne elke tipe se geografiese gebied. (6) 2.7 Bestudeer die volgende foto: Identifiseer die tipe gespesialiseerde apparaat en noem die tipe boerderystelsel waarvoor dit gebruik word. (2) Verduidelik kortliks die voordele van die tipe boerderystelsel genoem in vraag (5) 2.8 Definieer omgewingsbenadering. (2) [50] VRAAG 3: REKORDHOUDING, FINANSIËLE STATE EN ENTREPRENEURSKAP 3.1 Pieter Nel is n jong boer met n beesboerdery. Bestudeer sy uitgawes. Maandelikse lone R Omheinings R Brandstof R Elektrisiteit/waterpompe R Dierevoeding R Rente R 950 Pieter het lusernbale ter waarde van R verkoop, asook jong bulletjies ter waarde van R Stel n inkomste- en uitgawestaat op en bereken Pieter se inkomste. (8) 3.2 Noem die VIER hoofdoelstellings van n begroting. (4) 3.3 Dui n duidelike verskil aan tussen: netto wins. (2) netto verlies. (2) 3.4 Noem die DRIE kategorieë van kontantvloei en gee EEN voorbeeld by elk. (6) 3.5 Onderskei tussen n inkomstestaat en n proefbalans. (4) Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 7

10 3.6 Rekordhouding is n manier om inligting te bestuur en is baie belangrik en noodsaaklik vir die boere om rekord te hou van produksie. Hierdie inligting word verwerk vanaf data wat op die plaas en van buite die plaas verkry word. Rekords word geanaliseer om prestasie te evalueer en help boere met besluitneming. Rekords kan handgeskrewe wees of op n rekenaar gestoor word. Bespreek die belangrikste faktore by rekordering. (10) 3.7 Motiveer waarom n dagboek vir die boer n belangrike hulpmiddel is. (4) 3.8 Wanneer n transaksie plaasvind, word n brondokument voorberei. Hierdie dokument bevat die kerndata van die transaksie. Identifiseer enige VIER brondokumente. (4) 3.9 Waardevermindering is n boekinskrywing om die gedeelte van die bates wat in n jaar gebruik is, as koste teen daardie boekjaar te bereken Gee die formule wat gebruik word om waardevermindering te bereken. (2) Bereken die gemiddelde waardevermindering van n trekker wat vir R nuut aangekoop is vir die eerste jaar. (4) [50] VRAAG 4: OES, WAARDETOEVOEGING, BEMARKING, AGRITOERISME EN INDUSTRIE 4.1 Die doel van voedselwetgewing is om te verseker dat produkte wat die publiek bereik, veilig en van goeie gehalte is Verduidelik die Wet op Gesondheid, Wet no. 63 van (4) Bespreek die beginsel: Goeie vervaardigingspraktyk (GVP) en gee TWEE voorbeelde. (4) 4.2 Vier kleinboere besluit om hulle produkte gesamentlik te bemark. Hulle belangrikste funksie gaan wees om hulle produkte versprei te kry. Dui die VYF belangrikste funksies aan oor hoe om produkte te versprei. (5) 4.3 Definieer die term bemarking. (6) 4.4 Bestudeer die volgende stelling oor die adverteer van produkte: Goeie advertering moet n aanbod of voordele vir die eindgebruiker daarstel wat waarde lewer deur middel van produkte of dienste Vir die effektiewe funksionering van n goeie advertensie word n verskeidenheid inligting benodig. Watter DRIE faktore speel n rol ten opsigte van suksesvolle advertering? (3) Beskryf enige DRIE metodes van bemarking. (3) 4.5 Verduidelik kortliks die rol van produk- of produsentorganisasies. (6) 4.6 Droging van produkte is waardetoevoeging. Noem enige VYF voordele rakende die droging van produkte. (5) Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 8

11 4.7 Verpakking is wanneer voedsel op verskillende maniere geberg word om beskerming daaraan te verleen Noem enige DRIE elemente waarteen voedsel beskerm word deur middel van verpakking. (3) Vergelyk EEN nadeel van n bruin papiersakkie teenoor n gewone uiesakkie. (2) 4.8 Verduidelik die term kommersiële steriliteit. (3) 4.9 Bestudeer die volgende foto: Verduidelik waarom dit onwettig is om skape só te vervoer. (2) 4.10 Noem VIER probleme wat mag ontstaan by die tatoeëring van kleinvee. (4) [50] TOTAAL AFDELING B: 150 GROOTTOTAAL: 200 Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 9

12 Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 10

13 LANDBOUBESTUURSPRAKTYKE VRAESTEL 1/1 GRAAD 12 JUNIE-EKSAMEN 2014 ANTWOORDBLAD NAAM: ID-NOMMER: A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D (10 x 2) = (20) (10 x 2) = (20) (10 x 1) = (10) [50] TOTAAL AFDELING A: 50 Impak Onderwysdiens (Edms) Bpk 11